Friday, March 29, 2024

ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ၽႂ်တေၽွမ်ႉ

Must read

လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 12 ပီ 2022 ၼႆႉ ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႃႈ (ပြည်ထောင်စုနေ့) ၼၼ်ႉ ၶွပ်ႈႁွပ်ႈထိုင်မႃး 75 ၶူပ်ႇ ယဝ်ႉ။

ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် 75 ပီ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ ဢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢွၼ်ၼမ်းၸတ်းႁဵတ်း 12/2/2022

ၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ မွၵ်ႇႁွင်ႉထိုင်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈ ၸိုဝ်ႈ ၸုမ်းၼွၵ်ႈၶွပ်ႇမၢႆမီႈၼၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပီၵွၼ်းသႅင် တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ။

- Subscription -

ၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ တေမီးပႃးပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၶၢဝ်းယၢဝ်း ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ (ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေး အကြိုဆွေးနွေးပွဲ) ၼႆသေယဝ်ႉ တႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵႂႃႇ ႁႂ်ႈလႆႈမိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းၵၼ် လႆႈႁၼ်ၽိတ်ႈမွၵ်ႇဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6 ပူၼ်ႉမႃး ၼၼ်ႉ။

လွင်ႈၶဝ်မွၵ်ႇႁွင်ႉၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈတုမ်ယၢင်းၽိူၵ်ႇ KNU၊ တႅဝ်းၼႃႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶျၢင်း CNF လႄႈ တင်းၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ABSDF ၶဝ် သၢမ်ၸုမ်းတႄႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈပႃးၼႂ်းၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉသေတႃႉၵေႃႈ ၶဝ်တွပ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇပႃးၼႂ်း NCA ၼၼ်ႉသေ ၸုၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉ KNPP ၸုမ်းယၢင်းလႅင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ် တႃႇတေၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈၸွမ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈတၢင်းသင်။ တၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်းတႄႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉငႃငိူမ်ႉသေ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ တေၶဝ်ႈလူဝ်ႇလူဝ်ႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈ။

တီႈၼႆႈ ပေႃးမႃးလႅမ်ႉတူၺ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းတုမ်ႉတွပ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၸၵၸၼၼ်ႉၼႆ တေလႆႈႁၼ်လွၼ်ႉ ၵႂၢမ်းမၼ်းမီးယူႇ 2 တွၼ်ႈ။ (1) ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ် တႃႇၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ႁူမ်ႈတင်းၸၵၸ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈ။ (2) ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်တေႃႇၸၵၸ ဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈ တေၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ တႄႉတႄႉမီးမီးၼႆလႄႈ ၸင်ႇတေ ဢမ်ႇၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ထတ်းႁၼ်ဝႆႉ 2 တွၼ်ႈၼႆႉ။

ပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ၵမ်းတီႈ 1 ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းဝၼ်းထီႈ 20 – 28 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ1946 တီႈပၢင်လူင် ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႄႇၸႂ်ႉမႃးမိူဝ်ႈလႂ် တီႈလႂ် ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵၼ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းၵမ်ႈၼမ် ႁူႉထိုင် ၵၼ်ယူႇ ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်း ပိုၼ်းၼႆ။ မိူဝ်ႈပီ 1947 တႃႇတေဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်း သဝ်းၶေႃၸွမ်းၵၼ်တင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ထုင်ႉပဵင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၼင်ႇၶေႃႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း သၼ်လွႆ ၶဝ်တႅပ်းတတ်းဢဝ်ၵူၺ်း ယႃႇပေၸူးဢဝ် ၵႂၢမ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၵေႃႉလဵဝ် မႃးလၢတ်ႈၼႆ ယူႇတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵလဵတ်ႈတႅပ်းတတ်း ၼင်ႇၼၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈ တႃႇတေႁူႉလႆႈ ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆၶဝ်ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢင်းၵလဵတ်ႈၸင်ႇ မႃးၶွတ်ႈတင်ႈပၼ်ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊ တႃႇတေ ထဵတ်ႈထၢမ် တီႈၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆႁဝ်းၶဝ်။ ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊဢၼ်ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈမၼ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ ရီးဝီႇလႅၼ်ႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ် ႁူႉၸၵ်ႉဝႃႈ ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊဝီးဝီႇလႅၼ်ႇၼႆၵူၺ်း။ ရီးဝီႇလႅၼ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၼင်ႈလုမ်းတီႈပၢင်ႇဢူးသေယဝ်ႉ ႁွင်ႉ ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆၶဝ်သေ ထဵတ်ႈထၢမ် တႃႇတေႁူမ်ႈတင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈသေ ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉ ႁိုဝ် ၽွမ်ႉႁိုဝ် ဢမ်ႇၽွမ်ႉ။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈလႄႈ ၽူႈၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ တွပ်ႇလၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇဝႃႈ တေႁူမ်ႈတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ တေ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈလၢႆးတင်းလွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆ လႆႈႁၼ်တီႈလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်းရီးဝီႇလႅၼ်ႇဢၼ်တႅမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်း။ ယူႇတီႈ ၼၼ်ႈသေၵေႃႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃး ၶေႃႈၵႂၢမ်းၾႅတ်ႊၻရႄႊ – တေလႆႈဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ယူႇတီႈ တၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်း ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတၢင်ႇဢၼ်ဝႃႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ၼႂ်းပႃႇတီႇႁဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းဢိူဝ်ႈ ပဵၼ် ၼၼ်မီးၼႆ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်း လပ်ႉမွတ်ႇပႅတ်ႈပိုၼ်းပဵၼ်တႄႉမီးတႄႉၵေႃႈ တေလႆႈလၢတ်ႈပႃးယူႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ၽိူဝ်ႇထိုင်တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင် ၼႂ်းပီ 1947 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉၼႆ ၸိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉလႄႈ ရပလ ၶဝ် ယိုၼ်ႈလၢတ်ႈ မီးၶေႃႈ ၵႂၢမ်း 2 – 3 တွၼ်ႈ။ (1) တႃႇတေႁူမ်ႈတင်း မိူင်းမၢၼ်ႈထုင်ႉပဵင်းသေ ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႁူမ်ႈလူၺ်ႈမူႇပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ဝႆႉထၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်မီးသုၼ်ႇလႆႈတိုဝ်ႉတၢင်း မိူၼ်ၵၼ်။ (2) မိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်း တေလႆႈမီးသုၼ်ႇၸတ်းပွင်ထၢင်ႇႁၢင်ႈႁင်းၶေႃ။ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇပူင်ပၢႆးၶူင်သၢင်ႈႁင်းၶေႃ။ (3) မိူဝ်ႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးၶႂ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တၵ်းႁႂ်ႈလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈ ၸိုဝ်ႈ ၽႂ်တၼ်းမၼ်းၼႆ တေမီးယူႇ 3-4 ၶေႃႈၼႆႉ။

ၶေႃႈၼႆႉ ဢွင်ႇသၢၼ်းၵေႃႈ ႁပ်ႉႁၼ်လီပဵၼ်မူႇပဵၼ်ပိူင် ၸင်ႇဝႃႈ မူႇပိူင်ဢၼ်ၼႆႉ ၶေႃႈလႆႈၸႂ်ပၢင်လူင် ပဵၼ်မူႇပိူင်ပၢင်လူင်ၼႆ ၵိုၵ်းပိုၼ်းမႃး  ႁူမ်ႈ ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃမၼ်းၸွမ်းၵၼ် ႁိုင်ယဝ်ႉ 12 ပီ ပၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ  ၼႂ်းၵႄႈ 1961-62 ၼၼ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶဝ် တိုၵ်းယွၼ်းသေလႄႈ သမ်ႉၶိုၼ်းမီးမႃးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇတေမူၼ်ႉမႄး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 1947 ဢၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈႁွႆးၸွမ်းမူႇပိူင်ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉၶႃႈၼေႃ။  တႃႇ တေမူၼ်ႉမႄးၼၼ်ႉ ၽိူဝ်ႇယိုၼ်ႈတၢင်ႇတီႈ သၽႃးတႅၼ်းၽွင်း၊ သၽႃးတႅၼ်းၽွင်းၵေႃႈ လႆႈၸႂ်မၵ်းမ။ၼ်ႈ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေႁပ်ႉယူႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းယူႇတီႈႁူဝ်ၼႃႈမိူင်းတႆး ၸင်ႇမႃးၵဵပ်းတွမ်တႅမ်ႈမၢႆ လွင်ႈမိူင်းတႆးလႆႈလူႉသုမ်းသုၼ်ႇမႃး ၸိူင်ႉႁိုဝ်? မီးႁိုဝ်?  ဢၼ်မိူင်းတႆး လႆႈၸဵပ်း သၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢီႈသင် ၵူၺ်းၵူၺ်းၼႆ ၸင်ႇမႃးၵဵပ်းတွမ်သေ တႅမ်ႈတၢင်ႇၵၼ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပပ်ႉသေဢွၵ်ႇမႃး ႁဝ်းၶႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈလူၸွမ်းၵၼ်ယူႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (သျှမ်းပြည်၏နစ်နာချက်များ) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပပ်ႉလိုဝ်းလင်တူဝ်ႈမိူင်းမႃး။

ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးလၵ်ႉမိူင်းၼႆႉ ပေႃးမႄးတွၼ်ႈၼိုင်ႈ သမ်ႉၵႂႃႇၵွင်ႉၺႃးထႅင်ႈတၢင်ႇတွၼ်ႈ ပေႃးမႄးယဝ်ႉတွၼ်ႈၼိုင်ႈ သမ်ႉၵႂႃႇၵွင်ႉၺႃး ထႅင်ႈလၢႆလၢႆတွၼ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်လႄႈ ၶူၼ်းၶဝ်းၵၼ်ယႆးယုၵ်ႉယုၵ်ႉလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်း ၽိူဝ်ႇတေမႄးၼႆႉ တႃႉႁဝ်းတႅမ်ႈဢၼ်မႂ်ႇမႂ်ႇ ယင်း တေလီ ဝႃႈၼႆသေယဝ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်မႃး ၶႅၼ်ႇတႅမ်ႈပဵၼ်ဢၼ်ပိူင်ယုၵ်းယၢင်ႇလၵ်းမိူင်းဢၼ်မႂ်ႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၽိူဝ်ႇတႅမ်ႈယဝ်ႉၶိုၼ်းယိုၼ်ႈၼႄတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်၊ တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈသမ်ႉဝႃႈ လီႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်သေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ဢိူဝ်ႈ ဝႃႈ ၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိုင်ႈ မိူင်းၸုမ်ႇၵူႈ ဢၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ (ပြည်နယ်ပေါင်းစုံညီလာခံ) ၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈဝဵင်းတွင်ၵီႈ မိူဝ်ႈပီ 1961 ၼၼ်ႉ။

ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸုမ်ႇၵူႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်တႄႉ သၼ်လွႆၶျၢင်းတႄႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်တိူင်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (ချင်းဝိဒေသတိုင်း)၊ ရၶႅင်ႇလႄႈ မွၼ်းၵေႃႈ ပႆႇၸႂ်ႈၸႄႈမိူင်းတႄႉတႄႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တႄႉ လႆႈပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈဝႆႉဝႃႈ တိုၼ်း တေ ဝႆႉပၼ်ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးၸႄႈမိူင်းယူႇ။ ဝႃႈၼၼ်လႄႈ ၸင်ႇတၵ်းဝႆႉပဵၼ်ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်းသေ မွၵ်ႇႁွင်ႉၵၼ်မႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ယဝ်ႉ။

တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် ၸိုင်ႈမိူင်းၸုမ်ႇၵူႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇယိုၼ်ႈတၢင်ႇထႅင်ႈ မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊတရႄႊဢမ်ႇၼၼ် မူႇပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ႁွင်ႉဝႃႈ မူႇပိူင်ၸိုင်ႈတႆး (သျှမ်းမူ) ၼၼ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ မႃးဢုပ်ႇၵၼ်သေယဝ်ႉ မူၼ်ႉမႄးထွၼ်ထႅမ်ၵၼ်သေၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈမူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻ ရႄႊ ၸိုင်ႈတႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးမူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။

တီႈၼႆႈၶႂ်ႈပိူင်းၼႄဝႃႈ မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ မၼ်းတႄႇမႃးတီႈတႆးၵမ်းသိုဝ်ႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈ မၢႆပၢင်လူင် 1947 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်တႆးၵေႃႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ထူဝ်းတၢင်းမႃး ၽႅဝ်မႃးတေမူၼ်ႉမႄႈပၵ်းပိူင် လၵ်းမိူင်း 1947 ၼႂ်းပီ 1961 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းတႆး ဢွၼ်ႁူဝ်ထူဝ်းတၢင်းမႃး ႁဝ်းၶႃႈ လီလႆႈတွင်းၵၼ်ဝႆႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မူႇပိူင်ဢၼ်ၼႆႉ တမ်ႈတီႈပၢႆးမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းယၼ်ႇၵုင်ႇဝႃႇ ႁူဝ်ၼႃႈၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်မီးယူႇ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈၼႆၵေႃႈသမ်ႉ ယိုၼ်ႈၼႄၶဝ်ယူႇ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်မႃးယူႇ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်သေ ၵမ်းလိုၼ်းမႃးၸင်ႇတေတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈဝႃႈ တေဢဝ်တၢင်ႇၼႂ်းသၽႃးတႅၼ်း ၽွင်းၼႆထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢူးၼု ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ၽွင်းယၢမ်းမိူဝ်ႈၼင်ႇၼၼ် သမ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈ ယႃႇပေဢဝ်တၢင်ႇၼႂ်းသၽႃး ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၺီႇလႃႇၶၢမ်ႇသေယဝ်ႉ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ၵႂႃႇ တေတိူဝ်းထိုင်တီႈၶႃႈယူဝ်ႉၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇမၼ်းၸဝ်ႈယိုၼ်ႈယွၼ်းမႃးလႄႈ ၸင်ႇတေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် တႃႇတေဢုပ်ႇဢူဝ်း လူၺ်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊ တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (မြန်မာ့အသံ) ၼၼ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ တိုၵ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်ယူႇ ၼေႇဝိၼ်းဢွၼ်ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းသေ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းပႅတ်ႈ ႁဵတ်းၼႆသေယဝ်ႉ သၢႆတၢင်းၾႅတ်ႊ ၻရႄႊၼႆႉ ဢဝ်ၶၢတ်ႇယၢၵ်ႇၵႂႃႇတီႈၼၼ်ႈယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈမၢပ်ႇၼႄးဝႃႈ ပိူင်ၸိုင်ႈတႆး ဢမ်ႇၼၼ် မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ပဵၼ်မူႇပိူင်တေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမိူင်းႁူမ်ႈ တုမ် ပဵၼ်မူႇပိူင်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တႅၵ်ႇယွႆႈလႅဝ်ၽႅဝ်ႉ မၢပ်ႇၼႄးမႃးၸိူင်ႉၼၼ်။

ပွင်ႇဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၸဵမ်ပိုင်းၶဝ်ယင်းဢဝ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊႁဵတ်းၶေႃႈဢၢင်ႈသေ ယိုတ်းမိူင်းမႃးယူႇ လႆႈႁၼ် ၸႅင်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ယူႇတီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ယိုတ်းမိူင်းမႃးထႅင်ႈၵမ်းသၢမ်ၼႆႉ ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ(ၵမ်းၼႆႉ) သမ်ႉၶိုၼ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေၵေႃႇ သၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ယၢင်ႇပိုၼ်ႉတီႈၾႅတ်ႊၻရႄႊလႄႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼၼ်ႉၼႆသေ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇပၢင်ၵုမ်မႃးၼႆႉ တေဢဝ်လွင်ႈလၢႆ ပဵၼ် တီႈမၼ်ႈၸႂ်သေ ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လီလႆႈၶႆႈၸႂ်ယူႇ။

တီႈတႄႉမႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်တႆး၊ မၢၼ်ႈ၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်း ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၵေႃႇသၢင်ႈမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵွၼ်ႇဢင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ႈမိူင်းမႃးၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးမႃး မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၽႂ် ၶုၼ်မၼ်း ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းမႃးၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ႁၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈယူႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ၽိူဝ်ႇတႆးဢွၼ်ႁူဝ်သေယဝ်ႉ မၢၼ်ႈ၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်သေ ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈမႃး လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်သေယဝ်ႉ မီးမႃး လၵ်းမိူင်း 1947 ၼၼ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း လၵ်းမိူင်း 1947 ၼႆၵေႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈလူႉပင်းယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈသင်ၼႆ လၵ်းမိူင်း 1947 ၼႆႉ ဢမ်ႇငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းမူႇပိူင်ပၢင်လူင် မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆ ဢၼ်တူၵ်းလူင်းၵၼ်မႃး တီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ႁဝ်း ၶႃႈ လႆႈလၢတ်ႈမႃးတီႈၼိူဝ်ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ၵမ်ႉၼႆႉ ထိုင်မႃး 1962 ဢဝ်မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊႁဵတ်းၶေႃႈဢၢင်ႈသေ တပ်ႉသိုၵ်းၶိုၼ်းယိုတ်းပႅတ်ႈ ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇ ပေႃးထိုင်မႃး 2008 ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းၾၢႆႇလဵဝ်သေ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းမိူင်းမႃး။

ထိုင်မႃး ပီ 2010 ပေႃးဝႃႈတႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်းလၵ်းမိူင်း 2008 ၵေႃႈ မူႇပိူင်ပၢင်လူင် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းႁၢႆၸိူဝ်ႉ ႁၢႆ ၽၼ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈတႂ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ တေဝႃႈ ၼႂ်းပီ 2015 တေႃႇ 2020 ၼႆၵေႃႈ မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈငွၵ်ႈႁူဝ်မႃးလႆႈ ၸူမ်ႁၢႆ ယူႇတႂ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇပႃႇတီႇလဵဝ်လႄႈ ဝႃႇတမၢၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းယႂ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၵမ်းၼႆႉမႃး သၽႃးဢမ်ႇမီး၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီး၊ လွင်ႈတဵင်ႈထမ်းဢမ်ႇမီး၊ ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းသုမ်ႇငုမ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁႃႁၼ်လႆႈ သေတီႈသေယဝ်ႉ။ ယူႇတီႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းလူင်ယႃႇယႃႇ ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆၶိုၼ်း ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ၼွၵ်ႈၶွပ်ႇလၵ်းမိူင်း 2008 ၶဝ် ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ တေႁွင်ႉဢုပ်ႇၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေမီးၽႂ် ၸုမ်းလႂ်ယုမ်ႇယမ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႃႉလီပႂ်ႉမၢႆၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉယူႇ ယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄမွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်း တီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

12/2/2022

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း