Friday, March 29, 2024

ၽႅၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတေဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဵတ်းသိုၵ်းၵူႈၵေႃႉ တေပဵၼ်လႆႈယူႇႁႃႉ??

Must read

ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၵူႈၵေႃႉယူႇ ၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ တိုၵ်ႉမီးပတိတ်ႈၶၢတ်ႇ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇယူႇလႄႈ ပႆႇပႃႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ ပၵ်းပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၾၢႆႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၵူၺ်းၼႆ ႁူဝ်ၼႃႈသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ၸုမ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈသိုၵ်းၶဝ် ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 2 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ လၢတ်ႈလွင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉတၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းသိုၵ်း

ၼင်ႇမၼ်းဝႃႈတႄႉ ပီ 2022 ၼႆႉ တဵမ်မႃးၶူပ်ႇပီ ဢၼ်တေလႆႈ တႃႉၶဵင်ႇယၢပ်ႇယဵၼ်းယူႇသေတႃႉ ပေႃးႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး တင်ႈၶိုၼ်ႈသုင်မႃး ၼႆၸိုင် ၵူၼ်းမိူင်းတေယုမ်ႇယမ်ႁဝ်းမႃးၵူၺ်း ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း 3 ၶေႃႈ။ ၶေႃႈထီႉ 1 တေႁုၵ်ႉၸၼ်ႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ႁႂ်ႈပေႃး ၶိုၼ်ႈသုင် ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃး။ ၶေႃႉထီႉ 2 တေပူၵ်းပွင်လွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊ ၶရေႊသီႊ ပႃႇတီႇၸုမ်ႇၵူႈ။

- Subscription -

သင်ဝႃႈ ၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈ လီမႃးယဝ်ႉ၊ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵေႃႈ မီးႁႅင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃးယဝ်ႉၼႆၸိုင် တေလႆႈၵေႃႇတင်ႈၸွမ်းပၵ်းပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၾၢႆႇ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၵႂႃႇ။ ၶၢဝ်းယၢမ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈပဵၼ်သွင်ပီ ဢမ်ႇၼၼ် သၢမ်ပီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးသေ ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼိုင်ႈပီ ႁိုဝ်ႉ၊ ပီပၢႆႁူၵ်းလိူၼ်ႁိုဝ်ႉ ၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈယူႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းယဝ်ႉၼႆ မၼ်းပူင်လၢတ်ႈၵႂႃႇ။ ပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ ဢႃယု 18 တေႃႇထိုင် 35 ပီ ၵူႈၵေႃႉ တၵ်းတေလႆႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇႁဵတ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈဝႃႈၼၼ်။

လီၶႃႈယဝ်ႉ ပၵ်းပိူင်ဢၼ်ၵူႈၵေႃႉတေလႆႈ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၼႆႉ ၸွင်ႇတေပဵၼ်မႃးလႆႈ ၼႂ်းဝႆးဝႆးၼႆႉၼႄႇ ႁဝ်းမႃး ထတ်းသၢင်ၵၼ်တူၺ်း ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ပေႃးတူၺ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁႃၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇဢမ်ႇလႆႈ ဢၼ်လူႉဢၼ်သုမ်းဢၼ်တၢႆႁၢႆယူႇၵေႃႈ မီးယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းလႄႈ လႅပ်ႈႁၢင်ႈတေလုၵ်ႉႁဵတ်းတႄႉ မိူၼ်မၼ်းဝႃႈၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵွၼ်ႇပႆႇထိုင်ငဝ်းလၢႆး မူတိူၵ်ႈၽႃ၊ မူတိူၵ်ႈႁူဝ်ႉတႄႉၵေႃႈ မၼ်း တေပႆႇၶိုင် ဢၼ်ၼႆႉၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ လၢမ်းႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ႁဵတ်းသင်လႄႈဝႃႈၼၼ်ၼႆ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ မၼ်းလၢတ်ႈပႃးဝႃႈ တေႁုၵ်ႉၸၼ်ႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇၼႆလႄႈ တႃႇဝႃႈ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတေယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ တိုၼ်းဝႃႈ ပႆႇပဵၼ်လႆႈ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်ၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း ၵူႈမိူင်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼွၵ်ႈလိူဝ်မိူင်းၶႄႇ ဢမ်ႇပေႃးမီးၸိုင်ႈမိူင်းလႂ် သိုပ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ၵၼ်တူပ်ႉၶူဝ်း တူပ်ႉလဵင်း သွင်ႉပၢႆႈပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။

တေႃႈၵႅတ်ႉသ် တေႃႈၼမ်ႉမၼ်းလိပ်းဢၼ်လုၵ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ သူင်ႇၶဝ်ႈမိူင်းၶႄႇ

တေဝႃႈ ႁဵတ်းၵုၼ်ႇၵႃႉၶၢႆဢွၵ်ႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး၊ ၵၢၼ်ဢၼ်ဢွၵ်ႇၸွမ်းႁူင်းၸၢၵ်ႈၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး သင်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ၵူၺ်းမီးၼမ်ႉမၼ်းမႅၼ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ သႅင်ငိုၼ်းၶမ်းတွင်း ဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းလိၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ၶိူင်ႈၶူဝ်းသၽႃႇဝၼၼ်ႉ ပိူင်လဵဝ်။ လွင်ႈၼႆႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈၵဵတ်ႇၶွင်ႈ တႃႇတေၶၢႆ ဢွၵ်ႇၸူးမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။

ၵူႈမိူင်းမိူင်းသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇမၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ တႃႇဝႃႈတေသိုပ်ႇႁဵတ်း ႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းၼွၼ်းၾၼ် ၵူၺ်း။

ၵမ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶေႃႈထီႉ 2 ဢၼ်ဝႃႈ ပူၵ်းပွင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊပႃႇတီႇၸုမ်ႇၵူႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်မီးငဝ်းတႃႇတေပဵၼ်လႆႈ ။ ပေႃး တူၺ်းဢဝ်ငဝ်းလၢႆးၼိုင်ႈပီ ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၼႆၸိုင် သၢႆငၢႆ တႃႇတေၵုမ်းၵွၼ်း ႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼိမ်တဵင်ႈလႆႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမီး ။ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈမူၼ်ႉၵီႈမႃးလႆႈ တႂ်ႈသွၵ်းတိၼ်ၵူၼ်းသိုၵ်းၶဝ်ၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ ႁူႉပွင်ႇႁၼ်ၸႅင်ႈၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၵေႃႈ မိူၼ်ၼႆၵူၺ်း မိူဝ်ႈပီ 1958 ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းသိမ်းမိူင်းသေယဝ်ႉ ႁဵတ်းပၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ မိူဝ်ႈ 1960 ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ယိုတ်း သိမ်းဢႃႇၼႃႇၶိုၼ်း 1962။ မိူဝ်ႈ 1962 ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၶေႃႈဢၢင်ႈမၼ်းပဵၼ်ဢီႈသင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမူႇပိူင် ၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (သျှမ်းမူ) ၼၼ်ႉသေ တေဢွၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဝႃႈၼႆလႄႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းတေလူႉပင်းၼႆသေ  ၶဝ်ၸင်ႇလႆႈ ယိုတ်းမိူင်းၼႆ ၶဝ်ပၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈဝႆႉၼင်ႇၼၼ်။

ပွင်ႇဝႃႈၾႅတ်ၻရႄႊၼႆႉ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်း တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ တေႃႇထိုင် 1990 ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ် ႁတ်းလၢတ်ႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၾႅတ်ႊ ၻရႄႊၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမီး။ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် သၢၼ်ၶတ်းတင်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵမ်းသိုဝ်ႈ။ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းၵူၺ်း ဢိင် ၼိူဝ် မၢၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းယႂ်ႇလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းႁႂ်ႈလႆႈ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇတေႃႇၸူဝ်ႈမၼ်း ၵူၺ်းပဵၼ် ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းလူင်ၶဝ်ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇလီလူင်လိုမ်း။

ၵမ်းထူၼ်ႈသွင်သမ်ႉ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇထႅင်ႈ မိူဝ်ႈ 1988 ႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပၼ် 1990 ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇဢူၼ်းဢၢပ်ႈပၼ်ဢႃႇၼႃႇ တီႈၸုမ်း ပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ လိင်ႉလွၵ်းဝႃႈတေလႆႈႁူမ်ႈတႅမ်ႈလၵ်းမိူင်းမႂ်ႇဝႃႈၼႆသေ လၢၵ်ႈမူထူမႃး ။ တႄႇဢဝ် 1993 တေႃႇထိုင် 2008 ထိုင်မႃး 2010 ၸင်ႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ထႅင်ႈၵမ်ႉၼိုင်ႈသေ ထွတ်ႇၶူဝ်းသိုၵ်း ပုတ်ႈၶူဝ်းၵူၼ်းႁိူၼ်းသေ ၶိုၼ်ႈႁဵတ်းၶုၼ်။

ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် ႁိပ်ႇႁွမ်ႈၵမ်ၵိၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ဢွၼ်ႁူဝ် NLD သေ ၸိုၼ်ႇၽိုၼ်ႉဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈ တင်ႈ 2015 လႄႈ 2020 မႃး ဢၼ်ၼႆႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇ ၽွၼ်းပၢင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။

ၸုမ်းသိုၵ်းၼႆႉ တေလႆႈၶၢႆႉဢွၵ်ႇမႃး တူင်ႇၶႂၢင်ႇၵၢၼ်မိူင်းယဝ်ႉ ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆသေ မဢလ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၸင်ႇယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း ထႅင်ႈ ၵမ်းၼႆႉ။

ပေႃးၼႆ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တေပွင်မိူင်းၵႂႃႇၸွမ်းၼင်ႇလၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ၸုမ်ႈၵူႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ  တေၸႂ်ယႂ်ႇလွင်ႈလႂ်သေ တေလႆႈမၼ်ႈၸႂ် ၸွမ်းၵၼ် ဢၼ်လႂ်လႃႇ ဢမ်ႇမီးတီႈမၼ်ႈၸႂ်သင်သေဢိတ်း။

တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ မီးမႃးပႃႇတီႇဢၼ်ဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈၶဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပႃႇတီႇဢၼ်ၶဝ်ပူၵ်းတင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၵႂႃႇယွင်ႈမႃႈၸွမ်းၶဝ်သေယဝ်ႉ ၶဝ်ႈႁဵတ်း ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ တၢမ်တူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈဢဝ်ဢၼ်လႂ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈၸႂ်ယႂ်ႇတီႈလႂ်သေ ယုမ်ႇယမ်ၶဝ်သေၵႂႃႇ တွတ်ႈမေး။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ တႃႇတေပဵၼ်မႃး လွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ပႃႇတီႇၸုမ်ႈၵူႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်းလႆႈ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ် ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵမ်းၼႆႉ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးမိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်တေယွမ်းဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း ၸွမ်းၶဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်သေ ၸုမ်းယဝ်ႉ။ NCA လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း ဢၼ်တၢမ်တူဝ်တပ်ႉသိုၵ်း ၵေႃႇတႄႇပွင်မႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တၢမ်တူဝ်မၼ်းၶိုၼ်း ယႃႉ လူႉပူတ်းပင်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

တေဝႃႈ EAO ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵၢၼ်မိူင်းတၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈပႃးတင်း NCA ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ်ၼႆႉ ပဵၼ် ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ဝႆႉတင်းၶဝ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်မႃးဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် တေႃႇတင်းၽႂ် သိုဝ်ႈတင်းၽႂ်ၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း ၵၼ်ယူႇ။ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၾၢႆႇၶဝ်တူၵ်းသုမ်းယူႇယႂ်းယႂ်း ဢၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းသေ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ၸႂ်ယႂ်ႇတီႈၶဝ်။ တေ ႁဵတ်းႁိုဝ်ယုမ်ႇယမ်ၶဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ်ၶဝ် တၵ်းတေလႆႈထၢမ်ၶဝ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ သမ်ႉမီးထႅင်ႈ PDF တပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးမႃးယူႇ ပေႃးတဵမ်တူဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ။ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈ ၸိုၼ်ႇၸၢင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇၶဝ်ယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၵူႈမၢၼ်ႈၵူႈဢိူင်ႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇၵႃး ၵူၺ်းၼိူဝ်သၼ်လွႆဢၼ်ဝႃႈ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တေႃႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ တင်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ် ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း ႁႅင်းသေ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇယူႇယႂ်းယႂ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁၼ်ၵၼ်ယူႇ။

ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ လၢၵ်ႇလၢႆးသေယဝ်ႉ ႁဝ်းၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈႁူမ်ႈတုမ်ၵၼ် ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိုၼ်ႈ ၸၢင်ႈ ဢၼ်မီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်လႄႈ ဢၼ်မီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈပိူင်ပၢႆးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉၸင်ႇ တေၸၢင်ႈႁႄႉၵင်ႈလႆႈ တေၸၢင်ႈ ၵႅတ်ႇၶႄလႆႈ တေၸၢင်ႈၵွပ်ႇၵူႈလႆႈ ၸိုင်ႈမိူင်းလူင်ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူႈၵူၼ်းပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။

ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇမိူဝ်ႈ 1962

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းပိုၼ်းမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၼႆ ၵွၼ်ႇပႆႇထိုင် မိူဝ်ႈ 1962 ၼေႇဝိၼ်းပႆႇသိမ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မီးတိုဝ်ႉ တၢင်း တႃႇတေမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ် မီးသၢႆငၢႆလီ ပိူဝ်ႈတႃႇတေ မၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်ႁႂ်ႈပေႃးပူၼ်ႉပိူၼ်ႈ ၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈ တေယၢမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၼ်မႃးယူႇ။

တႄႇဢဝ် 2015 တေႃႇထိုင် 2021 ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၼႆႉ တေယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃး 5% တေႃႇထိုင် 6 % ၼႆ ၸုမ်းယေးငိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ လၢမ်းၶၢတ်ႈႁၼ် ထိုင်ဝႆႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇထၢင်ႇဢမ်ႇထိူမ်သေယဝ်ႉ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇယဝ်ႉၶိုၼ်းၼႆ။ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၼႆႉ ဝူင်လူင်းၵႂႃႇ တေမီးယူႇ 14 % ။ႁဵတ်းသင်လႄႈၼႆ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ၶွမ်ႈၶတ်းတေႃႇ မိူင်းမၢၼ်ႈသေယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းမၼ်း။

ဢၼ်ၼႆႉ မႃးႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသင်ၼႆ ၵူၼ်းဢမ်ႇမီးၵၢၼ်မီးငၢၼ်းၼႆႉ ၼမ်လိူဝ်မႃး မီးဢၢၼ်ႇလၢၼ်ႉမၼ်းသေယဝ်ႉ ၵူၼ်းပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းၼွၵ်ႈသမ်ႉ ၼမ်လိူဝ်မႃးၵူႈဝၼ်းၵူႈလႅင်း။ ၼႂ်းၵႄႈၼႆႉ ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈၽၢၼ်ၵိၼ်း ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၵေႃႈ မီးမႃးၼပ်ႉဢၢၼ်ႇသႅၼ် ၸမ်ႁိမ်း လၢၼ်ႉယဝ်ႉၼႆလႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတၢင်းမုင်ႈမွင်း။

ပေႃးဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၼိမ်ယဵၼ် ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသၵ်ႈသႃႇလူမ်ၸႂ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵိၼ်ယႅမ်ႉ ယူႇပီၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ ယၢပ်ႇၵိၼ်းၼႆတႄႉၸိုင် တႃႇတေပွင်ပဵၼ်မိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမီး။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းမႃးသိုပ်ႇထႅင်ႈ ၵႂၢမ်းမိူဝ်ႈၵႆႈဢၼ်ဝႃႈ 1962 ဢၼ်မီးငဝ်းလၢႆးပိူဝ်ႈတႃႇတေ တင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးယူႇ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶႅမ်ႉလႅပ်ႈယူႇ ၼၼ်ႉ။ ဢၼ်ယႃႉလူႉပႅတ်ႈပဵၼ်ၽႂ် ပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူၺ်း။

ထိုင်မႃး 1988 ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇႁဵတ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢဝ်ယိပ်းဝၵ်ႉဝႆႉလၢႆး တၢင်းပႃႇ တီႇလဵဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉထိုင်မႃး ပီ 2022 ဢၼ်တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ်တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ဝႃႈ တေဢွၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းလၢႆးတၢင်း ၸိုင်ႈမိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ၾႅတ်ႊၻရႄႊယဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊယဝ်ႉၼႆ သမ်ႉၶိုၼ်းမႃး ယႃႉလူႉႁၢၵ်းပင်းထႅင်ႈပႅတ်ႈ ၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၽႂ် သမ်ႉၶိုၼ်းပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူၺ်း။

ၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းၶဵၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼႆႉ ငိူၼ်ႈငဝ်ႈလွင်းတၢင်း မၼ်း ၵူၺ်းမီးတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလုမ်းလုမ်းၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။

ၸင်ႇဝႃႈ ဢိင်ၼိူဝ် ငဝ်းလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈသေ သမ်ႉတေၶိုၼ်းၵႂႃႇ ယုမ်ႇၸွမ်းၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်မၼ်းလၢတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းဝၼ်း သွင် ဝၼ်းဝႃႈ  တေပူၵ်းတင်ႈလွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ပႃႇတီႇၸုမ်ႈၵူႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼွၼ်းၾၼ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး မိူၼ်တင်းဝႃႈ မႃႈယွင်ႇသေ လၢတ်ႈၵူၺ်းယူဝ်ႉ တင်းတေလႆႈထတ်းသၢင်ၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၼမ် တိုၼ်ႇသၢၼ်ႈၵၼ်ဝႃႈ ၼႂ်းပီၼႆႉ ဢမ်ႇၼၼ် ပီၼႃႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ ႁူဝ်ၼႃႈၾၢႆႇ တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ ဢႃယု 18 တေႃႇထိုင် 35 တေလႆႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇထမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ယူဝ်တေလႆႈႁဵတ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ ယူဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၵမ်းသိုဝ်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းတေႃႉတႆႇပၢႆးၼႄၵၼ်မွၵ်ႈ ၼႆႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

7/2/2022

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း