ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈလွင်ႈၶွင်ႉၶမ်ၵၢၼ်မိူင်း ပဵၼ်ယွၼ်ႉမီးလၢႆမူႇလၢႆၵိူင်း ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵၼ်လႆႈ

ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ မႃးၼပ့်သၢင်ႈ ထတ်းသၢင်တူၺ်း ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁဝ်း ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် မီးလွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၵႃႈႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် မီးလွင်ႈယွမ်းလူင်းၵႂႃႇၵႃႈႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ပေႃးမႃးၸင်ႈၵၼ်တူၺ်းၵေႃႈ လွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၼၼ့် ဢမ်ႇပေႃးမီးသေ လွင်ႈယွမ်းလူင်း ပ တိတ်ႈၶၢတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပၼ်ႁႃ ၵိူတ်ႇယႂ်ႇမႃးလိူဝ်တွၼ်း ၵူႈမိုဝ့်ၵူႈဝၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၵူႈၵေႃ့ၶိင်းၵူၼ်းၵေႃႈ တေၾၢင့်မႅၼ်ႈၵၼ် ယူႇ။

ငဝ်ႈငႃႇ လွင်ႈၶွင်ႉၶမ်ၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼႂ်းပၢၼ်မႂ်ႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆ့ ပဵၼ်ပတိတ်ႈၶၢတ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ် ၵိူတ်ႇမီးၼႂ်းၵႄႈၸိူဝ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈလွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈသၢင်ႈ လွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊ သီႊၼၼ့်။ ၶဝ်သွင်ၸုမ်း ထဵင်ထွင်မေႃးမေး ၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ်သေလႄႈ ၸင်ႇၵိူတ်ႇပဵၼ်ပၼ်ႁႃ ၵူႈပွၵ်ႈတႄ့ ၼပ့်သွၼ်ႇၸိူင့်ၼၼ် မႃး ၵူၺ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးၶုတ်းႁႃ ငဝ်ႈမၼ်း ႁၢၵ်ႈမၼ်းတႄ့တႄ့ ႁႂ်ႈမၼ်းလိုၵ်ႉၼႂ်းတႄ့တႄ့ၼႆၸိုင် ဢမ်ႇၵႃးၵူၺ်းၶဝ်သွင်ၾၢႆႇ ဢၼ်ဝႃႈၶႂ်ႈသၢင်ႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈသၢင်ႈၼၼ့်ၵူၺ်း။ သမ့်တေမီးယူႇထႅင်ႈ မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ႁင်းမၼ်းၶေႃၶေႃ ဢၼ်ၵိူတ်ႇ မီးမႃးဢၼ်မႂ်ႇ ။ ၸင်ႇဝႃႈ ၼႂ်းပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်တေႃႇသူႈၵၼ်ယူႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆ့ မၼ်းၵေႃႈတေမီးယူႇ 3 မူႇ 3 ၸုမ်း  ဝႃႈလႆႈၶၢဝ့်ၶၢဝ့်မၼ်းယူႇ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ၽူႈႁူ့ႁၼ်ၶဝ် ဢွၼ်ၼပ့်သၢင်ႈထတ်းသၢင်တႄ့ မၼ်းၵေႃႈ တေမီးယူႇ မူႇ 1 ၼႆ့ ၾၢႆႇတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵမ့် ယၼ်ပၼ်ႁႅင်းမၼ်း။ မူႇ 2 သမ့်တေပဵၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၸိူဝ်းဢၼ် ၵိူဝ်းယမ်ၼပ့်ထိုဝ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇ။ မူႇ 3 သမ့်ပဵၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်မီးၸႂ် ၽႂ်ႇၶႂ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊသေ ၸွမ်းႁပ့်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လၢႆလၢႆၸုမ်း ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့်။

တီႈတႄ့မႃး ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းၼႆ့ တေလႆႈဝႃႈ တႄႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈတီႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းၵိူဝ်းယမ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇၶဝ် ႁိမ်ဢႃႇၼႃႇ ၵၼ်ၼၼ့်သေ ထိုင်တီႈၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ပတိတ်ႈၶၢတ်ႈ ၸုမ်းလႂ်ၽႂ်မၼ်း ဢၼ်ၸိူဝ်းၶႂ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ့်ၶဝ်တင်းသွင်ၸုမ်းၼၼ့် မႃးၶတ်းၶႂၢင်ၵၼ်ၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယဝ့်။

တီႈၼႆႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ မႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း မူႇ 1  ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ့် ၼႆၸိုင် လၢႆးႁပ့်ႁၼ် ၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ပဵၼ်ဝႆ့ၸိူင့်ႁိုဝ်ၼႆ လၢတ်ႈတီႈငၢႆႈမၼ်းၵေႃႈ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆ့ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်တင်ႈသဝ်းယူႇ ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆ့ မၼ်းတႄႇမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ဢၼ်လုၵ့်တီႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ပူၵ်းသၢင်ႈမႃး ပၢၼ်ထီ့ၼိုင်ႈ၊ ပၢၼ်ထီ့သွင်၊ ပၢၼ် ထီ့သၢမ် ယဝ့်လႄႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ တိုၵ့်ပဵၼ်သၢႆသိုပ်ႇဢၼ်ထီ့သီႇ ဢၼ်ယူႇတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵူၺ်း တေၸၢင်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈ လႆႈ ယူႇတီႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၼႆ့ၵူၺ်း ဢွၼ်ႁူဝ်တေၸၢင်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈ မၼ်းတႄႇမႃးတီႈပၢႆးဝူၼ့်ဢၼ်ၼၼ့်။

ပွင်ႇဝႃႈတႄ့ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆ့ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၼွၵ်ႈသေၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၼႆ့ ၵူၺ်းပဵၼ် ၵူၼ်းတႂ်ႈတိၼ်တႂ်ႈမိုဝ်း ၶွင်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မၢၼ်ႈၶဝ်မႃးၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၼႆ့ၵူၺ်း ပဵၼ်ဢၼ်တိုၵ်းလႆႈမႃးလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ မၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၵေးၸူးၶွင် ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၼႆ့ယဝ့် ၶဝ်တိုၼ်းႁပ့်ႁၼ်ပဵၼ်ဝႆ့ၸိူင့်ၼၼ်။ ၸင်ႇဝႃႈ ဢဝ်ၼႆ့ၵႂႃႇၼႃႈၵေႃႈ တႃႇတေပူၵ်းတင်ႈ ႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵတ်း ယဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့်ၵေႃႈ ၼွၵ်ႈလိူဝ်တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မၼ်းဢမ်ႇမီးၽႂ်လႂ်ထႅင်ႈ။

ၶေႃႈထီ့ 2 ၵေႃႈ ယူႇတီႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၼႆ့ၵူၺ်း ဢၼ်တေတိုၵ်းမွတ်ႇပႅတ်ႈၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ့်ၽိုၼ့် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုင်ႈ မိူင်းတႅၵ်ႇ ယၢႆႈယူႇၼၼ့် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းဢူၼ်ဢုင်းယူႇၼၼ့် ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်ၸိူင့်ၼၼ်။

ၶေႃႈထီ့ 3 သမ့် ၸုမ်းတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆ့ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶ ရေႊသီႊ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ့်။ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼၼ့် မၼ်းၵူၺ်းတေပဵၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တႅၵ်ႇယႅၵ်ႈ/ ယၢႆႈၵၼ်ၵႂႃႇၵူၺ်းၼႆ ၶဝ်တႄ့ မီးၶေႃႈႁပ့်ႁၼ်ၸိူင့်ၼၼ်သေ၊ ၸင်ႇဝႃႈ ၶတ်းၶႂၢင်ပိူဝ်ႈတႃႇ တပ့်သိုၵ်း မၢၼ်ႈ တေလႆႈဢႃႇၼႃႇ သိုပ်ႇၼႃႈမိူဝ်းႁိုင်ယူႇ လႆႈႁၼ်ၸိူင့်ၼင်ႇၼႆ ။ ၼႆ့တႄ့ ပဵၼ်ၸုမ်း 1 ။

ၵမ်းၼႆ့ ၸုမ်းထီ့  2 ဢမ်ႇၼၼ် မူႇထီ့  2 ၼႆ့သမ့် ပဵၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းဢၼ်ဢဝ်ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇ ပဵၼ်ယႂ်ႇသေယဝ့် ၸိူဝ်းဢၼ်ၵိူဝ်းယမ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇ ဝႆ့ပဵၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ၼၼ့် ဝႆ့ပဵၼ်ဢၼႃႇၵၢတ်ႈမိူဝ်းၼႃႈ ။ ၶဝ်ၼႆ့သမ့် ႁပ့်ႁၼ် ၸိူင့်ႁိုဝ်ၼႆ ဢၼ်ဝႃႈ မၢၼ်ႈၸိူဝ့်ၶိူဝ်းယႂ်ႇ ၼၼ့်တႄ့ ၶဝ်ၵေႃႈ ႁပ့်ယူႇ။ ယဝ့်ၵေႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းလူင် ဢၼ်တင်ႈသဝ်း ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆ့ လုၵ့်တီႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၵူႈပၢၼ်ပၢၼ် သိုပ်ႇသၢင်ႈမႃးသေ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႆ တေႃႇထိုင်မွၵ်ႈၼၼ့် ၶဝ်ႁပ့်ႁၼ်မိူၼ်ၵၼ် ယူႇသေတႃ့ၵေႃႈ၊  တႃႇတေတိုၵ်းဢဝ်လႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၼႆ့သမ့် ဢမ်ႇၸႂ်ႈတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပဵၼ်ယႂ်ႇ ပဵၼ်ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်း/ ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်း ၼၼ့်ၵူၺ်း ပဵၼ်ယႂ်ႇ။

ယူႇတီႈ ၸွမ်ႁၢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ်တင်ႈသဝ်းလႄႈ ၸင်ႇတေမီးမႃးတပ့်သိုၵ်း။ ၸင်ႇဝႃႈ ဝၢႆးလင်ဢမ်ႇမီး ဢွင်ႇသၢၼ်းယဝ့်ၼၼ့်ၵေႃႈ ဢၼ်တေသိုပ်ႇထိင်းသိမ်းၵႂႃႇလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၼၼ့် ၵူၺ်းပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်းမၼ်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ပဵၼ်လႆႈၼႆ ၶဝ်ယုမ်ႇၵၼ် ၸိူင့်ၼၼ်။

ယဝ့်ၵေႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းထီ့သွင် ဢၼ်ဝႆ့ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇပဵၼ်ယႂ်ႇၼႆ့ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇ ၶဝ်ဢမ်ႇဝႆ့ဝႃႈ မီးထႅင်ႈႁူဝ်ၼႃႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်တေမႃး ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ Collective leadership ဢၼ်ဝႃႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ် ဢွၼ်ႁူဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၶဝ်ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်။  ပိူဝ်ႈတႃႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေၼိမ်သဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်းလႄႈ တႃႇတေပဵၼ်မႃးလႆႈ လွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ် ဝႃႈၼၼ့်ၵေႃႈ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေ ဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇ ဢမ်ႇမီးၽူႈလႂ်ၽႂ် တေပွင်ႈသၢင်ႈပၼ်လႆႈၶဝ်တိုၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႆ့ၸိူင့်ၼၼ်။ ဢၼ်ၼႆ့ ၵေႃႈ ပဵၼ်လၢႆးၵိူဝ်းယမ်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ပိူင်ၼိုင်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈထတ်းႁၼ် ႁူ့ၸွမ်းယူႇ။

ယဝ့်ၵေႃႈ ၸုမ်းဢၼ်ၼႆ့ မီးၵၢင်ၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈမႃးၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဝႃႈၼၼ်ယူႇသေတႃ့ၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈ ယုမ်ႇယမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် တႄ့တႄ့မီးမီး။

ပေႃးမႃးတူၺ်းၶၢဝ်းဢၼ် ပူၼ်ႉမႃး  5 ပီ ဢၼ်ၶဝ်မီးဢႃႇၼႃႇၼၼ့်ၼႆ ၵဵဝ်ႇလူၺ်း ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇလႄႈသင်၊ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈမိူင်းရၶႅင်ႇလႄႈသင် ၵဵဝ်ႇ လူၺ်ႈဢၼ်ၶဝ်ပွင်ႈသၢင်ႈၵွၼ်ႇ မၼ်းမီးသၵ်ႈသေႇ လၵ်းထၢၼ်မၼ်းတင်းၼမ်လၢႆ မိူၼ်ၸိူင့်ၼင်ႇတီႈမိူင်းမွၼ်း ၊ မွၼ်းၶဝ်ဝႃႈ သဵၼ်ႈ တႃႈသၢႆတၢင်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၶူဝ် ဢၼ်ၵၢႆႇၸူးမိူင်းမွၼ်းၼၼ့် ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်ၸိုဝ်ႈမွၼ်းသေ တၢင်ႇသေတႃ့ၵေႃႈ မွၵ်ႈၼၼ့်ၵူၺ်းၶဝ်ဢမ်ႇယွမ်း ႁပ့်မႃး။

တီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 1995 ၼၼ့် တီႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼႆ့ ပိၵ့်သမ့်ဝႃႈ ပႃႇတီႇရၶႅင်ႇၶဝ်ဢွင်ႇပေ့ ပႃႈၼမ် ဢွင်ႇပေ့ၼမ်လိူဝ် NLD ၶဝ် ဝႃႈၼၼ် သေတႃ့ၵေႃႈ တႃႇတေဢဝ်ၵူၼ်းရၶႅင်ႇ၊ ပႃႇတီႇရၶႅင်ႇၶဝ် ဢုပ့်ပိူင်ႇၽွင်းငမ်းမိူင်းၼၼ့် ၶဝ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ့်မႃး။

ၸိူဝ်းၼႆ့ မၼ်းၼႄဝႃႈ တႃႇတေသၢင်ႈၸွမ်း ၾိင်ႈပိူင် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း မီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်လႄႈ တႃႇတေႁူမ်ႈ ႁွမ်းၵၼ် ဢွၼ်ႁူဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ယူႇတီႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းထီ့သွင်ၼႆ့ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ့်။

ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၶဝ်လၢတ်ႈဢဝ်ၸိုဝ်ႈမၼ်းၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တူၵ်းလူင်းၵၼ်မႃးတီႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် မိူဝ်ႈ 1947 ။ ၼင်ႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်မႃးၼၼ့် တေၵေႃႇသၢင်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၼမ့်ပဵၼ်တူဝ်ၵႂႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇမီးဝႆ့ လွင်ႈယိူင်း ဢၢၼ်းလႄႈ လွင်ႈယုမ်ႇယမ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် မၼ်းၸႅင်ႈလႅင်းယဝ့်။

ၵမ်းၼႆ့ မၼ်းတေမီးထႅင်ႈၶေႃႈ မူႇၸုမ်းထီ့ 3  ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းဢၼ်ၽႂ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊသေ ယွမ်းႁပ့်တူင်ႇဝူင်း ၵူၼ်းလၢႆလၢႆၸၢဝ်း ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့်။ ၸုမ်းၸၢဝ်းဢၼ်ၼၼ့်ၼႆ့ 1) ၶဝ်ၶႂ်ႈလႆႈၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ၊ 2) ၶဝ်ယုမ်ႇယမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ၊ 3) ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူႈထၢၼ်ႈၵူၼ်း ယူႇသဝ်း ၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇ ၽဵင်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵင်း ၵတ်းၵတ်းယဵၼ် ယဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် တႃႇတေပဵၼ်မႃးလွင်ႈ ၼႆ့ 1) မၼ်းၵေႃႈ တေမီးၸိူဝ်းဢၼ်ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းသေ ၵႄႈလိတ်ႈ၊ 2) တေမီး ၸုမ်းၸၢဝ်းဢၼ် ဢဝ်လၢႆးၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ့်ၽိုၼ့်သေ ၵႄႈလိတ်ႈၼႆ တေမီးယူႇ 2 ယၢင်ႇၼႆ့။

ၵူၺ်းၵႃႈ တႅတ်ႈတေႃးၼႄ့ၼွၼ်းၼႆ့ ၸုမ်းထီ့သၢမ်ၼၼ့် ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇၼပ့်ထိုဝ် ယွမ်းႁပ့် ၾိင်ႈပိူင်ဢႃႇၼႃႇ ၾၢႆႇသိုၵ်းလႄႈ ၾိင်ႈပိူင်ဢႃႇၼႃႇ ဢၼ်လၢႆးဢွင်ႇသၢၼ်းသူ့ၵျီႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ့် ၼႆ့တႄ့ ၸႅင်ႈလႅင်းယဝ့်။ ၼႆ့တႄ့ ႁဝ်းၶႃႈ ႁုပ်ႈလူမ်းတႃႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်းသဵင်ႈသေလၢတ်ႈ။

ၵမ်းၼႆ့ ပေႃးယူႇတီႈမိူင်းတႆးၼႆ့ၶႃႈလူး ႁဝ်းၶႃႈသမ့် ပဵၼ်ႁိုဝ်ဝႆ့လႃႇ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းသၢင်ႈသဝ်း ထိုင်ဝႆ့ၸၼ့်လႂ်ယဝ့်လႄႈ ႁဝ်းယူပ်ႈယွမ်းဝႆ့ တီႈလႂ် ပေႃးမႃးတူၺ်းၼႆ ပေႃးလၢတ်ႈလွင်ႈ မိူင်းတႆးမႃး မၼ်းၵေႃႈတေမီး သွင်တွၼ်ႈ။ တွၼ်ႈၼိုင်ႈၼႆ့ မၼ်းတေပဵၼ်လွင်ႈ ၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ တေပဵၼ်လွင်ႈမိူင်းတႆး။  

ပေႃးလၢတ်ႈၶိူဝ်းတႆးၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတေ ဢဝ်ၵူၼ်းတႆး ဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၼၼ့်ၼႄႇ ၊ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တေဢုပ်ႇၸွမ်းလွင်ႈ ၵူၼ်းတႆး ဢၼ်ယူႇၼွၵ်ႈမိူင်းတႆး မိူၼ်ၸိူင့် ဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းၶၢင်၊ တိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းယၢင်းလႅင်၊ တိူင်းပႃႇၵိူဝ် ၸိူဝ်းၼၼ့်ၼႄႇ ဢမ်ႇ ၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈ တေဢုပ်ႇၸွမ်းလွင်ႈ ၶိူဝ်းတႆး ဢၼ်ယူႇၸွမ်းမိူင်းထႆး၊ မိူင်းၼွၵ်ႈ၊ မိူင်းၵူဝ်ႊရီႊယႃႊ၊ မိူင်းၶႄႇ ၸိူဝ်းၼၼ့်ၼႄႇ မၼ်းၵေႃႈ တေမီးယူႇ လၢႆတွၼ်ႈ။

ၵမ်းၼႆ့ ပေႃးတေဢုပ်ႇလွင်ႈမိူင်းတႆးၼႆသမ့် မိူင်းတႆးဢၼ်ႁဝ်းတေဢုပ်ႇၼၼ့် တေဢုပ်ႇလွင်ႈ မိူင်းတႆး ဢၼ်ႁဝ်းယူႇသၢင်ႈသဝ်းၸွမ်း ၵၼ် တင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆလၢႆဢၼ် ဢဝ်ၸဵမ် ပီႈၼွင့်ပဢူဝ်း၊ လွႆ၊ ဝႃ့၊ လႃးႁူႇ၊ ဢၶႃႇ၊ မူးသိူဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ့်ၵူၺ်းႁႃ့ ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁဝ်းတေ ဢုပ်ႇလွင်ႈ မိူင်းတႆး ဢၼ်ယူႇၸွမ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈပဵၼ်ယႂ်ႇသေယဝ့် ဢုပ့်ပိူင်ႇၽွင်းငမ်းဝႆ့ၼၼ့်ၼႄႇ။

ယဝ့်ၵေႃႈ မၼ်းတေမီးထႅင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈသေယဝ့် မိူၼ်ၸိူင့် ပီႈၼွင့်ၶၢင်၊ ယၢင်း၊ မွၼ်း၊ ရၶႅင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ့် ႁဝ်း ၶႃႈ တေဢဝ်ဢၼ်ၼၼ့်ပဵၼ်ယႂ်ႇသေလႄႈ ဢုပ်ႇၸွမ်းၼႄႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် မၼ်းၵေႃႈ တေမီးၶၵ့်တွၼ်ႈမၼ်းမႃး။

ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ့် ႁဝ်းၶႃႈ ဢုပ်ႇၸွမ်းဢၼ်လႂ်ၵေႃႈယဝ့် လမ့်လွင်ႈသုတ်းတႄ့ ၼႂ်းၵႄႈတႆးႁဝ်း ၼင်ႇၵၼ်ၼၼ့်သမ့် ၸွင်ႇႁဝ်းပႃႈမီး ၾိင်ႈ ပိူင်ဢၼ်ၵူႈၸုမ်း ၵူႈၸၢဝ်းယွမ်းႁပ့်လႆႈသေ တေဢဝ်ပဵၼ်လၵ်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ လႆႈယူႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၼႆ့တေပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ် ဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၸိူဝ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၵူႈၵေႃ့ ၽႂ်ၵေႃႈတေယၢမ်ႈငိၼ်းယူႇ မိူၼ်ၸိူင့်ဝႃႈ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ့်ႁူမ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး CSSU ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် မၼ်း မီးယဝ့် ။ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း ၵၢၼ်မိူင်းမၼ်းၵေႃႈ ဢၼ်ၶဝ်ပူင်ပၢႆး သပ်းလႅင်းၼႄၵၼ်ၵေႃႈ တေမီးယူႇ – 1) ၵေႃႇသၢင်ႈ ဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ့် သဵင်ၵၼ်ၼႂ်းတႆး၊ 2) ၵေႃႇသၢင်ႈ ဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ့်သဵင်ၵၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ 3) ၵေႃႇသၢင်ႈဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ့်သဵင်ၵၼ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆ မီးယူႇ သၢမ်ၶၵ့် ။

ပိၵ့်သမ့်ဝႃႈ ဝႃႈၼၼ်သေတႃ့ၵေႃႈ ပၢႆးဝူၼ့်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၽွမ့်ႁူမ်ႈ ၼႂ်းတႆးယဝ့် ၸင်ႇတေသိုပ်ႇၵေႃႇသၢင်ႈ လွင်ႈၽွမ့်ႁူမ်ႈ ၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၸွင်ႇမၼ်းသမ့် တူၵ်းထုၵ်ႇၸွမ်းသၽႃႇဝ လၢႆးၵၢၼ်မၼ်းတႄ့ယူႇႁိုဝ်ၼႆ တီႈ ၼႆႈ တေလႆႈမႃးထတ်းသၢင် ၼပ့်သၢင်ႈၶိုၼ်းတႄ့တႄ့ဝႃႈဝႃႈယူႇ ႁဝ်းၶႃႈတႄ့ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင့်ၼၼ်။

ႁဝ်းၶႃႈ လၢတ်ႈမႃးတင်းႁိုင်ယဝ့် ၼႂ်းတႆးၼႆ့ တၵ်းတေလႆႈၽွမ့်သဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ် ဝႃႈၼၼ်သေတႃ့ ဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းမႃးဝႃႈၵေႃႈလီ၊ ဢဝ် ၵၢၼ်ၼႂ်းတပ့်မႃးဝႃႈၵေႃႈလီ ၸွင်ႇႁဝ်းပႃႈၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈမႃး လွင်ႈၽွမ့်ႁူမ်ႈၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼႅၼ်ႈၼႃတႄ့ယဝ့်ၼႄႇ မီးမႃးလၢႆသိပ်းပီယဝ့် ႁဝ်းၶႃႈ ၶတ်းၸႂ်မႃး ၸွင်ႇပႃႈပဵၼ်။

ပေႃးတေသိုပ်ႇယူႇၵႂႃႇ ၸိူင့်ၼၼ်ၸိုင် ၾၢႆႇၼိုင်ႈႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈဝႃႈ ၵႃႈၸူဝ်ႈၼႂ်းတႆးပႆႇၽွမ့်ၵၼ်ၼၼ့် ႁဝ်းတေပႆႇၵႂႃႇ ဢုပ်ႇၸွမ်းလၢႆ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၼၼ့် ပေႃးတေသိုပ်ႇဝႃႈၸိူင့်ၼၼ်ၸိုင် ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ့် ပိူၼ်ႈဢမ်ႇပႂ့်ႁဝ်းသေ ပေႃးၵႂႃႇထႅင်ႈတင်းၼႃႈ မိူၼ်ၸိူင့်ဝႃႈ ၶွၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းသေယဝ့် ပိူဝ်ႈတႃႇတုၵ်းယွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၸႅၵ်ႇၽႄၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး ၸႄႈမိူင်းဢွၼ်ႇဢိတ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး လၢႆလၢႆဢၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်တႂ်ႈၼႃႈ တၼ်းတႃယူႇ။

တီႈၼႆႈ လွၵ်းၸုၵ်းမၼ်းတႄ့ ၼႂ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ မၼ်းတေပႆႇမီးဝႆ့ သုၼ်ၵၢင် Center  ဢၼ်ၼိုင်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ပိုတ်ႇၽၵ်းတူသေ ဢုပ်ႇၸွမ်း ပီႈ ၼွင့်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆးၼၼ့်။ ႁႂ်ႈဝႃႈ ပီႈၼွင့်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ဢၼ်ပႆႇၽွမ့်သဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်လႆႈၼၼ့် ၼႂ်းၵၢင်ၸႂ် ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ၵူႈၵေႃ့ ၵူႈၵူၼ်းၼႆ့ မၼ်းတိုၼ်းမီးဝႆ့၊ မၼ်းတိုၼ်းယွမ်းႁပ့်ဝႆ့၊ မၼ်းတိုၼ်းႁပ့်ႁၼ်ဝႆ့ လွင်ႈဝႆ့ထၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် လွင်ႈတေယူႇသဝ်း ၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်ဢိူဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့်။

ယဝ့်ၵေႃႈ တႆးၼႆ့ မၼ်းဢမ်ႇဝႆ့ လွင်ႈတႆးပဵၼ်ၸိူဝ့်ၶိူဝ်းယႂ်ႇသေ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတိုၼ်းဝႆ့ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ယူႇဢိူဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေၸၢင်ႈတေႃ့တႆႇၶႆႈၼႄလႆႈၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ့် ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီဝႆ့ သုၼ်ၵၢင်  Center မၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေပိုတ်ႇၽၵ်းတူႁပ့်ႁွင်း ဢုပ်ႇဢူဝ်း ယဝ့် ႁဝ်းၶႃႈ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင့်ၼၼ်။

ၵႃႈၸူဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ပႆႇမီးလွင်ႈပိုတ်ႇၽၵ်းတူသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ့်တႄ့ လၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ သမ့်တေႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တႆးၶဝ် ၼႆ့ တိုၼ်းမီးဝႆ့ ၸႂ်မႃႇၼ ႁႅၼ်သုင် တႆးပဵၼ်ၸိူဝ့်ၶိူဝ်းယႂ်ႇ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင့်ၼၼ်သေ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ လွင်ႈၶတ်းၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇတေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ႁိုဝ်ႉ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇတေတင်ႈၸႄႈမိူင်းမႂ်ႇႁိုဝ့် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၶဝ် တိူဝ်းၶတ်းၸႂ်ၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈတႄ့ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင့် ၼၼ်။

ၸင်ႇဝႃႈ ၼင်ႇၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ် CSSU ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ့်ႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး မီးၼၼ့် ဢၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်တႆး Shan National Affair  ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ သမ့်တေမီး Shan State Affair ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ႁဝ်းၵူၺ်းတေဝႆ့ယူႇၼႂ်းၸေႈ ၼႂ်းလူမ်းၵူၺ်း ဢၼ် ဝႃႈၼၼ့် မၼ်းၵူၺ်းဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ့်၊ ၸမ်သုတ်းဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈႁဵတ်းၼၼ့် ယႃႇပေပႂ့်ဝႃႈ ၼႂ်းတႆးၽွမ့်ႁူမ်ႈၵၼ်ယဝ့် ၸင်ႇ တေၵႂႃႇဢုပ်ႇတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပေႃးတေသိုပ်ႇၵႂႃႇလၢႆးၼၼ့် မၼ်းၸၢင်ႈတေတူၵ်းလိုၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး ၽွၼ်းၸႃ့တေၼမ်သေၽွၼ်းလီ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းပၢႆးၼႄတၢင်းႁၼ်ဢၼ်ၼႆ့ မွၵ်ႈၼႆ့သေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႈယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ။

မႂ်ႇသုင်ၵၼ်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

24/9/2021