လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆးလႄႈထႆႇဝၼ်ႇ

လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းႁိုင်ယၢဝ်းၶၢဝ်းယဵတ်ႇမႃးလွင်ႈယႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ လွင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇမီး တၢင်းၸွႆႈထႅမ်မိူင်းၼွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝႅတ်ႉၼမ်းၼႆႉ လႆႈတေႃႇသူႈၵၼ်တင်းၾရင်ႇသဵတ်ႈလႄႈ US။ ၶဝ်ၵေႃႈၶႅၼ်ႇတႄႉ။ၵူၺ်းၵႃႈ ၼွၵ်ႈ သေၶႅၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႈယင်းလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်တီႈၶႄႇတင်းရတ်ႉသျိူဝ်ႊ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ 1975 ၼႆႉလႆႈၶိုၼ်းမိူင်းၵႂႃႇ။

ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်မႃးတင်ႈသဝ်းပိုၼ်ႉထၢၼ် (Base) ꨁၶဝ်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူဝ်တေႃႇတိၼ်တၢင်းၶႄႇၸွႆႈထႅမ်ပၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းထုၵ်ႇတၢင်းၵူဝ်းၵၢင်ႉလႄႈဝႃႉ ၽိုၼ်ႉ ဝၢႆႇသေတူၵ်းၸူမ်ၵႂႃႇမိူဝ်ႈ 1989 ။

(ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၵေႃႈယင်းၵိူဝ်းလႆႈလွင်ႈၸွႆႈတီႈၶႄႇသေ 1956 ၼႆႉၵေႃႇတင်ႈၶိုၼ်ႈ ပႃႇတီႇ ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉၸိုင်ႈတႆး SSCP သေႁဵၵ်ႈႁွင်ႉလွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈတီႈၶႄႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈၶႄႇသမ်ႉဝႃႈ မိူင်း မၢၼ်ႈ မိူင်းတႆးပဵၼ်မိူင်းလဵဝ်ၵၼ်လႄႈ တေႁပ်ႉႁွင်းပၼ်လႆႈပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉ ၸုမ်းလဵဝ် ဢၼ်ပဵၼ် CPB ၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆလႄႈ ဢမ်ႇဢွင်ႇမႃး။ SSCP ၵေႃႈတိုၵ်ႉပိုတ်ႇၽႃႈၵင်ႈမႃးၵူၺ်းလႆႈၸၼ်လူင်း ၽႃႈၵင်ႈ ၵႂႃႇၶိုၼ်း။ )

တၢင်းပီႈၼွင်ႉထႆးၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်းလဵၵ်ႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမႁႃဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ မိူၼ်ၶႄႇ ရတ်ႉသျိူဝ်ႊ US ၶဝ်။ ယူႇတီႈပဵၼ်ပီႈပဵၼ်ၼွင်ႉလႄႈ လၵ်းၵၢၼ်မိူင်းမိူၼ်ၵၼ်သေ ပၼ်တင်ႈထၢၼ်ဝႆႉတီႈလႅၼ်လိၼ်ၶဝ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈတႄႉဢဝ်ငိုၼ်း-သိူဝ်ႈၶူဝ်း-ၶိူင်ႈယိပ်း-ၶဝ်ႈၵိူဝ်- ၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႇယၢမ်းၼႆႉ မီးတီႈႁဝ်းႁႃဢဝ်ႁင်းႁဝ်း။  ၼွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈယူႇတီသုၼ်ႇတူဝ်မိုဝ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ်သေ ၸွႆႈမႃးၵေႃႈမီးယူႇ။ ငဝ်းလၢႆးၼႆႉတင်ႈတႄႇငဝ်ႈမႃး တေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ဢမ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးသင်။

လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆးလႆႈမႃးပိုင်ႈဢိင်ၵၢၼ်ၵႃႉယႃႈမဝ်းၵမ်သေလႅၵ်ႈဢဝ်ၵွင်ႈမၢၵ်ႇယဝ်ႉလႆႈတေႃႇသူႈ ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်းမႃး။ၵူၺ်းၵႃႈၵမ်ႈၼမ် ဢၼ်ၵဵပ်းဢဝ်ယႃႈၾိပ်ႇလိပ်းတၢင်ႇမႃႉလေႃႈမႃးမိူင်းထႆးသေ လႅၵ်ႈ ဢဝ်ၵွင်ႈၵၢင်ႇၵေႃႈဢမ်ႇပူၼ်ႉလႆႈယေႈပီ 300 လဝ်း။

လၢႆးၼႆႉတေႁဵတ်းႁိုဝ်ဢဝ်ၶိုၼ်းသုၼ်ႇလႆႈႁဝ်း ဝၢၼ်ႈႁဝ်း မိူင်းႁဝ်းၶိုၼ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၼႆသေ 1972-75 လႆႈ ယိုၼ်ႈ လိူင်ႈတေႃႇ US ။ သူၸဝ်ႈမီးပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈႁဝ်းၵႂႃႇ။ ႁဝ်းသမ်ႉမီးပၼ်ႁႃ ထုၵ်ႇ တၢင်းယၢပ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ယႃႉလႅဝ်ပႅတ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းသေ ထုၵ်ႇပူၼ်ႉ ပႅၼ် သုၼ်ႇ လႆႈ ၵူၼ်း သုၼ်ႇလႆတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁႂ်ႈသူၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် မိူင်း တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ၼၼ်ႉ မႃးၸွႆႈပၼ်ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ ၶိုၼ်းသုၼ်ႇလႆႈႁဝ်း။ ႁဝ်းၵေႃႈတေၵဵပ်းဢဝ်ယႃႈ ၾိင်ႇတင်းသဵင်ႈ ဢၼ်မီးၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးသေမႃးမွပ်ႈပၼ်သူၸဝ်ႈ။ ပေႃးလႆႈၶိုၼ်း သုၼ်ႇလႆႈႁဝ်းၵေႃႈ တေၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်ႁႂ်ႈပေႃးသုတ်းသဵင်ႈၵႂႃႇ ။

ၵူၺ်းၵႃႈတင်း US ၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။ ၵႂႃႇၸွႆႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႅၼ်း။ မၼ်းသမ်ႉမႅၼ်ႈၽွင်း ပႃႇတီႇ ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမၢၼ်ႈ CPB ဢဝ်ၵွင်ႈမၢၵ်ႇ ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉၶႄႇပၼ်မႃးၼၼ်ႉ မႃးယွၼ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵၼ် တင်း သုၼ်ႇလႆႈၼႆႉ ပေႃးတပ်ႉသိုပ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉဝႃႈတီႈလင် ၵေႃႈလႆႈယူႇၵႂႃႇၼႆသေ ၵႂႃႇယွၼ်း လႅၵ်ႈၵၼ်တင်းသုၼ်ႇလႆႈတႆးဢၼ်မီးၼႂ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်။ ပီၼွင်ႉတႆးလၢႆၸုမ်းၵေႃႈဝူၼ်ႉဝႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၼႆႉပေႃးတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉဝႃႈတီႈလင်ၵေႃႈ လႆႈယူႇၵႂႃႈၼႆသေ ၵႂႃႇ ယွမ်းႁပ်ႉလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်တီႈ CPB ။

ၸင်ႇဝႃႈငဝ်းလၢႆးမူႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆးမိူဝ်ႈ 1983-85 ၽွင်းႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ႁွင်ႉလွင်ႈ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉမိူၼ်တီႈတႂ်ႈ ။

1. ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး / တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA)

တင်ႈတႄႇ 1975 လႆႈယွမ်းႁပ်ႉဝႆႉ CPB ဢွၼ်ႁူဝ်။ လုၵ်ႉတီႈၼႆႈ ၶႂ်ႈဢဝ်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼႂ်း တႆးၵႂႃႇပဵၼ်ၶၼ်ႈ။ မႆႈၸႂ်ပေႃးၵိုင်ႈၵင်ႉပဵၼ်မူႇၸိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ် ၵွင်ႈၵၢင်ႇၶႄႇ ဢၼ်ယိပ်းဝႆႉ တေပဵၼ်လိုၼ်ႈၽိုၼ်းၵႂႃႇ။

• တပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁူမ်ႈပွင်း SUA

လႆႈပိုင်ႈဢိင်ၵၢၼ်ၵႃႉယႃႈသေ ၵေႃႇသၢင်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းဝႆႉ။ ၼွၵ်ႈၼၼ်ႉ ပိုင်ႈဢိင်ထႆႇဝၼ်ႇ ဝႆႉလပ်ႉလပ်ႉ တင်ႈတႄႇ 1970 မႃး။ ၶႂ်ႈဢဝ်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ပဵၼ်မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ်။

• တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး SURA

လႆပိုင်ႈဢိင်ထႆးဝႆႉတႃႇတေႃႇသူႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ CPB ။ လႆႈပဵၼ်ဢူၺ်းလီဝႆႉတင်းၸုမ်းၵဝ်ႇ ထႆႇဝၼ်ႇ တပ်ႉမၢႆ 3 ဢၼ်ပဵၼ်ပျီႇတူႉၸိတ်ႉထႆးဝႆႉ။ ၶႂ်ႈဢဝ်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈပဵၼ်မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ် ။

တီႈၼႆႈတေလႆႈႁၼ်ငၢႆႈငၢႆႈဝႃႈတႃႇ SSA တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတေယၢပ်ႇတႄႉတႄႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ –

1-လႆႈပိုင်ႈဢိင်ဝႆႉ CPB ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႇယၢမ်း

2-ယွၼ်ႉၼၼ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵႂႃႇလွႆးလွႆး

SUA တင်း SURA ၼႆႉတႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ငၢႆႈ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ သၢၼ်ၶတ်း CPB ၼင်ႇၵၼ်။ ၼွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈတိုတ်ႉၶိင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်းသေႁဵတ်းလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵႂႃႇၵမ်းၶၵ်ႉၵမ်းတွၼ်ႈ။ ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ၶဝ်ဢမ်ႇၶႆႈႁဵတ်းပဵၼ်ၶၵ်ႉပဵၼ်တွၼ်ႈၵႂႃႇၼႆႉလီထၢမ်။ ၵႂၢမ်းတွပ်ႇမၼ်းၵေႃႈယွၼ်ႉထႆႇဝၼ်ႇ  ယဝ်ႉ။ တီႈၼႆႈ လူဝ်ႇၶႆႈလွင်ႈမိူင်းၶႄႇ တီႈၵႅပ်ႈ။

1949 ၼႆႉတပ်ႉသိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ KMT ၵၢၼ်ႉသိုၵ်းတီႈၶႄႇလႅင် CPC သေထွႆၵႂႃႇတၢင်းၵုၼ်ထႆႇဝၼ်ႇ ဢၼ်ႁၢင်ႇယၢၼ် ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၶႄႇ 180 km ၵူၺ်းၵႃႈယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ US ။ လုၵ်ႉတီႈၵုၼ်ၼၼ်ႉ ဢၢၼ်းတိုၵ်းဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ။ မိူင်းတႆးၼႆႉ တေပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်တၢင်းၼႃႈဝၼ်းတူၵ်း သေၵမ်ႉ ၸွႆႈပၼ်။

ၶဝ်တိုၵ်းမႃးလၢႆပွၵ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇဢွင်ႇ။ တၢင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈယိုၼ်ႈလိူင်ႈတီႈ UN လႄႈလႆႈ ထွၼ် သိုၵ်းၵႂႃႇယူႇထႆႇဝၼ်ႇ ။

ၸိူဝ်းဢမ်ႇၵႂႃႇၸွမ်းသမ်ႉယွမ်းပဵၼ်သိုၵ်းၵႅမ်တႃႇတပ်ႉသိုၵ်းထႆးသေယူႇဝႆႉမိူင်းထႆး။

1. တပ်ႉမၢႆ 3- လီဝိူၼ်ႁႂၼ် ( Li Wen Huan) ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉတင်ႈသဝ်းယူႇထမ်ႈငွပ်း၊  ၸႄႈဝဵင်းၶျႆးပရႃးၵၢၼ်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ (ပဵၼ်ဢူၺ်းလီတင်း SURA )
2. တပ်ႉမၢႆ 5 -တႂၼ်ႇသျှီးဝိူၼ် (Tuan Shi-Wen )  ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉ- တင်ႈသဝ်းယူႇမႄႈသလွင်း ။ ၸႄႈဝဵင်းမႄႈၾႃႉလူင်။ ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးယူႇတပ်ႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈထႆႇဝၼ်ႇ ၵမ်းသိုဝ်ႈသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ။ ႁွင်ႈၵၼ်ဝႃႈ “တႃလုၵုင်းၸေႃ (Mainland Operations Department)” (Mainland Mission ) ၸိုဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်တႄႉဝႃႈ (Intelligence Bureau of the Ministry of National Defense- IBMND) ။ မႃႊၵျုၼ်ႊၵေႃ ( Ma Chun Kuo) ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉ ။  တပ်ႉၼႆႉ ၸွႆႈပၼ် SUA ၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ငဝ်းလၢႆးၼႆႉ ပေႃးတႄႇဢဝ် 1971 လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး။

1971- UN ထွၼ်တီႈၼင်ႈထႆႇဝၼ်ႇသေဢဝ်ၶႄႇလႅင်မႃးၼင်ႈတႅၼ်း။

1972- ၸွမ်ၸိုင်ႈ Nixon ၵႂႃႇလႄႇမိူင်းၶႄႇ သေၵေႃႇသၢင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းတၢင်ၵၼ်ၵမ်းသိုဝ်ႈ တႅၼ်းထႆႇဝၼ်ႇ ။1975- ထႆးလႅၵ်ႈလၢႆႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်ၵၼ်တင်းၶႄႇလႅင်တႅၼ်းထႆႇဝၼ်ႇ။

ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်မႃး ထႆးၼႆႉ သိုပ်ႇဝႆႉလႆႈတပ်ႉမၢႆ 3 တင်း တပ်ႉမၢႆ 5 သေတႃႉ တၢင်းတႃလုၵုင်းၸေႃ (Mainland Operations Department ) ၼႆႉ ဝႆႉဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ ။ ၵမ်ႈၼမ်မိူဝ်း ၵမ်ႈၼမ် ယူႇၵိုၵ်းဝႆႉ တင်း SUA သေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၶဝ်။

ယွၼ်ႉဝႃႈ ထႆႇဝၼ်ႇ ယင်းပႆႇလူတ်းယွၼ်ႇ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းတႃႇဢဝ် ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်သုင်သုတ်း ၶျဵင်ႊၵၢႆႊသျှဵၵ်ႉ (Chiang Kai Shek) သဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇသေ လုၵ်ႈၸၢႆး ၶျဵင်ႊၵျိင်းၵေႃ (Chiang Ching Kuo) ၶဝ်ႈတႅၼ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈႁၼ်ဝႃႈ ငဝ်းလၢႆးတႃႇတေဢဝ်ၵၢၼ်သိုၵ်းပဵၼ်ပိူင်လူင်သေ ဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ မီးလၢႆးတႃႇတေဢဝ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ပၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေ ႁူၺ်းဢဝ်  ၵူႈမိူင်းမိူင်းၵမ်ႉထႅမ်ထႆႇဝၼ်ႇဝႆႉ။ ထိုင်တီႈၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇ ပေႃးႁႂ်ႈဝၢႆႇၼႃႈမႃးၵမ်ႉထႅမ်ထႆႇဝၼ်ႇၸွမ်း။

ၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်ၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈသွၼ်ႇပႃး မိူင်းတႆးဝႆႉ။ ပေႃးမိူင်းတႆးတေလွတ်ႈလႅဝ်းသေ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မိူၼ်ထႆႇဝၼ်ႇၸိုင် ယိင်ႈၶႅၼ်းတေႁူၺ်းၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇလႆႈ။ သွၼ်ႇၼင်ႇၼႆ။

ထႆႇဝၼ်ႇလိူၵ်ႈၽႂ် ?

ၼႂ်းၵႃႈ သၢမ်ၸုမ်းၼႆႉ ၼႄႉၼွၼ်းယူႇယဝ်ႉ SSPP/SSA ၼႆႉဢမ်ႇၸၢင်ႈလိူၵ်ႈ ပေႃးယင်းပဵၼ်ဢူၺ်းလီ CPB ယူႇ။ လွင်ႈလပ်ႉမီးသင်တေၸၢင်ႈၵႂႃႇထိုင်ၶႄႇလႅင်ငၢႆႈငၢႆႈ။ မၼ်းၵေႃႈယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး။

ၼႂ်းၵႃႈ SUA လႄႈ SURA ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈယုမ်ႇယမ် တမ်းၸႂ်ၶွင် ထႆႇဝၼ်ႇ။ SURA  ၼႆႉ ၶဝ်ဢမ်ႇပေႃးႁူႉၸၵ်း။ ႁူႉၽၢၼ်ႇတပ်ႉမၢႆ 3 လႄႈ ၶၢဝ်ႇဢၼ် SURA တင်း CPB ယိုဝ်းၵၼ်တႃႇသေႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈတေလိူၵ်ႈ SUA ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် သမ်ႉပၼ်ႁႃမီတီႈၸိုဝ်ႈသဵင်။ ၵႃႈဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇယင်းပဵၼ် ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းယႃႈၾိၼ်ႇၼႂ်းသၢႆတႃ လုမ်ႈၾႃႉၸိုင် တေႁဵတ်းၵၢၼ်ယၢပ်ႇ ။   

ၸင်ႇဝႃႈတႄႇဢဝ် 1978-84 ၼႆႉ မီးလွင်ႈထတ်းသၢင်ၼိူဝ် SURA ။ ၼႂ်းလိူၼ် ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 1983 ၽူႈၼမ်းၼႂ်းလူင် ၸဝ်ႈၼေႃႇၾႃႉ ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ မိူင်းတွင်ႇပႅင်ႇ လႆႈဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇလႄႇ ထႆႇဝၼ်ႇ။

မႃးထိုင် 11/1/1984 လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်လူင် (Executive Committee) တီႈႁိူၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ။ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ႁၼ်ဝႃႈ ထႆႇဝၼ်ႇၼႆႉ ႁဝ်းတွၼ်ႈႁပ်ႉၵေႃႈတေမႃး ၊ဢမ်ႇတွၼ်ႈႁပ်ႉ ၵေႃႈတိုၼ်းမႃးဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ ထၢမ်ၵၢင်ၸႂ်ဝႃႈ ႁပ်ႉၼႆႉတေသၢင်ႇထုပ်ႇတႃႇၵၢၼ်တႆးၼႄႇ၊ သၢၼ်ၶတ်းတေသၢင်ႇထုၵ်ႇ။ တင်းသဵင်ႈလႆႈၽွမ်ႉၸႂ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵႂႃႇ။ ၽိုၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၵေႃႉၵဵပ်းဝႆႉ။ ၽိုၼ်မိူၼ် (Copy) ဢမ်ႇဝႆႉ။

လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူႈပွၵ်ႈ ႁူႉဢမ်ႇပိုတ်ႇလၢတ်ႈလႆႈ။ ၶႄႇလႅင်တင်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ တေႃႇသူႈၵၼ်ၼႆႉ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉတႄႉ။ ၵူၼ်းလူင်းၼႂ်းမူႇၸုမ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်ၵႂႃႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းသေ ထုၵ်ႇ ပိတ်းပႅတ်ႈသၢႆၸႂ်ၵႂႃႇၼႆႉမီးလၢႆၵေႃႉ။ လွင်ႈၼႆႉမိူဝ်ႈလႂ်မီးတိုဝ်ႉတၢင်း တၵ်းတေလႆႈ ၶႆႈၼေယူႇ။

ႁဵတ်းၼၼ်သေ SUA – SURA တင်း SSA  တပ်ႉငဝ်ႈသိုၵ်းမၢႆ 2 ႁူမ်ႈၵၼ်တင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ၶွင်ႊသီႊၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRC ဝၢႆးမႃးပဵၼ် SSRC)  လႄႈတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး  MTA ။

မိူဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်တႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း မိူဝ်ႈ 1985  ၼႆႉဢဵၼ်ႁႅင်းဢမ်ႇထိုင် ၼိုင်ႈမိုၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိုၵ်းသွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းယေႈပီ ၽတ်ႉၽဵင်ႇ 1500 ၼႆထိုင်မႃး 1995 ၼၼ်ႉဢမ်ႇယွမ်း 25000 ။ ၼႂ်းၶၢဝ်ႇလပ်ႉဢၼ် MI သူင်ႇၶၢဝ်ႇၸူးတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉၵေႃႈ တိုၼ်းၸီႉၼေဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်းၵႃႈ ၸုမ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈၼႆႉ MTA  ႁႅင်းယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ။

ၵမ်ႈၼမ်တႄႉႁၼ်ဝႃႈၼႆႉ ယွၼ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်။ မၼ်းၵေႃႈၸႂ်ႈယူႇပွတ်းတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ၽႂ်ၵေႃႈတေထၢမ်ဝႃႈ ငိုၼ်းလႆႈၵႃႈလႂ်မႃး။

ၵူၺ်းၵႃႈ MTA ဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး တႃႇဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းတႆးၼၼ်ႉ ၼႂ်းပီ 1996 လႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈ ပၼ်ၸူးတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇ။

လွင်ႈတၢင်းမၼ်းမီးလၢႆလွင်ႈ။ ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶမ်ႇလမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉ မီးမိူၼ်ၼင်ႇတီႈတႂ်ႈၼႆႉ။

1. ၶျဵင်ႊၵၢႆႊသျဵၵ်ႉ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ 1975 ယဝ်ႉလုၵ်ႈၸၢႆးလူင် ၶျဵင်ႊၵျိင်ႊၵေႃ လႆႈပုတ်ႈဢဝ် ၼႃႈၵၢၼ် တႃႇဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇၸွမ်းမိူဝ်ႈ 1988 ။ ၵေႃႉဢၼ် မႃးပုတ်ႈတႅၼ်းပဵၼ် လီႊတိူင်ႊႁူၺ်ႊ (Lee Teng Hui ) လႆႈပူတ်းၶိုၼ်ၶိုၼ်းၽႅၼ်ၵၢၼ် တင်းသဵင်ႈ။ မိူၼ်ၶိုၼ်ႈလၵ်းသဝ် တေထိုင်ၸိၵ်းယဝ်ႉ သလေႃႈလူင်း။

• ၵၢၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်မၢၼ်ႈပၼ်ႁႅင်းသေ လုၵ်ႉတီႈၼႂ်းမိုဝ်း MTA တူၵ်းၵႂႃႇၼႂ်းမိုဝ်းဝႃႉ  UWSA ဢၼ်ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇ  CPB  မိူဝ်ႈ 1989 သေတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်း ၸွမ်းမၢၼ်ႈ။  ယွၼ်ႉၼၼ် MTA  ၵေႃႈမိူၼ်ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဝႃႈယဝ်ႉ “ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇတွင်ႉၵူင်” ၵႂႃႇ။

• ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၵေႃႈဝၢႆႇၼႃႈၸူးၶႄႇလႅင် ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ တိုၵ်းတေႃး မႃးတေႃႇၸူဝ်ႈ ဢႃယုသေ ယွၼ်းလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ် ။ ယွၼ်ႉႁူႉဝႃႈတႃႇဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၼႆႉ ပေႃးၶႄႇဢမ်ႇႁၼ်လီ  ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။  ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းပီ 1995 သိုၵ်း MTA ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ မိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ထုၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တိုၵ်းတေႃးသေ ၽၢတ်ႇၽၢတ်ႇ ၽႄၽႄၵၼ်ပႅတ်ႈ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လိူင်ႈၼႆႉ MTA ႁၼ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇၶႄႇလႅင် ႁၵ်းလင်သေလႄႈ ပဵၼ်မႃး။
• ၵႂၢမ်းၶႄႇၼႆႉမီးဝႆႉဝႃႈ ၵၢမ်ႇလီဢမ်ႇၵႆႉမႃးပဵၼ်ၵူႈ ၵၢၼ်ႇၸႃႉဢမ်ႇၵႆႉမႃးႁင်းၵူၺ်း – Blessing do not come in pairs  Misfortunes never  come alone ၼႂ်း MTA  ၼႆႉလွင်ႈၽိုၼ်ႉဝၢႆႇ ၵေႃးမီးမႃး ။ မၢၼ်ႈၵေႃႈဝၵ်ႉဢဝ်တိုတ်ႉၸုမ်းၽိုၼ်ႉဝၢႆႇ ၶဝ်ၵႂႃႇၸူးၶဝ်ၵမ်းလဵဝ်။

မိူဝ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ယူႇၼႆႉ ၼႂ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးမီးၵေႃႉလဵဝ်ဢၼ်တေၵူႈၶိုၼ်းလႆႈငဝ်းလၢႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၼႂ်းမိူင်းၵူၼ်းယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၵေႃႉတႄႇတင်ႈပူၵ်းပွင်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈမႃးၼၼ်ႉ လႆႈလပ်းတႃလိုမ်းမိူင်းၵႂႃႇၸွမ်းတၢင်းပဵၼ် မၢၵ်ႇႁဵင်းလူင် Cancer မိူဝ်ႈ 1991 ။

ၵတ်းၵႃႈယင်းမီးဝႆႉၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းလႄႈ ၽူႈႁၢႆႉငၢၼ်တင်းလၢႆ။ ၵၢၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆး ဢၼ်ပိူၼ်ႈတၵ်ႉဝႃႈ သုတ်းၵွႆယဝ်ႉၼၼ်ႉ ငွၵ်ႈၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်းသေသိုပ်ႇတၢမ်ၼႃႈ ၵၢၼ်တိုၵ်း ဢဝ်သုၼ်ႇလႆဝၢၼ်ႈမိူင်းယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပီပၢႆၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇၼမ်။ ၼႂ်းမိူင်း ၵေႃႇတင်ႈ 2011 မီးမႃးၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်(Peace Process) ။ လုၵ်ႉတီႈဢဝ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃ ၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးပဵၼ်တႄႉတင်ႈပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မီးပိုၼ်ႉထၢၼ် ၼိူဝ်လွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ( Federalism) လႄႈ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ (Democracy) ။

ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈလုၵ်ႉတီႈၶႄႇ US ၸပ်းမိုဝ်းၵၼ်ၶဵင်တႃႉ ရတ်ႉသျိူဝ်ႊ ၼၼ်ႉမႃးပဵၼ်ၶႄႇ ရတ်ႉသျိူဝ်ႊၸပ်းမိုဝ်းၵၼ်ၶဵင်တႃႉ US ။

ထႆႇဝၼ်ႇၵေႃႈပဵၼ်မိူင်းတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ပဵၼ်တီႈယိူင်ႈယၢင်ႇ ၶွင်ၵူႈၾၢႆႇ ၼႆသေတႃႉ ယႃႇ ဝႃႈတေဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇလႃႈ။ ယႃႇႁႂ်ႈတူၵ်းၵႂႃႇတႂ်ႈၶႄႇလူၺ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉ လႆႈၵၼ်ႉၵီႉၵၼ်ႉၵူၵ်ႉယူႇၵူႈၶိုၼ်းဝၼ်း။

ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ တႆးတေသိုပ်ႇၵႂႃႇလႆႈၸိူဝ်ႉႁိုဝ် မီးတီႈတႆး။ ယွၼ်ႉဝႃႈၵမ်းလိုၼ်း သုတ်း မႃး ပိူၼ်ႈၵေႃႈႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇပိူၼ်ႈ၊ ႁဝ်းၵေႃႈႁူႉတေလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇႁဝ်း။ ႁဝ်းတေလႆႈလီလႆႈပဵၼ်ၼႄႇ ႁဝ်းတေတူၵ်းၶီတူၵ်းၸႃႉၼႄႇ  မၼ်းမီးတီႈပိူၼ်ႈ ။ မၼ်းမီးတီႈႁဝ်း။

Happy people build their inner world

Unhappy people blame the outer world

ၵူၼ်းသိူဝ်းၼူဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႇသၢင်ႈလူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ၶွင်ၶဝ်

ၸိူဝ်းဢမ်ႇသိူဝ်းၼူဝ်ၼၼ်ႉမေႃၼႄ ပိူၼ်ႈၵူၺ်း

The Buddha ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ

ပပ်ႉပိုင်ႈဢိင်

1. Diary ၶိုၼ်းသႂ် 1983,1984,1985
2. The Secret Army: Chiang Kai Shek and the drug warlords of the Golden Triangle, Richard M Gibson with Wenhua Chen (2011)

ၶေႃႈမၢႆတွင်း

ပွင်ႈၵႂၢမ်းၼႆႉ လႆဢွၵ်ႇၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈ RCSS/SSA “ 25 ပီဢမ်ႇယွမ်းဝၢင်းၶိူင်ႈ” ။  လႆၶိုၼ်းမႄးတီႈၽိတ်းသေ ဢွၵ်ႇတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယူႇဢေႃႈ။