Tuesday, March 19, 2024

ပိုၼ်းတူဝ်ၵႅပ်ႈ ၶူးမေႃယႃလူင် လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇ

Must read

ၸိုဝ်ႈ       လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇ
ၸိုဝ်ႈပေႃႈ  လုင်းၼူႉ။
ၸိုဝ်ႈမႄႈ   ပႃႈၼၢင်းၶမ်းၶႅၵ်ႇ။
ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ   01/03/1907 ။
တီႈၵိူတ်ႇ    ဝဵင်းသီႇပေႃႉ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
ၸိုဝ်ႈမေးၼၢင်း ၸဝ်ႈဝၼ်ႇၼၺၢၼ်ႇ။
ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉ တင်းမူတ်းမီး 6 ၵေႃႉ- (1)လုင်းဢွင်ႇပႃႉ။ (2)ၼၢင်းသႄးၼူႉ။ (3)လုင်းၵျႃႇပူႉ။ (4)လုင်းၺုၼ်ႉ။ (5)လုင်းပႃႉႁၢၼ်ႇ။ (6)လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇ (ပဵၼ်ၵေႃႉလိုၼ်းသုတ်း)။
သဵင်ႈမုၼ် 18/1/1969 ၽွင်းဢႃယု 62 ပီ။

- Subscription -

ၶၢဝ်းတၢင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း-
မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈႁူင်းႁဵၼ်း (A.B.M) တီႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ လုၵ်ႉတီႈသီႇပေႃႉသေ ၵႂႃႇသိုပ်ႇႁဵၼ်းတီႈႁူင်းႁဵၼ်း ၽူႈၼမ်းမိူင်းတႆး (Shan Chiefs’ School) ဢၼ်လုၵ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ယူႇ မိူဝ်ႈ 1/5/1917 တီႈတူၼ်ႈတီး။ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉ 10 မိူဝ်ႈ 10/08/1926 လႆႈၵုင်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်းပၢႆးလိၼ် (ပထဝီႇ)လႄႈၾၢႆႇတႅမ်ႈႁၢင်ႈ။

ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသိပ်းယဝ်ႉ ၵႂႃႇသိုပ်ႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈ 1928 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်။ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉပီ 2 International Examination သေ သိုပ်ႇႁဵၼ်းၾၢႆႇၶူးမေႃယႃ၊ လႆႈၶူးၻီႊၵရီႊၾၢႆႇမေႃယႃမိူဝ်ႈ 28/11/1934 ။ လႆႈၶႅပ်းၸုမ်ႈၶူးၻီႊၵရီႊမေႃယႃ (M.B.B.S) သေ ႁပ်ႉၵၢၼ်ယူတ်းယႃၵူၼ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈ၊ ၶၢႆႉမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈတႃႈၵဵဝ်ႇ/ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ၊ ဢွၵ်ႇၵၢၼ်တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ မႃးယူႇတီႈသီႇပေႃႉ၊ မႃးပိုတ်ႇႁၢၼ်ႉသိုင်ႇယႃႈယႃ တၢင်းတူၵ်းၵၢတ်ႇႁိုင်ပီၼိုင်ႈ။

ထိုင်မႃးပီ 1938 ၵႂႃႇမိူင်းဢိင်ႊၵလႅၼ်ႊ (England) ၸွမ်းၸဝ်ႈဢုင်ႇၵျႃ (ၸဝ်ႈၾႃႉသီႇပေႃႉ)၊ သိုပ်ႇႁဵၼ်း ၾၢႆႇယႃႈယႃသေ လႆႈမႃးၶႅပ်းၶူး D.T.M (Diploma in Tropical Medicine) မိူဝ်ႈ 6/3/1938 ၊ သမ်ႉသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၾၢႆႇလုမ်းလႃးၵူၼ်းပဵၼ်သေ လႆႈမႃးၶႅပ်းၶူး LM မိူဝ်ႈ 4/10/1938 ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၶူးမေႃယႃလူင် ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊပႃႉၺၢၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၶႅပ်းၶူးလူင် 3 ဢၼ်- 1)ဢႅမ်ႊၿီႊၿီႊဢႅတ်ႊသ် M.B.B.S (Rgn) ။ 20 ၻီႊထီႊဢႅမ်ႊ D.T.M (Liverpol) ။ 3)ဢႄႊလ်ဢႅမ်ႊ L.M (Rol) ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဝၢႆးလုၵ်ႉမိူင်းဢိင်ႊၵလႅၼ်ႊမႃးယဝ်ႉ မႃးႁဵတ်းၶူးမေႃယႃတီႈၼမ်ႉၸၢင်ၵမ်းၼိုင်ႈ၊ သမ်ႉၶၢႆႉၵႂႃႇႁဵတ်းၶူးမေႃယႃ တီႈဝၢၼ်ႈမေႃႇ (ပၢၼ်းမေႃႇ) မိူဝ်ႈပီ 1938-40 ။ လုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈမေႃႇၶၢႆႉမႃးလႃႈသဵဝ်ႈ။

ၽွင်းသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈ 2 လႆႈႁဵတ်းမေႃယႃၾၢႆႇသိုၵ်း ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းၶႄႇ၊ လႆႈၸၼ်ႉၶုၼ်သိုၵ်းလူင်။ မႃးယူႇတီႈတူၼ်ႈတီး ပဵၼ်မေႃယႃလူင်ထႃဝရ ပၢႆးယူႇလီၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈ မိူဝ်ႈ 1/8/1952 ၊ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်း ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇယူႇလီ မိူဝ်ႈ 1/11/1955 ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လီၼမ်သေ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈပီ 1957 ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပၼ်ၸိုဝ်ႈလီလူင်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ “သီႇရိပျၢၼ်ႇၶျီႇ” ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉ ယူတ်းယႃပၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇဝႆႉၼႃႈလဵၵ်ႉၼႃႈယႂ်ႇ ၵူၼ်းမီးၵူၼ်းၽၢၼ်။ မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 1950 ၽွင်းၶႄႇၽိူၵ်ႇၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ)သေ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ တိုၵ်းလိုပ်ႈၶႄႇၽိူၵ်ႇ ဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈလႆႈၸွႆႈထႅမ် ယူတ်းယႃပၼ်ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်။ ႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတိုၵ်းတေႃး တၢင်းပဵၼ်ၼၢဝ်ယုင်း (ၼၢဝ်ၼူၵ်ႉ) ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး။ မိူဝ်ႈ 26/5/1958 ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈပၢႆးယူႇလီ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၶိုၼ်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမႃး။

ၶူးမေႃယႃလူင် လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈပဵၼ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆပေႇ၊ ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈၽဵင်းၵႂၢမ်း တၢင်ႇတုင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ “ၶိူဝ်းႁဝ်းၶိူဝ်းရႃႇၸႃႇ ” ဢၼ်တတ်းမၵ်းတီႈပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် 1947 သေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

ၶုမ်ၵုတ်းၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊပႃႉၺၢၼ်ႇ တင်းမေးၼၢင်းမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ မီးယူႇတီႈၼိူဝ်လွႆမူပ်ႇ ၾၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ မီးႁိမ်းဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈလႄႈ ဝတ်ႉၼၢႆးၶၢဝ်၊ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းသီႇပေႃႉ-ၵျွၵ်ႉမႄး (မီးၾၢႆႇၶႂႃ)ၸိုင်ႈပွတ်းႁွင်ႇ။ မီးၸွမ်းၵၼ်တင်းၶုမ်ၵုတ်း ၸိူဝ်ႉႁိူဝ်ႇငိူၼ်ႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း