ယၢမ်းလဵဝ် CRPH ၶွတ်ႇၽွတ်ႈထိုင်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈလႂ်ယဝ်ႉ

တွၼ်ႈတႃႇ လၢႆးၵၢၼ် ႁဝ်းဝူင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈမႃးဢုပ်ႇၸွမ်း ႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၸုမ်း CRPH ၸွင်ႇပႃႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵၢင်ၸူဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။

CRPH ၼႆႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 31 ဝၼ်း ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉဝႃႈ ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ဢေႊၿရိူဝ်ႊဝူင်ႈထီႉၼိုင်ႈၼႆႉ တေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵၢင်ၸူဝ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ (အမျိုးသားညီညွတ်ရေးကြားဖြတ်အစိုး ရ) ဝႃႈၼႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇ မီးမႃးမိူဝ်ႈၼႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊၿရိူဝ်ႊ 9 မိုဝ်ႉ10 ဝၼ်းၼႆႉ ပႆႇႁၼ်ၶဝ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေပႆႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈတူဝ်ႈတၼ်းႁိုဝ် ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈလၢမ်းထၢင်ႇဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆ။

ဝႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ မၼ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းဢၼ်ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈ မိူၼ်တင်းလၢတ်ႈငၢႆႈသေယဝ်ႉ သမ်ႉ ႁဵတ်းယၢပ်ႇဝႆႉႁိုဝ်ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင် ၸိူင်ႉၼၼ်။

ႁဵတ်းသင်လႄႈ လၢတ်ႈငၢႆႈႁဵတ်းယၢပ်ႇၼႆ ဢဝ်ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ဢၼ်ဝႃႈ (အမျိုးသားညီညွတ်ရေး) ၼၼ်ႉ “အမျိုးသား” ၼႆ ၼၼ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႈမၢႆထိုင်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ၊ ပဵၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်လႂ်ၵူၺ်းၵူၺ်း ၊ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်း။ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းၵေႃႉလူၺ်ႈ CRPH ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇတၵ်ႉၼၢႆဝႆႉသေ ႁူမ်ႈၸွႆႈၵၢၼ် ပႆႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၼႂ်းၶဝ် ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈငမ်းငဝ်းတေႃႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၼႃႈထႃႈပၢႆမႃး ဢမ်ႇၶႂ်ႈထဵင်ၵၼ်ၶိုၼ်းထႅင်ႈ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈၼႆ ယွၼ်ႉ ၼၼ် ၸင်ႇဝႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပုတ်းၶၢတ်ႇၸႅင်ႈလႅင်းဝႆႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈငိၼ်းမႃး။

ၵွပ်ႈၼႆႉ ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ (ပြည်ထောင်စုကြားဖြတ်အစိုးရ) ၼႆဝႃႈဢမ်ႇလႆႈႁႃႉ မၼ်းပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လူင် ၸိူဝ်းဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းၼင်ႇၼၼ်ၵေႃႈ မီးမႃးယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ CRPH ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပႃႇတီႇ NLD သုမ်ႇငုမ်းဝႆႉၵူၺ်း။  ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႆၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵႄႈၸွမ်းမႃးၵေႃႈ မီးယူႇ။ ၸိူဝ်းၵႄႈၸွမ်းၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊ သီႊ ၶျႃႊတႃႊ ဢၼ်ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ပေႃးမႃးတူၺ်း ဢၼ်ႁူမ်ႈပႃးၼႂ်း ၵၼ်ၶျႃႊတႃႊၼႆႉ တေမီးၽူႈ တႅၼ်းၽွင်းၶဝ် ၸိူဝ်းဢၼ်ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ်လႄႈသင်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် CDM ၶဝ်လႄႈသင်၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶွမ်ႈၶတ်းၼႄၵၢင်ၸႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်လႄႈ သင် ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႃးတင်းၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶဝ်လႄႈ EAO ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႈမၵ်းမၼ်ႈမႃးၼႆၵေႃႈ ၸႅင်ႈၼႄၵၼ်မႃး ပွင်ႇလႅင်းၼႄၵၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၼႂ်းပွတ်းတွၼ်ႈၼိုင်ႈၵူၺ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပွင်ႈၼိုင်ႈ Charter Part 1 ၵူၺ်းႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈမႃးယူႇ မိူဝ်ႈ ဝူင်းပူၼ်ႉၼၼ်ႉ။ ၼႂ်းပွင်ႈၼိုင်ႈ Charter Part 1 ၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၸိူဝ်းဢၼ် ႁဝ်းၶႃႈ လၢတ်ႈၼႄမႃးၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ် တင်းမူတ်းၼႆ ၸႂ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ Charter Part 2 ပွင်ႈသွင်ၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇပႃးၶေႃႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၶဝ် ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈဢုပ်ႇၵုမ်တူၵ်းလူင်း ၵၼ် မႃးတႄႉတႄႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈၸႅင်ႈၸႂ်ဝႆႉ။

CRPH ၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉယၢၼ်ႁၢင်ႇၵၼ်တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယူႇၼႆ ၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉမၼ်းတႄႉ လၢတ်ႈလႆႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းတင်းၼမ် တင်းလၢႆ သေတႃႉၵေႃႈ မိူၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸုမ်း PPST ၶဝ် ယၢမ်ႈလႆႈပွႆႇၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊသလၢႆးလႅင်ႇမူင်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ႁူဝ်ၼႃႈတပ်ႉသိုၵ်း သွင်ၵေႃႉ သေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ် ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမၵ်းမၼ်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႊၶရႄႊသီႊၶျႃႊတႃႊၼၼ်ႉယူႇၼႆ တၢမ်တူဝ် သလၢႆးလႅင်ႇမူင်းယၢမ်ႈပၼ် Interview ဝႆႉယူႇ ၶဝ်ဝႃႈၶႃႈၼေႃႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၵဵဝ်ႇၵၼ်တင်းပွင်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်တွၼ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ PPST ၵေႃႈ ဢမ်ႇ လႆႈၵႂႃႇပၼ်ၶေႃႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၸွမ်းဝႃႈ ၶဝ်ယွမ်းႁပ်ႉယူႇၼႆ။ တီႈတႄႉမႃးၵေႃႈ PPST ၼႆႉ ပႆႇလႆႈတူၵ်းလူင်းဝႃႈ တေႁူမ်ႈၶဝ်ႈ ပႃးၸွမ်း ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵၢင်ၸူဝ်ႈၼၼ်ႉ။ တိုၵ်ႉတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉဝႃႈ CRPH ၼႆႉ လီလႆႈ  ၵမ်ႉၸွႆႈ ၵွင်ႉၵၢႆႇဝႆႉယူႇ မွၵ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ လႆႈႁူႉဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ၼႂ်း EAO ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႈတႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်း၊ မွၼ်း လႄႈ ယၢင်းလႅင် ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႁူမ်ႈၵၼ် ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ တူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉ။ မၼ်းယူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ၊ ပိူင်ပိုၼ်ႉမႃး ပႃးသီႇၶေႃႈၼႆ ၶဝ်ပေႃး လႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်မႃးၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇ လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶဝ်ဢွၵ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ လႆႈႁူႉယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ 6 ၸႄႈမိူင်း တႃႇၼိုင်ႈၸႄႈမိူင်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တင်းရၶႅင်ႇ ပႆႇမီးၸုမ်းၸၢဝ်း ဢၼ်တူဝ်ႈတၼ်းသေ မႃးတၢင်တူဝ် ၶဝ်ႈဢုပ်ႇပႃး ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃး 7 ၸႄႈမိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၶဵၼ်ႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး မူႇပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ 7 ၸႄႈမိူင်း ဢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၶဝ် ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ၼၼ်ႉ တူဝ်ႈတၼ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၵေႃႈ တင်း CRPH ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ၾႅတ်ႊၻရႄႊသွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈမႃးၶဝ်ႈ ၶိုင်ႈၵၼ်ၵွၼ်ႇ ပႆႇလႆႈၶဝ်ႈၶိုင်ႈၵၼ် ပႆႇလႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေပွၵ်ႈၼႆတႄႉ တႃႇတေပဵၼ်မႃး ၾႅတ်ႊၻရႄႊတင်းမူတ်းတင်း သဵင်ႈ ႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပႆႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်း။

ပေႃးၼၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ FUA ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၾႅၻ်ႊၻရႄႊယူႊၼီႊယၼ်ႊဢႃႊမီႊၼၼ်ႉၶႃႈလူး တေပဵၼ်မႃးမိူဝ်ႈလႂ် ယိုင်ႈ ၶႅၼ်းတေလႆႈမုင်ႈမွင်းၵႆဝႃႈၵႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးတေမႃးတူၺ်းၾၢႆႇပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႈပႃႇတီႇ TNP ပလွင်ႈ၊  KYS ယၢင်းလႅင် သွင်ပႃႇတီႇတႄႉ ၵႂႃႇႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်သမ်ႉ ၽူႈတၢင်တူဝ် သွင်ပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ် ၽူပ်းတူဝ် ဢွၵ်ႇၼႄၼႃႈၼႄတႃမႃး ၵူၺ်းပဵၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၾၢႆႇ NLD ၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်မႃးပဵၼ်ဝႆႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈႁၼ်ၵၼ်ယူႇ။  

ၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးတေမႃးႁုပ်ႈသေ လၢတ်ႈတႄႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉ ယူႇၵႆၵႆသေ ပႂ်ႉတူၺ်း CRPH ယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶၢင်ၶဝ် KIA, KIO ၶဝ်တႄႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈမိူၼ်ၸိူင်ႉ KPICT  Kachin Political Interim Coordination Team တေဢဝ်ဢၼ်ၼႆႉ သေ ၵႂႃႇဢုပ်ႇၸွမ်း CRPH ၼႆတႄႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈငိၼ်းၵၼ်ယူႇ။

မၼ်းယူႇတီႈ KPICT ၼႆႉသမ်ႉ မၼ်းတေၵႂႃႇဢုပ်ႇၸွမ်း CRPH ၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈသမ်ႉမီးၶေႃႈမၵ်းတၵ်းဝႆႉ တင်းၼႃႈဝႆႉ လူင်ႈၼႃႈဢွၼ်တၢင်း ၶဝ်ၼႆႉ တၢင်တူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင်ၶဝ် ဢၼ်မီးၼႂ်း Naka Land ၊ ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းၶၢင် ယၢမ်းလဵဝ်လႄႈ  ဢၼ်မီးၼႂ်း Sub State ၶွင်မိူင်းၶၢင် ၶႂ်ႈဝႃႈတႄႉ ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မိူၼ်ၸိူဝ်း ၵူတ်ႉၶၢႆ၊ သႅၼ်ဝီ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။

ၶဝ်တၢင်တူဝ်သၢမ်ၼႃႈတီႈၼႆႉသေယဝ်ႉ တေၵႂႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းပိူဝ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင်ၶဝ် ဝႃႈၼၼ်လႄႈ ၸမ်းႁႂ်ႈဝႃႈ ၶေႃႈ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းဢၼ်ၼႆႉၵႂႃႇၽႅဝ်တီႈ ၼႂ်းႁူတၢင်ႇၸုမ်း ၸိူဝ်းၸုမ်းလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ မႅၵ်ႇၵွင်ႈၼင်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ၸွင်ႇ သမ်ႉ တေထုၵ်ႇမေႃၽေႃးၵႂၢမ်းၵၼ်လႆႈ ၸွင်ႇသမ်ႉ တေယွမ်းႁပ်ႉၵၼ်လႆႈႁိုဝ် ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်ဝႆႉၶေႃႈထၢမ်ဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ တေမီးထႅင်ႈ ယူႇတီႈ KPICT ၼႆႉ မိူဝ်ႈယၢမ်းၵႂႃႇဢုပ်ႇတၢင်း CRPH ၼၼ်ႉ ၶဝ်မီးၶေႃႈၵၢင်ၸႂ်ၸိူင်ႉ ႁိုဝ်ၼႆ။ ႁႂ်ႈလႆႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ်ၶဝ်ၵႂၢမ်း 2 ၶေႃႈ။ 1) ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင်ၶဝ်မီးတီႈလႂ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈၸုမ်း KIA ၼႆႉ ၵႂႃႇဢဝ်လႆႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ 2) ၼႂ်းမိူင်းၶၢင်ၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈမီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ KIA ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ CRPH တေလႆႈ မၵ်းမၼ်ႈ ပၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸွင်ႇသမ်ႉတေပဵၼ်ၵၢၼ်မႃးႁႃႉ ပေႃးတေတူၺ်းငဝ်းလၢႆးပိူင်ပဵၼ် ဢၼ်မီးယူႇတႂ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ ၵမ်းသိုဝ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ တင်းဢၼ် KPICT ၶဝ် ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းယၢၼ်ႁၢင်ႇၵၼ်တႄႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉ ယူႇ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢၼ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်လႆႈႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉ ၼႂ်းဝၼ်းသွင်ဝၼ်းၼႆႉ သမ်ႉၶိုၼ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈဢွၵ်ႇမႃးထႅင်ႈ KPPF ( Kachin People Political Front)  ဢၼ်ၼႆႉသမ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ ဢုပ်ႇၵုမ်ပႃးတင်းမိူင်းၼွၵ်ႈ၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းတၢင်းမိူင်းၼွၵ်ႈ၊ ၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ တင်းဢဵၼ်ႁႅင်း ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တေမီးသၢမ်တွၼ်ႈ။ ၼႂ်းသၢမ်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈၼႆႉ ၶဝ်တေႁွင်ႉ ဢုပ်ႇမူတ်း ၵူၺ်းပိူင်ယႂ်ႇမၼ်းၶဝ်တေလႆႈပဵၼ်ၼႂ်းၶွပ်ႈဝူင်းမၢႆမီႈ ။ ပွင်ႇဝႃႈ  ယူႇၼႂ်းၶွပ်ႇဝူင်းမၢႆမီႈသေ ဢုပ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပႃးတင်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈၼပ်ႉလႆႈယူႇ ၵူၺ်းၶဝ်ဢမ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပႃး။

ဢၼ်ၼႆႉသမ်ႉယူႇတီႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းပိူၼ်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း ႁဵတ်းသင်လႄႈ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶၢင်ၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃးၸိူင်ႉၼၼ် ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆ ၵႂႃႇႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဢုပ်ႇၸွမ်း CRPH ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇ ႁၼ်ၶေႃႈလႆႈမၼ်း မၼ်းဢမ်ႇႁၼ်ၽွၼ်းၵၢၼ်မၼ်း ၶဝ်ၵေႃႈ ၸႅင်ႈလႅင်း။

ၸင်ႇဝႃႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵမ်းၼမ်ၼမ်ၼႆႉ ဢဝ်ၸဵမ်ၶၢင်လႄႈ တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပႃး KNU ၸိူဝ်းၼႆႉ တႃႇတေဢုပ်ႇတၢင်း   CRPH ၼႆႉ ၶဝ်ၶႂ်ႈဢဝ်လၢႆး Bi-literal သေၵႂႃႇ ၸုမ်းတေႃႇၸုမ်း ဢုပ်ႇၵၼ်ၵူၺ်းဝႃႈၼႆ။ လၢႆးၼႆႉသမ်ႉ ဢီႈ သင်လႃႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၶႂ်ႈမွတ်ႇပႅတ်ႈၾႆးၼႂ်းၽႂ်မၼ်းသေယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽွၼ်းပၢင်ႈ ၶွင်ၸုမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တီႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈ လႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈတၢင်ႇလၢတ်ႈၵၼ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းၼႆၵေႃႈ တေမီးၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉသမ်ႉ တေမီးၽွၼ်းလီတီႈၽႂ် ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၽႂ်မၼ်းတႄႉ ဝူၼ်ႉဝႃႈ ၵႂႃႇၸွမ်း Bi-literal ၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ လႆႈလၢတ်ႈတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း ၵၢင်ၸႂ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇမီးၸိူင်ႉႁိုဝ် ၶေႃႈၸုၵ်းမၼ်ႈၵၢၼ် မိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇမီးၸိူင်ႉႁိုဝ် ယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းပဵၼ်ဢၼ်လႂ်ၼႆ တေၸၢင်ႈၵႂႃႇလၢတ်ႈၼႄလႆႈ တီႈ CRPH ယူႇၼႆတႄႉ တေဝူၼ်ႉၵၼ်ယူႇ။

ၵူၺ်းၾၢႆႇႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်တႄႉ ပေႃးဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်လႂ် ဢၼ်ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၸွမ်းလၢႆး Bi-literal  သေ ၵႂႃႇ ၸွမ်း CRPH ယူႇမႅၵ်းမႅၵ်းၼႆၸိုင် CRPH ၼႆႉ မိူၼ်တင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူႈဢၼ်ဢၼ်ၵႂႃႇယွမ်းႁပ်ႉမၼ်း ပဵၼ်သုၼ်ၵၢင်ပိူဝ်ႈ တႃႇ တင်းမူတ်း/ တင်းလူမ်ႈပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉ တေမိူၼ်ၵၼ်တင်းႁဝ်းၵႂႃႇယုၵ်ႉပၼ် NLD ႁႂ်ႈမႃးပဵၼ်သြႃႇႁဝ်း ႁႂ်ႈမႃး ပဵၼ်ၸိၵ်းၸွမ်ႁဝ်းထႅင်ႈၵမ်ႉၼိုင်ႈၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ မုင်ႈမွင်းမႃးတႄႉတႄႉ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ဢၢၼ်ႈဢၢင်းမႃးတႄႉတႄႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 60 – 70 ပီမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈၽဵင်ႇ ပဵင်းၵၼ်ၶႃႈလူး။ တႃႇတေလႆႈလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ၵူႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း မႃးႁူမ်ႈၼင်ႈၵၼ်သေ တင်း CRPH ၽိတ်ႈ ၶဝ်တင်းမူတ်းသေယဝ်ႉ တေလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်တေႃႇၼႃႈတၼ်းတႃ၊ ႁူဝ်မႃႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢမ်ႇဢဝ်လၢႆးၼၼ်ႉသေ တေလၢႆး ပၢႆႊဢီႊလႅတ်ႊထိူဝ်ႊသေၵႂႃႇ ၵမ်းၸုမ်း ၵမ်းၸုမ်းၼၼ်ႉတႄႉ မိူၼ်လၢတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈၵႆႈ မိူၼ်တင်းႁဝ်းၶႃႈ ယွမ်းႁပ်ႉပီႈၼွင်ႉ တူင်ႈပဵင်းၶဝ် ပဵၼ်ထႅင်ႈႁူဝ်ၼႃႈႁဝ်း ၵမ်းၼိုင်ႈ မႂ်ႇမႂ်ႇထႅင်ႈၵူၺ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် မိူၼ်ၸိူင်ႉ CRPH ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၼႆႉ လၢႆးၶဝ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇ ၼႅဝ်းၶဝ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇၼႆႉ ယူဝ်မိူၼ်တင်း 1947 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ႁိုဝ်ၼႆ တေလႆႈဝႆႉၾၢင်ႉ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ပီႈၼွင်ႉတူင်ႈပဵင်းၶဝ်ဝႃႈ လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၼႆႉ ပဵၼ်ထီႉၼိုင်ႈ၊ သုၼ်ႇလႆႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထူၼ်ႈသွင်။ ဝႃႈၼၼ်သေယဝ်ႉ တဵၵ်းႁုတ်ႉ ၸၼ်ဢဝ်ႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉယွမ်း ၽွမ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇ ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်း ၶေႃႈၸွမ်းတၢင်းၶဝ် ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ။ၵၢၼ်တၢင်ႇလွင်ႈ တၢင်ႇတၢင်း မိူဝ်းၼႃႈထႃႈ ပၢႆမႃးၸင်ႇၶႂ်ႈဢုပ်ႇ ႁဵတ်းၼၼ် ဢဝ်ႁိုင်မႃး 60-70 ပီမိူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈဢုပ်ႇမႃး။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵေႃႈ တႃႇပူတ်းပႅတ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ထီႉၼိုင်ႈဢိူဝ်ႈ ၵၢၼ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈ မီး သုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဝႆႉပဵၼ်ၵၢၼ်ထူၼ်ႈသွင်သေ ႁဝ်းၸင်ႇ ၶႂ်ႈဢုပ်ႇ ၵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ငိူၼ်ႈငၢႆးဢၼ်ၼႆႉ ဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် မိူၼ်တင်းႁဝ်းၵႂႃႇ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းပၼ်ႁႃ မိူဝ်ႈ 1947 ပူၼ်ႉႁိုဝ်ၼႆ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူႈဢၼ်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ တေလႆႈဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ၸိူဝ်းဝူၼ်ႉၵေႃႈ တေမီးယူႇၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉယူႇ။

ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းပီႈၼွင်ႉၶၢင်ၼႆႉ ႁဝ်းဝႆႉပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းသေ ဢုပ်ႇၵူၺ်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတၢင်ႇဢၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းဢၼ်သၢင်ႈပႃႇတီႇပႃးမိူင်းသေ ယူႇၼႂ်းမိူင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼၢင်းယိင်းၶဝ်လႄႈသင် ပိူၼ်ႈ ၶဝ်ႈၶိုင်ၵၼ်သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႂႃႇ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈၸွမ်း CRPH ႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ၶိုၵ်ႉ ၶၵ်ႉ တိုဝ်ႉတၢင်းပေႃႇမႃးသေလႄႈ ဢုပ်ႇတင်းၸုမ်းၼႂ်းမိူင်းႁိုဝ်ၼႆ ပိူၼ်ႈတႄႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းတႆးၼႆႉလူး ၸွင်ႇပႃႈမီး ၸွင်ႇလီမီး ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ တေလႆႈတူင်ႉၼိုင်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆႉ ၸမ်ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၶဝ်လႄႈသင်၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ်လႄႈသင် ႁူႉၵႃႈတေတိုၼ်ႇႁူ တိုၼ်ႇ ၸႂ်သေ ႁႃၵွင်ႉၵၢႆႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆႉ ၶႄးတေမီးဝႆႉယဝ်ႉယူႇ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ မုင်ႈမွင်းဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵူၺ်းပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ သင်ၸိူဝ်းဝႃႈ ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ဢမ်ႇၼၼ်ႉ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ ၸင်ႇႁဝ်းတေၵႂႃႇတိူဝ်ႉႁဝ်းတေၵႂႃႇတၵ်ႉၼၢႆတေႃႇ CRPH ဢိူဝ်ႈၼႆ ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ယူဝ်မၼ်းတူၵ်းလိုၼ်းၵႂႃႇ။

ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်တႄႉ ၵႃႈတၵ်းတေလႆႈမီး ၸုမ်းဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်တေတၢင်တူဝ်ႁဝ်းၶႃႈလႆႈၼၼ်ႉ ဢၼ်တေတၢင်တူဝ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈလႆႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်တေၵႂႃႇၸွမ်း ႁူဝ်မႃႇၽဵင်ႇပဵင်းတင်း CRPH သေယဝ်ႉ လူဝ်ႇဢုပ်ႇၸွမ်း CRPH ၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈဢုပ်ႇ လူဝ်ႇဢုပ်ႇၸွမ်းတၢင်ႇၸုမ်းၸၢဝ်းႁိုဝ်၊ လူဝ်ႇဢုပ်ႇၸွမ်းၵူႈမိူင်းမိူင်းႁိုဝ် ၼႆၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈတူဝ်ႈတၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ထုၵ်ႇလီမီးဝႆႉယူႇ ၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ မီးၵၢင်ၸႂ် ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈလႂ် မွတ်ႇယဵၼ်ပႅတ်ႈၾႆးတင်းၼႂ်းယဝ်ႉ ၸင်ႇတေ ၵႂႃႇႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵၢင်ၸူဝ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢၼ် CRPH ၼၼ်ႉ တေဢဝ်ၽွတ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼင်ႇ ၼႆၸိုင် ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပႆႇမီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ် မွတ်ႇၾႆးယဵၼ်ယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈ ႁၼ်ယူႇ ။ ၸင်ႇဝႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶွတ်ႇၽွတ်ႈမႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵၢင်ၸူဝ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လၢတ်ႈငၢႆႈ ႁဵတ်းယၢပ်ႇလႄႈ ဢမ်ႇမီးတႄႉ ဢမ်ႇပဵၼ် တၵ်းတေလႆႈမီးယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈၵိုင်ႉၵၢင်ႉပဵၼ်မႃးလႆႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈပႆႇႁၼ်။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တေၶွတ်ႇၽွတ်ႈပဵၼ်မႃးတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေလႆႈပႂ်ႉမုင်ႈမွင်း ၵႆသေၵႆၵွၼ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈပွင်ႇၸႂ် လႅင်းၸႂ်ဝႆႉသေ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်း ၾႆး တင်းၼႂ်းႁႂ်ႈၸဵဝ်းမွတ်ႇၼၼ်ႉႁဝ်းၼင်ႇၵၼ် တေလႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈတိၼ်ၶဝ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇထႃႈဢွၼ်တၢင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ် မွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းၶွတ်ႈယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈၶႃႈ။