ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း တင်း ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁၼ်ထိုင်ၼိူဝ် CRPH ၸိူင်ႉႁိုဝ်

တွၼ်ႈတႃႇ လၢႆးၵၢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ဝူင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ လိူၵ်ႈဝႆႉႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်ဝႃႈ CRPH ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် မီးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ။

CRPH  Committee  Representing Pyidaungsu Hluttaw ၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈမႃးမိူဝ်ႈလိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 5 ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇတႆး ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ တေၸၢင်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၵေႃပွင် ၵၢၼ်တႅၼ်းတၢင်သၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ ၼင်ႇၶဝ်လၢတ်ႈတႄႉ တႅၼ်းတၢင် တႅၼ်းၽွင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် 378 ၵေႃႉသေယဝ်ႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆႉလုၵ်ႈၸုမ်း မီး 15 ၵေႃႉ။ ဝၢႆးလင် တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇ ပႃႇတီႇၸႄႈမိူင်း ၵယၢၼ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် KySPPလႄႈ ပႃႇတီႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတဢၢင်း TNP ၵႂႃႇၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈပႃးသေ ယၢမ်းလဵဝ် လုၵ်ႈၸုမ်းၶဝ်မီး 17 ၵေႃႉ။ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် CRPH ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ မီးယူႇ 17 ၵေႃႉ။

CRPH ၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶိုၼ်ႈမႃး မီးၶၢဝ်းတၢင်း တဵမ်ၼိုင်ႈလိူၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 5 ပူၼ်ႈမႃးၼႆႉ။ ၵွပ်ႈသင် ပႃႇတီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း တၢင်ႇဢၼ်ၶဝ် ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်း ၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်း ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ လွၵ်းၸုၵ်းၵၢၼ်မိူင်းၶွင် CRPH ၼႆႉ ပဵၼ်ဢီႈ သင်။ ၾၢႆႇပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ သမ်ႉႁၼ်ထိုင် ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ႁဝ်းၶႃႈ ႁူႉႁၼ်ၵၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း ၸင်ႇတေၸၢင်ႈလၢမ်းၶိုတ်းလႆႈ ၵၢၼ်မိူဝ်း ၼႃႈ ပုၼ်ႈတႃႇၶဝ်။

CRPH ၼႆႉ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းၶဝ် ပဵၼ်ဢီႈသင် တေမီးယူႇ 2 ၶေႃႈ –

1. ပိူဝ်ႈတႃႇဢႃႇၼႃႇၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးတေၽႅဝ်ထိုင်ၶိုၼ်းၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်း။
2. ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မႅင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ လွၵ်းပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶ ရေႊသီႊလႄႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၶဝ်ဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပေႃးမႃးတူၺ်းလွၵ်းၸုၵ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ၼႆၸိုင် တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ် ၽွၼ်းၵၢၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ႁဝ်း ၶႃႈ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ဢၼ်ၵိူတ်ႇမႃးလူၺ်ႈလၵ်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉသေ  ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃး ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ မၢႆထိုင်ဝႃႈ ၶဝ်တိုၵ်ႉပႆႇ ႁတ်းပူၼ်ႉ ႁူမ်ႈငဝ်း 2008 ၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈ။

ႁဵတ်းသင်လႄႈဝႃႈၼင်ႇၼႆ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ 2008 ၼႆႉ လူႉယဝ်ႉၼႆ CRPH ပႆႇႁတ်းဝႃႈသေဢိတ်း။ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ ၼႂ်းၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်ဢႃႇၼႃႇၵူၼ်းမိူင်း ၽႅဝ်ထိုင်ၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေမီး 2 တွၼ်ႈ။

• ဢႃႇၼႃႇၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇ ၶွင်ႇသီႇၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် ယိုတ်းသိမ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ တေ ဢဝ်ႁႂ်ႈထိုင် ၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်း မိူင်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇတဵမ်။ ၶဝ်ဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးၼႆ ဢဝ်ၽႅဝ်ၶိုၼ်းၼႂ်းမိုဝ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေပဵၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း ဢၼ်မီးတႂ်ႈ 2008 ၼၼ်ႉၵူၺ်းႁိုဝ် ၼႆၵေႃႈ တေမီးမႃးၶေႃႈထၢမ်။

• ထႅင်ႈတွၼ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ် ယၢင်ႇပိုၼ်ႉတီႈလွၵ်း ပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶ ရေႊသီႊ လႄႈၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈႁွႆႈၵၼ်တင်းၶေႃႈၵၢင်ၸႂ် ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းသၼ် လွႆ တူင်ႈပဵင်း ႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၶႂ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊ ၻရႄႊတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ။

ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈယၢင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ လွၵ်းပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရႄႊသီႊလႄႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ ၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃးၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း NCA ပီယၢဝ်းၶၢဝ်း ႁိုင် ၶၢဝ်းတၢင်း 9 ပီ ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ။

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီးၵၢင်ၸႂ်ဝႃႈတေၶႂ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊတီႊမူဝ်ႊ ၶရေႊသီႊ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်းၽွမ်ႉ တိုၵ်ႉမီးၶေႃႈဝဵၼ်ႉမၼ်းဢၼ်ဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ယၢင်ႇ ပိုၼ်ႉ တီႈ လွၵ်းပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆၵူၺ်း တီႈဢၼ်ဝႃႈ ယင်ႇပိုၼ်ႉၼိူဝ်လွၵ်ႈပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊ သီႊလႄႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ တေယင်ႇ ပိုၼ်ႉ မွၵ်ႈလၢႆ % ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁပ်ႉပၢၵ်ႇလႆႈ ၽႂ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ႁပ်ႉႁွင်း ပၼ်လႆႈ။

ၸင်ႇၼၼ် CRPH ၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈၵၢင်ၸႂ်ယိူင်းဢၢၼ်းမၼ်းမီးၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ်တင်းၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၶွမ်ႈၶတ်း ၸုမ်းသိုၵ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶဝ် ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉႁဵတ်း CDM ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵႂႃႇႁူမ်ႈလူၺ်းတၢင်းၶဝ် ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ တေမီးထႅင်ႈ GSCM ၼႆႉၵေႃႈ တေမီးထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ။

ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်း CDM ၵေႃႈလီ၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်း ၶွမ်ႈၶတ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၵေႃႈလီ၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵႂႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ၶွမ်ႈ သၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလီ မိူဝ်ႈလႆႈၵႂႃႇႁူမ်ႈႁႅင်း ၵၼ် ပႃးတင်းၶဝ် ၶဝ်တေၸၢင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈလႆႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူႈၶႅင်ႇ။ ၼင်ႇ ႁိုဝ် တေပဵၼ်လႆႈၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တႄႇတီႈၶဝ် လူဝ်ႇၽွတ်ႈႁႅၼ်းၶၼ်ၶၼ်ဝႆးဝႆး။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶွင်ႊသီႊသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ယိုၼ်ယၼ်ႁပ်ႉဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈမီး မႃးသေမိူင်းမိူင်းမၵ်းမၼ်ႈၶဝ် ပဵၼ်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈယူႇၵေႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉ CRPH ၼႆႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈၶႅင်ႇယဝ်ႉၼႆၸိုင် တေၸၢင်ႈၵမ်ႉမႃႇ ၵၼ်လႆႈ၊ တေၸၢင်ႈတေႃႇသူႈၵႂႃႇငၢႆႈ ၶဝ်ၵေႃႈႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ CRPH ၼႆႉ ၶဝ်လူဝ်ႇတၢင်းၵမ်ႉထႅမ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ် ၸိူဝ်း ၼႆႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ႁူမ်ႈပႃးၸဵမ်တၢင်း ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ႁူမ်ႈပႃး ၸဵမ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈႁူမ်ႈပွင်း တီႈၶဝ်။

ႁဵတ်းသင်လႄႈ ယူႇတီႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်သမ်ႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝၼ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပႆႇႁၼ်ၵႂႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းၶဝ် ၼႆႉပဵၼ်ဝႆႉၶေႃႈထၢမ် ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ႁူႉၵႃႈ မၼ်းတေႁိူင်ႈႁၢင်ႇၵၼ် ႁဵတ်းသင်လႄႈၼႆ လွၵ်းၸုၵ်းလႄႈ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇႁူမ်ႈ ဝႃႈလႆႈငၢႆႈငၢႆႈၵေႃႈ ပေႃးတူၺ်းတီႈၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၾၢႆႇၶွမ်ႊၶတ်းၶဝ် ဢၼ်ပဵၼ် GSCM ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိၵ်ႇပႃးတင်း GSC ဢၼ်မီးယူႇတူဝ်ႈမိူင်းၸိူဝ်း ၼႆႉၼႆ ၶဝ်ႁွင်ႉသႅၼ်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်။

ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇၶဝ်ဝႃႈတႄႉ 1) တၵ်းလႆႈပူတ်းယႃႉလွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ 2)  တၵ်းလႆႈပူတ်းယႃႉလၵ်းမိူင်း 2008 ၊ 3) တၵ်း တေလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ၊  4) တၵ်းလႆႈပွႆႇပၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်း ဢၼ်လႆႈ ထုၵ်ႇ တီႉၺွပ်းဝႆႉ တင်းမူတ်းမီး 4 ၶေႃႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပေႃးမႃးတူၺ်းၶေႃႈႁုပ်ႈမၼ်းတႄႉ CRPH ၶဝ်ၼႆႉ ငမ်ဝၵ်ႉ ဝႆႉ လၵ်းမိူင်း 2008။ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁၼ်ထိုင် တႄႉဝႃႈ 2008 ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈ သွင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉ Paradox ပဵၼ်ဝႆႉ ဝိရောဓိ ၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်  ႁၢၼ်ႉတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ် CRPH တိုၵ်ႉလၢတ်ႈဝႆႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ပေႃးတေမႃးတူၺ်းၸွမ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ CRPH သေယဝ်ႉ ဢဝ်ဝႆႉတၼ်းႁဵင်း ၶုၼ်ၽွၼ်းလူင် ၵူႈၾၢႆႇ ၵူႈတင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်မႃးႁဵတ်းတွင်ႈထၢမ်တေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်း ဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸူဝ်ႈၶၢဝ်း၊ ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်တင်ႈသဝ်းမီးဝႆႉ လူၺ်ႈလွင်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢူးဝိၼ်းမိၼ်ႉလႄႈ ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ လၢတ်ႈဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆ ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း။ ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈသင်လႃႇ ပွင်ႇဝႃႈ CRPH ၼႆႉ တိုၵ်ႉတေယွမ်းႁဵတ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်မီးတီႈတႂ်ႈလၵ်း မိူင်း 2008 ၼၼ်ႉယူႇ ၸႅင်ႈလႅင်းယဝ်ႉ။

ထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈ CRPH ၼႆႉ တိုၵ်ႉမုင်ႈမွင်းပိူဝ်ႈတႃႇတေငူပ်ႉငီႉၸွမ်း ၶွင်ႊသီႊသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၶဝ်ၵေႃႉပၼ် တွင်ႈထၢမ်ဝႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၶဝ်ၶၢၼ်တွပ်ႇဝႆႉတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈတေယွမ်းငူပ်ႉငီႉၸွမ်းၶွင်ႊသီႊသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇ ဢၼ် ဝႃႈၼႆႉ မိူၼ်တင်း ၼႄဝႃႈ ၶဝ်ပႆႇမၼ်ႈၸႂ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၼင်ႇၸၢဝ်း ၶိူဝ်းတင်းလၢႆ ယိုၼ်ႈ ယွၼ်းလႄႈ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ယိုၼ်ႈယွၼ်းယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၶဝ်ပႆႇၶမ်ႈမိုဝ်းလႆႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵွၼ်ႇ ၶဝ်တိုၵ်ႉၶႂ်ႈ ယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇသေယဝ်ႉ ႁႃလၢႆးသွၼ်ႈၶဝ်ႈတႂ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇ ထတ်းသၢင်လႆႈ ၸႅင်ႈလႅင်း ၶႃႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ပႃးၸဵမ်တင်းပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်း ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၸပ်းပႅၼ်းတေႃႇပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉတႄႉ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1962၊ 1988 လႄႈ 2021 ၼႆႉ ပေႃးတေၼပ်ႉပႃး 1958 ၼႆ တေမီးယူႇ 4 ပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၶဵၼ်လူင် ဢၼ်မႃးယႃႉၵဝ်း ၾၼ်ႁၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း မီးသုၼ်ႇ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်ပဵၼ်မႃး 2021 ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ Generation  Z ၶဝ် ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ သိုပ်ႇၶိူဝ်းပၢၼ်ၼုမ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၸူဝ်ႈၸၢတ်ႈၼႂ်းႁဝ်း တိုၵ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းယူႇ ဢၼ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈသိုပ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈသေယဝ်ႉ။ လႆႈယူႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇလႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈႁႂ်ႈလႆႈ ပဵင်းပေႃးၸၼ်ႉၵမ်ႇၽႃႇၵႂႃႇ ငၢႆႈလူမ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတိုၵ်းဢဝ်ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီၼႆ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ် ႁူႉႁၼ် ထိုင် ၸိူင်ႉၼႆသေ ၶၢမ်ႇၸုၼ်ႉ ၶၢမ်ႇတၢႆ ဢိၵ်ႇ လူၺ်ႈပႃးတင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶိုၼ်ႈၼႃႈသေႁဵတ်းယူႇ တေႃႇသူႈယူႇၵူႈ ဝၼ်း ၵူႈလႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ တဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်း ၵၼ် လူၺ်ႈလၢႆးၵၢၼ်Federal ၵူၺ်းၶႃႈၼႃ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ CRPH ယိုၼ်ႈယွၼ်းဝႃႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း GSC ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် တိုၵ်ႉပႂ်ႉတူၺ်း CRPH ယူႇ။

တၢင်းဝႃႈ CRPH ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ 2008 ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်ၼႆႉၵႂႃႇ ႁဝ်းတေႁူမ်ႈၵၼ် ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ Union Federal Democratic ဢၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈၼႆတႄႉ ၼင်ႇၶဝ်မုင်ႈမွင်းဝႃႈ တေၵေႃႇသၢင်ႈ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ၸုမ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈ ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႄးတေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇတီႈ CRPH ၼႆႉၶဝ်သမ်ႉဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ် မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶဝ်တိုၵ်ႉပဵၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်တင်ႈသဝ်းမီးဝႆႉ လူၺ်ႈလွင်ႈ ဢွၼ်ႁူဝ် ၼၢႆးဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇလႄႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးဝိၼ်းမိၼ်ႉဝႃႈၼၼ် ၶဝ်တိုၵ်ႉမီး ၾၢႆႇတႂ်ႈ 2008 ဢမ်ႇႁိုင် သင်ၸိူဝ်ႉ ဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းလႄႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၶွမ်ႊမတီႊဢၼ် သၢၼ်ၶတ်း ဢၼ်ႁိုၼ်ႇႁၢဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ မႃးႁူမ်ႈလူမ်းၵၼ်သေ ၶွၼ်ႈဢွၵ်းၵၼ် ၶွၼ်ႈသမွင်ယဝ်ႉသေ တႄႉ။ ယူဝ်ၶႄးၸၢင်ႈဝူၼ်ႉလႆႈမႃး ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉယူႇ သမ်ႉၶိုၼ်း ဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ် ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈပုတ်းၶၢတ်ႇ။

ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ၶဝ်တေၵေႃႇသၢင်ႈ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၵႂႃႇၸွမ်း 2008 မိူဝ်ႈၼႃႈထႃႈပၢႆ ပေႃးဝႃႈဢုပ်ႇလႆႈမႃး ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈလႂ် ႁူဝ်ၼႃႈၶဝ်ၼၢႆးဢွင်ႇ သၢၼ်းသူႉၵျီႇ ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉလွတ်ႈတီႈယၢၵ်ႈ တီႈၵိၼ်းမႃးၸၢင်ႇ တေမႃးႁူမ်ႈ ၵၼ်ဝူၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ လၵ်းမိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇမီးတီႈလီၸႂ်ဢုၼ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်။

ႁဵတ်းသင်သမ်ႉဝႃႈၼႆ မိူဝ်ႈ 1998 ယၢမ်ႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃး CRPP မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် တၢင်တူဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းသေယဝ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇတႆး ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇမွၼ်း ၼၢႆႇထုၼ်းတဵင်း တၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇသူဝ်ႇမီး ပူႇၵျိၼ်ႉသျိၼ်းထင်ၶဝ်လႄႈ တၢင်တူဝ် CNLD ဢူးထွင်ႇၵူဝ်ႇထၢၼ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းမႃး ၼႂ်း CRPP ၵူၺ်းၵႃႈ CRPP ၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်မႃး ႁူဝ်ၼႃႈမၼ်းတမ်တူဝ် ၼၢႆးဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇၼႆႉ ဝၢႆးလင်မႃးၵေႃႈ ပိုၼ်ႉပႅတ်ႈ CRPP လိုမ်းပႅတ်ႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်း CRPP သေယဝ်ႉ ၵႂႃႇသွၼ်ႈတႂ်ႈႁူမ်ႈ 2008 ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တွၼ်ႈသွၼ်မႃး။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵေႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၼၢႆးဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉတီႈယၢၵ်ႈ တီႈၵိၼ်းမႃးသေ ၽႅဝ်မႃးတီႈၼွၵ်ႈသမ်ႉ ၶိုၼ်းဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ CRPH ၼႆႉ ၼႆၸိုင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇႁူမ်ႈၸွမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် တေၵႂႃႇသဵၼ်ႈတၢင်းလႂ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ်ယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းသဵင်ႈမုင်ႈမွင်းဝႆႉတႄႉ ၸုမ်း CRPH ၼႆႉ 1 တေလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ 2008 ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ႁဝ်းယႃႉ ပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ် ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေၸၢင်ႈပၼ်ႇႁွၼ်ႈၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉ တေၽွတ်ႈႁႅၼ်းၸုမ်းလူင် ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈၶႅင်ႇ တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ ယုၵ်ႉတၢင်ႇၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်သင်၊ ယုၵ်ႉတၢင်ႇဢူး ဝိၼ်းမိၼ်ႉၶိုၼ်းပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈတႅၼ်းၽွင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်သင်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉမီးတီႈယၢၵ်ႈတီႈၵိၼ်းလႄႈ ၸုမ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်မီး ၸိုဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇ ဝႃႈၼၼ်သေ သမ်ႉတေလႆႈပၼ်ၵတိ ၵႂၢမ်း မၼ်ႈ ၵၼ်တီႈလုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယူႇ။ ၸိူဝ်းဢၼ်သၢၼ်ၶတ်း ၼႄၵၢင်ၸႂ်တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းတေႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်မိူင်းသၼ်လွႆလႄႈတူင်ႈပဵင်းမီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈၼႆတႄႉၸိုင် မၼ်းတေၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်းလႆႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ႁဝ်းၶႃႈ တေယၢင်ႈၸူးလႆႈ မိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈမွင်းမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 70 ပီၼၼ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် သင်ၸိူဝ်ႉတေယူႇတႂ်ႈ 2008 သေ မုင်ႈမွင်းဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးဝိၼ်းမိၼ်ႉလႄႈ ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ တေမႃးဢွၼ်ႁူဝ်ႁဝ်းယူႇမႅၵ်းမႅၵ်းၼႆတႄႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေႁူမ်ႈၸွမ်း CRPH ၼၼ်ႉ ပႆႇႁၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းမၼ်း ယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ် တင်းႁၼ်မွၵ်ႈၼႆႉသေယဝ်ႉ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉ တီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း