“ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်းဢုပ်ႇၶႆႈၼႄ လွင်ႈလႆႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ”

(တွၼ်ႈ 4)

ၶၢဝ်းတၢင်းၼႄႇပျီႇတေႃႇၼၼ်ႉ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယွတ်ႈသိုၵ်း တင်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်ၶေႃၶေႃ။ ဢၼ်ႁူပ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇသင်လၢႆလၢႆ (တေႃႇမႃးတွၼ်ႈ -3) ဝၼ်းပိုတ်ႇပၢင် ၵုမ်လူင်ၼၼ်ႉ  ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ၽႅၼ်ႁူဝ်ပႄႉၶၢႆၼိူဝ်ႉမႃ ၼႆၼၼ်ႉၶႂ်ႈဝႃႈသင်၊ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ၸႂ်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၵမ်းထူၼ်ႈ 4 ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယွတ်ႈသိုၵ်း ဢုပ်ႇၶႆႈၼႄ  မိူဝ်ႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈတိုဝ်ႉတၢင်း ႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် ၼၼ်ႉဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ထၢမ်- ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁူႉဝႃႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် RCSS/SSA လႄႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၵေႃႈ လႆႈထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၶေႃၶေႃ ၼႆဢေႃႈ။ သမ်ႉဢုပ်ႇသင်ၵၼ် တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်သင်ၵၼ်ၶႃႈ?။

တွပ်ႇ-ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တီႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၼႆႉ မိူဝ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉလီယူႇ၊ လႆႈဢုပ်ႇၵၼ်လၢႆပိူင် ၶၢဝ်းတၢင်းမီးၸူဝ်ႈမူင်းပၢႆ။ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်တႄႉဢမ်ႇမီး။ ဢၼ်ႁူပ်ႉဢုပ်ႇ ၵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ – လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈလႆႈဢုပ်ႇမၼ်း၊ လွင်ႈပိူင် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵေႃႈလႆႈဢုပ်ႇမၼ်း၊ လွင်ႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်းႁဝ်း တီႈၵဵင်းတုင်ၵေႃႈလႆႈဢုပ်ႇမၼ်းၶိုၼ်း၊ လွင်ႈႁဝ်းတေဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇၶၢဝ်းတၢင်း ၼႃႈ တပ်ႉတေႃႇတပ်ႉၵေႃႈလႆႈဢုပ်ႇမၼ်း။ ပေႃးမႃးတူၺ်း တၢင်းဢုပ်ႇမၼ်းတႄႉၵေႃႈလီယူႇ၊ ဢၼ်မၼ်း ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းမႃးတူၺ်း တီႈမၼ်းဢုပ်ႇႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈလီယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိူၼ်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈ ယူႇ ယႃႇပေထွမ်ႇတီႈဢုပ်ႇၵူၺ်း၊ မၼ်းလူဝ်ႇတူၺ်းတီႈ လၢႆးႁဵတ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ဢုပ်ႇပိူင်ၼိုင်ႈ ႁဵတ်းပိူင်ၼိုင်ႈၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်မိူင်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးမွၵ်ႇ လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ တင်းဢၼ်ႁဝ်းဢုပ်ႇၵၼ်ဝႆႉ မၼ်းၵႂႃႇၵၼ်ၾႃႉလႄႈလိၼ်ယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းပေႃးတူၵ်းၸႂ်ယဝ်ႉဝၼ်းၼၼ်ႉ၊ ႁဵတ်းသင်မၼ်းမႃးလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်း။ ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းတေလႆႈဢၢၼ်ႇႁၼ်လိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ၊ ႁဝ်းတူၺ်းဢဝ်ၽိဝ်ပိူၵ်ႇမၼ်းၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈ။

ၸင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉတေပဵၼ်တႅၼ်းၽွင်းႁဝ်း၊ တေပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတူၺ်းပိုၼ်းလင်မၼ်း၊ မၼ်းယၢမ်ႈႁဵတ်းသင်မႃးပၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ မၼ်းယၢမ်ႈမိူၵ်ႈမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ မၼ်းယၢမ်ႈလီမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်။ မၢင်ၵေႃႉၼႆႉမၼ်းလၢတ်ႈႁၢႆႉႁၢႆႉ ၵူၺ်းလၢႆးႁဵတ်းမၼ်းလီၵေႃႈမီး၊ ပဵၼ်ၵူၼ်း သိုဝ်ႈ လႂ်သိုဝ်ႈၼၼ်ႉ။ မၢင်ၵေႃႉၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးလၢတ်ႈသင် မၼ်းႁဵတ်း။ မၢင်ၵေႃႉလၢတ်ႈလၢႆလၢႆၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းသင် ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈမီး၊ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းယဝ်ႉ၊ ပိူင်ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းဢၼ်ဝႃႈ ၼႆႉ လၢတ်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ ႁဵတ်းပိူင်ၼိုင်ႈ။

ထၢမ် – ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ၽႅၼ်ႁူဝ်ပေႉၶၢႆၼိူဝ်ႉမႃၼၼ်ႉၶႃႈလူး ၶႂ်ႈဝႃႈၽႂ် ၶႂ်ႈဝႃႈသင်ၶႃႈ?

ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၼၼ်ႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈမၼ်းဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ် ပိုဝ်ႈတၢင်းဝႆႉ လွၵ်ႇဝႆႉႁႂ်ႈၵူၼ်းၵူဝ်၊ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းထၢင်ႇထိူမ်ဢဝ်ၵူၺ်း၊ ဢၼ်ၼႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ဢၼ်မၼ်းၽတ်ႉသႂ်ႇတီႈ NLD ၼမ်၊ မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈ ၽႅၼ်ႁူဝ်ပႄႉသေၶၢႆၼိူဝ်ႉမႃ၊ ပေႃးတႄႉတႄႉမၼ်း ၶႂ်ႈဝႃႈႁင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ၼႆႉႁဝ်းဝူၼ်ႉဢဝ်ၵူၺ်း။ မၼ်းသမ်ႉဝႃႈထႅင်ႈ သိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ယႃႉလူႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉမၼ်းၽိတ်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းဝႃႈမႃး ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ႁဵတ်းသင်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး လူဝ်ႇတူၺ်းတီႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇမၼ်းႁဵတ်း၊ ပေႃးဢမ်ႇမီးလွင်ႈတၢင်းမၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ၊ ပေႃးမီးလွင်ႈတဵၵ်းတဵင်ၵၼ်ၵေႃႈ မီးၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ၊ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ မၼ်းဢမ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းႁိုဝ်၊ ဢၼ်လၢတ်ႈပိုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၽိတ်းၽူၼ်ဝႆႉ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁၼ်ၸႅင်ႈဝႆႉဝႃႈ မၼ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ဢီႈသင်၊ ၼမ်ႉၵတ်ႉမီးၵႃႈႁိုဝ်၊ ႁဝ်းတေလႆႈၸႂ်ယႂ်ႇမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ။

မိူဝ်ႈႁဝ်းတူၺ်းၶၢဝ်ႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် (TV) လႄႈၶၢဝ်ႇဢွမ်လူမ်း ပိူင်လဵဝ်ၵူၺ်းတႄႉတေပဵၼ်ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ပေႃးႁဝ်းထူပ်းတူဝ်ၵၼ်သေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် မၼ်းႁၼ်ၵႂႃႇတၢင်းၼႂ်းမၼ်း၊ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ႁဝ်းတေႁူႉဝႃႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ဢီႈသင်၊ မၼ်းမီးယိူင်းဢၢၼ်းဢီႈသင်။ ၵႂၢမ်းထႆးဝႃႈ “ร่างกายไม่เคยโกหก ” ၼႆၼၼ်ႉ၊ ၾၢင်ႁၢင်ႈတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈလႅၼ်ၼၼ်ႉၼႃႇ။

ထၢမ်- ဢၼ်ၼႆႉတေၵဵဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈ လၢတ်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ ႁဵတ်းပိူင်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉၶႃႈႁိုဝ်ၼေႃ ၊  မိူဝ်ႈၽွင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၵႂႃႇမီးယူႇတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇၼၼ်ႉ တၢင်းၼွင်ႈတၢင်းလင် ပွတ်းၼႃႈသိုၵ်းလွႆၵေႃႇဝၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႅၼ်းသိုၵ်းတေႃႇၵၼ်သေ ၸႂ်ႉထွႆၵေႃႈမီးၶႃႈၼေႃႈ?။

တွပ်ႇ – လွင်ႈၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇပေႃးလၢၵ်ႇလၢႆးသင်၊ လွင်ႈၶဝ်တူင်ႉၼိုင်ယူႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇၵူၺ်း၊ လွင်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႈၵၼ်ၸိူဝ်ႉၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈမီးမႃးယူႇတႃႇသေႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႇ ႁႂ်ႈပေႃးတိုၵ်းၵၼ်ယႂ်ႇယႂ်ႇၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇတီႈလွႆၵေႃႇဝၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းႁူႉယူႇၶဝ်မႃးလွၵ်ႇငိုတ်ႈ။ ႁဝ်းၵေႃႈလၢတ်ႈ တီႈၵူၼ်းႁဝ်းဝႃႈ ၶႂ်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်လွၵ်ႇငိုတ်ႈ ပွႆႇဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်ၵွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းမႃးတူၺ်းၼႆႉ ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်ၶိုင် ႁႂ်ႈဝႃႉတင်းႁဝ်းၼႆႉတိုၵ်းၵၼ်၊ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်လွၵ်းၵဵမ်ႊၶဝ်လဵၼ်ႈ။ ၶဝ်ၵေႃႈလၢတ်ႈမႃးလူး ပေႃးဝႃႈသူဢမ်ႇထွႆၼႆႉ ဝႃႉတေၵႂႃႇတိုၵ်းသူဢိူဝ်ႈ၊ တင်းဝႃႉတင်းႁဝ်းသမ်ႉၵပ်းသၢၼ်ၵၼ်၊ ႁဝ်းထၢမ်ၶိုၼ်း ဝႃႈၸွင်ႇၸႂ်ႈႁႃႉ၊ ၵမ်းၼႆႉဝႃႉဝႃႈ ယႃႇပေထွမ်ႇ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ႁဝ်းဢမ်ႇႁဵတ်း ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵပ်းသၢၼ်ၵၼ်ပေႃးၼႆ မၼ်းယၢပ်ႇ။

ႁဝ်းၵေႃႈလၢတ်ႈလူး ပေႃးပဵၼ်တပ်ႉဢၼ်ႁဝ်းႁဵတ်းဝႆႉၵဝ်ႇၵဝ်ႇတႄႉ ယႃႇပေထွႆ မႃးၵေႃႈတိုၵ်းယဝ်ႉ ႁဝ်းသင်ႇဝႆႉၵမ်းလဵဝ်။ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းၵႂႃႇၼေႇပျီႇတေႃႇသေ ၶဝ်မႃးလဵၼ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇၵႂႃႇၵေႃႈ မီးပၼ်ႁႃတူဝ်ၼႆႉ။ ႁဝ်းတိုၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉ ၵၢၼ်သိုၵ်းတင်းၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ၼႂ်းႁဝ်းၼႆႉႁဝ်းၸႅၵ်ႇဝႆႉၵမ်းလဵဝ်၊ ၵႂႃႇဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်ယူႇၵေႃႈယဝ်ႉ ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉပဵၼ်ယူႇၵေႃႈယဝ်ႉ တီႈဢုပ်ႇပၢင်ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ယႃႇပေၵႂႃႇသူၼ်၊ ပဝ်ႉမၢႆၵၢၼ်မိူင်း ဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း၊ ဢၼ်လူဝ်ႇယိုဝ်းၵေႃႈ ပေႃးပိူၼ်ႈမႃးယိုဝ်းႁဝ်းၼႆ ယိုဝ်းတိၵ်းတိၵ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တင်းတိုၵ်း တင်းယိုဝ်းၵႂႃႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ် မၼ်းဢမ်ႇမီး၊ ၶဝ်ၵေႃႈပႆႇယုမ်ႇယမ်ႁဝ်း ႁဝ်းၵေႃႈပႆႇ ယုမ်ႇယမ်ၶဝ်ၼၼ်ႉၼႃႇ၊ မၼ်းပဵၼ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼႆ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်တေႃႇလွင်း (သဵတ်ႈၵႃႈသဵတ်ႈႁူဝ်) တၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၵူၺ်း။ ႁႂ်ႈပဵၼ်ပၢင်သိုၵ်းလူင်ယႂ်ႇယႂ်ႇၼႆႉ ၵႃႈၸူဝ်ႈႁဝ်းပႆႇၵိုတ်း/ ပူတ်းဝၢင်းပႅတ်ႈ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း NCA ၼႆႉ တႃႇတေပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းယႂ်ႇယႂ်ႇၼႆႉတႄႉ မၼ်းၵေႃႈတေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်။

ထၢမ်- ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇဝႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းသၢၼ်ၶတ်းယႃႉၵဝ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶဝ်လႆႈၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်မႃးတႃႇသေႇ ၼႆၼၼ်ႉၶႃႈလူး ?။

တွပ်ႇ – လွင်ႈၼႆႉ လၢႆးၵႄႈၵေႃႈမၼ်းလူဝ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်၊ ဢုပ်ႇၵၼ်ႁႂ်ႈပွင်ႇၵၼ်၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉမၼ်းတိုၵ်ႉ သတိၵၼ်ယူႇ။ ပေႃးတႄႉမၼ်း တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ၼႆႉ ဝႆႉသတိၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁႅင်းၼႃႇ၊ ဢၼ်ဝႆႉသတိၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁႅင်းၼႃႇၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ယၢမ်ႈႁဵတ်းၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်း၊ ၵူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢဝ်ၶိုၼ်း ၵူဝ်တွပ်ႇတႅၼ်းၶိုၼ်းၼၼ်ႉၼႃႇ။ ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ၶဝ်ဝႆႉသတိႁႅင်းႁႅင်းၵမ်းလဵဝ်။ ပေႃးႁဝ်းတေဢဝ်ပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင်သေ မႃးၶိုၼ်းလၢတ်ႈၵၼ်ယူႇတိၵ်းတိၵ်း ၵမ်းလိုၼ်းမႃး မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈဢုပ်ႇၵၼ်၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတႄႇၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ၊ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းလင်မႃးၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇပဵၼ်တွၼ်ႈသွၼ်ႁဝ်းၵူၺ်း၊ ႁဝ်းယႃႇပေဢဝ်မႃးသမ်ႉသေ မႃးဢဝ်ပဵၼ်ပၼ်ႁႃ၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇၵႄႈၵၼ်။

ဢၼ်ႁဝ်းတိုၵ်းၵၼ်ယူႇတင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ ႁႂ်ႈၵႄႈပၼ်ႁႃၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းတိုၵ်းၵၼ်မႃးၶၢဝ်းတၢင်း 60 ပီပၢႆယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်ႁဝ်းႁဵတ်းပွႆးတိုၵ်းၵၼ်မႃးၶၢဝ်းတၢင်း 60 ပီပၢႆၼႆႉ တပ်ႉမတေႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈသင်၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈသင်၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းတူၵ်းတႅမ်ႇ သေ ပႃးၵၼ်သုမ်းတင်းမူတ်း၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈသုမ်း၊ တပ်ႉမတေႃႇၵေႃႈသုမ်း၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈသုမ်း၊ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈသင် ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈသင်၊ ဢၼ်ၼႆႉ တင်းသဵင်ႈၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢဝ်ပဵၼ်တွၼ်ႈသွၼ်။

ပေႃးမႃးတူၺ်း တွၼ်ႈဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း တွၼ်ႈၵၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်ႈ DDR မၼ်းမီးဝႃႈ ပျၢၼ်ႇလႄႇပွင်းၸီးယေး – ဢၼ်ၼႆႉတီႈပွင်ႇမၼ်း ႁဝ်းဢမ်ႇဢဝ်မိူၼ်ၵၼ်၊ ႁူႉယူႇလႄႈ ႁဵတ်းၵႅင်ႈ ဢမ်ႇႁူႉႁိုဝ်။ ပေႃးတပ်ႉမတေႃႇ ၶဝ်ဢဝ်တီႈပွင်ႇမၼ်းဝႃႈ လူဝ်ႇလႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈၵူၺ်း၊ သင်ဝႃႈဢမ်ႇဝၢင်းၶိူင်ႈၼႆၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇႁႂ်ႈႁဵတ်းတပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် BGF ႁိုဝ်ႉ၊ ပေႃးဢမ်ႇႁဵတ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းတပ်ႉမတေႃႇသေ ယူႇပႃႈတႂ်ႈတပ်ႉမတေႃႇလုမ်းလုမ်း။ ပေႃးၸိူင်ႉၼႆ တႃႇၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ႁႂ်ႈတင်ႈပႃႇတီႇ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၵႂၢမ်းမၢႆဢၼ်ၶဝ်ပွင်ႇ။

ဢၼ်ႁဝ်းပွင်ႇၼႆႉသမ်ႉ လိၵ်ႈမၼ်း SSR , DDR ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈထႅဝ်လဵဝ်ၵၼ်၊ ပဵၼ်ၵေႃႉထႅဝ်ထႅဝ်၊ ၼႂ်း NCA မၼ်းတႅမ်ႈဝႆႉတႅၵ်ႇလႅင်းဝႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း SSR ႁႂ်ႈမၼ်းမၼ်ႈၵိုမ်း/မီးလွင်ႈ ႁူမ်ႇလူမ်ႈၵွၼ်ႇ။ ပေႃးဝႃႈၵၢၼ်မိူင်းမီးလွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းယဝ်ႉ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ 1.ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵေႃႈႁဝ်း လႆႈယဝ်ႉ။ 2.ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၵေႃႈႁဝ်းမႄးယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်ႈၵိုမ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၵေႃႈႁဝ်းမႄးယဝ်ႉ၊ ပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵေႃႈႁဝ်းလႆႈယဝ်ႉ ပေႃးၼႆၸိုင် ၶေႃႈ 3 မႃး လူဝ်ႇၽေႃႇၼမ်ႉၽေႃႇတူဝ်၊ မိူဝ်ႈၽေႃႇၼမ်ႉၽေႃႇတူဝ်တီႈၼႆႈ ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉ DDR ။ ပေႃးၽေႃႇၼမ်ႉ ၽေႃႇတူဝ်ၵၼ် ႁဝ်းမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ယဝ်ႉ DDR တီႈၼႆႈၼႆႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈပေႃးၵေႃႈပေႃး၊ ဝၢင်းၶိူင်ႈသေပေႃးမူတ်းမူတ်းၵေႃႈလႆႈ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းလုမ်းလုမ်းၵေႃႈလႆႈ၊ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၸေႇတၼႃႇ။

ပေႃးၸိူင်ႉၼႆ တပ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇမီးဝႆႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိုဝ်ႈ SSA ဝႃႇ၊ ၸုမ်းၼၼ်ႉၸုမ်းၼႆႉ ဝႃႇ မၼ်းတေႁၢႆပႅတ်ႈမူတ်း၊ မၼ်းတေပဵၼ်တပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၸႄႈမိူင်းၽႂ်ၸႄႈမိူင်းမၼ်းၼၼ်ႉၼႃႇ။ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် တပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပလိၵ်ႈ/ယႄး ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ၊ မၼ်းတေၶဝ်ႈၵႂႃႇၸိူင်ႉၼႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တပ်ႉၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉသမ်ႉ တေဝႆႉဢဵၼ်ႁႅင်းမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်၊ တပ်ႉသုၼ်ၵၢင် (ငဝ်ႈငုၼ်း) ႁဝ်းတေဝႆႉၵႃႈႁိုဝ်၊ ဢႃႇၼႃႇတပ်ႉတေဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်။ တပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီးၼႂ်းသၽႃး၊ တေဢမ်ႇလႆႈယုင်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ပေႃးဢွၵ်ႇတပ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈပႃးၵွင်ႈ၊ ဢမ်ႇဝႃႈတပ်ႉ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢမ်ႇဝႃႈတပ်ႉၸႄႈမိူင်း တေလႆႈယူႇပဵၼ်ပၵ်းပိူင်ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈ ပၵ်းပိူင်သိုၵ်းၼႆႉ တေပဵၼ်ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ႁႂ်ႈမီးတပ်ႉသိုၵ်းၸႄႈမိူင်းၽႂ်ၸႄႈမိူင်းမၼ်း ဢၼ်ႁဝ်းပွင်ႇ ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈပွင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇယူႇတႂ်ႈၶဝ်လုမ်းလုမ်း၊ မၼ်းဢမ်ႇပွင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇ ႁဵတ်း BGF ၊ ပျီႇတုၸိတ်ႉ ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထၢမ် – လုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၢင်ၵုမ် UN ၸိူဝ်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်းယူႇ၊ ၵွပ်ႈသင်ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းႁဝ်းသေ ၵႂႃႇလၢတ်ႈၽႃသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇလႅၼ်ႇၶႃႇ?။

တွပ်ႇ – ၼႂ်း EAO ၼႆႉႁဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႃႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁဝ်းႁပ်ႉ ႁၵ်ႉသႃၵၢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ PPST (ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း) ၊ မၼ်းၸမ်ပဵၼ်လႄႈႁဝ်းႁပ်ႉၵူၺ်း၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁဝ်းႁပ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတိုၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉယူႇဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇလႅၼ်ႇ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ၊ ႁဝ်းဝႃႈ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းဢုပ်ႇယူဝ်းယူဝ်းတႄႉလႆႈဢိူဝ်ႈ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း မႃး တီႈပွင်ႇ/ၶေႃႈသပ်းလႅင်း (Meaning) မၼ်းႁဝ်းဢမ်ႇပေႉ၊ ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇၼႆႉ ၵူၼ်းလူင်တေႃႇ ၵူၼ်းလူင် ဢုပ်ႇၵၼ်ၵူၺ်းဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃးတေ Lobby ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တူဝ်တေႃႇတူဝ် မၼ်းလူဝ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈလူး၊ မၼ်းလူဝ်ႇႁူႉၽႃႇသႃႇမၢၼ်ႈ၊ မၼ်းယၢပ်ႇဢိူဝ်ႈ ႁဝ်းၵေႃႈဝႃႈႁင်းၶဝ်ယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ဝႃႈႁႂ်ႈႁပ်ႉၸူဝ်ႈ ၶၢဝ်းၼႆ ႁဝ်းၵေႃႈႁပ်ႉဝႆႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းၵူဝ် PPST ႁဝ်းတႅၵ်ႇ၊ ႁဝ်းၵေႃႈႁပ်ႉဝႆႉၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။ ႁဝ်းႁပ်ႉမႃးယဝ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်သင်။

မိူဝ်ႈၵႂႃႇၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈလၢတ်ႈယူႇဝႃႈ ပေႃးလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ႁႂ်ႈပေႃးမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးသေ ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇဢဝ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း တီႈမိူင်းသဝိတ်ႉသိူဝ်ႊလႅၼ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈမေႃဢင်းၵိတ်ႉတင်းမူတ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈလၢတ်ႈၽႃသႃၽႂ်ၽႃသႃမၼ်း၊ ႁဝ်းၵေႃႈ ၵႂႃႇလႄႇၼႂ်းသၽႃးၶဝ်၊ တီႈပိၼ်ႇၽႃသႃၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈႁဵတ်းဝႆႉမီးဝႆႉၶေႃၶေႃ။ ပေႃးၸိူင်ႉၼႆ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၾႅတ်ႉၻရႄႊၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတႄႇတူၺ်းပွႆးၼႆႉယူဝ်ႉ– ႁဝ်းလၢတ်ႈၼႄႉၼမ်းၼင်ႇၼႆ။

တီႈတႄႉမၼ်း ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈ ႁၼ်လီယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢူးၵျေႃႇတိၼ်ႉသူၺ်ႇ မႃးသၢၼ်ၶတ်းဝႃႈ တီႈၼႆႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း၊ သမ်ႉပဵၼ်ၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇလၢတ်ႈ ၽႃသႃၵၢင် ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼႆႉၵူၺ်း ဢူးၵျေႃႇတိၼ်ႉသူၺ်ႇလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။

သင်ဝႃႈပဵၼ်ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်းတႄႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းၽႂ်ၵႂၢမ်းမၼ်း တေလႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃးၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇ ၶဝ်ၵေႃႈဝႃႈၸိူင်ႉၼႆယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တေလႆႈဝႃႈ ပွၵ်ႈၼႆႉႁဝ်းမႃးတႄႇႁူဝ်တီးမၼ်း ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈႁၵ်ႉသႃဝႆႉၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ၵႂၢမ်းၽႂ်ၵႂၢမ်းမၼ်းၵႂႃႇ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁဝ်းၼႆႉ။

ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃးၼႆႉ မၼ်းၸၢင်ႈတေလႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈပွၵ်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈတႄႉတႄႉမၼ်း တွႆႇတူၺ်းၵေႃႈဝႃႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၼႆႉမီးၼႂ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (ဢုပတေႇ) ဝႆႉယဝ်ႉ၊ ပေႃးၼႆ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းႁဝ်းၵေႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇယုၵ်ႉယွင်ႈဢိူဝ်ႈ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ လၢတ်ႈဢိူဝ်ႈ ႁဝ်းဝူၼ်ႉၸိူင်ႉၼႆ။

တီႈတႄႉမၼ်း တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ သင်ႁဝ်းၶႂ်ႈတိုဝ်သေၵႂႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ၽႃသႃတႆးၵေႃႈသမ်ႉလႆႈယူႇၵူၺ်း ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇမီးပႅတ်ႈ။ တေဝႃႈႁဝ်းပေႃးလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ ႁဵတ်းသင်ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ဢမ်ႇၼပ်ႉထိုဝ်ၵၼ်ၼႆ ဢၼ်ႁဝ်းတေဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉၸၢင်ႈတႅၵ်ႇၵၼ်၊ တီႈတႄႉမၼ်း ႁဝ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇတင်းသွင်ဢၼ် ၽႃႇသႃႇတႆးလႄႈၽႃႇသႃႇမၢၼ်ႈ။

မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ပေႃးၵႂႃႇႁူပ်ႉၵၼ်ၼႂ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢၢင်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇလႄႈ လၢတ်ႈ တီႈ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ သင်ႁဝ်းလႆႈၼင်ႈၸွမ်းၵၼ် မိူဝ်ႈတႄႇၶဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ။ ႁိူဝ်ႇ- ႁဝ်းသမ်ႉဢမ်ႇလႆႈၼင်ႈၸွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ၶဝ်ၵႂႃႇၼင်ႈတီႈၼိုင်ႈ ႁဝ်းၵႂႃႇၼင်ႈတီႈၼိုင်ႈပႅတ်ႈယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈငီႉၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ပေႃးၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၼၼ်ႉၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးၼၼ် ႁဝ်းၵေႃႈ တတ်းသဵၼ်ႈၸႂ်ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈမၢၼ်ႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉႁဝ်းၵေႃႈဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်း လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးဢွၼ်တၢင်း “မႂ်ႇသုင်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈ”  ၼႆ။ ဢၢင်ႈတေလၢတ်ႈယၢဝ်းၵႂႃႇလိူဝ်ၼၼ်ႉ ထႅင်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇလီ၊ ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆႉႁဝ်းတေလႆႈႁၵ်ႉသႃဝႆႉ။

ထၢမ်–တွၼ်ႈၶၢဝ်းတၢင်းၼေႇပျီႇတေႃႇၼႆႉ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇလႆႈထၢမ်မႅၼ်ႈသေ ဢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၶႂ်ႈလၢတ်ႈ မီးသင်ထႅင်ႈၽွင်ႈၶႃႈ?။

တွပ်ႇ- မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းလမ်ႇလွင်ႈ ပုၼ်ႈတႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႄႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတႄႉတႄႉယဝ်ႉ၊ ႁဵတ်းသင်ၼႆ ၶၢဝ်းယၢမ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ မၼ်းတႄႇမူတ်းဢႃယု မၼ်းယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းတႄႇမူတ်းဢႃႇယုမၼ်းသေတႃႉ ႁႂ်ႈမၼ်းမူတ်းၵႂႃႇလူၺ်ႈႁင်းမၼ်းၵူၺ်းၼႆ မၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇဢမ်ႇလႆႈ။ ၸင်ႇဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းၼႆႉ 1.ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်း၊ ပိုၼ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉလမ်ႇလွင်ႈ၊ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ်သင်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးႁဝ်းႁူႉပိုၼ်းၵွၼ်ႇ မၼ်းၸင်ႇၵွႆႈမီးယိူင်းမၢႆဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉပိုၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေၵေႃႇသၢင်ႈပိုၼ်းမႂ်ႇၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ၊ မၼ်းတေဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း။ မႃးတူၺ်းဢဝ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉႁဝ်း ၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီၼႆႉ ႁဵတ်းသင်ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈမိူင်း၊ ဢမ်ႇဝႃႈၸုမ်းလႂ်၊ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်း။

ႁဝ်းၶတ်းသၽႃႇဝ၊ သၽႃႇဝဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ သၽႃႇဝၸႂ်ၵူၼ်း သၽႃႇဝလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်၊ သၽႃႇဝ ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁဝ်းၶတ်းတီႈၼႆႈ။ ပေႃးႁဝ်းၶတ်းဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်မႃးလႃႇ  ပေႃးဢမ်ႇလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းပိုၼ်းၵေႃႈ လွင်ႈယိူင်းမၢႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးယိူင်းမၢႆဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းၵေႃႈ မူၼ်ႈသိူဝ်းၼႃႇၵေႃႈလိုမ်း၊ တုၵ်ႉၶၼႃႇၼႆၵေႃႈဝႄႈႁူဝ်။ ၵၢၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ၵူၼ်းတင်းၼမ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁႂ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသေႁဵတ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵႅင်ႈႁဵတ်းၵူၺ်း။ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈပႃႇတီႇ ဢမ်ႇဝႃႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းတႄႉ၊ လူဝ်ႇမီးယိူင်းမၢႆ၊ လူဝ်ႇမီးၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၸိူင်ႉၼၼ် ပိုၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉ၊ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင်၊ မၼ်းမေႃလႅၵ်ႈလၢႆႈ။

ၵၢၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ 62 ပီၼႆႉ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးယိုဝ်းၵွႆ၊ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႅၼ်ႇၼႃႇသေ ဢဝ်ၵွႆဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ၾႆးၼႂ်းသေၵွႆလၢႆလၢႆ၊ ပေႃးမႃးတူၺ်း MTA ၼႆႉၾႆးၼႂ်းသေၵွႆ၊ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၶႂ်ႈဢဝ်ပေႉၵၼ်ပေႃးၼႆ ႁဝ်းသုမ်းတင်းၵူႈ၊ သုမ်းတင်းသွင်ၾၢႆႇ၊ MTA တႅၵ်ႇၼႆႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁဝ်းသုမ်းတင်းမူတ်း၊ မိူဝ်ႈ MTA မီးႁႅင်းၼႆႉ ၵဝ်သႄႉၶုၼ်သႃႇ မႂ်းသႄႉၶုၼ်သႃႇ ၶုၼ်သႃႇဢမ်ႇႁၵ်ႉၶိူဝ်း ၶုၼ်သႃႇၵႃႉယႃႈဝႃႇ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်မႃးမင်ၵၼ် တိုၵ်းၵၼ်၊ တႆးပွတ်းႁွင်ႇပွတ်း ၸၢၼ်း သေတိုၵ်းၵၼ်၊ ၶုၼ်သႃႇၵွႆ ၶဝ်ၵေႃႈၵွႆ၊ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈသင် ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈ သွၼ်ႁဝ်းတင်းမူတ်း။

ၸင်ႇဝႃႈဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ တႃႇလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈလီ ၾႆးၼႂ်းသေၵွႆလၢႆလၢႆ၊ ဢၼ်ၾႆးၼႂ်းသေၵွႆၼႆႉ ပဵၼ်ၵွပ်ႈသင် 1.ၵွပ်ႈမႃႇၼ။ မႃႇၼသုၼ်ႇတူဝ်ယႂ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၶၢမ်ႇၵၼ်၊ ယိူင်းမၢႆဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း။ ပေႃးတႅၵ်ႇၵၼ်မႃးယဝ်ႉ ၵၢၼ်းႁႃၸူးမၢၼ်ႈတိၵ်းတိၵ်း၊ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၸုမ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ၵၢၼ်းၵႂႃႇၸူးမၢၼ်ႈတိၵ်းတိၵ်း၊ ၵႂႃႇႁဵတ်းပျီႇတုၸိတ်ႉဝႃႇ ဝၢင်းၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇဝႃႇ။ ပေႃးၵႂႃႇႁဵတ်းပျီႇတုၸိတ်ႉယဝ်ႉ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသေ သမ်ႉတိုၵ်ႉဝႃႈႁၵ်ႉၵူၼ်းမိူင်းယူႇ။

ႁဝ်းလႆႈဢၢၼ်ႇၼႂ်းပပ်ႉသုၼ်းဝူး မၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ 1.ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ပေႃးဝႃႈၵႂႃႇဝၢင်းၶိူင်ႈ ပၼ်မၢၼ်ႈလုမ်းလုမ်းၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈသုမ်းလုမ်းလုမ်း၊ ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မီးတီႈသူပ်းမၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ မၼ်းႁဵတ်းသင်တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ပေႃးၵႂႃႇဝၢင်းၶိူင်ႈ ႁဵတ်းပျီႇတုၸိတ်ႉယူႇတႂ်ႈမၢၼ်ႈ ယူႇတႂ်ႈၽူႈၶဵၼ်ယဝ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈသုမ်းလုမ်းလုမ်း။

2.ပေႃးၵိုတ်းသိုၵ်းၼႆႉၶိုင်ႈတေႃႇၶိုင်ႈ၊ ႁႃႈသိပ်းႁႃႈသိပ်း၊ တေပေႉ 50 ၊ တေသုမ်း 50 ၊ ၼႆႉပဵၼ်ၽေး။ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇမီးႁူဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉတႄႉတႄႉၼႆႉ သုမ်းလွၵ်းပိူၼ်ႈ၊ ၵႂႃႇၶဝ်ႈၼႂ်းပၢႆးဝူၼ်ႉပိူၼ်ႈ။

3.ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်းသေၶဝ်ႈပွႆးတိုၵ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။ ဢၼ်ၼႆႉ 80% မီးသဵၼ်ႈတၢင်းတႃႇဢွင်ႇပေႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉသုၼ်းဝူးတႅမ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉသိုၵ်း။

ၸင်ႇဝႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းယူပ်ႈယွမ်း လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉႁဝ်း ၵူႈၸုမ်းၸုမ်း၊ တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းဝႃႈ မီးမႃႇၼတေႃႇၵၼ်၊ တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းဝႃႈ ႁၼ်သုၼ်ႇတူဝ်ပူၼ်ႉတီႈၼႃႇ၊ တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းဝႃႈ ဢမ်ႇမီးယိူင်းမၢႆမၼ်ႈၵိုမ်း တႃႇၵူၼ်းမိူင်း၊ ၵႂႃႇႁဵတ်းၶုၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ ဢွၼ်ၵၼ်ၼႄးၸဝ်ႈၾႃႉ၊ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ႁဝ်းၵေႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ ႁုၼ်ႈတေႃယူႇၼႂ်းထိူၼ်ႇပႅတ်ႈ၊ ၼႃႇလိူဝ်သေၸဝ်ႈၾႃႉထႅင်ႈ လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉႁဝ်းၼႆႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းလူင်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ။