ဢဵၼ်ႁႅင်းႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸွင်ႇပေႃးပတ်းပူလူမႄးၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈတႆးၶိုၼ်း ?

ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉတေႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ပေႃး ၼၢၼ်း ထႅင်ႈမွၵ်ႈ 60 ဝၼ်းလိူဝ်လိူဝ်ၼႆႉတေၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ၵိူတ်ႇပဵၼ် မႃးၵေႃႈ တေပဵၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈမႃးတႄႉၼင်ႇဝႃႈ ။ ဢိင်ၼိူဝ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းၶႂ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈမီးတင်းၼမ်။

ၵွပ်ႈၼၼ်ပႃႇတီႇၽႂ်မၼ်းၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ တေတင်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်း သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်းယူႇ။

ၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈၽႂ်မၼ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပိုၼ်ႉတီႈၽႂ်မၼ်း ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ လေႃးၵၵေႃႈႁပ်ႉ ထမ်မ ၵေႃႈႁပ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ တႃႇတေပဵၼ်မႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇငၢႆႈငၢႆႈ ။ တႃႇတေၶွတ်ႇၽွတ်ႈလႆႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ တႃႇတေ ၵေႃႇတင်ႈလႆႈၸိုင်ႈမိူင်း ၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼၼ်ႉ ပိူင်ၾၢင်မၼ်းသမ်ႉတေလႆႈမီးသင်ၵူၺ်းၵူၺ်း၊ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉၸုတ်ႈယွမ်း/ယူပ်ႈယွမ်းဝႆႉဢီႈသင်လၢႆလၢႆ ?

ၾၢင်ႇႁၢင်ႈတႃႇၵေႃႈတင်ႈလႆႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈတေလႆႈမီးသင် —- ?

ၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉမၼ်းၸိုင် –  (1) တေလႆႈမီးလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်မၵ်း မၼ်ႈတင်ႈသဝ်းမီးဝႆႉ၊ (2) တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇပၢၼ်ႇပွင်ထၢင်ႇႁၢင်ႈ (3) တေလႆႈမီးႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ႁႂ်ႈပေႃးၵိုင်ႇငၢမ်ႇ၊ (4) လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ (5) ပိူင်ၾၢင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁင်းၶေႃႈ Identity ၶွင်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ (6) တေလႆႈမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈပၢၼ်ႇပွင်ၽွင်းငမ်း (7) တေလႆႈမီးတပ်ႉသိုၵ်းႁင်းၶေႃ (8) ယူင်ႉယႆး မႃႇႁႅင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Institution ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ၾၢႆႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၾၢႆႇၵၢၼ်ၵူၼ်း/ပိူင်ၵူၼ်း (လူႇမူႉယေး) ဢဝ်ၸဵမ် ပၢႆးယူႇလီ တေႃႇထိုင်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း တေလႆႈ ၶိူင်ႇၶမ်ႉမႃႇၶႅင်ႁႅင်းၵိုမ်းဝႆႉ – –  ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼႂ်းႁူဝ်ၶေႃႈတင်းမူတ်းၼႆႉ တေသပ်းယွႆႈတူၺ်း လွင်ႈႁူဝ်ၼပ်ႉႁႅင်းၵူၼ်း “ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး” မၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ်၊ မီးႁိုဝ်—- ?

ပေႃးလၢတ်ႈလွင်ႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း ပီႈၼွင်ႉတႆး ႁဝ်းၶႃႈ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ် ၽွင်းၼုမ်ႇၽွင်းၵမ် တွၼ်ႉၵႆႉလႆႈငိၼ်းမႃးဝႃႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းတႆး မီး 5 လၢၼ်ႉ ၼႆ ။ ဢၼ်ဝႃႈမီး ႁႃႈလၢၼ်ႉပၢႆၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 10 ပီ ၊ 20 ၵေႃႈ ဝႃႈၼၼ်မႃး ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပိူၼ်ႉမႃး 2 ပီ – 3 ပီ တေႃႇထိုင်မႃး 2-3 လိူၼ် ပူၼ်ႉမႃး တိုၵ်ႉလႆႈငိၼ်းဝႃႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး မီး 5 လၢၼ်ႉၼႆ ယူႇတိၵ်းတိၵ်း။

ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းမီး 5 လၢၼ်ႉပၢႆ တႄႉယူႇႁႃႉ —- ?

ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး “ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး” ၼႆႉ ပေႃးၼပ်ႉတူၺ်းၸွမ်း သဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး တႄႉတႄႉ ၼႆၸိုင် ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈငိၼ်းမႃးလႄႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈႁူပ်ႉ – တူဝ်ထူပ်း တႃႇႁၼ် ၼႆၸိုင် မၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ႁႅင်းဝႆႉ။

ၵၢၼ်လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈပၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ (မျၢၼ်ႉမႃႉသူဝ်ႇသျႄႇလိတ်ႉလၢၼ်း ၸိၼ်ႇပႃႇ တီႇ) မၸလ 1973 ၵဵပ်းမႃးပွၵ်ႈၼိုင်ႈ 1983 ပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉသေ ဢဝ်ၵိုတ်းလိုဝ်ႈၵႂႃႇ။ ပၢၼ်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈသိုၵ်း မၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ (ၼၢႆႇငၢၼ်ႇတေႃႇငျႅင်ႇဝုတ်ႉပီႉပျႃးမူႉတီႇသွၵ်ႉယေးၶွင်ႇသီႇ) ၼဝတ (ၼၢႆႇငၢၼ်တေႃႇဢေးၶျၢၼ်းတႃႇယႃႇယေးၼိၼ်ႉၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးၵွင်ႇသီႇ) ၼဢၽ ၵုမ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ လူင်းၵဵပ်းသေပွၵ်ႈ။ ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 2014 ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ၸင်ႇမႃးၵဵပ်းထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၼႂ်းပီ 2019 လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉ ယူတီႈ “ထူၺ်ႇဢူၵ်ႉ” ဢၼ်ဝႃႈ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸႄႈဝဵင်းၶွင်ၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ မႃးၵဵပ်းႁွမ် တွမ်သဵၼ်ႈမၢႆ ၵၼ်သေယဝ်ႉ လၢႆးငၢၼ်းတၢင်ႇ ထိုင်ၸၼ်ႉတၢင်းၼိူဝ်။

သဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်မီးတႄႉ ယၢမ်းလဵဝ်  မီးၵႃႈႁိုဝ် —- ?

ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး တင်းသဵင်ႈ ဢၼ်လႆႈႁူႉၸွမ်း တီႈသၢႆမၢႆ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈ ၸႄႈမိူင်း ၼၼ်ႉ “ၵူၼ်းမိူင်းတႆး” မီး 5,019,598 ၵေႃႉ။ ပေႃးၼႆ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃး 20 ပီ ၵူၼ်းတႆး မီး 5 လၢၼ်ႉပၢႆၼႆၼၼ်ႉၸွင်ႇမၼ်းၸႂ်ႈယဝ်ႉၶႃႈၼႄႈ။  မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉၶႃႈ။ တေႃႈၼင်ႇၼႂ်းႁႃႈ လၢၼ်ႉပၢႆၼိုင်ႈမိုၼ်ႇၵဝ်ႇႁဵင်ပၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆး ၶိူဝ်းလဵဝ်၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉတၢင်းမူတ်း ၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယူႇၼိူဝ်ၽႅၼ်လိၼ် ၸိုင်ႈတႆး၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၶိူဝ်းတႆး ၶိူဝ်းလဵဝ်။

ပေႃးၼႆ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး မီးယူႇၵႃႈႁိုဝ်ၵူၺ်းၶႃႈလႃႇ – – ?  

ၼႂ်းမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ “ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး” ႁဝ်းၶႃႈ မီးယူႇ 1,506,700 ပၢႆၵူၺ်းၶႃႈ။ ပေႃးၼပ်ႉပဵၼ်ဝၢၵ်ႈ/ပႃႊသႅၼ်း မၼ်းၵေႃႈ တေမီး 31% ၵူၺ်း။ ပေႃးၼပ်ႉႁူဝ်ၵူၼ်းတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉၽႅၼ်ႇလိၼ်မိူင်းႁူမ်တုမ် တႆးၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ တႆးၼႂ်းမိူင်းၶၢင်၊ ၼႂ်းမိူင်းမွၼ်း၊ ယၢင်းလႅင်၊ ယၢင်းၽိူၵ်ႇ၊ ပႃးၸဵမ်တႆး ၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ၊ တႃႈၵုင်ႈ၊ တႃႈလိူဝ်ႇ၊ ၼေႇပျီတေႃႇ မႃးႁူမ်ႈ ၵၼ်ၼႆၸိုင် ႁူဝ်ၼပ်ႉ “ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး” တင်းမူတ်း မီး 2,378,000 ပၢႆၵူၺ်း။ ပွင်ႇဝႃႈႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်းမူတ်း မီး 23 သႅၼ် 7 မိုၼ်ႇပၢႆ။

တီႈၼႆႈ ပေႃးတႅၵ်ႈၵၼ် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈ ပိူင်သင်ၵၼ် ၸိူင်ႉႁိုဝ်လႃႇၼႆ – ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈတင်းသဵင်ႈ မီး 3,980,000 ပၢႆ ၊ ဢၼ်လမ်းတီႈသွင်သမ်ႉ ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉယၢင်းၽိူၵ်ႇ (ၵယိၼ်ႇ) မီး 3 လၢၼ်ႉ သၢမ်သႅၼ်ပၢႆ။ တႂ်ႈႁဝ်းၶႃႈ မီး ပီႈၼွင်ႉ ရၶႅင်ႇၶဝ် မီး 2 လၢၼ်ႉ 1 သႅၼ် 7 မိုၼ်ႇ ပၢႆ ။ ပိူင်ၵၼ် တင်း တႆး ႁဝ်းၶႃႈ သွင်သႅၼ်ပၢႆပၢႆ ၵူၺ်း။ တႆးႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်ဝႃႈ မီး 2 လၢၼ်ႉ 3 သႅၼ် 7 မိုၼ်ႇပၢႆၼၼ်ႉ ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸွမ်းပွတ်းထုင်ႉမၼ်းၼႆၸိုင် မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း မီး 5 သႅၼ် 7 မိုၼ်ႇ 7 ႁဵင် ပၢႆ ၊ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မီး 7 သႅၼ် 3 မိုၼ်ႇ 2 ႁဵင် ပၢႆ မိူင်းတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇတေမီး 2 သႅၼ် 5 မိုၼ်ႇ 7 ႁဵင် ပၢႆ – ႁူမ်ႈၵၼ် တင်းမူတ်း ၵေႃႈ 1,567,000 ပၢႆ ၵူၺ်း။

ၼႂ်းမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ် ၼွၵ်ႈသေတႆး ႁူဝ်ၵူၼ်းဢၼ်ၼမ်သမ်ႉ ၶိူဝ်းလႂ် ?

ၼႂ်းမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ် လိူဝ်သေၶိူဝ်းတႆး ႁူဝ်ၵူၼ်းတႆး မီး 1 လၢၼ်ႉ 5 သႅၼ်ပၢႆယဝ်ႉ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းပဢူဝ်း ၵပ်း တၢမ်းမႃး ၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ႁူဝ်ၵူၼ်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်ႉၶိူဝ်းပဢူဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ်တင်းသဵင်ႈ မီးယူႇ 6 သႅၼ် 8 မိုၼ်ႇပၢႆ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတဢၢင်း/ ပလွင်ႈ တေမီး 3 သႅၼ် 8 မိုၼ်ႇ ၊ ထၼူႉ 2 သႅၼ် 3 မိုၼ်ႇ 8 ႁဵၼ် — ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵပ်းတၢမ်းၵၼ်မႃး။

ပွင်ႇဝႃႈပီၼွင်ႉပဢူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈမႃးၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10-20 ပီၼႆႉမႃးၼႆၵေႃႈဝႃႈၼႆၶႃႈၼေႃႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ။

ဢၼ်မီးတႆးၼမ်လိူဝ်တၢင်ႇၶိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းလႂ်လၢႆလၢႆ …..?

တီႈၼႆႈပေႃး မႃးတူၺ်းဢၼ်ဝႃႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆး ဢၼ်ႁဝ်းၵူၺ်းမီး ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်မီး 1 လၢၼ်ႉ 5 သႅၼ် 6 မိုၼ်ႇၼၼ်ႉ  ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈၵၼ် ၸင်ႈၵၼ်တူၺ်းတင်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်မီးယူႇ 55 ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉၵူၺ်းတေမီးလၢႆဝဵင်း ။ ပေႃးမႃးတူၺ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းၼႆမၼ်းတေမီး လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းသူႈ၊ ၼမ်ႉၸၢင် ၊ ၵုၼ်ႁိင်း၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ မိူင်းၼၢႆး၊ မိူင်းပၼ်ႇ – မီး 9 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉၵူၺ်း ဢၼ်ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၼမ်လိူဝ်ပီႈၼွင်ႉတၢင်ႇၶိူဝ်းၶႃႈၼႃ။ တီႈမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆ သမ်ႉတေမီးထႅင်ႈ လႃႈသဵဝ်ႈ သႅၼ်ဝီ မိူင်းယႆ တၢင်ႉယၢၼ်း ၵျွၵ်ႉမႄး ၼမ်ႉတူႈ သီႇပေႃႉ မိူင်းမိတ်ႈ မူႇၸေႈ ၼမ်ႉၶမ်း 11 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉၵူၺ်း ဢၼ်မီးတႆးႁဝ်းၼမ်လိူဝ်သေ တၢင်ႇၶိူဝ်း။ၼႂ်းပွတ်းဢွၵ်ႇသမ်ႉတေမီး တႃႈၶီႈလဵၵ်း ၵဵင်းတုင် မိူင်းၽျၢၵ်ႈ မိူင်းယၢင်း  မိူင်းယွင်း မီး 5 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉၵူၺ်း တႆးၼမ်လိူဝ်တၢင်ႇၶိူဝ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ မိူင်းပဵင်းၼႆ ပေႃးၶႆႈ တဝ်ႉ ၵၼ်တင်းပီႈၼွင်ႉတၢင်ႇၶိူဝ်းယူႇၶႃႈၼႃ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ၵူၼ်းပၢႆမိူင်းၵမ်ႈၼမ် ဢွၼ်လၢမ်းဝႃႈ – တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ တႆးၼႆႉ မၼ်းၽွမ်ႉၵၼ်ၼႃႇယဝ်ႉၵေႃႈ ပေႃးတေဢဝ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဝႃႈသေ တွတ်ႈမႄး သႂ်ႇသဵင်ပၼ်ၵၼ်တႄႉ ယူႇတီႈတႆး တေၸၢင်ႈဢွင်ႇပေႉၼႆႉ မီးႁိမ်းႁွမ်း 20 ၸႄႈဝဵင်းၵူၺ်း။ ၸင်ႇဢွၼ် ဢိင်ၼိူဝ်သၢႆမၢႆၼႆႉသေ တူၵ်ႇလၢတ်ႈၵၼ် ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆၶႃႈၼႃ။

တေဢိင်ၼိူဝ်ပိူင်သင်သေ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇ တီႈၼင်ႈၵၼ် …..?

ၵူၺ်းၵႃႈတီႈၼႆႉတႄႉ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း ပဵၼ်ဢီႈသင်ၶႃႈလႃႇၼႆ ၵႃႈၸူဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈတိုၵ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းသေ ယဝ်ႉ ႁႃသဵင် ၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼႆႉ တမ်းပိူင်ၵၢၼ်မၼ်း ၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဵၼ်ယႂ်ႇသေယဝ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ် ၵႂႃႇၵူၺ်းၼႆတႄႉ တႃႇတေဢွင်ႇပေႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တႃႇတေဢဝ်တႆးၵူၺ်းၵူၺ်း ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉတေဢမ်ႇငၢႆႈၶႃႈၼေႃႈ ။ပေႃးၼၼ် ယႃႈၵႄႈမၼ်းပဵၼ်သင်ၶႃႈလႃႇၼႆ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵႆႉၵႆႉလႄႇဝႃႈ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းၶႃႈၶႆႈ ၽွတ်ႈတင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼႆၸိုင်ႈ  တႆးၵူၺ်းၵူၺ်း ဢမ်ႇလႆႈ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆး ၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈလူဝ်ႇတူၵ်းလူင်းၵၼ် ငူပ်ႉငိၵၼ်သေ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်သေၵေႃႇသၢင်ႈ ၸင်ႇတေပဵၼ် မႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆးၼႆၵေႃႈ ဝႃႈယူႇၶႃႈၼေႃႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈသင်ၸိူဝ်ႉႁဝ်းၶႃႈၵူၺ်း မီးၽႅၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်ဝႃႈ ၸွမ်ၽွင်းလူင်တႄႉ ႁဝ်းတေဢဝ် ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင် ၾၢႆႇၼၼ်ႉ ၾၢႆႇၼႆႉ သူဢဝ် ၼႆ ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇၵၼ်ၼိူဝ်ၽိူၼ်သေ မီးၸႂ်လႆသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းတႄႉၵေႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈ ၶၢဝ်း ယၢဝ်း ႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းသဵင်ႈ ပေႃးထုၵ်ႇမေႃၽေႃးၵႂၢမ်းၵၼ်   ။ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး တေထုၵ်ႇမေႃပေႃးၵႂၢမ်းၵၼ်သေ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ႁဵတ်းလႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းတေလႆႈမီး ပေႃႇလသီႇၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းယွမ်းႁပ်ႉလႆႈသေယဝ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်း ႁဵတ်းတူၺ်းလႆႈလူင်းမိုဝ်းၵမ်းသိုဝ်ႈ ၼၼ်ႉၸင်ႇမၼ်းတေၽေႃႇၼမ်ႉၼေတူဝ်လႆႈ ။

တႃႇတေပဵၼ်လႆႈၸိူင်ႉၼၼ်သမ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းမၼ်းတေပဵၼ်ဢီႈသင် ………?

 State Constitution ဢၼ်ဝႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းတႃႇၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈၵူၺ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ။ မိူဝ်ႈယၢမ်းမႃးၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈၼၼ်ႉ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေလႆႈႁူမ်ႈပႃးသေယဝ်ႉ ဝႆႉၸႂ်ပိၼ်ႇပႆႇၼပ်ႉယမ်ၵၼ်သေယဝ်ႉ ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈၶၵ်ႉၼိုင်ႈ ဝႆႉၸႂ်ပိၼ်ႇပႆႇ ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်သေ ႁူမ်ႈၵၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ၼၼ်ႉၸင်ႇတေပဵၼ်လႆႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းယုမ်ႇယမ်သေ ႁူမ်ႈၵၼ် ပွင်သၢင်ႈလႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်ၶႃႈၼႃ။

တီႈၼႆႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းပေႃး ၶိုၼ်းမႃးတူၺ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆးမၼ်းဢေႇဝႆႉ ၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ ထုၵ်ႇလီမီးသင်ၶႃႈလႃႇ။ မၼ်းထုၵ်ႇလီမီး ၽႅၼ်ၵၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းၶႃႈၼေႃႈ။

ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ၼႃႈႁိူၼ်းၼိုင်ႈလင် မၼ်းၵေႃႈတေမီးယူႇ လၢႆးၵၢၼ်မၼ်း 2-3 ဢၼ်ၶႃႈၼေႃႈ။

ႁဵတ်းသင်လႄႈဝႃႈၼၼ်ၶႃႈလႃႇ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းလမ်ႇလွင်ႈပိူဝ်ႈတႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း။ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇၼႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဢၼ်မေႃပၺ်ႇၺႃႇလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမေႃပၺ်ႇၺႃႇ ၊ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ယူႇလီၶႅင်ႁႅင်းလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇလီၶႅင်ႁႅင်း ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵုမ်ႇထူၼ်ႈလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမၢၵ်ႈမီးၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းမႃးပဵၼ်လွင်ႈၵိုၵ်းၵပ်းၵၼ်တင်း ၸိုင်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႄႈ ႁူၼ်လင်ၼၼ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ပွင်ႇၸႂ်လႅင်းၸႂ်ၵၼ်ယူႇၶႃႈၼေႃႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉပေႃးမႃးထတ်းတူၺ်း မၼ်းၵေႃႈတေပဵၼ်ယူႇလၢႆလၢႆယၢင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈ မိူဝ်ႈၵႆႈၼႆႉ ။ ပေႃးမႃးထတ်းတူၺ်းတႅတ်ႈၼႅတ်ႈၼႆ မၼ်းတေပဵၼ်ႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇ။ ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇတႄႇၼႃႈႁိူၼ်း ၵေႃႈသမ်ႉတေမီး။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းယူႇ သမ်ႉဢမ်ႇဢဝ် လုၵ်ႈလၢင်း ဢမ်ႇၵိူတ်ႇလုၵ်ႈ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းယူႇ လုၵ်ႈလၢင်းၵေႃႈဢဝ်ယူႇ။ ၼႂ်းၼင်ႇၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉတေလႆႈဢဝ်လုၵ်ႈမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ် ၸင်ႇတေသၢင်ႇထုၵ်ႇပဵင်းပေႃး ၵၼ်တင်း ငဝ်းလၢႆး ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃမိူင်းႁဝ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ထႅင်ႈဝူင်ႈတေမႃးႁဝ်းၶႃႈၸင်ႇတေ  သိုပ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈ  ။

ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ တေလႆႈမီးၽႅၼ်ၵၢၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇ ၼႃႈႁိူၼ်း။ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ယူႇတီႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈ ႁပ်ႉပဵၼ်ၽူႈပွင်မိူင်းၵူႈၵေႃႉၼၼ်ႉ  တေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ  တိုၼ်းတေလႆႈမီးၽႅၼ်ၵၢၼ် ၼႃႈႁိူၼ်းလီငၢမ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈလမ်ႇလွင်ႈသုတ်းတႄႉ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈႁႂ်ႈမၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈလမ်ႇလွင်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းၾၢင်ႉထိုင်ၵၼ်ၸိူင်ႉ ၼင်ႇၼၼ်သေ ဝူင်ႈၼႃႈမႃးၸင်ႇၵွႆႈသိုပ်ႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ၼႆ ယွၼ်းတူင်ႉတၵ်ႉၼင်ႇၼႆသေ မႂ်ႇသုင်ၵၼ်ၵူႈၵေႃႉသေၵမ်းၶႃႈၼေႃႈ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

4/9/2020