ႁဝ်းလီမေႃႁူႉၸၵ်းပိုၼ်း ၶိုၼ်းသၢင်ႈဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး

ၼႂ်းဝၼ်းသွင်ဝၼ်းၼႆႉ ယူႇတီႈမိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ႁဵတ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇထိုင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းၶႄႇလႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးလွင်ႈႁိပ်ႇႁွမ်ႈတေႃႇၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်၊ ၾၢႆႇသႃႇသၼႃႇ၊ ပႆႇမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်တဵၵ်းတဵင်ႁိပ်ႇႁွမ်ႈယူႇ ဝႃႈၼၼ်။

ၽိူဝ်ႇၼႆႉဢွၵ်ႇမႃး မီးၵႂၢမ်းထၢမ်မႃးဝႃႈ တၢမ်တူဝ်မၼ်းၼၼ်ႉလူး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းသေယဝ်ႉ သမ်ႉမီးလွင်ႈပူတ်းပွႆႇ ထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းၵႃႈႁိုဝ်လႃႇ။ ယူႇတီႈၸိုင်ႈမိူင်းမၼ်း ၵူၺ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉပဵၼ်ပၼ်ႁႃႁၢဝ်ႈႁႅင်းယူႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းႁိုဝ်ယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ၼႆၵေႃႈမီးၶေႃႈထၢမ်ထိုင်ၵၼ်မႃး။

ၼင်ႇၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းႁူႉထိုင်ၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉၵူၼ်းသီလမ် ၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈလူႉသဵင်ႈတၢႆႁၢႆၵႂႃႇ ယွၼ်ႉၸိူဝ်းပဵၼ်ပလိၵ်ႈၵူၼ်းသီၶၢဝ်ၶဝ် ၵူၼ်းၼႃႈၽိူၵ်ႇၶဝ်။ တႄႇဢဝ်ပၼ်ႁႃၼၼ်ႉမႃးသေယဝ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၶႂမ်ႈၶတ်းၵၼ်မႃး ၸႄႈမိူင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၸႄႈမိူင်းၼိုင်ႈ ဝဵင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉဝဵင်းၼိုင်ႈ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇပေႃးသိုပ်ႇပဵၼ်ထိုင်ၼႂ်းၸႄႈမိူင်း ပေႃးၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇတင်း 50 တီႈၼၼ်ႉ။

ၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်မႃးလွင်ႈႁိုၼ်ႇႁၢဝ်ႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၵဝ်းယႃႉၶူဝ်းၶွင် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးမႃး၊ ႁဵတ်းလွင်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉၵၼ်ၵေႃႈမီးမႃးသေယဝ်ႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈ ၵူၼ်းၽိူၵ်ႇၵူၼ်းၶၢဝ်လႄႈၵူၼ်းလမ် ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈၸႅၵ်ႇမေႃးၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁိမ်းႁွမ်း၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ဝႆႉၼၵ်းပုၼ်ႈတႃႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းၸွမ်း လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၸွမ်းမႃး မီးယူႇႁိမ်းႁွမ်း 10 မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉၵူၼ်းသီလမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈလႆႈလူႉၵႂႃႇ ယွၼ်ႉၵူၼ်းသီၶၢဝ်ၶဝ် ႁဵတ်းႁၢႆႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ ၸႅၵ်ႇၽႄသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵၼ်၊ ၸႅၵ်ႇၽႄၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈၵၼ်၊ ၸႅၵ်ႇၽႄၽႃႇသႃႇၵၼ်၊ ၸႅၵ်ႇၽႄၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵၼ်ႁႃႉၼႆၵေႃႈ ၶႂ်ႈၸႂ်ႈၸင်ႇတေၸႂ်ႈ။ တီႈတႄႉသုတ်းၵေႃႈ မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းမိူင်း တင်းၵမ်ႇၽႃႇတင်းလူၵ်ႈ လႆႈထူပ်းၺႃးၽေးၶဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉလူင်ၼႆႉသေယဝ်ႉ လႆႈၶမ်ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်း၊ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၼႃႈၵၢၼ်တႃငၢၼ်းလီငၢမ်း၊ ဢမ်ႇလႆႈႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလီငၢမ်း၊ ပိတ်ႇၸႂ်ယူႇ ၶမ်ၸႂ်ယူႇႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း၊ လႆႈမူၵ်းၸွၵ်ႉ ယူႇႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း၊ ၽွင်းၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ် မၼ်းပဵၼ်ႁူးၽိဝ်ႇဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းတေပိုတ်ႇဢူၵ်းပိုတ်ႇၸႂ်ၼႆ ၵေႃႈၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈဢၼ်ၼႆႉသေ ထိုင်တီႈမိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊၼႆႉ ပေႃးလႆႈၶိုၼ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ ပလိၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်ၶိုၼ်းၵုမ်းထိင်းၶဝ်သေယဝ်ႉ ငိုၼ်းတွင်းဢၼ်ၶဝ်ပၼ်ဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၸုမ်းပလိၵ်ႈၶဝ်ၸႂ်ႉၸၢႆႇ တင်းၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေထိုင်တီႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ ၽေးၶဵၼ်တီႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈထိုင်တီႈၼႆၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉမႃး။

ပိူဝ်ႈတႃႇတေၸၢႆႇပၼ် ၿတ်ႉၵျႅတ်ႉၶဝ် ငိုၼ်းငူပ်ႉၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၶိုၼ်းၶၢတ်ႈၶွပ်ႇ ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၶဝ်ၶပ်းၶိုင်မႃး၊ ၼႆႉၵူၺ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉ ၵူၼ်းသီလမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈလူႉတၢႆယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူၼ်းသီၶၢဝ်ၶဝ် ပလိၵ်ႈၵူၼ်းသီၶၢဝ်ၶဝ်ႁဵတ်းတီႈ။ ၵၢၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ ၵႆႉၵႆႉပဵၼ်ယူႇဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ပေႃးတင်းဝႃႈပဵၼ်မိူင်း ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၶိုၼ်း ဢုပ်ႉပိူင်ႇၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉတႄႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈႁႃလႆႈယႃႈၵႄႈမၼ်း ႁၼ်လႆႈယႃႈၵႄႈမၼ်းယူႇ။

ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ ပေႃးသမ်ႉၵႂႃႇပဵၼ်တီႈၸိုင်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ဢၼ်ၸိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ သေယဝ်ႉ ၵုမ်းထိင်းၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉတႄႉတေယၢပ်ႇ။ တႃႇတေႁႃႁၼ်ယႃႈၵႄႈမၼ်း၊ တႃႇတေႁႃႁၼ်လၢႆးၵႄႈမၼ်းတေယၢပ်ႇ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉတီႈမိူင်းႁဝ်း မိူင်းတႆးၼႆၵေႃႈ မိူဝ်ႈ 1996-97 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်မႃးၼႆ ထိုင်တီႈၵမ်ႈၽွင်ႈပေႃးလႆႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပီငရၢႆးလူင် ၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈထူပ်းလႆႈႁၼ်မႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးတေလၢတ်ႈၵၼ်ၶိုၼ်း ၶူၼ်ႉၵၼ်ၶိုၼ်းၵေႃႈမၼ်းတေပူၼ်ႉမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပီမိူင်း 20 ပီပၢႆၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈ 1997 ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊၼႆႉ ထူၼ်ႈ 16 ဝၼ်း တီႈႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ မီးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 28 ၵေႃႉ လႆႈထုၵ်ႇၸုမ်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈၶဝ် ဝႃႈတီႈသိုဝ်ႈမၼ်းၵေႃႈ သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ႁဵတ်းႁၢႆႉသေယဝ်ႉ ဢဝ်ၶႃႈတၢႆပႅတ်ႈ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ဝၢႆးလင်မႃး မၼ်းသိုပ်ႇလၢမ်းၽႄႈသေယဝ်ႉ ယွၼ်ႉလုၵ်ႉတီႈပၼ်ႁႃၼၼ်ႉသေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်လႆႈလူႉလႆႈတၢႆ မီးမႃးတင်းၼမ်။

ပေႃးႁဝ်းတေလၢတ်ႈမႃးငၢႆႈငၢႆႈလူမ်လူမ်ၵၼ် ၶေႃႈပွတ်းမၼ်းတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပၼ်ႁႃယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် သေယဝ်ႉ ဝၢၼ်ႈတႆးၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇႁေႃႈလိုပ်ႈပႅတ်ႈ 1,400 ပၢႆ ၼႂ်း 11 ၸႄႈဝဵင်း။ ၼႂ်းပၼ်ႁႃ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ၼၼ်ႉ မီး 600 ၵေႃႉပၢႆ၊ ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇၶႃႈတၢႆ ၵေႃႈမီးတင်းၼမ်။ ဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇၵေႃႈ လႆႈလူႉလႆႈႁၢမ်းလႆႈၵွႆမႃးတင်းၼမ်တင်းလၢႆ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတိုၼ်ႇသၢၼ်ႈပၢႆႈႁႄၵၼ်ဝႆႉ ပေႃးမိူၼ်တင်းဝႃႈ လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇလူင်လူႉပႅတ်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတေငိၼ်းၵၼ်ႁူႉၵၼ် ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၶိုၼ်းယူႇ။

ပၼ်ႁႃၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၵမ်ႇၽႃႇတႄႉတေဢမ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်း၊ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်တႄႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်ၼႂ်းပၢၼ်သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵေႃႈႁင်းမၼ်း၊ သေယဝ်ႉယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ပႆႇပေႃးႁုၼ်ႈမုၼ်းတိုၼ်းတၢဝ်ႉမႃး ဝႃႈၼၼ်သေယဝ်ႉ တင်းၵမ်ႇၽႃႇဢမ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်း။

ပိူင်ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇပဵၼ်မႃး မွၵ်ႈ 2012 ၼီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၵူၼ်းၵမ်ႇၽႃႇႁူႉၸၵ်းသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ပဵၼ်လိူင်ႈပဵၼ်လၢဝ်းၵၼ်မႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵႄႈလိတ်ႈပႆႇယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁၼ်ၵၼ်ယူႇ။ ၼႆႉတႄႉမၼ်းၶႅၼ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇမွၵ်ႈ 15 ပီၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

ပိူင်ပဵၼ်ဢၼ်ပဵၼ်တီႈမိူင်းတႆးလႄႈ ပိူင်ပဵၼ်ဢၼ်ပဵၼ်တီႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼႆႉ ယၢၼ်ႁၢင်ႇၵၼ်မွၵ်ႈ 15 ပီလႄႈ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇတၼ်းႁူႉ ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ တေႁူႉၸၵ်းၵၼ်ယူႇၵူၺ်းၵူၺ်း ႁၼ်ထိုင်ၵၼ်ယူႇၵူၺ်းၵူၺ်း။ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉတေႁဵတ်းႁိုဝ်တၢင်ႇပိုၼ်းမၼ်းဝႆႉသေယဝ်ႉ လုၵ်ႉတီႈလွင်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်းပဵၼ်မႃးၽွၼ်းလီတီႈႁဝ်းၶႃႈ သေဢၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ လီလႆႈဝူၼ်ႉယူႇ။

တီႈၼႆႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈတေမႃးထတ်းတူၺ်း ပိူင်ပဵၼ်ဢၼ်ပဵၼ်မႃးမိူဝ်ႈ 1996-97 ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ဝႃႈမႃးၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈတိုၼ်းၵႂႃႇသၢၼ်ၶတ်း ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁူႉၸၵ်းၵၼ်ယူႇၵူႈၵေႃႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵူၺ်းၵူၺ်းၶႃႈလႃႇၼႆ- ၵူၼ်းၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတႄႇၵိူတ်ႇမႃးၵေႃႈ ၵုင်ႇၵုၼ်းမုၼ်မၼ်း လႄႈသင်၊ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်မၼ်းလႄႈသင် တိုၼ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၵူႈၵေႃႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဢိင်ၼိူဝ်ၽႃႇသႃႇၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈ၊ ဢိင်ၼိူဝ်ပဵၼ်ယိင်းပဵၼ်ၸၢႆးသေ တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်၊ တိုၼ်းမီးထၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ လမ်ႇလွင်ႈသုတ်းၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ လိပ်းၶီးမီးၸႂ်ၵူႈၵေႃႉၽႂ်မၼ်း၊ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၽႂ်မၼ်း။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵႅၼ်ႉငႅၼ်းၶေႃးတေႃႇၵၼ်၊ တေဢမ်ႇလႆႈၶႃၸႂ်ၵၼ်။ ဢၼ်တေမႃးႁိုၵ်ႉၺႃးၵၼ် တင်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်မီးလႄႈ ပိူင်ပဵၼ် ဢၼ်ႁဝ်းဝႃႈမႃး 1996-97 တေမႃးႁိုၵ်ႉၺႃးၵၼ်ၵမ်းသိုဝ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးဝႃႈလႆႈထုၵ်ႇပူၼ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉၼႆ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇ ဢဝ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၾၢႆႇဢုပတေႇပၵ်းပိူင်၊ ယဝ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈမီး လွင်ႈတီႉၺွပ်းၵၼ်၊ တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈလိုပ်ႈႁေႃႈၵၼ် ဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈပဵၼ်လိူင်ႈပဵၼ်လၢဝ်းမႃး တေလႆႈမီးသုၼ်ႇၶိုၼ်ႈ လုမ်းတြႃး လုမ်းတတ်းသိၼ်တွၼ်ႇၾိင်ႈ။ ၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်တွၼ်ႇၾိင်ႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေလႆႈမီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးတေမႃးတႅၵ်ႈၼိူင်းၵၼ်တင်း ႁိဝ်ႈၸင်ႈၵၼ်တင်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵႂႃႇတၢင်းၵုၼ်ပၢင်ၵုၼ်ၶူင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် ဢၼ်ပဵၼ်ၵႂႃႇပူၼ်ႉမႃး 23-24 ပီပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးယူႇၼႂ်းလိၵ်ႈသေတႃႉၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်း ၽၵ်းၵႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈသင်မႃး၊ ၺႃးထုၵ်ႇလူလၢႆပူၼ်ႉပႅၼ် ၺႃးထုၵ်ႇၶႃႈႁႅမ်တၢႆမႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႆႈပၢႆႈ ၼႂ်းမိူင်းတေႃႇၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈလီ၊ လႆႈပၢႆႈဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၵႂႃႇၵေႃႈလီ၊ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်ႁူဝ်မိုၼ်ႇႁူဝ်သႅၼ်မၼ်းၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၸွမ်းယူႇ။

ၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်းသင်လႄႈမၼ်းပဵၼ်မႃးၶႃႈလႃႇ ပေႃးတေမႃးတူၺ်းတႄႉ ငၢႆႈငၢႆႈတႄႉႁဝ်းၸၢင်ႈ ဝႃႈလႆႈမီး 2-3 ၶေႃႈ-  1.ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဝ်းပေႃးတေဢမ်ႇႁူႉၸၵ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ တဵၵ်းၵႅၼ်ႉငႅၼ်ႉၶေႃး ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းႁဝ်း၊ ဢိုတ်းတၼ်ဝႆႉယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈ သွၼ်လိၵ်ႈႁဝ်း၊ ဢိုတ်းတၼ်ဝႆႉယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈၵိူဝ်းယမ်ၽႃႇသႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်း၊ ဢိုတ်းတၼ်ဝႆႉယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈႁူႉၸၵ်း ၾိင်ႈထုင်းယဵၼ်ႇငႄႈ ႁိတ်ႈႁွႆးထုင်းတၢမ်းႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ 4-5 ၶေႃႈၼႆႉ မၼ်းမႃးႁူပ်ႉၺႃးၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵုမ်ႇထူၼ်ႈပိူဝ်ႈတႃႇတေၵူဝ်တေႁႄ၊ ပေႃးဝႃႈၵူဝ်ႁႄမႃးယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵၢၼ်ဢၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇတေႁူႉၸၵ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်လႄႈသင်၊ ၵၢၼ်ဢၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇတေလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၵၢၼ်ဢၼ်တေၵႂႃႇတုၵ်းယွၼ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉလႄႈသင် ဢဝ်လိုမ်းပႅတ်ႈၵႂႃႇမူတ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးလၢတ်ႈငၢႆႈတႄႉ ပေႃးဝႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူဝ်ဝႆႉၵေႃႈ မၼ်းယဝ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆ ထုင်းၵႂၢမ်းၵမ်ႇၽႃႇတႄႉဝႃႈၼၼ်။ ပေႃးတင်းဝႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူဝ်ၵေႃႈ မၼ်းယဝ်ႉၵၼ်ၵႂႃႇၵူႈပိူင်ယဝ်ႉ။

ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇလႆႈၵူဝ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉတေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁႄႉႁၢမ်ႈၵၼ်ၶႃႈလႃႇ၊ တီႈၼႆႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈထိုင်တီႈႁဝ်းလႆႈၵူဝ်မႃးယဝ်ႉၼႆ မၼ်းၵူၺ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ ထိုင်တီႈၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်၊ ၵူၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵူႈတီႈ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ ယင်းဢဝ်ၸၢင်ႈၵႂင်ၵႃးဝင်ႇဝိူဝ်ႈၵႂႃႇၼႆ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်မႃးယဝ်ႉ။

ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်း ႁဝ်းဝႃႈတူၺ်းတီႈၸမ်ၸမ်မၼ်းၵူၺ်း ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတၢင်းၵူဝ်ၼႆႉ မႃးသုမ်ႇငုမ်းတၼ် သေယဝ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ယင်းဢဝ်လူင်လိုမ်းပႅတ်ႈပိုၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ တီႈၸမ်ၸမ်မၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1947 ပိုၼ်းပၢင်လူင်ႁဵတ်းသင်မႃး၊ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းပၢင်လူင် မီးဢီႈသင်မႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယင်းဢမ်ႇႁတ်းယုမ်ႇၵေႃႈမီးမႃး။

ဝႃႈႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၸွမ်းပီႈၼွင်ႉမၢၼ်ႈၶဝ် ၶျၢင်းၶဝ် ၶၢင်ၶဝ်မႃးၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေမႃးႁူမ်ႈၵၼ်တင်ႈပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ တေလႆႈမီး 8 ၸႄႈမိူင်းသေယဝ်ႉ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်မႃးသေတႃႉ ထိုင်တီႈၵၢၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆႉ ထၢင်ႇႁၢင်ႈမုၼ်းလႅင်းမႃး သေဢမ်ႇၵႃးယဝ်ႉ ထိုင်တီႈလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းမႃး ထၢင်ႇၸႅင်ႈလီငၢမ်းၼၼ်ႉ ယင်းမီးႁူဝ်ၼႃႈၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းႁဝ်းၼႂ်းႁႃး ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းဝၢင်းၶိူင်ႈ ပၢႆးၸႂ်ပႅတ်ႈ (ၾၢႆႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ စိတ်ဓါတ်အားဖြင့် လက်နက်ချခြင်း) ၼႆၶႃႈၼေႃႈ။

ဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းဝၢင်းၶိူင်ႈ ပၢႆးၸႂ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇ၊ ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၵေႃႈၼမ်၊ ၵူၼ်းၵတ်ႉၵေႃႈၼမ်၊ ၼႃႈတီႈလႅၼ်တီႈၶဝ်ၵေႃႈၵႂၢင်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပိူဝ်ႈတႃႇတေသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ဝႃႈ 8 ၸႄႈမိူင်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။

ႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢေႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉပီႈၼွင်ႉယၢင်းလႅင်ၶဝ်ႁိုဝ်ႉ၊ ပီႈၼွင်ႉမွၼ်းၶဝ်ႁိုဝ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းၵူၼ်းဢေႇ။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢဝ်သုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈၼႆ တႄႇဢဝ်ၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈဢွၵ်ႇသူပ်းမႃး။ ၼႆႉပဵၼ်ဢီႈသင်ၶႃႈလႃႇ တၢမ်တူဝ်ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ယင်းဢဝ်ဝင်ႇဝိူဝ်ႈ ယင်းဢဝ်ႁူဝ်ၵႂင်ၵႂႃႇပႅတ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢဝ်ၶိုၼ်း သုၼ်ႇလႆႈ ဢၼ်ႁဝ်းမီးမႃးၸဵမ်ပိုင်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈလႂ်မႃးၶႃႈလႃႇ လုၵ်ႉတီႈလွင်ႈတဵၵ်းတဵင် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူဝ်ၼၼ်ႉမႃးၵူၺ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ၼင်ႇႁိုဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉပေႃးတေၸၢႆႇဝၢႆးႁၢႆသေယဝ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ဝႆႉ၊ ၵူၼ်းဢၼ်ႁဝ်းမႃးမီးယူႇၼႂ်းလုၵ်ႈလူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၵူၼ်းဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမီးၸွမ်းၵၼ်ယူႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ႁဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်သၢင်ႈမႃးၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈသင်၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၽိဝ်ႉၼိူဝ်ႉလႄႈသင်၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၽႃႇသႃႇလႄႈသင်၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၸၢႆးယိင်းလႄႈသင်၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၼႃႈတီႈလႄႈသင် တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸူဝ်ႈၵႃႈႁဝ်းၶႃႈပႆႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉႁူႉၸၵ်းတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းတေလႆႈ ၵူဝ်ႁႄတိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈယူႇၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆ။

ထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မေႃႁူႉၸၵ်းၶိုၼ်းပိုၼ်းလီငၢမ်းသေယဝ်ႉ မေႃၶိုၼ်း ယုမ်ႇယမ်တေႃႇပိုၼ်းပဵၼ်ပူၼ်ႉမႃးသေ မေႃႁူႉၸၵ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ႁဝ်းလီငၢမ်းတႄႉ ယူႇၼႆတႄႉၸိုင် မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ ႁဝ်းမီးဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၶွင်တႆး ပဵၼ်ဝၼ်းၼၼ်ႉဝၼ်းၼႆႉဢိူဝ်ႈ မၵ်းမၼ်ႈၸွမ်းဢၼ်ၼၼ်ႉဢၼ်ၼႆႉဢိူဝ်ႈ၊ မီးမႃးတႅတ်ႈတေႃး ႁတ်းႁဵတ်းတႅတ်ႈတေႃး ႁတ်းႁဵတ်းတႅၵ်ႇလႅင်းၼႆတႄႉၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူဝ်းၼႃႈထႃႈပၢႆၶဝ်တေမႃးသိုပ်ႇ ၸိူဝ်းတေမႃး သိုပ်ႇပဵၼ်ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉ တေႁတ်းႁၢၼ်သေႁဝ်း တေႁၼ်ၸႅင်ႈသေႁဝ်း ယဝ်ႉၵေႃႈတေမီးသုၼ်ႇလႆႈၼမ်လိူဝ်ႁဝ်းယူႇ။

ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈမွင်းၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆသေ ၵူႈၵေႃႉၶိင်းၵူၼ်း ႁႂ်ႈလွတ်ႈၽေးၶဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပိုၼ်းႁုၵ်းႁၢႆႉၸိူင်ႉၼင်ႇ 1996-97 ဢၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးပဵၼ်ပူၼ်ႉမႃးလႄႈ ဢၼ်မိူင်းရၶႅင်ႇပဵၼ်ယူႇ ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈၽႂ်လႆႈထူပ်းၺႃးထႅင်ႈသေပွၵ်ႈသေယဝ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈထူပ်းၺႃးမႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈႁဝ်းလႆႈၵွၵ်းၽိုၼ်ႉၶိုၼ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်ပိုၼ်းတၢင်ႇဝႆႉၼိူဝ်ၸေႈဢမ်ႇၵႃး တၢင်ႇဝႆႉၼႂ်းမၢၵ်ႇလမ်းႁူဝ်ၸႂ်ႁဝ်းသေၵမ်းၼႆ ယွၼ်းမုင်ႈမွင်းၸိူင်ႉၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ။ မႂ်ႇသုင်ၵၼ်ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းၶႃႈ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း 12/6/2020