ပေႃးဝႃႈထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 31 လိူၼ်မေႊၵူႈပီၸိုင် ၶွပ်ႈထိုင်မႃး ဝၼ်းတိုတ်းလႅၼ်းယႃႈလုမ်ႈၾႃႉ (World No Tobacco Day) ၊ ၼႂ်းဝၼ်းၼႆႉ တၢင်းၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶုၵ်းထူပ်း ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်မႃးၵူႈပီ၊ တွၼ်ႈတႃႇပီၼႆႉတႄႉ မီးၵႂၢမ်းၶႂၼ်ဝႃႈ “လႅၼ်းယႃႈၽဝ်ပွတ်ႇသူၸဝ်ႈ” (Tobacco burns your lungs)- ၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶုၵ်းထူပ်းၵူႈပီၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ/လူၵ်ႈ (WHO) ႁၼ်ဝႃႈ-ဢၢႆၵႂၼ်းလႅၼ်းယႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽေးလူင်တေႃႇၵူၼ်းသူႇ/လုတ်ႇ လႄႈၵူၼ်းဢမ်ႇသူႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶုၵ်းထူပ်းမႃးၵူႈပီ။ ပဵၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်းသူၼ်းပႃး ၽူႈၸိူဝ်းတိုၵ်ႉသူႇလႅၼ်းယႃႈၶဝ် ႁႂ်ႈပေႃးၶႂ်ႈတိုတ်းၶႂ်ႈပႅတ်ႈယိၼ်ႉလႅၼ်းယႃႈ။
ၼင်ႇႁိုဝ်ၽူႈၵူၼ်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ (တၢႆၼႆႉၽႂ်ၵေႃႈၵူဝ်-ႁၵ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ ႁၵ်ႉတူဝ်-ၵူဝ်တၢႆ)၊ ႁၵ်ႉပၢႆးယူႇၶဝ် ပေႃးတေၶႂ်ႈတိုတ်းပႅတ်ႈလႅၼ်းယႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼိုင်ႈပီလႂ်မီးၵႂၢမ်းၶႂၼ်မႂ်ႇ (Slogan) ဢွၵ်ႇမႃးတိုၵ်းသူၼ်းပႃးၵူႈပီ။ ပီၵၢႆ 2018 မီးၵႂၢမ်းၶႂၼ်ဝႃႈ “လႅၼ်းယႃႈႁဵတ်းႁၢႆႉႁူဝ်ၸႂ်” (Tobacco Break Heart) ၊ မိူဝ်ႈပီဢွၼ်တႄႉမီးဝႃႈ “လႅၼ်းယႃႈပဵၼ်ၶဵၼ်လူင်ယႃႉၵဝ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်း” (Tobacco-a threat to Development) -ၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈၵူၼ်းၸိူဝ်းသူႇလႅၼ်းယႃႈၼႆႉ ၸၢင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်၊ တၢင်းပဵၼ်သဵၼ်ႈလိူတ်ႈ ဢွၵ်းဢေႃတိပ်ႇ၊ ၽူႈယိင်းၸိူဝ်းပႃးတွင်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး လူၺ်ႈသၼ်ႇထေႇဢမ်ႇတၼ်း တဵမ်ထူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ ၼႂ်းသူပ်းပၢၵ်ႇ၊ လမ်းၶေႃးလႄႈ ၵွင်ႇသဵင်၊ လွတ်ႇလူမ်းလႄႈပွတ်ႇ၊ သႆႈ၊ လမ်းသႆႈယႂ်ႇ၊ ႁူင်းၶဝ်ႈ၊ တပ်း၊ တႂ်၊ ႁူင်းယဵဝ်ႈ၊ ပၢၵ်ႇႁူင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ မဵတ်ႉလိူတ်ႈၶၢဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 29/05/2019 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီ လုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ- “ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းလုတ်ႇ လႅၼ်းယႃႈမီးမွၵ်ႈ 1.1 လၢၼ်ႉၵေႃႉ။ ယွၼ်ႉလႅၼ်းယႃႈ လႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းလူၵ်ႈလႆႈလူႉ တၢႆၵႂႃႇၼိုင်ႈပီလႂ် 8 လၢၼ်ႉ။ ၼႂ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 40% ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇ။ ထႅင်ႈၼိုင်ႈလၢၼ်ႉသမ်ႉ ယွၼ်ႉသုတ်ႇၼူမ်ၺႃး ဢၢႆၵႂၼ်းလႅၼ်းယႃႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇပႆႇတဵမ် 5 ၶူပ်ႇ 6 မိုၼ်ႇပၢႆ၊ ၸိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉသုတ်ႇၼူမ်ၺႃးဢၢႆၵႂၼ်းလႅၼ်းယႃႈ လႄႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆႊရတ်ႊ (Virus) ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းတၢင်းလူမ်းထူၺ်ႈၸႂ်သေ လႆႈလူႉတၢႆၵႂႃႇ-ၼႆယဝ်ႉ။
ဝၼ်းတိုတ်းလႅၼ်းယႃႈလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈမႃးမိူဝ်ႈ 31/05/1988 ၊ ယၢမ်းလဵဝ်လႆႈမႃးယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 31 ပီ။ လုၵ်ႈၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ WHO ဢၼ်မီးလၢႆလၢႆၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈမႃး။
ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (World Health Organization) ႁိုဝ် ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈပွတ်းဝႃႈ WHO ၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵေႃႇတင်ႈမႃးမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ 1948 ၊ ပီၼႆႉၶွပ်ႈတဵမ် 71 ပီ။ မီးယိူင်းဢၢၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းလူၵ်ႈ/လုမ်ႈၾႃႉတင်းသဵင်ႈ မီးပၢႆးယူႇလီၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ၶႅင်ႁႅင်းတင်းတူဝ်တင်းၸႂ်၊ မီး 192 ၸိုင်ႈမိူင်းၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းဝႆႉ။
ဢိင်ပႃးၶေႃႈမုလ်းပၢႆးယူႇလီ ဢိၵ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ်မိူင်းထႆး www.dmc.tv
ၸၢႆးၽွၼ်းလီ သၢႆၼမ်ႉမွင်း
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႇၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈမၢႆ 19, July 2019
