ၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆး ပတ်းပူၶိုၼ်းႁေႃ“ၽီ”ၸဝ်ႈပူႈၸဝ်ႈၼၢႆးၶိုၼ်းသေ မွပ်ႈတၢၼ်းယၢတ်ႇၼမ်ႉပၼ်

ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆး  ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးမွပ်ႈႁေႃ  ၵၼ်ႇတေႃးမူးၸႃးၸဝ်ႈဝၢၼ်ႈၸဝ်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး  ၽီႈပႂ်ႉဝၢၼ်ႈ ပႂ်ႉမိူင်း မိူင်းၼၢႆး ။

ပၢင်ၵၼ်ႇတေႃးၸဝ်ႈမိူင်း မွပ်ႈႁေႃၸဝ်ႈ ပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး ၼႆႉၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 16/11/2019 တီႈဝၢင်းႁေႃၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး။ မီးပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်း မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵင်ပၢႆ။

ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး  မိူင်းၼၢႆး ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၶိုင်ပွင်ၵၢၼ်ၵုမ်းၵေႃႇလုမ်းလႃးႁေႃၸဝ်ႈမိူင်း တေႃႇထိုင်  ပဵၼ်ပၢင်ၵၼ်ႇတေႃး ၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး  ၶၢၼ်ပၢၵ်ႇလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ-

“ပေႃးပဵၼ် လိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ သိပ်းၶမ်ႈ လိူၼ်သိပ်းလွင်ႈ သိပ်းၶမ်ႈၼႆႉ မူးၸႃးၵိူဝ်းယမ် ၸဝ်ႈမိူင် းဝႃၼႆႈသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်မႃးလႄႈ ႁေႃၸဝ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈမိူင်းၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆးၼၼ်ႉ ၽင်ႉၵွႆမႃး။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈယိင်းၸၢမ်ႁွမ် ဢၼ်ပဵၼ်ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်မိူင်းၼၢႆးၸင်ႇလႆႈမႃးၵုမ်းလုမ်းလႃး ႁေႃၸဝ်ႈမိူင်းတီႈမိူင်းၼၢႆးၼႆႉ။  ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉသမ်ႉလုမ်းလႃးယဝ်ႉလီငၢမ်းလႄႈ ႁဵတ်းပွႆးဢၢပ်ႈႁၢင်ႈဢၢပ်ႈႁေႃၼႆၶႃႈဢေႃႈ။  ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ ပႃးၸဵမ်ပူႇႁဵင်ထဝ်ႈမိူင်း  ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈမီးမွၵ်ႈ 1000 ၶႃႈ။  ၸဝ်ႈဝၢၼ်ႈၸဝ်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈတီႈၸဝ်ႈတၢင်း ၸဝ်ႈၼမ်ႉၸဝ်ႈၼွင် ၵေႃႈလႆႈၽိတ်ႈပၢင်းမႃးမူတ်းမူတ်းသေ မွပ်ႈလူႇပၼ်ႁေႃၸဝ်ႈတီႈၸဝ်ႈမိူင်းၶႃႈဢေႃႈ။   ၼႂ်းဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး 5 ပွၵ်ႉ 10 ဢိူင်ႇလႆႈမႃးၵၼ်ႇတေႃးယွၼ်းသူး ႁႂ်ႈမၢၵ်ႇၶွၼ်ႈၶဝ်ႈပူင်းၼႆၶႃႈဢေႃႈ။ ”– ဝႃႈၼႆ။

တွၼ်ႈတႃႇတေႁဵတ်းသူၼ်မွၵ်ႇလႄႈ ၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇ/ၼၢႆးၼႆႉ ၸဝ်ႈယိင်းၸၢမ်ႁွမ်(ၸဝ်ႈၼေႃႈလဵၵ်ႉ) ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈ ယိင်း ၸဝ်ႈပေႉ ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းၼၢႆး ပဵၼ်ၵဝ်ႉၵၼ်း ႁဵတ်းၸဝ်ႈတႃႇၼ  လူႇတၢၼ်းငိုၼ်းမႃး ။ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆး သႂ်ႇဢဵၼ်သႂ်ႇႁႅင်းမေးၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်းၸဵမ်မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 2019 မႃးၼႆႉ။

ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး လၢတ်ႈဝႃႈ “ ၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆးယုမ်ႇယမ် ၼပ်ႉထိုဝ်ႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇ/ၸဝ်ႈၼၢႆး ပေႃးတေဢွၵ်ႇတႃႈ ဢွၵ်ႇတၢင်း ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိုင် ၵႂႃႇၼပ်ႉယမ်ႁေႃသိလ်ၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လွတ်ႈၽေး၊ ၵၢၼ်ဢွင်ႇမၢၼ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၼပ်ႉယမ် မႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ” ဝႃႈၼႆ။

ပိုၼ်းႁေႃၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး ၸဝ်ႈဝၢၼ်ႈၸဝ်ႈမိူင်း မိူင်းၼၢႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈမိူင်းၼၢႆးပၢၼ်ထိသၢမ် ၸဝ်ႈပိၵ်ႇႁူမ်ႈၾႃႉ (ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ)ပဵၼ်ၸိူဝ်ႇႁိူဝ်ႇငိူၼ်ႈၶိူဝ်းသီႇပေႃႉ ။

1557 ပယိၼ်ႉၼွင်ႇ ၶိုၼ်ႈမႃးတိုၵ်းမိူင်းၼၢႆး။ မိူင်းၼၢႆးသုမ်းႁၢင်ႈသုမ်းႁေႃလႄႈ  ပယိၼ်ႉၼွင်ႇပၼ် ဢမၢတ်ႈၽွင်းမိူင်း မၼ်းလႆႈဢုပ်ႉမိူင်းၼၢႆးထိုင် 1628  ။ 2629-30 ဢမၢတ်ႈၽွင်းမိူင်း ထဝ်ႈဝၢၼ်ႈထဝ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇမီးၶႆႇၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်ၼႆလႄႈ ယွၼ်းမိူဝ်းပၢင်းလုၵ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈၵေႃႉထိသွင် ၸဝ်ႈလႃးၶမ်း ၼႆၼၼ်ႉမႃးၽွင်းငမ်း မိူင်းၼၢႆး။

ၸဝ်ႈလႃးၶမ်းၼႆႉ ပၢင်းၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး မႃးၸွမ်း။ ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼႃႇလႄႈ ယင်းဢမ်ႇလႆႈပႃးမႃးၶိုၼ်ႈလႆၼႆ လႄႈ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁေႃ(ၶဵင်ႇ)ၸဝ်ႈဝၢၼ်ႈၸဝ်ႈမိူင်း မိူင်းၼၢႆး ဢမ်ႇမီး ၶိုၼ်းလႆႈ  ။  ႁေႃၸဝ်ႈတီႈ/ၶဵင်ႇ ၸဝ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢႃယု ၵပ်းတၢမ်းမီးမႃး  380 ပီပၢႆယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။