ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ၸတ်းႁဵတ်းပွႆးလူင်းပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းမႆႈ တီႈႁူင်းႁေႃၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဢၼ်မီးတီႈဝၢၼ်ႈလူင်ပွၵ်ႉတူၵ်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း။
ပွႆးလူင်းပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းမႆႈၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းတီႈ 26 လိူၼ်မေႊ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈ 7 မူင်းထိုင် 10 မူင်း။ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်း လႄႈပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 300 ပၢႆ။ မီးၶပ်ႉမၢႆ ပိုတ်ႇပၢင်၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈ လႄႈၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၊မေႃသွၼ်လႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း၊ မီးတၢင်းၵႃႈၼုမ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်း ၵႃႈမူၼ်ႈၸႂ်။
ၶူးသွၼ် ၸၢႆးဢွင်ႇၶိၼ်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပီၼႆႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းႁဝ်းၶႃႈ ၸိူဝ်းမႃးႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းမႆႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း လိူၼ်ပၢႆၼႆႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းလဵၵ်ႉယႂ်ႇမီး 100 ပၢႆ။ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈလႆႈမွၵ်ႇ ၶူးသွၼ်လိၵ်ႈတႆး မႃးသွၼ်ပၼ်ၸိူဝ်းၶဝ်။ လိူဝ်သေ လိၵ်ႈတႆးယဝ်ႉ ယင်းလႆႈသွၼ်ပၼ်ပႃး လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ မေႃတိၼ်မေႃမိုဝ်းလႄႈ Art လၢႆလၢႆယၢင်ႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တႅမ်ႈႁၢင်ႈ၊ ယွမ်ႉသီ ၸိူဝ်းၼႆႉ တွႆႇတိင်ႇ( ၵိတ်ႉတႃႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉသေဢမ်ႇၵႃး လႆႈမွၵ်ႇႁွင်ႉပႃး ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇယူႇလီ၊ ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉမႃးသပ်းလႅင်းပၼ်တၢင်းႁူႉ ပႃးၶႃႈဢေႃႈ ။ ဝၢႆးလင်တွပ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၼင်ႇၵႃႈပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉမီးသူးၼမ်ႉၸႂ် ယိုၼ်ႈထိုင် ဢိတ်းဢွတ်း ၼင်ႇၵႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈ။ တႃႇႁႂ်ႈၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းတေမီးႁႅင်းၸႂ် ” – ဝႃႈၼႆ။
ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းမႆႈပီၼႆႉ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း သွၼ်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတီႈ ႁူင်းႁေႃၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး။ ပဵၼ်ဢၼ်လႆႈၸတ်းသွၼ်လႄႈၸတ်း ပၢင်တွပ်ႇ တီႈႁူင်းႁေႃ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ပီဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ ပၢင်သွၼ်ၼႆႉတင်ႈဢဝ်လိူၼ် ၾႅပ်ႉပိဝ်ႊရီ ဝၼ်းတီႈ 21 တေႃႇထိုင်လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 5 ။
ၼၢင်းယိင်း ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ဢၼ်ၸတ်းတီႈႁူင်းႁေႃၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ၼႆႉပဵၼ်ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၶႃႈပီၼႆႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ မီးႁူင်းႁေႃၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ႁဝ်းၶႃႈ မီးတီႈသွၼ်လိၵ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းလီယိၼ်းၸူမ်းတႄႉတႄႉၶႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁူင်းႁေႃ ႁဝ်းၶႃႈ ၵေႃႇသၢင်ႈ ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈလီ။ တိုၵ်ႉလူဝ်ႇ ႁႅင်းငိုၼ်းထႅင်ႈလႄႈ တိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ႁႃ ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ထႅင်ႈယူႇၶႃႈ။ ”- ဝႃႈၼႆ။
တီႈပွႆးလူင်းပၢင်ၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇ ၸဝ်ႈၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ် ၵမ်ႉၸွႆႈသေ မီးသူး (ရင်းဝၼ်း) ပၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ ၶူးသွၼ်ၵူႈၵေႃႉ။
လုင်းၸၢႆးသူဝ်ႇၼီႇ ပေႃႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- “ယူႇတီႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈ ငႄႈတႆး သေ ႁပ်ႉသွၼ်ပၼ်လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ လူၺ်ႈၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်း၊ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈ ၵူၺ်း ဢမ်ႇၵႃး သွၼ်ပၼ်ပႃးတၢင်းႁူႉၵႅမ်တူဝ်ၼွၵ်ႈလႅၵ်ႈ လၢႆလၢႆဢၼ်လႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်မီး ၵႃႈၶၼ် တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈလၢင်းႁဝ်းၶႃႈတႄႉတႄႉဢေႃႈ။ ငိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်ယႂ်ႇၼမ်ၶႃႈဢေႃႈ ”- ဝႃႈၼႆ။
လိူဝ်သေ သွၼ်ပၼ်ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတီႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶၢဝ်းမႆႈယဝ်ႉ ပီ 2018 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ႁပ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၽၢၼ်ပေႃႈမႄႈ လႄႈ လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႃႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းပၺႃႇ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတၢင်းဝၢၼ်ႈ မႃးသေ မႃးယူႇၵိၼ် တီႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးယဝ်ႉသူင်ႇႁဵၼ်းတီႈႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ပီၼႆႉၵေႃႈ ဢဝ်ႁႅင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ဢိၵ်ႇ ၸဝ်ႈၽူႈမီးၸေတၼႃႇ ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်း မိူင်းလၢႆလၢႆတီႈ လူႇတၢၼ်းမႃးၼၼ်ႉသေ သၢင်ႈပၼ်ႁူင်းသဝ်း တႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းယူႇသဝ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ယင်းတိုၵ်ႉႁူပ်ႉလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇငိုၼ်းၵွင်ၵၢင် ယူႇ ဝႃႈၼႆ။