ၼႂ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ၵုမ်ႇပၼ်ႇၾၼ်ၸွမ်းမိူင်းၼွၵ်ႈ ၸွင်ႇသမ်ႉတေပဵၼ်ၵၢၼ်တႄႉႁိုဝ်

ၽွင်းမိူဝ်ႈ မိူင်းၶႄႇ မွၵ်ႇႁွင်ႉႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸိၵ်းၸွမ် ပွၵ်ႈထီႉ 8 လၢပ်ႈလိၼ်မႁႃႇမႄႈၶွင် တီႈဝဵင်းၶုၼ်ႊမိင်ႊၼၼ်ႉ မိူင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊၵေႃႈ တင်ႈႁူဝ်ၶေႃႈဝႃႈ “ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းလႄႈ လွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ”ၼႆသေ မွၵ်ႇထိုင် ၸုမ်း PPFD ၊ NSPNC ၊ CPR ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် တီႈၼိဝ်ႊတေႇလီႇ။

ဢမ်ႇႁိုင် တင်းတေႁွင်ႉ KIA ၊ AA ၊ CNF ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢုပ်ႇၵုမ်ထႅင်ႈၵွၼ်ႇ ဝႃႈၼႆ။ တီႈတႄႉၵေႃႈ ဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊ ၼႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ပေႃးႁွင်ႉဢုပ်ႇၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသၢမ်ၸုမ်း ဢၼ်ဝႃႈမႃးၼၼ်ႉ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉသေ ၸွႆႈထႅမ်ယႃႈယႃလႄႈ ၶိူင်ႈၶူဝ်းယူတ်းယႃမႃး တႃႇ Chin Land Council 30 တၼ်ႇ၊ တႃႇ  Chin Brotherhood 10 တၼ်ႇၵွၼ်ႇ။

တီႈ KIA လႄႈ AA တႄႉ တူၵ်းလူင်း ၸွႆႈထႅမ်သင်မႃး ဢမ်ႇလႆႈႁူႉၵေႃႈယႃႇ ပေႃးႁူပ်ႉဢုပ်ႇထႅင်ႈၵမ်း တေမႃးၸိုင် တေ ၸၢင်ႈပၼ်တၢင်း ၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ၵႂ်ႈ ဢမ်ႇႁႂ်ႈယွမ်းတႂ်ႈၶႄႇ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းတီႈ ၶွင်ႇသီႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉယူႇ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် မိူင်းၶႄႇၼႆႉ တတ်းၸႂ်ၸုၵ်းမၼ်ႈၵမ်ႉယၼ်ပၼ် ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လုမ်းလုမ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈယူႇ၊ ၸွမ် ၽွင်း လူင်လိသျႅၼ်ႊ လၢတ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းယဝ်ႉဝႃႈ တေၵမ်ႉယၼ် ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶၢဝ်းၼႃႈ ႁႃႈၶေႃႈ၊ တေၸွႆႈထႅမ် ႁႂ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢွင်ႇမၢၼ်၊ တီႈၽၢင်ႇၼႃႈၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸုၵ်းၸၢင်ႈ ႁႄႉၵင်ႈပၼ် မိူင်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ မိူၼ်တင်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ဝႃႈ ၶႄႇၼႆႉ ၵဵပ်းဢဝ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်ႇထွင်းသေ တေဢမ်ႇပၼ်ၽႂ်လႂ် ၶဝ်ႈၵႅဝ်လႆႈပဵင်းမၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၵဵပ်းၵႂၢမ်းလႆႈဝႃႈ ၶႄႇၼႆႉ ၵွင်လင်ပႅတ်ႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ NUG လႄႈ ၸိူဝ်းမၼ်း ႁၼ်ဝႃႈ ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တင်း မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တီႈတၢင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇပဵၼ်မိူင်းႁိမ်းႁွမ်းလႄႈ မိူင်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇယႂ်ႇလူင်သုတ်းသေ ယူႇတီႈၽူႈၵူႈၶႅင်ႇမိူင်းၶႄႇယဝ်ႉ တၵ်းတေသႂ်ႇႁႅင်း လိူဝ်ၵဝ်ႇယွၵ်ႈသဝ်ႇပဝ်ႇႁူ ၸုမ်းၸၢဝ်းတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉ ၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးပွႆႇၶၢဝ်ႇၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇသဵင်လင်တႄႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁဵတ်း။ တေသိုပ်ႇၸႂ်ႉ silent diplomacy ၵႂႃႇ မိူၼ်ၵဝ်ႇၵူၺ်း။

ၵမ်းၼႆႉ ၶိုၼ်းတူၺ်းၸွမ်း တၢင်းမိူင်းထႆးၶႃႈၼေႃႈ၊ ၵွၼ်ႇပႆႇၺႃးၵၼ်တင်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ တီႈပၢင်ၵုမ်ၶုၼ်ႊမိင်ႊ ၼၼ်ႉ ၽႄႊထွင်ႊတၢၼ်ႊ ၼၢင်းၸွမ်ၽွင်းမႂ်ႇ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈ မႃးတီႈမိူင်းလၢဝ်းယူႇ ဝႃႈတေၸတ်းပၢင်ၵုမ် ၵႄႈၸွႆႈလိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆ။

ၽိူဝ်ႇၶႃၺႃးၵၼ်ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉၼႆ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းသေ လူလၢႆၶႃႈတၢႆၵူၼ်းၽၵ်းၵႃႇယူႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ်မၼ်းၼၢင်းၸီႉၸမ်ႈႁီႉၼႄး သင်သေၶေႃႈလႄႈ ယင်းထုၵ်ႇၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၾၢႆႇၵူႈၶႅင်ႇၶဝ် ထတ်းသၢင်ယူႇ။

ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးၼႆႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇပွႆႇပႅတ်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ၶေႃႈဢၢင်ႈတႄႉဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းတၢင်းၵၢၼ် မႃးမီးယူႇမိူင်းမၼ်းၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလၢၼ်ႉ၊ ပဵၼ်ဝႆႉၶူဝ်းၼၵ်းၼႃလူင် တႃႇမိူင်းမၼ်း၊ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၵေႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပႃးၸဵမ်ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း ၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉၶဝ် သွၼ်ႈယူႇဝႆႉတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ တၢမ်တူဝ်မိူင်းထႆး လႆႈႁပ်ႉသူႈၵႄႈလိတ်ႈယူႇ တေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃၵူႈဝၼ်းဝၼ်း။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၼ်ႁႃယႂ်ႇသုတ်းၼႆႉ ပဵၼ်လိူင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်၊ ဢမ်ႇၵႃးယႃႈၽိၼ်ႇ၊ ယႃႈမႃႉ ၵႃႈပဵၼ်ယႃႈမဝ်းယႃႈၵဝ်း ပႃးၸဵမ်ပၼ်ႁႃလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းလႄႈ ၵၢၼ်တေႃႇလွင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၽၢင်ႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆးယူႇဢမ်ႇထၢတ်ႇ၊ ၸင်ႇဝႃႈ ၼႂ်းလိူၼ်တီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ တေမႃးၼႆႉ မိူင်းထႆး တေၼမ်းၸတ်းပၢင်ၵုမ် ႁႃလၢႆးၵႄႈၶႆတေႃႇပၼ်ႁႃ လိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ၸွင်ႇတေမွၵ်ႇပႃး ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁိုဝ်ၼႆ ပႆႇၼႄႉၼွၼ်းသေတႃႉ ၾၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ ၾၢႆႇတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်း တေၸၢင်ႈလႆႈတုမ်ႁူဝ်ၵၼ်ထႅင်ႈ ၵမ်းၼိုင်ႈယူႇ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းဝူင်ႈၼႃႈၼႆႉၵူၺ်း The People Party ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ Move Forward Party ပိၼ်ႇၸိုဝ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈမိုဝ်းတင်း SOC -DEM Asia သေ တေၸတ်း ႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်ၵွၼ်ႇ၊ သင်ပဵၼ်လႆႈ တေၸတ်းၼႂ်း လုမ်းၽူႈတႅၼ်းမိူင်းထႆး ဝႃႈၼႆ။

တီႈၼၼ်ႈၵေႃႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းယူႇၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃး လိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ လၢႆးတၢင်း တႃႇၵႄႈလိတ်ႈမၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼႆႉ တေမီးထႅင်ႈ မိူင်းမလေးသျႃး ဢၼ်တေပဵၼ်မႃး ႁူဝ်ပဝ်ႈ Asean ၼႂ်းပီၼႃႈၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ဢိင်ဢၢင်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈထွမ်ႇငိၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉဝႆႉ ငဝ်ႈငိူၼ်ႈပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸႂ်ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် လၢႆပႃႈလၢႆၾၢႆႇၼႆသေ ၼႂ်းၵၢင်လိူၼ်ၼႆႉ The University of Nottingham Malaysia တင်း The Malaysian Advisory  Group on Myanmar တေ ႁူမ်ႈၸတ်း ပၢင်ၶူၼ်ႉၶႆႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉ တေႃႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸဵမ်ၼႂ်းမိူင်း ၼွၵ်ႈမိူင်း ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႆ လႆႈႁၼ်မွၵ်ႇႁွင်ႉၸေးၸွတ်ႇဝႆႉယူႇ။  

ပေႃႈမႃးႁုပ်ႈတူၺ်းၼႆ ၵဵဝ်ႇလိူင်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢဝ်ၸဵမ်မိူင်းၶႄႇလႄႈ မိူင်းႁိမ်းႁွမ်း တေႃႇထိုင်ၵူႈမိူင်းမိူင်း ၼႄၶေႃႈဢၢင်ႈ ႁင်းၽႂ်မၼ်းသေ ၶဝ်ႈၸွႆႈၶဝ်ႈၸိမ် ႁိမ်ၸတ်းႁိမ်ပွင် ယူႇယႂ်းယႂ်း၊ တၢမ်ၼင်ႇသၢႆၽႂ်သိုပ်ႇမၼ်းသေ ႁွင်ႉဢွၵ်ႇမွၵ်ႇၵႂႃႇၸုပ်ႈယဝ်ႉၸုပ်ႈ။

ဢမ်ႇဝႃႈ ၸုမ်းတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉ၊ ၸုမ်းၸမ်ၸႂ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယၼ်ၼိူဝ်ၶေႃႈႁပ်ႉႁၼ်လႄႈ ၸႂ်ၾၢႆႇၶႂ်ႈၵၢၼ် မိူင်းၽႂ်မၼ်းသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇဢုပ်ႇ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၵုမ်ယူႇ သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႂ်းမိူင်းတႄႉ ဢမ်ႇသူႈ လႆႈတေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၶဝ်ႈႁႃၵၼ်၊ ပၼ်ႁႃၼႂ်းႁဝ်းယႃႇယႃႇ လႆႈၵႂႃႇပိုင်ႈတၢင်းၼွၵ်ႈသေ ႁႃလၢႆးၵႄႈလိတ်ႈတေႃႇၵၼ်ၼႆႉ ယူဝ်ပိူင်ႈႁွႆႈဝႆႉႁိုဝ်ၼႆ မၢင်ၽဝ်ႇလႅပ်ႈလိုမ်းၶႆႈၸႂ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ လွၵ်းပိူင်ၵၢၼ်မိူင်းၵဝ်ႇၵဝ်ႇ ဢၼ်ယူႇတီႈ ၸုမ်းၸၢဝ်း ဢၼ်လဵဝ် ဝၵ်ႉငမ်ၵမ်ၸိူၵ်ႈသေ ပၢၼ်ႇမႃးပူမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢၢၼ်းၵုၺ်ႉႁၢၵ်ႈၵူၼ်ႇႁူဝ်ပႅတ်ႈလႆႈယဝ်ႉႁႃႉ။

ၸိူဝ်းပဵၼ်တူဝ်သၢင်ႈပၼ်ႁႃၼၼ်ႉ ဝႆႉသေၵွၼ်ႇ၊ ဢၼ်ဝႃႈ တူၺ်းတေႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းမၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ ၸုၼ်ႉပွႆႇ လႆႈပႃးသၢႆ ၸႂ်ၸေးၸိမ်ႇလၢႆသမ်ႇလၢႆပိူင်ၼၼ်ႉဢေႃႈ၊ တႃႉလီၶိုၼ်းၶႆႈၸႂ်ဝႃႈ ယွၼ်ႉသင် ႁဝ်းႁႃးဢမ်ႇႁႃ ႁူပ်ႉထူပ်းတေႃႈၼႃႈၵၼ်လႆႈ တီႈၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၸပ်းၸမ်ၵၼ်၊ ဝႃႈလႃး တၢမ်တူဝ်ႁဝ်းႁႃး ဝႆႉဝၢင်းၸႂ်တေႃႇၵၢၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလႆႈ တၢင်းလူဝ်ႇသုၼ်ႇၸုမ်း တၢင်းလူဝ်ႇသုၼ်ႇၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းလႄႈ ႁိုဝ်ၼႆ တႃႉလီၼပ်ႉသွၼ်ႇထတ်းထွင်ၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။