Wednesday, November 6, 2024

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တႄႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆး မႆႈၸႂ်ၵူဝ်တူၵ်းလွၵ်း

Must read

တႄႇႁူဝ်ပီ 2024 ၼႆႉမႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း တူၵ်ႇတၵ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ တႃႇၸတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼႂ်းပီ 2025 တေထိုင်ၼႆႉသေ ၸႂ်ႉၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးမႃးယဝ်ႉ။

ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆး ဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း သဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်း ၸၢၼ်း ဢမ်ႇထၢတ်ႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇယုမ်ႇ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယၢမ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇပိူင် ၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇဝႆႉလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းမႆႈၸႂ် ၵူဝ်တူၵ်းလွၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။

- Subscription -

ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၼႄလုမ်ႈၾႃႉႁူႉဝႃႈ မၼ်းၵုမ်းလႆႈ ၸိုင်ႈမိူင်းလီယဝ်ႉလႄႈ ၶိၼ်ၸတ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။  

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ တႄႇဝၼ်းတီႈ 01-15/10/2024 ၼႆႉ ႁႂ်ႈၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လၢႆႁွင်ႈ ၵၢၼ် ၼႂ်းဝၢၼ်ႈဝဵင်းၽႂ်မၼ်း လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ ၵဵင်းတုင်၊ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းလူၺ် ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။

မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈဝဵင်းမူႇၸေႊ ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ဝဵင်းယႂႃႇငၢၼ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယူႇတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်း (လဝၵ)၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလႄႈ ၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉဢိူင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸီႉသင်ႇ ႁႂ်ႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 15 ဝၼ်း။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉသေ ၵူၼ်းမိူင်း ၵမ်ႈၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ထၢင်ႇထိူမ် ၵူဝ်သိုၵ်း မၢၼ်ႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ တႃႇႁဵတ်းသိုၵ်း၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈဝႃႈ တႃႇၸတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီပၢႆၼႆႉ – ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ –

“လွင်ႈၶဝ် ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးယူႇတီႈၸဵင်ႇၵၢၼ်မိူင်းသေတူၺ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ဝႆႉမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ယူႇတီႈ ၵူၼ်းမိူင်းသေတူၺ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ပေႃးတူၺ်းငဝ်းလၢႆး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်သေ တူၺ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉမဵဝ်းၼိုင်ႈ။ မိူဝ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၼိမ်တႄႉ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၸိူင်ႉၼႆ ဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ်သင်။ ပေႃးတူၺ်း ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၵၢပ်ႈယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈၽႂ်ၵေႃႈ လႆႈၵူဝ်ယူႇမိူၼ်ၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈ ၶဝ်တေၵဵပ်းတႃႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈႁႃႉ၊ တႃႇသိုၵ်းႁႃႉ ဢမ်ႇႁူႉ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵူဝ်”- ဝႃႈၼႆ။

တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း ၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႉ ပေႃးထိုင်ပီ 2025 ၸိုင် ဢွင်ႈတီႈလႂ် လိူၵ်ႈတင်ႈလႆႈၵေႃႈ တေၶိုင်ၸတ်းၵႂႃႇ၊ တီႈလႂ်ဢမ်ႇၼိမ်သဝ်းၵေႃႈ တေဝဵၼ်ႉဝႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးတူၺ်းငဝ်းလၢႆး ဢၼ်ၶဝ်လူင်း ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ဢမ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈၵဵပ်းလႆႈၵူႈတီႈလႄႈ တႃႇတေပဵၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈ တင်ႈၼႆႉ ၶၢဝ်းယၢမ်းတေယိုတ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈယူႇၼႆ ၵူၼ်းပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ယၢမ်းလဵဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၵေႃႈ ဢွင်ႈတီႈဢၼ်ဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း မီးတင်းၼမ်သေတႃႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုင်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူၼ်ၵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပွတ်းဝဵင်းမူႇၸေႊၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸႂ်ႉႁွင်ႈၵၢၼ်ၸိူဝ်းယူႇတႂ်ႈၶဝ် တႄႇလူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈယဝ်ႉၼႆ – ၵူၼ်းမူႇၸေႊ ၽူႈၸၢႆး ဢႃ ယု 30 ပၢႆ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ –

“တီႈမူႇၸေႊၼႆႉ ၶဝ်တႄႇၵဵပ်းမိူဝ်ႈဝႃးယဝ်ႉ တၢင်းပွၵ်ႉႁွင်ႇလႄႈ ပွၵ်ႉၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ။ ပွၵ်ႈၼႆႉ ၶဝ်တိူဝ်း ထၢမ်လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးၼမ်။ ၶဝ်တေထၢမ်လွင်ႈႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီးလၢႆၵေႃႉ ယဝ်ႉၵေႃႈ ထၢမ်ပႃးဝႃႈ တႄႇ ၼႃႈႁိူၼ်းမိူဝ်ႈလႂ်၊ မီးလုၵ်ႈလၢႆၵေႃႉ၊ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈလႂ် ၊ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်း ၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆပီယဝ်ႉ ၸင်ႇမီးလုၵ်ႈ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ထၢင်ၾၢႆၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဝ်းၸႂ်ႉသႅၼ်းလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်သင် ၸိူဝ်းၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းပိူင် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဝႃႈၸိုင် ၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီလႂ် ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ တၵ်းတေလႆႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈ မၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း။ ၼႆႉၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ သွၼ်ႇဝႃႈ မိူဝ်ႈပီ 2014 ၼၼ်ႉ ၵဵပ်းမႃးယဝ်ႉ ၵမ်းၼိုင်ႈ။ ထိုင်ပီ 2024 ၼႆႉ တဵမ်ၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီယဝ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇႁဵတ်းၸွမ်းမူႇပိူင်ၼၼ်ႉႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇၵုမ်းလႆႈၸိုင်ႈမိူင်း ႁႂ်ႈၵတ်းယဵၼ်းလႆႈလႄႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၸိုင်ႈမိူင်းလႂ် မၵ်းမၼ်ႈၶဝ် ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ လွင်ႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ၸိူင်ႉၼႆ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်း မိူင်း ဢမ်ႇႁတ်းယုမ်ႇ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ၽူႈယၢမ်ႈတူင်ႉၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈဝႆႉတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈတႄႉ – မိူဝ်ႈ 20 ပီ ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မီး 60 လၢၼ်ႉ၊ ထိုင်မႃးပီ 2014 ၼၼ်ႉ မီးယူႇ 51 လၢၼ်ႉ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်းလူတ်းယွမ်းလူင်းထႅင်ႈ။ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ပီၼႆႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵႂႃႇမီးၼႂ်းမိူင်းထႆး 3 လၢၼ်ႉပၢႆ (ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပွင်ႇၶၢဝ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးသေ ယူႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႆႉ မီး 1 လၢၼ်ႉပၢႆယဝ်ႉ) ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 2021 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ယိင်ႈၶႅၼ်း ပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်း ၼမ် ၵမ်ႈၼမ် ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆး မီး 7 လၢၼ်ႉပၢႆယဝ်ႉၼႆ – ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၵေႃႉ ၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ပေႃးတူၺ်းၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇလူဝ်ႇလူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၸႂ်ႉဝႂ်ၵပ်းတူဝ် (မၢႆၾၢင်) ပဵၼ်သမၢတ်ႉသ်ၵၢတ်ႉဝႆႉၸဵမ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း ၵမ်ႈၼမ် ပိူၼ်ႈတေဢဝ်ၶဝ်ႈၼႂ်း Online System မူတ်းယဝ်ႉလႄႈ ပိူၼ်ႈလူဝ်ႇတူၺ်းၼႂ်းၼၼ်ႉ ၵူၺ်း။

တီႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉသမ်ႉ ပႆႇၸႂ်ႈ E – Government လႄႈ ၵႃႈလႆႈလူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်းထိုင်ၼႂ်း ႁိူၼ်းၼႂ်းယေး။ သင်ဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢမ်ႇသုၵ်ႉတႄႉ လႅပ်ႈတေၶိုတ်းၸၼ်ႉပဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼင်ႇၵဝ်ႇၼႆ ၵူၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် တၢင်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်းၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုင်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈဝႆႉယဝ်ႉသေ မိူၼ်ၼင်ႇ ပွတ်းတၢင်းဝဵင်းယႂႃႇငၢၼ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်ၶေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ တႃႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၼႆသေ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸႂ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸိူဝ်းယၢၼ်ဝဵင်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းၵေႃႈမီးၼႆ – ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈ။

ဢိင်ၼိူဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၵမ်ႈၼမ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ပိူင်ဢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼိုင်ႈလုၵ်ႈ ထုၵ်ႇလီလႆႈ ႁဵတ်းယူႇ ၵွပ်ႈၼႆ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇၶိၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁပ်ႉႁူႉၵူၺ်းၼႆ – ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ –

“ပေႃးထႃႈဝႃႈ ၶဝ်ၶႂ်ႈႁူႉၶေႃႈမုလ်း တႃႇၵဵပ်းသိုၵ်းၵူၺ်းတႄႉ ၶဝ်ၵေႃႈတေၸႂ်ႉသၢႆလပ်ႉ ၶဝ်ၵႂႃႇပႂ်ႉတူၺ်း ဝၢၼ်ႈလႂ်ဝၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈယူႇလူး။ ဢမ်ႇလူဝ်ႇ လူင်းၵဵပ်းၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈလႆႈ။ ငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ တႃႇၵဵပ်းသိုၵ်းၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် လူင်းတီႉၺွပ်းၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်းၵေႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်းမႃးယူႇလူး”- ဝႃႈၼႆ။  

ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်း ပိုၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉၸိုင် မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမႃး 7 ပွၵ်ႈ၊ ထိုင်မႃးပၢၼ်ဢူးၼုလႄႈ ပၢၼ်မျၢၼ်ႇမႃႇသူဝ်ႊသျႄႊလိတ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈၵိုတ်းၵႂႃႇ။ ထိုင်မႃး ပီ 2014 ၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်းမႃးထႅင်ႈ ၵမ်းၼိုင်ႈ။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ယင်းပႆႇလႆႈၵဵပ်း။

ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းၶျၢင်း CDF – Hakha တႄႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်သၢၼ်ၶတ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/09/2024 ၼၼ်ႉဝႃႈ ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈသေ တူင်ႉၼိုင်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈ မၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇၼၵ်းၼႃ သေဢမ်ႇၵႃး တေတိုၵ်းတေႃး သၢၼ်ၶတ်းၵႂႃႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်းၵူႈတီႈ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉထႅင်ႈ လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း