ၼမ်ႉထူမ်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်းၶၢတ်ႇ ၵၢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇၶၢတ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလွင်ႈၵိၼ်ယႅမ်ႉ

ၼမ်ႉၼွင်း ထူမ်ႈတီႈယူႇတၼ်းသဝ်း သူၼ်ႁႆႈၼႃးၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းဝူင်ႈပၢႆ ၵၢၼ်သပ်းသိုပ်ႇ တိတ်းတေႃႇလႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းၶၢတ်ႇ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁႃၵၼ်။ ၵုၼ်ႇၵႃႉတၢင်းၶၢႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေႃႉ တၢင်ႇသူင်ႇၸူးၵၼ် တၢင်းၵိၼ်ယႅမ်ႉ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸမ်တေၶၢတ်ႇယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉၼႂ်းၼႃး ဢမ်ႇယွမ်းလႄႈ ၶဝ်ႈၼႃးၵေႃႈ လူႉသုမ်းၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊ၊ ၵူၼ်းမိူင်းမႆႈၸႂ် တႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းလႄႈ ၶၢဝ်းပွတ်း ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ပႆႇမီးၸုမ်းလႂ် ၶဝ်ႈတူၺ်းလူလွမ်ၵမ်ႉၸွႆႈပၼ်။

တႄႇဢဝ်ဝၼ်း 09-10-11 လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉမႃး ယွၼ်ႉၾူၼ်ႁႃႇယႂ်ႇ ထပ်းၵၼ်လၢႆဝၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉ ႁူၺ်ႈ ၼမ်ႉလွႆ ယိုင်ႈၼွင်းလုပ်ႇထူမ်ႈ ၸွမ်းသူၼ်ႁႆႈၼႃး တီႈယူႇတၼ်းသဝ်း ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် မိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း လူႉယႂ်ႇသုမ်းၼမ်။

ၶၢဝ်းတၢင်း ၼမ်ႉၼွင်းထူမ်ႈဝၢၼ်ႈ ထူမ်ႈဝဵင်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇမီးၾႆးၾႃႉၸႂ်ႉ ဢမ်ႇမီးသၼ်ႊယၢၼ်ႊ ၾူၼ်ႊ၊ ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊ တႃႇၸႂ်ႉ။ သင်ဝႃႈ မီးၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလိူဝ်ႁႅင်း ၸင်ႇဢွၼ် ၵၼ်ၵႂႃႇတၢင်းလႅၼ်လိၼ်ထႆးသေ ၵႂႃႇၸႂ်ႉသၼ်ႊယၢၼ်ႊၾူၼ်း မိူင်းထႆး ၵပ်းသိုပ်ႇၸူးၵၼ်။ ပဵၼ် ဢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလိူဝ်ႁႅင်း ၼုမ်ႇယိင်း မိူင်းတူၼ် ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ –

“တၢင်းပွတ်း မိူင်းတူၼ်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ ၼႃးၵွင်းမူး ၸိူဝ်းၼႆႉ သၼ်ႊယၢၼ်ႊၾူၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၼႂ်းၵႄႈမိူင်းတူၼ် – မိူင်းသၢတ်ႇၵေႃႈ ၶၢတ်ႇ၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၼႂ်းၵႄႈမိူင်းတူၼ် – မိူင်းပၼ်ၵေႃႈ ၶၢတ်ႇ။ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၵႂႃႇမႃးႁႃလႆႈယဝ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်”- ဝႃႈၼႆ။

တီႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 30 – 40 ပီမႃးၼႆႉ ၼမ်ႉထူမ်ႈၵမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ထူမ်ႈယႂ်ႇလူင် ႁၢဝ်ႈႁႅင်းသုတ်းလႄႈ မီးလွင်ႈလူႉသုမ်းၼမ်တႄႉတႄႉ။ တီႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းၽုၵ်ႇ ၶဝ်ႈ ပဵၼ်ပိူင်လူင်။ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ၶၢဝ်းတူၼ်ႈၶဝ်ႈ တေတႄႇမုၼ်းမၢၵ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ၸူမ်ႈဝႆႉ တႂ်ႈၼမ်ႉ လၢႆဝၼ်းယဝ်ႉလႄႈ တူၼ်ႈၶဝ်ႈၼဝ်ႈတၢႆမူတ်းယဝ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

သင်ၸိူဝ်ႉ ၼမ်ႉယွမ်းႁႅင်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉၸိုင် ၵူမ်ႇငႂ်ႈဢုင် တေၵိုတ်းၶမ်ဝႆႉ ၼမ်လိူဝ်လႄႈ တႃႇၶဝ်ႈတူင်ႈၼႃး လုမ်းလႃးတူၼ်ႈၶဝ်ႈၶိုၼ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇငၢႆႈ။ ၵူမ်ႇငႂ်ႈ ဢၼ်လူင်းမႃးၸွမ်းၼမ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်လိၼ်ႁူၺ်ႈလွႆ ဢၼ်လွင်ႈလႆလွင်းမႃး ၸွမ်းၼမ်ႉၾူၼ်သေ လႆၶဝ်ႈၼႂ်းသူၼ်ၼႂ်းၼႃး ၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းယေး။

ၶၢဝ်းတၢင်း ၼမ်ႉၼွင်းထူမ်ႈၼႆႉၵူၺ်း သူၼ်ၼႃးၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် လူႉသုမ်းၼပ်ႉ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶီႈငူမ်ႇလႄႈၼမ်ႉငႂ်ႈ ၼွင်းလႆၶဝ်ႈထူမ်ႈပႃး ၼႂ်းႁၢၼ်ႉၼႂ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းမိူင်း တၢင်းဝၢၼ်ႈၼႃး၊ ၼွင်ပႃယဵၼ် လဵပ်ႈၵႂႃႇတၢင်း ဝၢၼ်ႈၶုမ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈၾၢႆၶႄႇ၊ ဝၢၼ်ႈႁွင်ႈလိၼ်ထိုင် မႄႈၵႅၼ်း၊  မိူင်း ႁၢင်ႈ၊ ၼႃးၵွင်းမူး ၸိူဝ်းၼႆႉ လူႉသုမ်းမိူၼ် ၵၼ်မူတ်းၼႆ ၼၢင်းယိင်း ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈ ၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ –

“ၶၢဝ်းၼမ်ႉၼွင်းၼၼ်ႉ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် လူႉသုမ်းၼမ်ၼႃႇ။ ၶိူင်ႈၶူဝ်းၼႂ်းႁေႃၼႂ်းႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵုၼ်ႇၵႃႉတၢင်းၶၢႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ သုမ်းၼမ်ဝႃႈၼမ် ၼႆဢေႃႈ။ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈသူင်ႇႁႃၵၼ်သေဢိတ်း ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်။ ပေႃးဝႃး ၼႂ်းဝဵင်းထူမ်ႈပဵင်းၵၢင်ၶႃၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်း ယူႇႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈဝႃႈ ၵိၼ်းၸႂ်တႄႉယဝ်ႉဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ၼမ်ႉၼွင်း ထူမ်ႈလိူဝ်ႁႅင်းတႄႉ ပဵၼ်ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 11 -12 – 13 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၼႃးဢၼ်လူႉသုမ်း ၸွမ်းၼမ်ႉၼွင်းထူမ်ႈၼႆႉ မီး 250 ဢေႊၶိူဝ်ႊပၢႆ (ၶဝ်ႈၼႃးလူႉသုမ်း မွၵ်ႈ 90 %) ၼႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ တီႈမိူင်းတူၼ် (စိုက်ပျိုး ရေး ဦးစီးဌာန) ၵေႃႈ လၢမ်းၶၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၼႂ်းၵၢင်လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼမ်ႉႁူၺ်ႈၼမ်ႉလွႆ ယိုင်ႈၼွင်းလုပ်ႇ ထူမ်ႈသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆႈတၢင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၾင်ႇႁိုၵ်းယၢတ်ႇ၊ ၶူဝ်တႆႇတီႈႁိမ်းႁူဝ်ဝဵင်း ဢၼ်လတ်းၸူးတႃႈသၢင်း – မိူင်းပၼ်ႇ ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ၵူၼ်ႇပင်းလူႉၵွႆၸွမ်း၊ ၶိုၼ်းမႄးၵုမ်း တႃႇတႆႇၸူဝ်ႈၶၢဝ်းဝႆႉၵူၺ်းလႄႈ ၼမ်ႉၼွင်း တွင်ႈၵူၼ်ႇပင်း ပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၶူဝ်လူင် မိူင်းတူၼ် ဢၼ်ၸၢႆးမူး ႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ “ၶူဝ်တႆႇၶၢမ်ႈၸူး မိူင်းပၼ်ႇ” ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉၼမ်ႉၼွင်း ထိပ်ႇထူဝ်းႁႅင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽၢႆႉၵိူင်းၵႂႃႇဢိတ်းၼိုင်ႈ သင်ဢမ်ႇမႄးၵုမ်းၶိုၼ်းဝႆးဝႆး ၸၢင်ႈလူႉၵွႆၵူၼ်ႇပင်းထႅင်ႈ လူးၵွၼ်ႇ။ ၶူဝ်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းၵႄႈမိူင်းတူၼ် – မႄႈၵႅၼ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈၸွမ်းၼမ်ႉၼွင်းၼႆ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈ။

လိူဝ်သေ ၶဝ်ႈၼႃးလူႉသုမ်း ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊမၼ်းယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၽၵ်းမီႇ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း တူၼ်ၵဵပ်းဝႆႉ ၼႂ်းသိုင်ႇ ၼႂ်းယေးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၺႃးၼမ်ႉလုပ်ႇထူမ်ႈ လူႉသုမ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ လႆႈဝႃႈ ပီၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် သုမ်းလူင်သုမ်းလၢင်။ သုမ်းပႃးၸိူဝ်ႉပႃးႁူဝ် တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၼႂ်းပီတေ မႃးလူးၵွၼ်ႇ။

ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၶၢတ်ႇဝႆႉလႄႈ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵုၼ်ႇႁႅင်ႈၵုၼ်ႇႁွင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈၶၢတ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶဝ်ႈသၢၼ်လႄႈ ၼမ်ႉမၼ်းၸိူဝ်ႉၾႆး (ၼမ်ႉမၼ်းၸၢၵ်ႈ) ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶၢတ်ႇထႅင်ႈ။ ၵူၼ်းၶၢႆၼမ်ႉမၼ်း ၸၢၵ်ႈ မၢင်ၸဝ်ႈ တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းၶၢႆပၼ်ၵေႃႈမီး ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ် ၺႃးၽေးၼမ်ႉ ၸိူင်ႉၼႆႉ ပႆႇမီးၸုမ်းလႂ်မႃးၵမ်ႉၸွႆႈ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ် ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ၼုင်ႈသိူဝ်ႈၶူဝ်း ယူႊၼီႊၾွမ်ႊ ၶဝ်သေ ယူႇၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်း လုမ်းၶဝ်ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵူၺ်း ပႆႇႁၼ်ၸွႆႈသင်ပၼ်။ ၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ တေပၢႆႈၵႂႃႇယူႇ တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇတၢင်းၵေႃႈ သဵၼ်ႈ တၢင်းသမ်ႉၶၢတ်ႇ၊ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇထိုင်။ ၵူၼ်းမိူင်း ထူပ်းၽေး ၼမ်ႉယဝ်ႉ သမ်ႉတေၸၢင်ႈထူပ်း ၽေးဢိုပ်းယၢၵ်ႈထႅင်ႈ။ တႃႇပီၼႃႈပီလိုၼ်းမႃး ၵူၼ်းမိူင်းၶီႈၸႂ်မႆႈၸႂ် ယွၼ်ႉဝႃႈ ၶဝ်ႈၼႃးသုမ်းမူတ်း။

ၼမ်ႉထူမ်ႈ ၵမ်းၼႆႉ ၾၢႆႇလၢမ်းၶၢတ်ႈၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇၶဝ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ယွၼ်ႉႁၢင်လူမ်းလႅင်ႉလူင် ယႃႊၵီႊ ဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်းပၢင်ႇလၢႆႇ ၸၢၼ်းၶႄႇ ၽတ်ႉပဝ်ႇၶဝ်ႈမိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း မိူဝ်ႈႁူဝ်လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉ ၽတ်ႉၶဝ်ႈထိုင် မိူင်းထႆးတွၼ်ႈၼိူဝ်လႄႈ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ဝၼ်းတီႈ 16/09/2024 ၼႆႉၵေႃႈ မီးလူမ်းလႅင်ႉထႅင်ႈ လုၵ်ႈၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉ လူမ်းလႅင်ႉ ပီႊပိင်ႊၵႃႊ တၢႆႊၾုၼ်ႊ ၸၼ်ႉ 13 လုၵ်ႉတီႈ ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ ဝၼ်းဢွၵ်ႇၶႄႇသေ ၽတ်ႉၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ။