Friday, March 29, 2024

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ၽွတ်ႈမႃးၼၼ်ႉလုၵႂႃႇယဝ်ႉၼႄႇ (ၶေႃႈထတ်းသၢင်- ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း)

Must read

ၸွမ်းၼင်ႇပၢင်ၵုမ်ၼွၵ်ႈလႅၵ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းယဝ်ႉၵႂႃႇ မိူဝ်ႈႁၢင်လိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးသေယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈႁူႉငိၼ်းဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ၼၼ်ႉ တေၸတ်းႁဵတ်းၵႂႃႇ ၼႂ်းလိူၼ်ၼႃႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ မွၵ်ႈဝၼ်းတီႈ 30 ၼၼ်ႉ ဝႃႈၼၼ်ႉ။

- Subscription -

တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၸွမ်းၼင်ႇၾၢႆႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်းၾၢႆႇ တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၵႂႃႇဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်တေႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊတေမႃးၼႆႉ တေဢမ်ႇဢုပ်ႇ ၸွမ်းလွင်ႈဢၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇသေပွၵ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေပႆႇဢုပ်ႇသေ တေၶၢႆႉလိူၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈၵမ်း ၼိုင်ႈ လႆႈႁၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈတူၵ်းလူင်းၵႂႃႇၵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵမ်းၼႆႉ ၼႂ်းၸူဝ်ႈၸႃႈၶၢဝ်းၶိဝ်းၼႆႉ ၶၢဝ်ႇသဵင်ဢၼ်ဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ပၢင်လူင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပိူင်လူင် ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ဢၼ်တႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉၵူၺ်း တင်ႈသဝ်း မီးဝႆႉၶၢၼ်ႉတွၼ်ႈပိူင်လူင်ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ လင်ယွၼ်ႈလိုဝ်းယႂ်ႇမႃးတႄႉတႄႉ။ ပေႃးသမ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၵႂၢမ်းမၢႆပၢင်လူင် လူႉၵႂႃႇယဝ်ႉလႄႈ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဢၼ်လႆႈမႃးတီႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ၸိုင် တႃႇတေပဵၼ်မႃး ပိူင်ငဝ်ႈပိုၼ်းမိူင်း 1947 ဢၼ်ႁပ်ႉပၢၵ်ႇဝႆႉပၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူၼ်တင်းဝႃႈ လူႉၵွႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ တေလႆႈၵဵပ်းတီႈပွင်ႇၸိူင်ႉၼၼ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်လူႉယဝ်ႉလႄႈ ပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်လႆႈၸႂ်ၵၼ်သေ ႁူမ်ႈၽွတ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းပႃႈလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉၼႄႇ ႁဝ်းၶႃႈ တေမႃးထတ်း သၢင်ဢၼ်ၼႆႉဢိတ်းၼိုင်ႈ။

လွင်ႈဢၼ်ဝႃႈ ပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လူႉ ဢမ်ႇလူႉဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေႇမႃးတီႈပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း မိူဝ်ႈပီၵၢႆ ပေႃးဢဝ်ဝၼ်းတီႈဝႃႈၵေႃႈ တေပဵၼ် 2017 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼႃႊဝႃႊရီႊ 5 ဝၼ်း ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းထၢမ်သဵင်ၼႂ်းပၢင်ၵုမ် တႅၼ်းၽွင်းဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ဢၼ်လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းမႃး မိူဝ်ႈ 1947 လိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိူဝ်ႊရီႊ 12 ဝၼ်းၼၼ်ႉ။ ၽွင်းယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၸွင်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မၼ်ႈၵိုမ်းဝႆႉယူႇႁိုဝ် ၸွင်ႇၸၢင်ႈပၼ်လႆႈၽိုၼ်မိူၼ်မၼ်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပၢင်ၵုမ်ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၼႂ်းၶၼ်ႉတွၼ်ႈဢၼ် လႂ်ၼႆၶႃႈ။ ၶေႃႈထၢမ်တႄႉ ဝႃႈဝႆႉၼၼ်ၶႃႈၼႃ။

ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 3 လိူၼ်ထူၼ်ႈ 5 ပီ 2017 တၢင်တူဝ်ၶုၼ်ၽွင်းလူင် ႁွင်ႈၵၢၼ်လုမ်း ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းသေ ယဝ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈၵွၼ်းၾၢႆႇၸိသင်ႇ ဢူးသေႃႇထေး ၸင်ႇတွပ်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ ၶေႃႈမုလ်းဢၼ်ပႃး ၼႂ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင် လူင်ၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇၶတ်းသၢၼ်တၢင်း ၶေႃႈႁႅၼ်းတမ်းပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 2008 ၼႆၸိုင် တေၶဝ်ႈဝွင်ႇယူႇ  ႁၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် သိုပ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉပႃးမႃးလွင်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၵူၺ်း ဢၼ်ၸႂ်ႇပိူင်လူင်ဝႃႈၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇၼေႃႈ။ ၶေႃႈထၢမ်တွပ်ႇၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃးၼိုင်ႈၶူပ်ႇယဝ်ႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉသေတႃႉၵေႃႈ ၼႂ်းၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈသင် ၼႂ်းၵူၼ်းၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ၶဝ်လႄႈသင် ႁႂ်ႈပေႃးဝႃႈထတ်းသၢင် ၸွပ်ႇထၢမ်ၵၼ် ၶိုၼ်း တူၵ်းၶွင်ႉတူၵ်းဢႅင်ႇပႆႇႁၼ်မီးမႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽူႈၸတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၸိူဝ်းယူႇလွမ်ႉႁွပ်ႈတေႃႇ လူင်ပွင် ၸိုင်ႈၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းၼၼ်ႉတႄႉ တႅမ်ႈယဝ်ႉတႅမ်ႈထႅင်ႈ ယူႇတိၵ်းတိၵ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်ယူႇ။

ပေႃးတေႁုပ်ႈတူၺ်းၼမ်ႉၵႂၢမ်းၶဝ်ၼႆၸိုင် လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃးယွၼ်ႉၶေႃႈလႆႈၸႂ် ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢၼ်ၵူၼ်းတင်းၼမ်ႁပ်ႉႁူႉၸၵ်း ပဵၼ်ဝႃႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉလႄႈ ၸမ်းဝႃႈဢမ်ႇမီးမႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၵေႃႈ တေပႆႇပဵၼ်မႃးလႆႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ယွၼ်ႉၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸင်ႇတၵ်းမီးမႃး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 1947 ဢၼ်ႁပ်ႉပၢၵ်ႇပၼ်လွင်ႈတၢင်းသိူဝ်း ၵူၼ်းမိူင်းလွႆၶဝ် မီးသုၼ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပဵၼ် လၢႆးမိုဝ်း ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းလႄႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ႁူမ်ႈၶိုင်ပွင်မႃးလႄႈ ပဵၼ်ၵတိၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ဢၼ်ၽူႈလႂ်ၽႂ် ဢမ်ႇၸင်ႈၶၼ်သဵင် တၢင်းၼႃႈဢၼ်ၶဝ်တႅမ်ႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးတေသိုပ်ႇတၢမ်လမ်း လႅမ်ႉတူၺ်းတီႈ လိၼ်ႉႁႂ်ႈပေႃးသုတ်းၵႂႃႇလႄႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ဢိၵ်ႇပႃး ၶေႃႈႁပ်ႉပၢၵ်ႇ လွင်ႈမီးသုၼ်ႇၽၢတ်ႇ ဢွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉၶဝ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် တေဢဝ် 1947 တေႃႇထိုင် 1962 ၵွၼ်ႇၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း ပႆႇယိုတ်း ဢႃႈၼႃႇၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉၵူၺ်း သမ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼႆ။ ယၢမ်းဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်းၵွၼ်းမိူင်း ယၢမ်းလၵ်းမိူင်း 1974 တိုၵ်ႉမၼ်ႈလႄႈ ယၢမ်းၸုမ်းသိုၵ်းၵွၼ်းမိူင်း တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလၵ်းမိူင်း 2008 တိုၵ်ႉမၼ်ႈယူႇၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ လိၵ်ႈႁူမ်ႈ မၢႆပၢင်လူင် ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လူႉၸွမ်းယဝ်ႉၶဝ်ၶႂ်ႈဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ် ၶႃႈၼႃ။

ပေႃးၼၼ် ယူႇတီႈၾၢႆႇႁဝ်းၶႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေလႆႈမီးမႃးၶေႃႈထၢမ်ယဝ်ႉ ပေႃးႁၼ်ထိုင်ဝႃႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ပၢင် လူင်မီးယဝ်ႉၼႆၸိုင် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ၵိူတ်ႇမီးမႃး ယွၼ်ႉၵႂၢမ်းမၼ်ႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလူႉလႅဝ်ပႃးယဝ်ႉႁႃႉ ႁွင်ႈ ၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇလုမ်းၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၸွင်ႇႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းတေႃႇ ၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉ ၶွင်လၵ်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉ လႆႈလုမ်းလုမ်းယူႇႁိုဝ်၊ ၶွင်ႇသီႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢၼ်ယိုတ်းသိမ်းဢႃႈၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ 1962 ဢၼ် ႁွင်ႉဝႃႈ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ)၊ ၸုမ်းမသလ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစည်ပါတီ) ဢၼ်ယူႇၾၢႆႇ လဵဝ်ႁၢင်းတၢမ်း လၵ်းမိူင်း 1974 ၼၼ်ႉလႂ်။ သမ်ႉၸုမ်း ၼဝတ၊ ၸုမ်းၼဢၽ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းသိမ်း ဢႃႈၼႃႇ မႃးၼၼ်ႉလႂ် ဢိၵ်ႇပႃးလၵ်းမိူင်း 2008 ဢၼ်ၸုမ်းၼဝတ၊ ၸုမ်းၼဢၽ ၶႅၼ်ႇတႅမ်ႈမႃးၸိူင်ႉၼၼ် လႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယွမ်းႁပ်ႉ ယိုၼ်ယၢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်လူၺ်ႈ ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းယဝ်ႉႁႃႉၼႆ တေလႆႈထၢမ်ၵၼ် တႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းယဝ်ႉ။

ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇ မႃးသႂ်ႇသွႆႈမၼ်းဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇဢီႇသင်ၶႃႈလႃႇ။ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် သေယဝ်ႉ။ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၶၢတ်းၶွင်ၵၼ်ယူႇ ၼႂ်းၵႄႈၸဝ်ႈဢႃႈၼႃႇသိုၵ်းသိူဝ်လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ႁၵ်ႉသႃၾိင်ႈၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်တၢင်တူဝ်ၸုမ်းၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ သွင်ပႃႈ သွင်ၾၢႆႇၼႆႉၵူၺ်း ပေႃးဝႃႈၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈမုင်းမွင်းပိူဝ်ႈတႃႇ ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ၸွမ်း ထမ်းတြႃး ၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁွင်ႉပၢၵ်ႇဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ လၢႆးႁဵတ်းလႄႈ တင်းလၢတ်ႈ ဢမ်ႇမႃးမႅၼ်ႈၶွႆႈၵၼ် ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈႁၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။

သင်ဝႃႈ ပေႃးၵူၺ်းယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်း တေႁပ်ႉဢဝ် 2008 ၼႆႉပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၶတ်းၸႂ်မူၼ်ႉ မႄးပိူဝ်ႈတႃႇ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းႁႂ်ႈၽဵင်ႇငၢမ်ႇၸွမ်း ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆၸိုင် ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းႁဝ်းၶႃႈၵူၺ်း ၸင်ႈတေ လႆႈပၼ်ၶေႃႈၶၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ ပေႃးၽူႈလၵ်ႉႁၢႆသၢႆပိုၼ်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း ၵေႃႉပွႆႇလိုမ်းပႅတ်ႈသၢႆပိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတၢင်ႇတၢင်းၽိတ်း ထုၵ်ႇတူတ်ႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇၼင်ႇၵၼ်ၵူၺ်းလႄႈ တၵ်းၺႃးလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်း သၢၼ်ၶတ်း ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၶိုၼ်းဢမ်ႇႁၢင်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ယွၼ်းထတ်းႁၼ်ၼင်ႇၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း