တၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉလၢမ်းၽႄႈလႄႈသင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈသင် ႁဵတ်းတုမ်ႉ တိူဝ်ႉပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလႄႈ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ တင်းလုမ်ႈၾႃႉသေ ဢၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉလိူဝ်ႁႅင်းတႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ႁၢမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် မႃးပၢၼ်တေႃႇပၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ႁိုင်ၼၢၼ်းမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 4-5 ပီယဝ်ႉသေတႃႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပႆႇၸၢင်ႈပူၵ်းပွင် တူဝ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်း။ ဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉသုတ်းပဵၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇမိူင်းတႆးၼႆႉယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပူၵ်းပွင်ပၼ်သင်။
ၼႂ်းပီ 2024 ၼႆႉ ၵူၼ်းဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသုင် (ၸၼ်ႉ12) မီးဢေႇတႄႉတႄႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၵူၼ်းၶဝ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ (ၸၼ်ႉ12) တႃႇၶဝ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ယူႇသေတႃႉ ပီၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉသေၵေႃႉ ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 11/06/2024 ၼႆႉ ႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်းၵမ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသုင် တႃႇပီၵၢၼ်ႁဵၼ်း 2023 – 2024 ၼႆ ယဝ်ႉ။
ပီၵၢၼ်ႁဵၼ်း 2023 – 2024 ၼႆႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ႈတွပ်ႇၸၼ်ႉသုင် (တႃႇၶဝ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်) ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ ႁူမ်ႈတင်းမူတ်း မီး 1,104 ၵေႃႉသေ ဢၼ်ပူၼ်ႉၸၼ်ႉမီး 387 ၵေႃႉၵူၺ်း ဝႃႈၼႆ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ – ၵဵင်းတုင် ၊ တႃႈၶီႈလဵၵ်း ၊ မိူင်းၽျၢၵ်ႈ ၊ မိူင်းယွင်း ၊ မိူင်းတူၼ် ၊ မိူင်းသၢတ်ႇ ၊ မိူင်းပဵင်းလႄႈ မိူင်းၶၢၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်း ပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉသုင် (ၸၼ်ႉ12) ယူႇသေတႃႉ ၼႂ်းမိူင်းယၢင်း တႄႉ ဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢၼ်ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသုင်သေၵေႃႉ ဝႃႈၼႆ။
ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ယွၼ်ႉပေႃႈမႄႈ ၽူႈၵုမ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇပေႃးသႂ်ႇၸႂ် ပၼ်ႁႅင်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ။ ၵူၺ်းပၼ် ႁႅင်းတႃႇႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃငိုၼ်း ပိူင်လူင်။ ယွၼ်ႉၼၼ် တူဝ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႆႉၵႃႈၶၼ် လွင်ႈ ၸၼ်ႉပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ။ ယွၼ်ႉၵၢၼ် ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉသေ ငဝ်းလၢႆးလၢႆလွင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉသုင်ၸင်ႇဢေႇလူင်းတိၵ်းတိၵ်း။ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈမိူင်းယၢင်းၼႆႉ ပေႃႈမႄႈၸိူဝ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈသမ်ႉ ၵႂႃႇပွႆႇလုၵ်ႈလၢင်း ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတၢင်ႇဝဵင်းလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉ 10 – ၵူၼ်းပိုၼ်ႉ တီႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ။
“ထၢမ်တူၺ်း တီႈမေႃသွၼ်ၶဝ်တႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၸၼ်ႉလဵၵ်ႉၸၼ်ႉငဝ်ႈ မၼ်းမႃးၵေႃႈ လွင်ႈႁဵၼ်းႁူႉၶဝ်ႁႅင်းဢေႇၼႃႇလႄႈ ထိုင်မႃးၸၼ်ႉသုင်ၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇပေႃးလႆႈလိၵ်ႈလီသေ ၸင်ႇပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ မေႃသွၼ် ၾၢႆႇသွၼ်ၸၼ်ႉသုင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ ၊ ၵမ်ႈၼမ် တၢင်းမိူင်းတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ၾၢႆႇပေႃႈမႄႈသမ်ႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပေႃးဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉမႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈသင်မႃး ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်သင်မႃး ၼင်ႇၵဝ်ႇၼႆသေ ဢဝ်ထၢတ်ႈၸႂ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈ”- ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ မီးႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဝႆႉ 3 တီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် (အထက – မီးထိုင်ၸၼ်ႉ 12) ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင် (အလက စျေးတန်း – မီးထိုင်ၸၼ်ႉ 9) လႄႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈ (အမက – မီးထိုင် ၸၼ်ႉ 5)။ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၼႂ်းပီ 2024 ၼႆႉ ႁူမ်ႈတင်းမူတ်း မီး 400 ပၢႆ။
ပီၼႆႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူၼ်းဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉသုင် တင်းမူတ်းမီး 12 ၵေႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇဢွင်ႇပူၼ်ႉသေၵေႃႉ။ ပဵၼ်ယွၼ်ႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပၢႆးႁူႉၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁႅင်းဢေႇၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ မေႃသွၼ်ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ပဵင်းပေႃး ၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ ၸင်ႇမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈ တေႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်း – ၶႃႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ် ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။
တႃႇႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ် ပေႃးတေသူၼ်ၸႂ်ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈ ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ် ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီလူင်းပိုၼ်ႉတီႈသေ ၵႆႉသူႇၸႂ်းပၼ်ႁႅင်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း။ ပေႃႈမႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ ၽိူဝ်ႇတေၶၢမ်ႇသဵင်ႈငိုၼ်း ၼမ်သေ ဢဝ်ၵႂႃႇၾၢၵ်ႇတီႈႁူင်းသဝ်းသေႁဵၼ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉ တႃႉလီသႂ်ႇ ၸႂ် ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၸၼ်ႉလိၵ်ႈလဵၵ်ႉၼႆ ယိင်ႈၶႅၼ်း တေလီ တႃႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၼႆ – ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း လၢတ်ႈၼႄဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ။
“ၾၢႆႇပေႃႈမႄႈၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈမေႃပၼ်ႁႅင်းလႄႈ မေႃပူၵ်းပွင်။ ပေႃႈမႄႈ မၢင်ၸိူဝ်း မိူဝ်ႈလုၵ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵၼ်းၸၼ်ႉလဵၵ်ႉတႄႉ ပွႆႇဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းသေ ထိုင်မႃးၸၼ်ႉ 9 – 10 မႃး ၸင်ႇႁႂ်ႈၵႂႃႇပွႆႇၶိုၼ်ႈပေႃႇတႃႇသွင်ႇ။ ပေႃးႁဵတ်းၼၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိုၼ်ႉထၢၼ် ပၢႆးႁူႉၸၼ်ႉလိၵ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင်လႄႈ ထိုင်တီႈသဵင်ႈငိုၼ်း 50 – 60 သႅၼ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႈလၢင်းၶဝ် ဢမ်ႇဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသုင်။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေပႃးလူၺ်ႈၾၢႆႇပေႃႈမႄႈ ၸုတ်ႈယွမ်းၵေႃႈမီးယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်လႂ်မႃးၵေႃႈ ပေႃးတူၺ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼႆၸိုင် ၵူၼ်းသူၼ်ၸႂ် ႁဵတ်းၼမ်ယူႇသေတႃႉ၊ ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလႄႈသင်၊ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းလႄႈသင် ၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ဢမ်ႇပေႃး မီးၽႂ်သူၼ်ၸႂ် ၸဵမ်လဵၵ်ႉၸဵမ်ယႂ်ႇ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵမ်ႈၼမ်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉဢမ်ႇသူၼ်ၸႂ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလႄႈ ယႂ်ႇမႃးၵေႃႈ ၵုမ်ႇမဝ်းမိင်းၸွမ်း လွင်ႈမူၼ်ႈလွင်ႈ ၵျေႃႇသေ သဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းၸွမ်းပီလႂ်ပီၼၼ်ႉ။ မိူဝ်းၼႃႈမႃး ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းတေမေႃပွင်ဝၢၼ်ႈပွင်မိူင်း တေဢမ်ႇမီးယဝ်ႉၼႆ ၽူႈသူၼ်ၸႂ်ပၢႆးမိူင်း ၼႂ်းပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။
