ပီႈၼွင်ႉတႆး ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း ဝဵင်းတွင်ႁူႇ (တွင်ႇဢူႇ/ တွင်ႇငူႇ) ၼႂ်းတိူင်းပႃႇၵိူဝ် ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးမႃး ၶွပ်ႈတဵမ် 9 ပီ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 17/6/2024 ၼႆႉသေ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 9 ပီမႃးၼႆႉ လႆႈလတ်းၶၢမ်ႈ ပူၼ်ႉလွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉမႃးလၢႆလွင်ႈလႄႈ တႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းပေႃးတေၵႅၼ်ႇၶႅင် တူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇလႆႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈတူၺ်းငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းသေ ၶၢမ်ႇယၢပ်ႇတူင်ႉၼိုင် ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။
ယၢမ်းလဵဝ် ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇၸႂ်သေတႃႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ၼႂ်းထုင်ႉပႃႇၵိူဝ် ပေႃးတေသိုပ်ႇတူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇလႆႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၼၼ်ႉ ႁႃဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီသေ တေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ဢမ်ႇၵိုတ်းဢမ်ႇႁူၼ် ၼႆ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝၼ်းတီႈ 17/6/2024 ၼႆႉ မႅၼ်ႈဝၼ်းၽွတ်ႈတင်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး တွင်ႇဢူႇ ၶွပ်ႈတဵမ် 9 ပီသေ ယူႇတီႈ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တီႈဝၢၼ်ႈပွၵ်ႉၶူဝ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇဢူႇ တိူင်းပႃႇၵိူဝ်။ ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆး လၢႆလွင်ႈသေ ၼႂ်းဝၼ်းၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ပီၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸတ်းယႂ်ႇ ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈဝၼ်းၶွပ်ႈၶူပ်ႇ မုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးတွင်ႇဢူႇ တဵမ် 9 ပီၼႆႉသေ ၸၢႆးၵွၼ်းၶိူဝ်း ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၸႄႈတွၼ်ႈတွင်ႇငူႇ လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ –
“ပီၼႆႉ ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးလၢႆလွင်ႈသေ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းတီႈၵႅပ်ႈမၼ်းၵူၺ်းၶႃႈ။ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းလၢႆၵေႃႉ ၸတ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းတီႈဝၢၼ်ႈပွၵ်ႉၶူဝ်ႇ ဝဵင်းတွင်ႇဢူႇၼႆႉၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိမ်ၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းမႃး တွၼ်ႈတႃႇ လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး မႃးၵူႈပီ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းတိုၵ်ႉသုၵ်ႉယုင်ႈ ပႆႇၼိမ်သဝ်းလႄႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇဢေႇမၢင်လူင်းၶႃႈဢေႃႈ” – ဝႃႈၼႆ။
မုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၸႄႈတွၼ်ႈတွင်ႇဢူႇၼႆႉ လႆႈတူင်ႉၼိုင်တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းမႃးလၢႆလွင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸတ်းပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈမႃးၵူႈပီပီ၊ ဝၼ်းယႂ်ႇဝၼ်းလူင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး မိူၼ်ၼင်ႇ ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး ၊ ပီမႂ်ႇတႆးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်းၶဝ် ပေႃးတေဢမ်ႇလူင်လိုမ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးၶဝ် ပေႃးတေမေႃတူင်ႉတိုၼ်ႇ ႁၵ်ႉသႃၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇမႃး ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈတွင်ႇဢူႇ ဢၼ်လႆႈတူင်ႉၼိုင်ၸွမ်း ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးၼႆႉ မီးဝႆႉလၢႆဝဵင်း မိူၼ်ၼင်ႇ – ဝဵင်းၽိဝ်း၊ ဝဵင်းတွင်ႇဢူႇ ၊ ဝဵင်းဢူၵ်ႉတုၺ်း (အုတ်တွင်း) ၊ ဝဵင်းထၢၼ်းတပိၼ်ႇ ၊ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉၵျီး ၊ ဝဵင်းယေႇတႃႇသျေႇ ၸိူဝ်း ၼႆႉ။
ၶၢဝ်းတၢင်း 9 ပီၼႆႉ လွင်ႈၶွင်ႈၶမ် လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉ မီးဝႆႉယူႇလၢႆလွင်ႈ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပၼ်ႁႃလွင်ႈဢဵၼ်ႁႅင်း မေႃသွၼ် ဢမ်ႇပဵင်းပေႃး၊ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ။ ၵွၼ်ႇၼႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပႆႇယိုတ်းမိူင်းတႄႉ ဢဵၼ်ႁႅင်း မေႃသွၼ်မီးယူႇသေတႃႉ။ ဝၢႆးၼႆႉ မေႃသွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၼႂ်းႁူင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသမ်ႉ ဢွၵ်ႇၵၢၼ် ၵမ်ႈၼမ်လႄႈ လႆႈထူပ်းလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး။ တၢင်ႇယွၼ်းဢဵၼ်ႁႅင်း မေႃသွၼ် တၢင်းမိူင်း တႆးမႃးၸွႆႈထႅမ်ၵေႃႈ ယွၼ်ႉမီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇဝႆႉ လၢႆလွင်ႈလႄႈ မၢင်ပီၵေႃႈမႃး၊ မၢင်ပီၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးၸွႆႈထႅမ် – ၸၢႆးၵွၼ်းၶိူဝ်း လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼင်ႇၼႆ –
“လွင်ႈၶွင်ႈၶမ် ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းတႄႉ မီးဢေႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းလူင်း သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈၼၼ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းမေႃသွၼ် ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ၊ ပေႃးယွၼ်း လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ် တၢင်းမိူင်းတႆး ႁဝ်းၵေႃႈ ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆး လၢႆလွင်ႈလႄႈ ၶဝ်ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈၸွႆႈထႅမ်ႁဝ်း ၵေႃႈမီး။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းၼုမ်ႇ ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်းႁဝ်း သမ်ႉၼမ် ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလွင်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်း မေႃသွၼ် ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ” – ဝႃႈၼႆ။
ၶၢဝ်းတၢင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်း ၵမ်ႈၼမ် လႆႈပၢႆႈလႆႈၼီ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈၶဝ် ၵႆႉၵူတ်ႇထတ်းၸႅတ်ႈထၢမ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ႁႃတၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈဝၢၼ်ႈပျွင်းၶျႂင်းၸၢၼ်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈပျွင်းၶျွင်းႁွင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇဢူႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး လႆႈပၢႆႈသွၼ်ႈဝႆႉ တီႈလွတ်ႈ ၽေး။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းၵိုတ်းဝႆႉၵေႃႈ တႃႇတေထူပ်းၵၼ် ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇငၢႆႈမိူၼ်ၵဝ်ႇယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ၵွၼ်ႇၼႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ပႆႇသုၵ်ႉယုင်ႈ မိူဝ်ႈပီ 2018 ၊ 2019 လႄႈ 2020 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း လႆႈၶဝ်ႈဢွၵ်ႇႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးလၢႆတီႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပႆႇၸၢင်ႈၵႂႃႇမႃးတၢင်းလႂ်။ တေႃႈၼင်ႇ ၼႂ်းပီ 2024 ၼႆႉ လႆႈၸတ်းပၢင်ၾိုၵ်းၽွၼ်ႉ မေႃသွၼ်ပၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်း ဢမ်ႇလႆႈပိုတ်ႇပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈမႃး ယွၼ်ႉၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၶၢႆႉပၢႆႈၼမ် ဝႃႈၼႆ။
တႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးတွင်ႇဢူႇ တေယူႇလႆႈၶၢဝ်းယၢဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ တႃႇမုၵ်ႉၸုမ်း တေၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉလႄႈသင် ယူႇတီႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းၸုမ်းသေ ယၢမ်ႈတၢင်ႇယိုၼ်ႈယွၼ်း ငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇ Budget တီႈလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်မႃးယူႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တႃႇၸတ်းပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ ၊ တႃႇၸတ်းပၢင်ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ Budget မၼ်းယၢမ်ႈလႆႈမႃး ၼိုင်ႈပွၵ်ႈလႂ် ဢေႇသုတ်း 20 သႅၼ်ပျႃး။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆႉသေတႃႉ တေဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီသေ တေၶိုင် တႃႇလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈ၊ တေပူၵ်းပွင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵႂႃႇ ၸၢႆးၵွၼ်းၶိူဝ်း ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးတွင်ႇငူႇ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ –
“ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပႂ်ႉႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလီသေ ၸင်ႇႁဵတ်းၼႆတႄႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉၶႃႈ။ ႁဝ်းမီး တိုဝ်ႉတၢင်း ႁဵတ်းလႆႈၼိုင်ႈၶိုပ်ႈၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႂႃႇၼိုင်ႈၶိုပ်ႈ၊ ႁဵတ်းလႆႈ ၼိုင်ႈသွၵ်ႇၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႂႃႇၼိုင်ႈ သွၵ်ႇတႄႉ တေလီဢေႃႈ။ ႁဝ်းယၢင်ႈလႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈယၢင်ႈၵႂႃႇလွႆးလွႆး ၸင်ႇႁွတ်ႈတီႈယိူင်း မၢႆႁဝ်းလႆႈ” – ဝႃႈၼႆ။
ဝဵင်းတွင်ႇငူႇၼႆႉ မီးၼႂ်းတိူင်းပႃႇၵိူဝ် ပၵ်းယူႇဝႆႉႁိမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင် မၢႆၼိုင်ႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈလႄႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ႁၢင်ႇၵႆတၢင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ 175 လၵ်း။ ပီႈၼွင်ႉတႆးထုင်ႉပဵင်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇဢူႇ တိူင်းပႃႇၵိူဝ်ၼႆႉ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တေပဵၼ်တႆးယူၼ်း ၵမ်ႈၼမ်။ ဝၢႆးၼႆႉ လေႃးၵႂၢမ်းတႆးလူင် မႃးဢိတ်းဢီႈ။ မူႇဝၢၼ်ႈတႆး တင်းမူတ်းမီး 11 ဝၢၼ်ႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းပီၼွင်ႉတႆး မီးမွၵ်ႈ 7 ႁဵင် ၵမ်ႈၼမ် ႁဵတ်းၵိၼ် ၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ပိူင်ယႂ်ႇ ဝႃႈၼႆ။
