ၽႅၼ်ႇလိၼ်တီႈယူႇၶိုၵ်ႉတွၼ်း တူင်ႉၶဝ်ႇၶွၼ်းယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်း တေၵိုတ်းတႃႇႁဝ်းမွၵ်ႈႁိုဝ်

ၼႂ်းႁူဝ်လိူၼ်မၢတ်ႉသ်ၼႆႉ ၸုမ်းဢူၺ်းလီသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ လႄႈ ၸၵၸ(စကစ) သိုပ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈ တီႈမိူင်းၶႄႇသေ မီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလၢၵ်ႇလၢႆၶိုၵ်ႉတွၼ်း ႁူၵ်းၸဵတ်းၶေႃႈ ၼႆ ႁူင်ၵၼ်ဢုပ်ႇလၢတ်ႈ ပေႃးပၼ်းၸင်ႇၸင်ႇ ။

ၵမ်ႈၽွင်ႈမႆႈၸႂ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈဢႃးလႃး၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈပွင်ႉၶၢင်းလႃႇလင်လႃႉလိူင်း၊ ၸိူဝ်းႁဵတ်းႁၢင်ႈလူၼ်ႉသေ ၵိူဝ်ႉလဵၼ်ႈၵေႃႈယင်းမီး။ ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်ပဵၼ်တွၼ်ႈသွၼ်ၼႆသေ ထတ်းသၢင်ၼပ်ႉသၢင်ႈ ပိူင်းၼေလၢႆးၵၢၼ် မႅၼ်ႈလွၵ်းၸွမ်းပိူင်ၼၼ်ႉတႄႉ လႅပ်ႈဢမ်ႇပေႃးမီး။ ပဵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇၶႆႈၸႂ်ဝူၼ်ႉသွၼ်ႇ၊ ပွႆႇႁႂ်ႈငိၼ်းႁၼ်ၶၢဝ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆၵေႃႈ ၼႅတ်ႈသျႄး ၼႅတ်ႈသူင်ႇ ၼႅတ်ႈပိုၼ် ၼႅတ်ႈပွင်ႉၼႆႉ မိူၼ်ပဵၼ်ၾိင်ႈယၢမ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶိူဝ်းႁဝ်း ၼႂ်းပၢၼ်မႂ်ႇဝႆႉၵေႃႈမီးမီးယဝ်ႉ။ ပိူင်ပဵၼ်တေႉတႄႉ တၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈတူၼ်ႈ တင်းသွင်ၾၢႆႇ ၽႂ်ယင်းဢမ်ႇပၢၵ်ႇလၢတ်ႈၵွၼ်ႇ။

ၽွင်းယၢမ်း ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလၢႆလၢႆၶိူဝ်း ပိုတ်းယိုဝ်းႁုပ်ႈသိမ်း တပ်ႉၸၵၸ(စကစ) ယူႇ ပေႃးၸမ်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းၼႆႉ သိုၵ်းတႆးသွင်ၸုမ်း တိုၵ်ႉလႆႈၵၼ်ႉၵူၵ်ႉၶဝ်ႈႁႃဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ယူႇ ပွၵ်ႈထီႉ 5 ဝႃႈၼႆလႄႈ ၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ ယိၼ်းဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ပေႃးၸႂ်လႆႈၼႆၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈၼေးၽိတ်းလူင် လၢင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ။

 ၽဝ်ႇလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇၵၢင်လၢႆႁူဝ်ႈမႃးဝႃႈ ၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ MNDAA တေလႆႈသုၼ်ႇၵုမ်းၵမ်ၶိုၼ်း ၼႃႈတီႈၵဝ်ႈၵၢင်ႉသေ ႁပ်ႉပဵၼ်ၼင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢွၼ်ႇၸုမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉၼႆ ယိုင်ႈၶႅၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵႂၢမ်းပွင်ႉၵႂၢမ်းၶင်း လင်ယွၼ်ႈပၼ်းပူင်း ၼင်ႇဝႃႈမႃးယဝ်ႉ။

MNDAA ၼႆႉ တႄႇမိူဝ်ႈပီႊ 2015 ၼၼ်ႉ ၶတ်းၸႂ်မႃးတႃႇႁႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၼႃႈတီႈၵဝ်ႈၵၢင်ႉသေ ၽိူဝ်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း 1027 ယဝ်ႉၵႂႃႇၼႆ ႁုပ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၸေႈဝဵင်းလၢဝ်ႇၵၢႆး လႄႈ ၵွင်းၸၢင်ႉ ဢၼ်ၶဝ်လႆႈပွႆႇၽႃႈမႃးမိူဝ်ႈ ပီ 2009 ၼၼ်ႉၵွၺ်းဢမ်ႇၵႃး ႁုပ်ႈလႆႈပႃး မိူင်းၵူဝ်းၽွင်းသႅင် ၼႂ်းၸေႈဝဵင်းမူႇၸေႊ ဢၼ်ၶဝ်လႆႈပွႆႇၽႃႈ မႃး မိူဝ်ႈပီ 1995 ၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။

လိူဝ်ၼႆႉ ပၢႆယိုတ်းလႆႈပႃး ၸေႈဝဵင်းၵုၼ်လူင်တင်းပိုၵ်း၊ ဝဵင်းၵိဝ်ႇၵူတ်ႉပၢင်ႇသၢႆး ၼႂ်းၸေႈဝဵင်းမူႇၸေႊ၊ ဝဵင်းတႃႇမူဝ်းၺႄး(တႃႈမိူင်းငႅၼ်း) ၼႂ်းၸေႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ လႄႈ ၸေႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ယဝ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၼႃႈတီႈဢၼ်ၶဝ်ယိုတ်းလႆႈၼၼ်ႉ တေမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆၼိုင်ႈ (အထူးဒေသ – ၁) သေ တေၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းလူၺ်ႈ ပၵ်းပိူင်ႁင်းၶေႃၶဝ် ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းၼႆႉ တႄႇမီးမႃး ၼႂ်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းသိုၵ်း ၼဝတ (နဝတ) ဢၼ်ယိုတ်းမိူင်း မိူဝ်ႈ1988 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽဝ်ႇဝႃႈ ၼဝတ(နဝတ)  ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ယဝ်ႉၼႆ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇဢုပ်ႇၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်း၊ ၸူဝ်ႈၸႃႈပႆႇမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢုပ်ႇၵၢ ၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၶဝ် တေသိုပ်ႇၸုၵ်းၸင်ႈၵႂႃႇလႆႈၼႆသေ ၸင်ႇမၵ်းတတ်းပၼ် ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း ဢၼ်ၸုမ်း ၼဝတ (နဝတ) မၵ်းတတ်းပၼ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ဢမ်ႇမီးလႅၼ်ၶႅၼ်ႈတႅတ်ႈတေႃး၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၼႃႈတီႈ ဢၼ်ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ပၵ်းသဝ်းတူင်ႉၼိုင်ၼၼ်ႉသေ မၵ်းတတ်းပၼ်ၵွႆး။ ပိူဝ်ႈတႃႇၼႃႈတီႈၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်း ဝႃႈၼႆသေ ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၼႆႉ မီးသုၼ်ႇပွင်သၢင်ႈ လိူင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း၊ လိူင်ႈတတ်းသိၼ်၊ လိူင်ႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇႁူဝ်တီးႁူဝ်လၢင်းၼႆ ၸုမ်းၼဝတ (နဝတ) ၼႆႉ ပၢႆၸွႆႈပႃး ငိုၼ်းတွင်း၊ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် လႄႈ ၶူဝ်းၶွင်တၢင်ႇမဵဝ်းၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း မီးထိုင် 12 တီႈ ။ ၼႂ်းမိူင်းတႆး 7 တီႈ၊ ၼႂ်းမိူင်းယၢင်းလႅင် 3 တီႈ လႄႈ ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် 2 တီႈ။ ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆၼိုင်ႈ ( အထူးဒေသ – ၁ ) ဢၼ်မၵ်းတတ်းပၼ်မႃး မိူဝ်ႈပီ 1989 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးၸေႈဝဵင်းၵုင်းၸၢင်ႉ၊ လၢဝ်ႇၵၢႆး လႄႈ မိူင်းၵူဝ်း ဢၼ်မီးၼႂ်းပွတ်းဢွၵ်ႇမူႇၸေႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

 ၼႂ်းပီ 1992 တေႃႇ 1995 ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉၼင်ႇၵၼ်သေ ၸုမ်းမုင်ႇသႃႇလ ၽႄဢွၵ်ႇတင်ႈပဵၼ် တပ်ႉၵႅတ်ႇၶေမိူင်းၵူဝ်း ( MDA ) သေၵေႃႈ ၼႂ်းၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႃးမိူင်းၵူဝ်းယဝ်ႉ။

ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းၸိူဝ်းဢၼ် မၵ်းတတ်းပၼ်မႃး ၼႂ်းပၢၼ်ၼဝတ (နဝတ) ၼၼ်ႉၼႆႉ ၽိူဝ်ႇၵၢပ်ႈမၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်း လႅၵ်ႈလၢႆႈၵေႃႈ ဢဝ်ႁၢင်ႇၸၢင်ၵႂႃႇပႅတ်ႈသေ ၵမ်းလိုၼ်းၶိုၼ်းၽုတ်းပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၵၼ်တင်း ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူၼ်ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇၵွႆး။

 ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇမီးမႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇပူၼ်ႉလႆႈ တႂ်ႈၵုမ်းၵမ်ၽၢႆႇသိုၵ်း ။ ၸူဝ်ႈၵႃႈ တိုၵ်ႉၸႂ်ႉတိုဝ်း ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 2008 ယူႇတႄႉ တိုၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ်ၼႆယူႇ ပၼ်ႇတူင်ႇဢူင်ႇဢူၺ်ႈဝႆႉၵွႆးၼႆ ဢမ်ႇၶႆႈထႅင်ႈၵေႃႈ တေႁၼ်ၸႅင်ႈၵၼ်ယူႇ ။

ၽွင်းတိုၵ်ႉဢုပ်ႇၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီသၢမ်ပီႈၼွင်ႉၼႆႉ ၾၢႆႇၸၵၸ(စကစ) ၶိုင်ယဵပ်ႇၶိုၼ်း ႁွႆးတိၼ်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇ ၶွင်ၼဝတ(နဝတ) ၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၾၢင်ႉၺႃး တေမီးယူႇ။ ၼႂ်းလိူၼ် January ဝၼ်းထိ 29 မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်း ပၢင်ၵုမ်ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉဝႃႈ “ၼၸၵ(နစက) ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵၢၼ်မိူင်း” ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ် ၼႂ်းပၢၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈၵိူတ်ႇမီးၸွမ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတၢင်းၵၢၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် လွင်ႈလႆႈလွင်ႈပၼ် ၼႂ်းပၢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽွင်းၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် တိုၵ်ႉယိပ်းငမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉၵူၺ်း ၶႂ်ႈဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်မီးယူႇယၢမ်းလဵဝ် လႄႈ သၢႆငၢႆမိူဝ်းၼႃႈ ဢၼ်တေၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ တေၵိုင်ႉၵၢင်ႉၸူမ်းၸႂ်ၸွမ်းၵေႃႈ ၶေးၸၢင်ႈပိူင်ႈ၊ တေၼႅတ်ႈၶီငဝ်ၸႂ်တူၵ်းၸွမ်းၵေႃႈ ၶေးၸၢင်ႈလီ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈဝူၼ်ႉၼပ်ႉမုင်ႈၵႆသေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၽႅၼ်ၸတ်းၸင်ႇ တေထုၵ်ႇလွင်ႈမႅၼ်ႈတၢင်းယဝ်ႉဢေႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း