သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ဝႃႈ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် မီးလွင်ႈၽိတ်းပိူင်ႈ ဢမ်ႇၸွမ်းတြႃး ၼႆသေ ႁုပ်ႈယိုတ်း ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း တီႈၼႂ်းမိုဝ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း လိူၵ်ႈတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ၸွမ်းၼင်ႇ လွၵ်းပိူင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇၼၼ့် တဵမ်မႃး ၶၢဝ်းတၢင်း (3) ပီ ယဝ့် ။ ဝၢႆးလင်ၼၼ့် မႃး ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၵေႃႈ လႆႈႁူပ့်ထူပ်း လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလၢႆလၢႆလွင်ႈသေ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈ တႅၵ်ႇလုၵ့်ပဵၼ် ၾႆးသိုၵ်းသိူဝ် ၽေႈလၢမ်းၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇၵူႈတီႈ ။
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇသေ ၶတ်းၸႂ်ၵုမ်းထိင်းႁႂ်ႈ ဢႃႇၼႃႇၶဝ် မၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်း ယၢဝ်း ၵႂႃႇၶၢဝ်းႁိုင်ယူႇၼၼ့် ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလူ့တၢႆ 4 ႁဵင်ပၢႆ ၊ ဢၼ်လႆႈပၢႆႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇ တၼ်းသဝ်းမီး 2 လၢၼ့် 6 သႅၼ်ပၢႆ လႄႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇတီ့ ၺွပ်းၵုမ်းၶင်ဝႆ့မီး ႁိမ်းၸမ် 2 မိုၼ်ႇ။
ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်လႆႈလူ့တၢႆၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆ့ ယွၼ့်ထုၵ်ႇ ၶိူင်ႈမိၼ်ပွႆႇမၢၵ်ႇပိုတ်းယိုဝ်း ၊ ထုၵ်ႇၶိူင်ႈ ၵွင်ႈၵၢင်ႇ ပိုတ်းယိုဝ်း လႄႈ ထုၵ်ႇတီ့ၺွပ်းပေႃ့ထုပ့်ထဵတ်ႈထၢမ်သေ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆ့ ။
သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်း ဢႃႇၼႃႇမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ ၼႆ့ ပိုၼ့်တီႈ ဢၼ်မီးၵူၼ်းလူ့တၢႆႁၢႆ ၼမ်လိူဝ် သေပိူၼ်ႈ ပဵၼ်တီႈၼႂ်းတိူင်းၸေႈၵႅင်း ၊ ၸေႈဝဵင်းၵၢၼ့်ပလူႇ ၊ ဝၢၼ်ႈပၸီႇၵျီး ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 11 လိူၼ် April ပီ 2023 ၼၼ့် ယွၼ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ် ပွႆႇမၢၵ်ႇသႅၼ်းႁႅင်းယႂ်ႇၼၼ့်လႄႈ ၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတၢႆ ႁိမ်းၸမ် 170 ၵေႃ့ ။ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်း ဢၼ်လႆႈ ႁူပ့်လွင်ႈ ႁူၵ့်ႁၢႆ့ ၸိူဝ်းၼႆ့ တေႃႈထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ သင်ဝႃႈလႆႈငိၼ်းသဵင် ၶိူင်ႈမိၼ်ၸိုင် တိုၵ့် ဢွၼ် ၵၼ် တူၵ်းၸႂ် ၵူဝ်ႁႄ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ႁွင့်ပဵၼ်ႁႆႈ ။ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈ ဢၼ် တုမ့်တိူဝ့် ပၢႆးၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ။
ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ၺႃး တီ့ၺွပ်းဝၢႆးလင် သိုၵ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ 3 ပီၼႆ့ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းဢၼ်ယူႇၾၢႆႇတႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ် တီ့ၺွပ်းၵူၼ်းမိူင်း 2 မိုၼ်ႇပၢႆ ။ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢွၵ်ႇၼေၵၢင်ၸႂ် တီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း ၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ့် ယွၼ့်ယွၼ်းသူး ပၼ်ၼႂ်းဝၼ်းၵိူတ်ႇ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸူ့ၵျီႇ လႄႈ မၢင်ၸိူဝ်း ထုၵ်ႇတီ့ၺွပ်း ယွၼ့်ပၵ်းမွၵ်ႇ ။
မိူၼ်ၼင်ႇ ပိုၼ့်တီႈ ဢၼ်ပဵၼ် ပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ့်သမ့် ၵူၼ်းမိူင်း ထုၵ်ႇၺႃးတီ့ၺွပ်းၵႂႃႇ ပဵၼ်ၵေႃႇ ပဵၼ်ၵွင်သေ ဢဝ်ႁဵတ်းႁူဝ့် ၸွမ်းတီႈၼႂ်းသၢႆသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸွမ်းၼႂ်းဝဵင်းသမ့် တီ့ၺွပ်း လုၵ်ႈ ၸၢႆး ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ တီ့ၺွပ်း ၵေႃ့ပဵၼ်ပေႃႈၵႂႃႇ ၊ မၢင်ဝဵင်းသမ့် တီ့ၺွပ်း ၵေႃ့ပဵၼ်ပေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ ႁွင့်ဢဝ် လုၵ်ႈယိင်းၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆ့ၵေႃႈ မီးမႃး။
မိူဝ်ႈၽွင်းထုၵ်ႇတီ့ၺွပ်းၵႂႃႇၼၼ့် ယွၼ့်မီးလွင်ႈပေႃ့ထုပ့်ထဵတ်ႈထၢမ် လႄႈ ဢၼ်လႆႈလူ့တၢႆၵႂႃႇ ၵေႃႈမီး ။ၼႂ်းပီ 2023 ၼၼ့်ၵူၺ်း လွင်ႈႁူၵ့်ႁၢႆ့ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁွင့်ဢဝ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်း ဢွၵ်ႇ ၵႂႃႇ တၢင်းၼွၵ်ႈသေ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆ့ၵေႃႈ မီးမႃး ။
ၼႂ်းလိူၼ် June ပီ 2023 ၼၼ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၢၼ်းၶၢႆႉၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ တီႈၶွၵ်ႈဝဵင်းတၢႆ့ဢူး၊ ၽွင်းဢဝ်ၵူၼ်းၶွၵ်ႈတၢင်ႇၵႃးၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵႂႃႇပိၼ်ႈၶွမ်ႈပႅတ်ႈၸွမ်းတၢင်း ။ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် လႅၼ်ႈပၢႆႈ၊ ပလိၵ်ႈသမ်ႉလိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်း၊ မီးလွင်ႈပိုတ်းယိုဝ်းပႃး၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈမၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆ။
ၼႂ်းၼၼ့် မီးၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ 37 ၵေႃ့ ၊ ၵူၼ်းဢၼ်လူ့တၢႆၵႂႃႇ မီး 8 ၵေႃ့ ၼႆ ၸုမ်းပၵ်းတႃပႂ်ႉတူၺ်း ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း (AAPP) ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 19 လိူၼ် July ပီ 2023 ၼင်ႇၼႆ ။ ၵူၼ်းဢၼ်ၵိုတ်းလိူဝ်ထႅင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ့်တေ့ ႁၢႆၵႂႃႇလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူ့ၸွမ်း ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းသင် – ဝႃႈၼႆဝႆ့ ။
သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၼၼ့်တေ့ ဢမ်ႇလႆႈ ထုၵ်ႇပၼ်တၢင်းၽိတ်းသင်။
ႁိူၼ်းယေး ဢၼ်ထုၵ်ႇၾႆးၸုတ်ႇၽဝ် ဝၢႆးလင်သိုၵ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ
တႄႇဢဝ်ဝၼ်းထီ့ 1 လိူၼ် February ပီ 2021 တေႃႇထိုင် ဝၼ်းထီ့ 31 လိူၼ် December ပီ 2023 ၼႆ့ ႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ထုၵ်ႇၽဝ် တူဝ်ႈမိူင်းပတ်းပိုၼ့်မီး ႁိမ်းၸမ် 8 မိုၼ်ႇ (78,737)လင်ၼႆ ၸုမ်း Data for Myanmar ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆ့ၼင်ႇၼႆ ။ ၼႂ်းၼၼ့် တႃႇ 29,689 လင်ၼႆ့ ပဵၼ်ဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃး ၸုတ်ႇၽဝ် ၼႂ်းပီ 2023 – ဝႃႈၼႆ ။
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီၼႆ့ ႁိူၼ်းယေး ဢၼ်ထုၵ်ႇၾႆးမႆႈ လႄႈ လူ့ၵွႆၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်း ပဵၼ် တီႈၼႂ်းပီ 2022 ။
ပိုၼ့်တီႈ ဢၼ်ႁိူၼ်းယေး ၵူၼ်းမိူင်း ထုၵ်ႇၾႆးမႆႈ ၼမ်လိူဝ်သေပိူၼ်ႈသုတ်းၼႆ့ ပဵၼ်တီႈၼႂ်း တိူင်း ၸေႈၵႅင်း မီးႁိမ်းၸမ် 6 မိုၼ်ႇလင် ။ ၵမ်ႈၼမ်တေ့ ပဵၼ်ယွၼ့် သၢႆသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်ႈမႃး တီႈၼႂ်းမူႇ ဝၢၼ်ႈသေ ဢဝ်ၾႆးၸုတ်ႇၽဝ်ၵႂႃႇ – ဝႃႈၼႆ ။
ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်း ဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇ
လိူဝ်သေ ဝတ့်ဝႃးၽႃသိူဝ်ႇ ႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်း ထုၵ်ႇဢဝ်ၾႆးၸုတ်ႇၽဝ်ယဝ့် ယွၼ့်ပတိၵ်ႈၶၢတ်ႈ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၊ ပၢင်တိုၵ်း သေႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇမီး လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်း ဢၼ်ပၢႆႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇ မီး 2 လၢၼ့် 6 သႅၼ်ပၢႆ ။ ၼႂ်းၼၼ့် တႃႇ ႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်း 6 သႅၼ် ပၢႆၼႆ့ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈပၢႆႈ ဝၢႆးလင် ၽႅၼ်ၵၢၼ်ယၼ်ႇသိုၵ်း 1027 ဢၼ်တႄႇမႃး မိူဝ်ႈ ဝၼ်းထီ့ 27 လိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႆ့ လိူဝ်သေ လႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေးယဝ့် မၢင်ၸိူဝ်း လႆႈၵႂႃႇယူႇသဝ်းဝႆႉ တီႈ ပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ဢၼ်ဢမ်ႇမီး ဢၼ်ႁေ့ၵင်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ ၊ လႆႈႁူပ့်ၺႃး လွင်ႈယၢပ်ႇ ၽိုတ်ႇ ၶဝ်ႈၼမ့်တၢင်းၵိၼ် လႄႈ ယႃႈယႃ ၸိူဝ်းၼႆ့ပႃး ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ လႆႈႁၢမ်း တိုဝ့် တၢင်း တႃႇတေႁဵၼ်းသွၼ် လိၵ်ႈလၢႆး ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ။
ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပိုၼ့်တီႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း ႁၢဝ်ႈႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ၊ မိူင်း ရၶၢႆႇ ၊ မိူင်းၶျၢင်း လႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင် ၸိူဝ်းၼႆ့ ယွၼ့်ထုၵ်ႇဢိုတ်း သဵၼ်ႈတၢင်း တေႃ့သူင်ႇ ၶူဝ်း ၵုၼ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ သဵၼ်ႈ တၢင်းၼမ့်လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလွႆၸိူဝ်းၼႆ့သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး သိုၵ်းႁူပ့် လွင်ႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၶဝ်ႈၼမ့်တၢင်းၵိၼ် ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ။
လိူဝ်ၼၼ့် မိူၼ်ၼင်ႇ ပိုၼ့်တီႈၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း တိူင်းၸေႈၵႅင်း ၊ မိူင်းရၶၢႆႇ ၊ မိူင်းၶျၢင်း ၊ မိူင်းၶၢင် ၊ မိူင်းယၢင်းၽိူၵ်ႇ လႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင် ၸိူဝ်းၼႆ့ ထုၵ်ႇတတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈ လႅင်း Internet / လႅင်း Phone တေႃႇထိုင်ယၢမ်းတေႃႈလဵဝ် လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈႁူပ့်လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၾၢႆႇၵၢၼ် ၵပ်း သိုပ်ႇပႃး ။
ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်သိုၵ်း
သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီၼႆ့ ၼႂ်းပီ 2023 ၼႆ့ ပၢင်တိုၵ်းပဵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၸွတ်ႇ တူဝ်ႈမိူင်းသေဢမ်ႇၵႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈပွႆႇၽႃႈ ၼႃႈလိၼ် ၊ ဝဵင်း လႄႈ တပ့်ပၢင်သဝ်းၶဝ် တင်းၼမ်တင်းလၢႆ ။
ၽႅၼ်ၵၢၼ်ယၼ်ႇတိုၵ်း 1027 ဢၼ်ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇသၢမ်ၸုမ်း (TNLA,AA,MNDAA) တႄႇမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 27 လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇၼၼ့် ပေႃးဢဝ်ၵၢၼ် သိုၵ်းဝႃႈၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလိူဝ်သေပိူၼ်ႈ ။ ၼႂ်းၼၼ့် ၽူႈမီးၸၼ့် ၵႅမ်ၸွမ် ႁၢၼ် 7 ၵေႃ့ ဝၢင်ႈၶိူင်ႈ လႄႈ သိုၵ်းရၶၢႆႇတီ့ၺွပ်းလႆႈ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ် ၵေႃ့ၼိုင်ႈ ။ မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်ႈ တပ့်ၵွင် တင်း တပ့်ဝၢင်ႈ ၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းသိုၵ်း လၵ့်ပၢႆႈတပ့်ၸိူဝ်းၼႆ့ၵေႃႈ မီးၼပ့် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ။
ၸွမ်းၼင်ႇသဵၼ်ႈမၢႆ ဢၼ်ၵဵပ်းဝႆ့သေ ဢဵၼ်ႁဵင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဝၢင်းၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႆ့ မီးၼႂ်း ၵႄႈ 3 ႁဵင်ပၢႆ ထိုင် 4 ႁဵင်။ ၸုမ်းလုၵ့်ၽိုၼ့်ၶဝ် ယိုတ်းယိုတ်းလႆႈပႃး ၵႃးၵၢပ်ႇလဵၵ်း ၊ ၶိူင်ႈယိပ်း ဢၼ် ပိုတ်းယိုဝ်း ၶိူင်ႈမိၼ် ၊ ၶိူင်ႈယိပ်းဢၼ်ပိုတ်းယိုဝ်းတၢင်းၵႆ (တာဝေးပစ် ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်) ၊ ၶိူင်ႈယိပ်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇတၢင်းၼမ် တၢင်းလၢႆလႄႈ တပ့်ပၢင်သဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ 250 ပၢႆ ။ လိူဝ်ၼၼ့် ၸုမ်းလုၵ့်ၽိုၼ့်ၶဝ် ယိုဝ်းၶိူင်ႈမိၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတူၵ်း တီႈၼႂ်းမိူင်းယၢင်းလႅင် 1 လမ်း ၊ ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် 1 လမ်း လႄႈ ၼႂ်းမိူင်းယၢင်းၽိူၵ်ႇ 1 လမ်း ။
ဢိင်ၼိူဝ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ယၼ်ႇသိုၵ်း 1027 ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႄႈ ပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်ၸုမ်းလုၵ့်ၽိုၼ့်ၶဝ် တိုၵ်းတေႃးယူႇ တူဝ်ႈမိူင်း ၼၼ့်သေ ယိုတ်းလႆႈဝၢၼ်ႈ လႄႈ ဝဵင်းတၢင်းမူတ်း 32 တီႈ ၼႂ်းၼၼ့် ပႃးဝဵင်းဢၼ်ပဵၼ်ၸၼ့် ၸေႈတွၼ်ႈ ။
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆ့သေ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ KNU ပတူဝ်ႇၸေႃးၵလႄႇသေး လၢတ်ႈဝႃႈ – လွင်ႈၼႆ့ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်လႆႈလူ့သုမ်းယႂ်ႇလူင် တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇယၢမ်ႈထူပ်း မႃးသေ ပွၵ်ႈ တီႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 75 ပီ – ဝႃႈၼႆ ။
မၼ်းၸၢႆးလၢတ်ႈဝႃႈ – ၸွမ်းၼင်ႇငဝ်းလၢႆး ၵၢၼ်သိုၵ်းသေ တီႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 75 ပီၼႆ့ ပႆႇ ယၢမ်ႈႁၼ် ၵူၼ်းၵူႈၸၼ့်ထၢၼ်ႈ ႁူမ်ႈပႃး ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆ့ ဢွၼ်ၵၼ် လုၵ့်ၽိုၼ့် တိုၵ်းတေႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မႃးသေပွၵ်ႈ ။ ယွၼ့်ၶဝ် လႆႈတူၵ်းသုမ်း ပွႆႇၽႃႈ တပ့်ပၢင်သဝ်း ၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တၢင်းၼမ်တၢင်းလၢႆ လႄႈ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈလူ့ယႂ်ႇသုမ်းလူင် တွၼ်ႈတႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေၸိုၼ်ႇလုၵ့် ၶိုၼ်ႈ မႃးသေ ႁႂ်ႈပေႃးမိူၼ် လႆႈၶိုၼ်းငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈပႆႇယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၼၼ့်တေ့ ဢမ်ႇႁၼ်သဵၼ်ႈ တၢင်း တႃႇတေပဵၼ်လႆႈယဝ့် – ဝႃႈၼႆ ။
လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၽူႈမီးၸၼ့်သုင် ၼႂ်းတပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ
ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းၼႆ့ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း တေၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆ့ လူၺ်ႈၵူၼ်း 20 ၵေႃ့ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၼႂ်း လိူၼ်သႅမ်ႊတိၼ်ႊပိူဝ်ႊ ပီ 2023 ၼၼ့် ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် 18 ၵေႃ့ ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵေႃႇမတီႇ ၾၢႆႇပၼ်တၢင်း ၶႆႈၸႂ် ဢၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ၶိုၼ်းမႄးဢဝ် ၵူၼ်းၵဝ်ႇ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း 10 ၵေႃ့သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆ့ ။
ဝၢႆးလင်ၼၼ့်ယဝ့် ၼႂ်းပီ 2023 ၼႆ့ၵူၺ်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၶိုၼ်းတီ့ၺွပ်း ဢဝ် တၢင်း ၽိတ်း ၽူႈမီးၸၼ့်သုင် တီႈၼႂ်းတပ့်သိုၵ်း ဢၼ်မၼ်းယုမ်ႇၸႂ်ၼၼ့် တူၵ်းၶွၵ်ႈ လူၺ်ႈ လိူင်ႈၵိၼ် သူးၵိၼ်လၢပ်ႈ ။ လွင်ႈၼႆ့ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ် ပၼ်တၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃ ၼိူဝ် ၽူႈမီးၸၼ့် ၼႂ်းတပ့်သိုၵ်းၶဝ် တီႈၼႂ်း ၶၢဝ်းတၢင်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ 3 ပီ ။
ယွၼ့်ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈၼႆသေ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၸွမ်သိုၵ်း မူဝ်းမိၼ့်ထုၼ်း လႄႈ ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ် ယၢၼ်ႇၼွင်ႇၸူဝ်း ထုၵ်ႇလုမ်းတႅပ်းတတ်းတြႃးသိုၵ်း ပၼ် တၢမ်ႇၶွၵ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈ။ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်သိုၵ်း ၸူဝ်းထုတ့်သမ့် ထုၵ်ႇၺႃး တၢမ်ႇၶွၵ်ႇ 5 ပီ ။
ၸွမ်သိုၵ်း မူဝ်းမိၼ့်ထုၼ်းၼႆ့ မိူဝ်ႈတႄႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း ၼႂ်းလိူၼ် February ပီ 2021 ၼၼ့် ယူႇဝႆ့တီႈၸၼ့်မၢႆ 7 ၼႂ်းၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းသေ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃ့ဢၼ် ၸွမ်ၸိၵ်း သိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ယုမ်ႇယမ်တမ်းၸႂ် ၵေႃ့ၼိုင်ႈ ။ မၼ်းၸၢႆးၼႆ့ ယၢမ်ႈထုၵ်ႇယိုၼ်ႈမွပ်ႈဢၢပ်ႈ ၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ပဵၼ်ၸၼ့်ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်း(ၾၢႆႇတပ့်လိၼ်) ။
ၸွမ်သိုၵ်း ၸူဝ်းထုတ့်သမ့် ၼႂ်းၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းၼၼ့် ယူႇဝႆ့တီႈ ၸၼ့်မၢႆ (8) သေ ယၢမ်ႈႁပ့် ပုၼ်ႈၽွၼ်းပဵၼ် ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၊ ၽွင်းလူင်တီႈလုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႄႈ တီႈၼႂ်းတပ့်သိုၵ်းၵေႃႈ ယၢမ်ႈႁပ့်ပုၼ်ႈၽွၼ်းပဵၼ် ၸွမ်ၽူႈမီးၸၼ့်ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵၢၼ်သိုၵ်း ။
လိူဝ်ၼၼ့် ၸွမ်ၽူႈၵွၼ်းပလိၵ်ႈ ၵျေႃႇတီႇႁ ဢၼ်မိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တၢင်း ၸွမ်သိုၵ်း ၸူဝ်းထုတ့် ၼၼ့်ၵေႃႈ ယွၼ့်ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈၼႆသေ ၼႂ်းလိူၼ်တီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ ပီ 2023 ၼၼ့် ထုၵ်ႇၺႃး ပၼ်တၢမ်ႇၶွၵ်ႈ 3 ပီ ။
ၵဵဝ်ႈလူၺ်ႈလွင်ႈၽူႈမီးၸၼ့်သုင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈ ၊ ပၼ်ႁႃလွင်ႈငိုၼ်း ဢမေႊရိႊၵၼ်ႊ လႄႈ ပၼ်ႁႃလွင်ႈတေႃ့သူင်ႇ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆ့ ယွၼ့်ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ့်တိူဝ့် ၵၢၼ်ပၢႆး မၢၵ်ႈမီး ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ထိုင်တီႈ ၵူၼ်းတၢင်းၼမ်ပေႃးလႆႈႁူ့ႁၼ်ၸွမ်း လွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၼႆ့။
ငဝ်းလၢႆး ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း
မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 28 လိူၼ်မတ့်ၶျ် ပီ 2023 ၼၼ့် ၵေႃႇမသျိၼ်ႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မွတ်ႇယႃ့ပႅတ်ႈ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း 40 ဢၼ် ပႃးၸဵမ် ပႃႇတီႇ ၼူၵ့်ယုင်း NLD ဢၼ်ဢွင်ႇပေ့ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ။ လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်လႆႈမွတ်ႇယႃ့ပႅတ်ႈ ပႃႇတီႇ ၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းၼႆ့တေ့ ပဵၼ်ယွၼ့် ဢမ်ႇၶိုၼ်းတၢင်ႇ မၢႆၾၢင်တီႈ ၵေႃႇမသျိၼ်ႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ – ဝႃႈၼႆ ။
ၼႂ်းပႃႇတီႇ ၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ထုၵ်ႇမွတ်ႇယႃ့ပႅတ်ႈၼၼ့် ပႃးပႃႇတီႇဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်း ၶိူဝ်း ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (ႁိုဝ်) SNLD ။
ၼႂ်းပႃႇတီႇ ၵၢၼ်မိူင်း (တည်ဆဲနိုင်ငံရေးပါတီ) ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မၼ်ႈမၵ်းဝႆ့ တေႃႈလဵဝ်ၼႆ့သမ့် ပႃး ပႃႇတီႇသၢင်ႇသီႈ လႄႈ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းထႅင်ႈ 45 ဢၼ် ။
ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇတေ့ လၢတ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းလိူၼ် January ၼႆ့ လၢႆလၢႆၵမ်းဝႃႈ ၼႂ်းလိူၼ် ဢွၵ်ႇထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ပီ 2024 ၼႆ့ တေၵဵပ်း သဵၼ်ႈမၢႆ မုင့်ႁေႃႁိူၼ်းၵူၼ်း(သန်းခေါင်စာရင်း) တူဝ်ႈမိူင်း ပတ်းပိုၼ့်။ လုၵ့်ဢဝ်တီႈ သဵၼ်ႈမၢႆ ဢၼ်လႆႈမႃးတီႈၼၼ်ႈသေ သင်ဝႃႈ သိုပ်ႇလႆႈ မႃးထႅင်ႈ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၼၼ့်ၸိုင် တေၶတ်းၸႂ် ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လိူၵ်ႈ တင်ႈၵႂႃႇ တူဝ်ႈမိူင်းပတ်းပိုၼ့် – ဝႃႈၼႆ ။
မိူၼ်ၼႆၼင်ႇၵွၼ်ႇ မိူဝ်ႈတပ့်သိုၵ်း တႄႇယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ့်ၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ တေၶတ်းၸႂ် ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ တီႈ ၼႂ်းလိူၼ် August ပီ 2023 ၼႆသေတႃ့ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃးသေ ဢမ်ႇၵႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၶေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ တႃႇၵၢၼ် ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆသေ သိုပ်ႇယိုတ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းယူႇၼႂ်းငဝ်းလၢႆး ၶိုၵ့်ၶၢၵ့်မႃး လၢႆလၢႆၵမ်း ။
ဢူးမႅတ့်ထႅတ့် ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်း လၢတ်ႈဝႃႈ – ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ်ၼိူဝ် ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း လႄႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေၸတ်းႁဵတ်းၼၼ့် – ဝႃႈၼႆ ။
ငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈၼႃႈ
ၼႂ်းလိူၼ် January ပီ 2024 ၼႆ့ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၽူႈမီးၸၼ့်သုင် ၼႂ်းတပ့်သိုၵ်း လႄႈ ၽွင်းလူင်ၵမ်ႈၽွင်ႈ ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 8 လိူၼ် January ၼၼ့် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶၢႆ့လၢႆႈၽူႈၵွၼ်း သိုၵ်းၾၢႆႇတပ့်ၼမ့် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မူဝ်းဢွင်ႇ ၵႂႃႇႁပ့်ပုၼ်ႈၽွၼ်းပဵၼ် ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ့်ၸၢတ်ႈ လႄႈ ပဵၼ်ပႃး ၽွင်းလူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တီႈႁွင်ႈၵၢၼ် လုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း ။
လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈဢၼ်ၼႆ့ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတေ့လၢတ်ႈဝႃႈ တွၼ်ႈတႃႇ တီႈၼႂ်း ၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸိူဝ့်ၸၢတ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇသေ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေၸၢင်ႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ထတ်းသၢင် ပၼ်တၢင်း ႁၼ်ထိုင်လႆႈ ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ – ဝႃႈၼႆ ။
တီႈလုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) ဢၼ်ႁွင့်ဝႃႈ လုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇၾၢႆႇဢုပ့်ပိူင်ႇ ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ့် မီးဝႆ့ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင် 4 ဢၼ် ။ ၽွင်းလူင် ၸိူဝ်းမႃး ႁၢပ်ႇၵိုတ့် ပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၼၼ့်ၵေႃႈ တိုၵ့်ပဵၼ် ၵူၼ်းမႂ်ႇ ဢၼ်လိူၵ်ႈဢဝ်မႃး တီႈၼႂ်း လိူၼ် January ၼႆ့ၵူၺ်း ။
ၽွင်းလူင် မၢႆ 1 တီႈလုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းၼႆ့ ပဵၼ် ဢူးၵူဝ်ႇၵူဝ်ႇလၢႆႇ ၊ ၽွင်းလူင် မၢႆ 2 ပဵၼ် ဢူးဢွင်ႇၼၢႆႇဢူး ၊ ၽွင်းလူင်မၢႆ 3 ပဵၼ် ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ် ဢွင်ႇၵျေႃႇႁူဝ်း ဢၼ်လုၵ့်မႃးတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ် ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄ ။ ၽွင်းလူင်မၢႆ 4 သမ့်ပဵၼ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မူဝ်းဢွင်ႇ ။
လွင်ႈလုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း တိူဝ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းၽွင်းလူင်ၼႆ့ ၶႂ်ႈငၢႆးမိူၼ်ၵၼ်တၢင်း လွင်ႈပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၽွင်းလူင် လုမ်းၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူဝ်ႈပၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တဵင်းၸဵင်ႇၼၼ့်ဝႆ့ ။ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်မိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈတေ့ ထတ်းသၢင်ဝႃႈ လႅပ်ႈၶဝ်တေႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇတေလႅၵ်ႈ လၢႆႈ ၵၢၼ်ဢုပ့်ပိူင်ႇ ဝၢႆးလင် ဝၼ်းထီ့ 1 လိူၼ် February ၼႆ့ – ဝႃႈၼႆ ။
သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်ၶေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢမ်ႇလီၼႆသေ ယိုတ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇယူႇၼႆ့ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းၸိူင့်ႁိုဝ် ၵႂႃႇထႅင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် တိုၵ့်တေလႆႈ ဢွၼ်ၵၼ် သိုပ်ႇပႂ်ႉတူၺ်းၵႂႃႇ ထ်ႅင်ႈယူႇ ။
UNOCHA တေ့လၢတ်ႈဝႃႈ တႃႇတေၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ထူပ်းၽေးယူႇ တီႈၼႂ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ပီ 2024 ၼႆ့ လူဝ်ႇငိုၼ်း ဢမေႊရိႊၵၼ်ႊ တေႃႇလႃႇ 994 လၢၼ့်ပၢႆ – ဝႃႈၼႆ ။
Ref;RFA
