သူၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း(တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ) ၼႂ်းမိူင်းထႆး

သူၼ်ႇလႆႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း (ႁႅင်းၵၢၼ်တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ) ၼႂ်းမိူင်းထႆး [တၢမ်ၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ)ႁႅင်းၵၢၼ် ပၢႆးယူႇလီလႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈၽေး]။

ဢမ်ႇဝႃႈတေလုၵ်ႉမိူင်းလႂ်မႃးၵေႃႈလီ ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်သူၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၶိုၵ်ႉၶၢႆးလူင် တႃႇ ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ တၵ်းတေလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်တင်းႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း(တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ) ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ ၸတ်းဝႅင်ႇပဵၼ်ထႅင်ႈၵုမ်ႇၼိုင်ႈ သူၼ်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းလမ်ႇလွင်ႈၵၢဝ်ႉၶိုပ်ႈ ယိုတ်ႈၸၼ်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး လႄႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၽွၼ်းၵၢၼ် ၸၼ်ႉယွတ်ႈ(ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ) ဢွၵ်ႇသူႇသၢႆတႃလူၵ်ႈ(လုမ်ႈၾႃႉ) လူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၼၢႆႊၸၢင်ႈ (ပေႃးလဵင်ႉ) လႄႈႁႅင်းၵၢၼ် တၵ်းတေလႆႈမီးလွင်ႈၶဝ်ႈၸႂ်သူၼ်ႇလႆႈၶွင်ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈၸၢတ်ႈ။ မိူဝ်ႈၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းထႆး ယဝ်ႉဢမ်ႇဝႃႈပဵၼ်သူၼ်ႇလႆႈ ၸွမ်းၼင်ႇၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ)ႁႅင်းၵၢၼ် သူၼ်ႇလႆႈလွင်ႈပၢႆးယူႇလီလႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈၽႆး ၼႂ်းၸီးဝိတ်ႉ။

သူၼ်ႇလႆႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ် ၶွင်ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း(တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ) ၼႂ်းမိူင်းထႆး

သူၼ်ႇလႆႈပိုၼ်ႉထၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ မိူဝ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈၸၢတ်ႈ တႅပ်းတတ်းၸႂ် ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းထႆး လွင်ႈပၢႆး ယူႇလီ ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်းပၵ်းပိူင်ၵူတ်းမၢႆႁႅင်းၵၢၼ်။ ၼႂ်းသူၼ်ႇၼႆႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်သူၼ်ႇလိူင်ႈ ပရႃႊၵၼ်ႊသင်ၶူမ်ႊ (ၵမ်ႉႁွင်းပၢႆးတူင်ႇဝူင်း) လႄႈသူၼ်ႇလႆႈၵမ်ႉႁွင်းႁပ်ႉပၢႆးယူႇလီ မီးၶေႃႈမုလ်းဢၼ်လီသူၼ်ၸႂ်မိူၼ်ၼင်ႇ –

1. ပရႃႊၵၼ်ႊသင်ၶူမ်ႊ(ၵမ်ႉႁွင်းႁပ်ႉပၢႆးတူင်ႇဝူင်း)

သင်ဝႃႈပဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးလၢႆးၸိုဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း တၵ်းၶိုၼ်ႈသၢႆမၢႆၸိုဝ်ႈသဵင် ၼႂ်း ပရႃႊၵၼ်ႊသင်ၶူမ်ႊ(ၵမ်ႉႁွင်းႁပ်ႉပၢႆးတူင်ႇဝူင်း)လႄႈၸၢႆႇငိုၼ်းၶဝ်ႈႁွမ် ဢမ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းႁႅင်းၵၢၼ်ထႆး ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၵေႃႈ တေၶဝ်ႈသူႇသထႃၼ(ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ)ၶွင်ၵၢၼ်ပဵၼ်ၽူႈပရႃႊၵၢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇ(ၵမ်ႉႁွင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ) မီးသူၼ်ႇလႆႈၼႂ်း ၵၢၼ်ႁၵ်ႉသႃ(ယူတ်းယႃ) တၢင်းႁူင်းယႃ တီႈဢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇ မၵ်းမၢႆလိူၵ်ႈဝႆႉ ဢမ်ႇၼၼ် ႁူင်းယႃဢၼ်ပဵၼ်ၶိူဝ်းၶၢႆႇၼႂ်း ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႉၼၼ်ႉသေ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်း ၸွမ်းၼင်ႇငိူၼ်ႈၶႆ ဢၼ်မၵ်းတမ်းဝႆႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ်

• မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈသၢႆမၢႆပရႃႊၵၼ်သင်ၶူမ်းယဝ်ႉ တၵ်းတေလႆႈ ႁွမ်ငိုၼ်း 5% ၶွင်ငိုၼ်းလိူၼ် (မွၵ်ႈ  750 ဝၢတ်ႇ) ပေႃႈလဵင်ႉ ၸၢႆႇ 5% လႄႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ၸၢႆႇ 2.75% 
• ႁႅင်းၵၢၼ်တေလႆႈႁပ်ႉ ၽွၼ်းလႆႈ ႁူမ်ႈ 7 လၢႆးၵၢၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸဵပ်းမႆႈၶႆႈၼၢဝ်  ႁိုဝ် ထူပ်းၽေးႁၢႆႉႁႅင်းထိုင်တီႈလႆႈလူႉသုမ်း ၶႅၼ်ၶႃတီႈတူဝ်ၶိင်းသေဢၼ်ဢၼ် ဢမ်ႇၼၼ်ထိုင်လူႉတၢႆ  ၼွၵ်ႈပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်၊  ၵိူတ်ႇလုၵ်ႈ လဵင်ႉလူလုၵ်ႈ ၊ၵႄႇထဝ်ႈ လႄႈႁၢမ်းၵၢၼ်
• မီးၵွင်တိုၼ်းငိုၼ်းတႅၼ်း ၼၢႆႊၸၢင်ႈ(ပေႃႈလဵင်ႉ) တေပဵၼ်ၽူႈၸၢႆႇ 0.2-1% ၶွင်ၵႃႈၸၢင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ လွင်ႈလီယုပ်းၽၢၼ်ႈၵူဝ်ႁႄ ၼႂ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း၊ ငိုၼ်းၵွင်ၼႆႉႁႅင်းၵၢၼ်တေလႆႈႁပ်ႉမိူဝ်ႈထူပ်းၽေးႁၢႆႉ  ၊ ၸဵပ်းမႆႈၶႆႈၼၢဝ် ၊ လူႉသုမ်း  ၵႃယၶိူင်ႈတူဝ်   ႁိုဝ်  လူမ်ႉတၢႆ ၽွင်းႁဵတ်းၵၢၼ်

2. သူၼ်ႇလႆႈ ပရႃႊၵၼ် ပၢႆးယူႇလီ

ပုၼ်ႈတႃႇႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးၵၢၼ်ၼမ်းၶဝ်ႈ MOU လႄႈႁဵတ်းၵၢၼ် သႅၼ်း မႄႈဝၢၼ်ႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လဵင်ႉသတ်း သတ်းၼမ်ႉ ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉတေဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈသၢႆမၢႆ ၶဝ်ႈသူႇပိူင် ပရႃႊၵၼ်ႊသင်ၶူမ်ႊ ။ ၵွႆးၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇၵၢၼ်ၶဝ်ႈသူႇပိူင်ပရႃႊၵၼ်ႊပၢႆးယူႇလီ ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈၼွင်ႇၶွင်ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပၢႆး ယူႇလီ မီးၵၢၼ်ၸၢႆႇၵႃႈၵူတ်ႇထတ်းပၢႆးယူႇလီ 500 ဝၢတ်ႇ လႄႈၵႃႈပရႃႊၵၼ်ႊ(ၵမ်ႉႁွင်း)ပၢႆးယူႇလီ 1600 ဝၢတ်ႇ။  ဝၢႆးၼၼ်ႉ လၢႆးၸိုဝ်ႈၶွင်ႁႅင်းၵၢၼ်တေထုၵ်ႇမၢႆမၵ်းၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းပၵ်းပိူင် ပရႃႊၵၼ်ႊ(ၵမ်ႉႁွင်း) ပၢႆးယူႇလီတူဝ်ႈၼႃႈ မိူၼ်ၵၼ်တင်း ၵူၼ်းထႆး။

ၸိူဝ်းၼႆႉသူင်ႇၽူလ်(ၽွၼ်း) ႁႂ်ႈၸိူဝ်းၶဝ် တၵ်းထုၵ်ႇလႆႈႁပ်ႉသူၼ်ႇလႆႈၵူႈလွင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၶူင်းၵၢၼ်ပရႃႊၵၼ်ႊ (ၵမ်ႉႁွင်း) ပၢႆးယူႇလီလႆႈၵမ်းလဵဝ်။ ၸိူင်ႉၼင်ႇၵၢၼ်လိူၵ်ႈဢွင်ႈတီႈယူတ်းယႃ ႁူင်းယႃဢၼ်မၵ်းမၢႆ မိူဝ်ႈၸဵပ်းမႆႈၶႆႈပူၺ်ႇ မိူဝ်ႈႁူပ်ႉလွင်ႈၽေးႁၢႆႉႁႅင်း ပႃးထႅင်ႈသူၼ်ႇလႆႈၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီလႄႈလွင်ႈလွတ်ႈၽေး  ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈ မိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်းၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) ႁႅင်းၵၢၼ်။

ၵူတ်းမၢႆၵုမ်းငမ်းပႂ်ႉပႃးႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်းဢၼ်ၵိုင်ႇလီႁူႉ

ဝၢႆးသေလႆႈသပ်းလႅင်းၼေပၼ်လွင်ႈပၢႆးယူႇလီလႄႈလွင်ႈလွတ်ႈၽေး၊ လွင်ႈၸဵပ်းမႆႈၶႆႈၼၢဝ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ တေၶႆႈ ယွၼ်း ၸီႉၸႅင်ႈထိုင်မၢႆမီႈ ၵုမ်းငမ်းႁႅင်းၵၢၼ် ၶၢမ်ႈမိူင်းၸွမ်းၼင်ႇၵူတ်းမၢႆ  ယိုၼ်ယၼ်ၵုမ်းငမ်းႁႅင်းၵၢၼ် 1998 ဢၼ် တင်းၼၢႆႊၸၢင်ႈလႄႈလုၵ်ႈၸၢင်ႈ ၵိုင်ႇလီလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၼႂ်းလၢႆးႁူဝ်ယွႆႈဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈမၢင်လိူင်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈလွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တေပဵၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းႁွင်ႈႁွႆး ဢၼ်ၵိုင်ႇလႅပ်ႈပိုင်ႈပႃးၸႂ် လူၺ်ႈၵၼ်တင်း 2 ၾၢႆႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ

• ၼၢႆႊၸၢင်ႈတၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၸၢႆးလႄႈယိင်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ယူၵ်ႉဝဵၼ်ႉမၢင်လွင်ႈမၢင်ဢၼ် လၵ်းသၼ(ၾၢင်ႁၢင်ႈ)ၵၢၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေႁဵတ်းလႆႈ
• ၵၢၼ်ၵူႈသႅၼ်း ႁဵတ်းလႆႈတၵ်းဢမ်ႇပူၼ်ႉ 8 ၸူဝ်ႈမူင်းတေႃႇၼိုင်ႈဝၼ်း။ ပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်မဵဝ်းမီးၽေးတေႃႇပၢႆးယူႇလီလႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈၽေး ႁဵတ်းလႆႈဢမ်ႇပူၼ်ႉ 7 ၸူဝ်ႈမိူင်းတေႃႇ 1 ဝၼ်း
• သင်ဝႃႈမီးလွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လိူဝ်ပူၼ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း တၵ်းလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈယိုၼ်ႈယွမ်းတီႈလုၵ်ႈၸၢင်ႈ။ ယူၵ်ႉဝဵၼ်ႉ ၵၢၼ်မၢင်ဢၼ် ဢၼ်ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈသေယုတ်းၵိုတ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉတေပဵၼ်လွင်ႈလူႉသေႁၢႆ (လူႉသုမ်း) ဢမ်ႇ ၼၼ် ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၶၼ်ဝႆးလႄႈၼၢႆႊၸၢင်ႈ မီး သုၼ်ႇၸႅင်ႈလုၵ်ႈၸၢင်ႈႁႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လိူဝ် ၶၢဝ်း ယၢမ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈၵႂၢမ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇၵိုင်ႇငၢမ်ႇ
• ၶၢဝ်းယၢမ်းလိုဝ်ႈ ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင်ဝၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇတႅမ်ႇ 1 ၸူဝ်ႈမူင်း  ဝၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်တိတ်းတေႃႇၵၼ် 5 ၸူဝ်ႈမူင်း ၼႂ်းၵၢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢင်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တိတ်းတေႃႇၵၼ် 4 ၸူဝ်ႈမူင်း
• ၵၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ် တၵ်းလႆႈမီးလွင်ႈယိုၼ်းယွမ်း ယူၵ်ႉဝဵၼ်ႉ မိူဝ်ႈၵိုတ်းယုတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း တေလူမ်ႉလႅဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈ ႁူမ်ႈထိုင် ၵၢၼ်ႁူင်းႁႅမ်း ၵၢၼ်ၸတ်းငၢၼ်းယႂ်ႇငၢၼ်းလူင် ႁၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်  ၼမ်ႉဝၢၼ်ၼမ်ႉၸဵမ်းလႄႈၼမ်ႉတင်းလၢႆ ၊  တေႃႉသူင်ႇ ၵဵဝ်ႇတၢင်းလွင်ႈႁူင်းယႃ သမူဝ်ႊသွၼ် (club) သမႃႊၶူမ်ႊ (ဢွင်ႈတီႈမူႇၸုမ်း) ၼၢႆႊၸၢင်ႈမီးသူၼ်ႇ ၸႅင်ႈလုၵ်ႈၸၢင်ႈႁႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် လူင်ႈၼႃႈ(ၶၢဝ်းယၢမ်းလိူဝ်ၸွမ်းၼင်ႇၵိုင်ႇလႅပ်ႈ
• ၵူႈဝူင်ႈ တၵ်းလႆႈမီးဝၼ်းယုတ်းၵၢၼ် တီႈဢေႇသုတ်း 1 ဝၼ်း လႄႈဝၼ်းယုတ်းတၢင်းၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆး ဢမ်ႇတႅမ်ႇ 13 ဝၼ်းတေႃႇပီ (ႁူမ်ႈဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၵႅၼ်ႇၸိုင်ႈ)
• သင်ဝႃႈႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈၸၢတ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တဵမ် 1 ပီ မီးသူၼ်ႇလိုဝ်ႈၵိုတ်းၵၢၼ် တီႈဢေႇသုတ်း 6 ဝၼ်းတေႃႇပီ
• လိုဝ်ႈၵိုတ်းယူတ်းယႃတူဝ်လႆႈ ဢမ်ႇပူၼ်ႉ 30 ဝၼ်းတေႃႇပီ တၵ်းလႆႈႁပ်ႉၵႃႈႁႅင်းပၵ်းၵတိ
• လိုဝ်ႈၵိၸ်ႇၸွမ်းၶေႃႈမၵ်းတမ်းၸုမ်း(ဢွင်ႈတီႈလႂ် ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႉ)
• လုၵ်ႈၸၢင်ႈၽူႈယိင်း တၵ်းယွၼ်းလိုဝ်ႈၵိူတ်ႇလုၵ်ႈလႆႈ ဢမ်ႇပူၼ်ႉ 90 ဝၼ်း ၼပ်ႉႁူမ်ႈဝၼ်းယုတ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ဝူင်ႈၵၢင်လိုဝ်ႈၵၢၼ်လႄႈလႆႈၵႃႈၸၢင်ႈ ဢမ်ႇပူၼ်ႉ 45 ဝၼ်း
• ၵႃႈႁႅင်းတၵ်းဢမ်ႇလႆႈတႅမ်ႇလိူဝ်ၵႃႈႁႅင်းၶၼ်ႉတႅမ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈလႂ်ၸႄႈတွၼ်ၼၼ်ႉမၵ်ႈမၼ်ႈ ၸၢႆႇၼိုင်ႈ လိူၼ် 1 ပွၵ်ႈ ၵႃႈလူင်ၼႃႈၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တၵ်းတေလႆႈၸၢႆႇဢမ်ႇတႅမ်ႇသေ 1.5 ပုၼ်ႈတႃႇၵႃႈၸၢင်ႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပၵ်းၵတိတေႃႇၸူဝ်ႈမူင်း

ၼႆႉပဵၼ်သူၼ်ႇလႆႈႁူဝ်တီးၵဵဝ်ႇၵပ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်းၵူတ်းမၢႆ ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈၵၢၼ်ၵိုင်ႇငၢမ်ႇတင်းလွင်ႈပၢႆးယူႇလီ ၵႂၢမ်းပွတ်ႇၽႆးၶွင်ၸီးဝိတ်ႉ။ ၸိူဝ်သေၼႆႉတူဝ်ၼၢႆႊၸၢင်ႈလႄႈ ႁႅင်းၵၢၼ် တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇၵၼ် လူၺ်ႈၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ်လီဢၼ်မီးတေႃႇၵၼ် မုင်ႈမၼ်ႈႁဵတ်းၼႃႈတီႈ ၶွင်ၽႂ်မၼ်း ပိူဝ်ႈႁႂ်ႈထိုင်ၸုတ်းမုင်ႈမၢႆ လႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီၼင်ႇၵၼ်ၵူႈၾၢႆႇ။

20230715