ႁေႃလူင် ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇ တေဢၢၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈယဝ်ႉ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆႉ

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင်လင်မႂ်ႇ ဢၼ်ယူႇတီႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈမႃး ၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ 60 – 70% ယဝ်ႉလႄႈ ဢၢၼ်းဝႆႉ တေၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈယဝ်ႉ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆႉ။

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇ ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈတီႈမႂ်ႇ ႁႂ်ႈမိူၼ်ႁေႃၵဝ်ႇၶိုၼ်းၼႆႉ တႄႇၵေႃႇသၢင်ႈႁဵတ်းမႃး မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2022 ။ တေဢၢၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈယဝ်ႉ ၼႂ်းပီ 2023 ၼႆႉ ။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇလႄႈ ၽူႈႁပ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ မိၼ်းတိၼ်ႇ ။ ဢွင်ႈတီႈ ၵေႃႇသၢင်ႈၼႆႉသမ်ႉ  ပဵၼ်တီႈဝၢင်းသၵဵတ်ႉ (ၵဝ်ႇ) ပွၵ်ႉ 5 ႁိမ်းၾင်ႇၼွင်တုင် ဝဵင်းၵဵင်းတုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း။

လုင်းသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် ၽူႈၶဝ်ႈတူင်ႉၼိုင် မုၵ်ႉၸုမ်းပူၵ်းပွင်ၶိုၼ်း ၶႃႈၵုၼ်ပိုၼ်ႉမိူင်းတႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယူႇတီႈ ၶွမ်ႊ ပၼီႊၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈတင်း ၽူႈၵွၼ်းတိူင်းသိုၵ်းၶဝ်ဝႃႈ ပေႃးဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆႉ တေဢၢၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈယဝ်ႉတင်းမူတ်း။ တေႃႈလဵဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉၵႂႃႇ 60-70 % ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လူဝ်ႇႁဵတ်းထႅင်ႈတႄႉ ၶဝ်လူဝ်ႇမုင်း၊ လူဝ်ႇၶျေႃးထႅင်ႈလႄႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ တႃးသီ ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်းယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ႁေႃလူင် ၵဵင်းတုင်လင်မႂ်ႇၼႆႉ ဢၢၼ်းဝႆႉ တေသဵင်ႈငိုၼ်း ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ 40,000 သႅၼ်ပျႃး ဝႃႈၼႆသေ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေ ဢၢၼ်း ၵေႃႇသၢင်ႈတႃႇၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈပီ ႁႂ်ႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

“မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ တေဢၢၼ်းသဵင်ႈငိုၼ်း တႃႇ 40,000 သႅၼ်ပျႃး ဝႃႈၼႆဝႆႉ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈၶဝ်ဝႃႈတႄႉ တေ သဵင်ႈ 15,000 သႅၼ်ပျႃး ထိုင် 17,000 သႅၼ်ပျႃး။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇ ႁဵတ်းယဝ်ႉတင်းမူတ်းၼႆႉ တေသဵင်ႈယူႇ 20,000 သႅၼ်ပျႃး ၼႆႉ”- လုင်းသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

သင်ဝႃႈ ႁေႃလူင် ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇၼၼ်ႉ သၢင်ႈယဝ်ႉၵႂႃႇ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆႉယဝ်ႉၸိုင် တေၶိုၼ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွမ်ႊမတီႊ တႃႇႁႃ ၶိုၼ်းၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ တႅၼ်ႈၵႅဝ်ႈ၊ ၵူႇၼွၼ်း၊ ၵွင်ၸႆး၊ ၸွင်ႈငိုၼ်း/ ၶမ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇ ၼႂ်းႁၢင်ႈႁေႃၵဵင်းတုင် ဢၼ်ၵႂႃႇမီးဝႆႉ ၼႂ်းႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း တၢင်ႇတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေၵႂႃႇၵဵပ်းႁႃ ဢဝ်မႃးဝႆႉတီႈၼႂ်းႁၢင်ႈႁေႃၼႆႉၶိုၼ်း ဝႃႈၼႆ။

“ၶူဝ်းၶွင်ၸဝ်ႈၾႃႉႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်ၵႂႃႇမီးဝႆႉတီႈ တူၼ်ႈတီး၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေၵႂႃႇႁႃမႃးသႂ်ႇၶိုၼ်းမူတ်းမူတ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶႃႈ ၵဵင်းတုင် ဢၼ်ၵဵပ်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တုၵ်းယွၼ်းထိုင် ႁႂ်ႈဢဝ်မႃးလူႇတၢၼ်းသႂ်ႇ ဝႆႉၼႂ်း ႁၢင်ႈႁေႃႁဝ်းၶႃႈၼႆႉသေၵမ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵႂႃႇမီးတၢင်းမိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈၼမ် တၢင်း ၼၼ်ႉတႄႉ ၸွင်ႇပိူၼ်ႈ တေ ပၼ်ႁဝ်းၶႃႈၶိုၼ်းႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉ”- လုင်းသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇ ဢၼ်တေၵေႃႇသၢင်ႈမိူၼ်ႁေႃလင်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တေဝၢႆႇၼႃႈၸူး ၼွင်တုင်။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၼႃႈ ႁေႃ တေမီး 101 ထတ်း/ ပေႇ၊ တၢင်းယၢဝ်း တေမီး 121 ထတ်း/ ပေႇ လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။

ဢွင်ႈတီႈလိၼ် ဢၼ်တႄႇႁဵတ်းႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင်တင်းမူတ်းၼၼ်ႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈတေမီး 300 ထတ်း/ ပေႇပၢႆ၊ တၢင်းယၢဝ်း တေ မီးမွၵ်ႈ 200 ထတ်း/ ပေႇပၢႆ။

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် ဢၼ်တႄႉမၼ်းၼၼ်ႉမိူဝ်ႈပီ 1906  ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၵွၼ်ႈၵႅဝ်ႈဢိၼ်းထလႅင် ဢွၼ်ႁူဝ် ၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉ ပၼ်။ ထိုင်မႃး ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼဝတ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် တၢၼ်းသူၺ်ႇ ၽွင်းငမ်းၼၼ်ႉ မႃးထုပ်ႉယႃႉလႅဝ်ပႅတ်ႈ ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁၵ်ႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 9/11/1991 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 7:41 မူင်း။ ယၢမ်းလဵဝ်ဢွင်ႈတီႈႁေႃ ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသၢင်ႈဝႆႉႁူင်းႁႅမ်းသေ ၶၢတ်ႈပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊဝႆႉတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 70 ပီ။ ၵူၼ်းမိူင်းယွၼ်းၶိုၼ်းၵေႃႈ သိုၵ်း မၢၼ်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႈပၼ် ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11/4/2023 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 2 မူင်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ယိုတ်းမိူင်း ဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းၸိူဝ်း မႃးပိုတ်ႇႁေႃမႂ်ႇသႅၼ်ဝီ ဢၼ်တိုၵ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် တီႈပွၵ်ႉ 3 ဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ၸႄႈ တွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းမႃးလူႇတၢၼ်းတႃႇသၢင်ႈႁေႃၼႆႉ ငိုၼ်း 3 သႅၼ်ပျႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ႁေႃသႅၼ်ဝီ လင်မႂ်ႇၼႆႉ တႄႇၵေႃႇသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 25/12/2020 ႁိုင်သၢမ်ပီ ၸင်ႇတေၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉ။ ႁေႃမႂ်ႇၼႆႉ တၢင်ႈၵႂၢင်းမီး 134 ထတ်း၊ တၢင်းယၢဝ်းမီး 195 ထတ်းလႄႈ သဝ်ႁေႃ တင်းမူတ်းမီး 250 သဝ်။