ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ “တႅပ်း 4 တႅပ်း” ၼႆၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတေမီးၽႂ်ႁူႉတီႈပွင်ႇမၼ်းဝႃႈ ပဵၼ်သင်! ၵမ်ႈၼမ် တေႁူႉၵၼ်ဝႃႈ ပဵၼ် ပီငရၢႆးလူင်ဢိူဝ်ႈ။ မၢင်ၸိူဝ်း တေဝႃႈ 1996 – 1997 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပီသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၶႃႈႁႅမ်၊ လူလၢႆၵၼ်ႉၸၼ်၊ ၽဝ်ႁိူၼ်းလႄႈ ၽဝ်ဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ် လႆႈပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇတၼ်းသဝ်း ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးမႃးပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ တႅပ်း 4 တႅပ်းၼႆႉၸိုင် – မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 1996 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ ဢွၼ်ဢဝ်တပ်ႉ သိုၵ်းမိူင်းတႆး (MTA) ႁႅင်းသိုၵ်းၼပ်ႉမိုၼ်ႇ ဝၢင်းၶိူင်ႈတီႈႁူဝ်မိူင်း။ သိုၵ်းတၢင်ႇၸုမ်းၵေႃႈ ၵိုတ်းၵၢၼ်တိုၵ်းတေႃးသေ ဢဝ်ငမ်း ယဵၼ်ၵၼ်မႃး။
မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၵိုတ်းတပ်ႉၵွင် 202 (ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယွတ်ႈသိုၵ်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉ ၵွင်ၼႆႉဝႆႉ) ဢမ်ႇယွမ်း ဝၢင်းၶိူင်ႈၸွမ်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႄးၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တိတ်းတေႃႇၸုမ်းၵူၼ်းထိူၼ်ႇ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ၼႆ သေ ၽႅၼ်ၵၢၼ် ပၢႆးတိုၵ်းၶဝ် ႁဵတ်းတႅပ်း 4 တႅပ်းၼႆႉမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ – 1) တႅပ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်း၊ 2) တႅပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ 3) တႅပ်းငိုၼ်းတွင်း ၵမ်ႉၸွႆႈလႄႈ 4) တႅပ်းလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတင်းၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉသေ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းဢွၵ်ႇ မႃးၶိူဝ်းယႂ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းထုင်ႉတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ၊ ၵဵင်းလူမ်း၊ ၵဵင်းၶမ်း ဢၼ်မီးၾၢႆႇၸၢၼ်း ၵႃလီႉ – ၵုၼ် ႁဵင် မွၵ်ႈ 20 လၵ်းၼၼ်ႉ ၺႃးၶႃႈႁႅမ်ႈတၢႆ ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၾုင်။
ၽွင်းပီ 1996-97 တေႃႇထိုင်ၵၢင်ပီ 1998 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ်၊ ပႃးၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ယၢမ်းလဵဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ ၼမ်ႉၸၢင်၊ ၵုၼ်ႁဵင်၊ ၵႃလီႉ၊ မိူင်းသူႈ၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းၵိုင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ ပၢင်လူင်၊ လွႆလႅမ်၊ မိူင်းပွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း 11 ၸႄႈဝဵင်း၊ မူႇဝၢၼ်ႈႁိမ်း 1,500 ဝၢၼ်ႈ၊ ႁူဝ်ၵူၼ်း 3 သႅၼ်ပၢႆ လႆႈပၢႆႈ ယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ မၢင်ၸိူဝ်း ပၢႆႈၶဝ်ႈဝဵင်း။ ၵမ်ႈၼမ် ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ်။
မိူဝ်ႈပီ 1997/6/16 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၾုင်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ် ဢိူင်ႇၵဵင်းလူမ်း 27 ၵေႃႉ၊ ဢၼ်ၺႃးၶႃႈႁႅမ်တၢႆ ႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ဢိူင်ႇၵဵင်းၶမ်းသမ်ႉ 28 ၵေႃႉ၊ ပႃးမေႃ သွၼ် (ၸေႇတၼႃႇ) ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ လေႃႉတၢင်ႇၶဝ်ႈသၢၼ် ၽႃႈႁူမ်ႇၶူဝ်းၼွၼ်း မွၵ်ႈသၢဝ်းသိူင်း ၺႃး ၽဝ်ၵိုၵ်းပႃး ။
ယွၼ်ႉပဵၼ် ပိုၼ်းႁုၵ်ႉႁၢႆႉၸႃႉလူင် လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁဵတ်းတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃးၸိူင်ႉၼႆ ထိုင်တီႈၵူၼ်းမိူင်း ဢွၼ် ၵၼ်ၸဵပ်းၸႂ်၊ တိူဝ်ႉၸႂ်ၵၼ်မႃး ဢမ်ႇလူင်လိုမ်းလႆႈသေပွၵ်ႈလႄႈ ပေႃးထိုင်မႃး ၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊၵူႈပီၼႆ ၸိူဝ်းႁူႉပိုၼ်း ၼႆႉ တေဢွၼ် ၵၼ် ၸတ်းပၢင်ၶုၵ်းထူပ်းမွင်ၸႂ် တႆႈတဵၼ်းယွၼ်းသူးတိူင်ႇၵၢဝ်ႇထိုင် ၸိူဝ်းလႆႈလူႉသဵင်ႈၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ ပၢႆၸတ်းပႃး ပၢင် ဢုပ်ႇၶႆႈပိုၼ်းပဵၼ်မႃး ပၼ်ၵူၼ်းႁုၼ်ႈသႅၼ်းမႂ်ႇ ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း ပႃးထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ထိုင်တီႈ သၶႁ မေႃႁွင်ႉၵႂၢမ်းတႆး ပေႃးလႆႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းမၢၵ်ႇဝႆႉ “ပီ 96 ပီ 97 ပီငရၢႆးလူင်” ဢၼ်ဝႃႈ -“ငဝ်းလၢႆးၵူၼ်းမိူင်း ပွတ်း ၸၢၼ်း တေႃႇပွတ်းၵၢင် ၵူၼ်းမိူင်းယၢႆႉပၢင် လိူတ်ႇမႆႈ လႆႈတူၵ်းၵိၼ်း ၶၼ်ၸႂ် တီႈလႂ်ၵေႃႈ ဝၢၼ်ႈလႆႈလူႉ မိူင်းလႆႈ ႁၢမ်း ၼမ်ႉတႃ ယမ်း ယိုင်ႈႁူၺ်ႇ ပိူၼ်ႈလူၺ်ႇ ပိူၼ်ႈလိတ်ႉ ပိတ်ႉထၢၵ်ႇ မၢၵ်ႇမိူဝ်။ ၺႃးပိူၼ်ႈထိုဝ်ယွႆႈ သွႆးၽၵ်ႉ ပိူၼ်ႈသၵ်ႉႁႅမ်ယိုဝ်းတၢႆ ၵူႈၶၢဝ်း ၶမ်ႈၶိုၼ်း ၵူႈဝၼ်းသၢႆ”- ဝႃႈၼႆ။
ထိုင်မႃး မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မၵ်းမၢႆ ဝၼ်းတီႈ 16 လိူၼ် ၵျုၼ်ႊၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပိုၼ်းႁၢႆႉၸႃႉ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်ၶႃႈႁႅမ်၊ လူလၢႆ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပီပၢႆၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈထႅင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ပိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉသၢင်ႈဝႆႉ လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸဵပ်း ၸႂ်/ တိူဝ်ႉၸႂ်ၵၼ်မႃး ဢမ်ႇလူင်လိုမ်းလႆႈသေပွၵ်ႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၼႆႉယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းလိုၵ်းလိုၵ်းၸိုင် သိုၵ်းဢၼ်သၢင်ႈပိုၼ်းႁၢႆႉၸႃႉမႃးထႅင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉသမ်ႉ တေပဵၼ် သိုၵ်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်းၸၢၼ်း ပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဵမ်သင်ၶၸဝ်ႈ၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ၸုမ်းတူင်ႇ ဝူင်းၵူၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်းထိုင် ႁႂ်ႈၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်းတေႃႇၵၼ်၊ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈႁႃ ၵၼ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႄႈ လိတ်ႈပၼ်ႁႃၵႂႃႇ ယွၼ်ႉႁဝ်းပဵၼ်သိုၵ်းတႆး ၼင်ႇၵၼ် ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းပွင်ႇၵၼ် တေဢုပ်ႇၵၼ်လႆႈငၢႆႈယူႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇထွမ်ႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း ၼင်ႇၵၢင်ၸႂ် ၵူၼ်းမိူင်းတုၵ်းယွၼ်းထိုင်။ ပေႃးထွမ်ႇၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇၶဝ် တင်းသွင်ၸုမ်းၸိုင် တေ ဝႃႈ ႁဵတ်းတႃႇၵူၼ်းမိူင်းဢိူဝ်ႈ၊ ၸုၵ်းတႃႇၵူၼ်းမိူင်းဢိူဝ်ႈ၊ ၵႅတ်ႇၶႄတႃႇၵူၼ်းမိူင်းဢိူဝ်ႈ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉမႃး။
တေႃႈၼင်ႇ ၽူႈၶဵၼ်ႁဝ်း ၵႂၢမ်းႁဝ်းယင်းဢမ်ႇပွင်ႇၵၼ် ယင်းဢွၼ်ၵၼ်ၼႅတ်ႈလႅၼ်ႈၸူး ထိုင်ၼေႇပျီႇတေႃႇ ဢမ်ႇထၢတ်ႇ ဢမ်ႇဝၢႆး။ မွင်းပိူၼ်ႈ ဢႃႈပၢၵ်ႇမႃးၵူၺ်း ႁဝ်းပေႃး လူဝ်ႇႁႃလႅၼ်ႈၸူးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင် တႆးႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်သမ်ႉ ဢမ်ႇ ဢုပ်ႇၵၼ် လႆႈ ယွၼ်ႉႁဝ်းသွင်ၸုမ်း မီးမႃႇၼ၊ ဢတ်ႉတ၊ တေႃးသယႂ်ႇတေႃႇၵၼ် ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပၢႆတိုဝ်တၼ်၊ ၼူၵ်ႇ ၼိုၵ်း၊ ႁူဝ်ၶႅင်ၼင်ႇ ၵၼ် ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး တင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ထတ်းသၢင် ႁၼ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းတႆးတင်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်ပႃး သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA လႄႈ သိုၵ်းဝႃႉ UWSA ပွတ်းႁွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းထႅင်ႈ ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆး။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢွၼ် ၵၼ်ပၢႆႈ ဝၢၼ်ႈပေႃးႁၢမ်း၊ သူၼ်ႁႆႈၼႃးၵေႃႈ ပွႆႇႁၢမ်းပႅတ်ႈတင်းၼမ် ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးၵူၼ်းႁဵတ်း။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်း တႆးႁဝ်း ၵေႃႉသၢင်ႈပိုၼ်း၊ တႅမ်ႈပိုၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶိုၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 1/2/2021 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၵိူတ်ႇ ၶိုၼ်ႈ ၼမ်မႃးၶိူဝ်းယႂ်း။ ပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်ပဵၼ်မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းသမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ – ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉတူႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ ၵေးသီး၊ လၢႆး ၶႃႈ၊ ႁူဝ်ပူင်းလႄႈ လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇ ပၢႆႈၽေးသိုၵ်း။ မၢင်ၸိူဝ်း ပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပွႆႇႁၢမ်းသေ ပၢႆႈၶဝ်ႈဝဵင်း၊ ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆး၊ မိူင်းၶႄႇ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးထႅင်ႈတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။
ႁိူၼ်းယေး သူၼ်ႁႆႈၼႃးၵူၼ်းမိူင်း ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇ ဢၼ်လႆႈပွႆႇႁၢမ်းပႅတ်ႈသေ ပၢႆႈၼၼ်ႉသမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်း ၼမ်ႉတူႈ၊ ၵျွၵ်ႉမႄး၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းၵိုင်၊ လၢႆးၶႃႈလႄႈ ပွတ်းထုင်ႉသၼဵၼ်း ပၢင်လူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယွၼ်ႉၵူဝ်လႆႈႁဵတ်းသိုၵ်း၊ ၵူဝ်လႆႈ ပၼ်ၶွၼ်ႇ၊ ၵူဝ်ထုၵ်ႇတီႉၺွပ်းၸႅတ်ႈထၢမ်၊ ၵူဝ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လွင်ႈပိုၼ်း ႁၢႆႉၸႃႉ လိူဝ်ပိူၼ်ႈတီႈသုတ်းသမ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းယူႇတၢင်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး တႃႇ 28 ဝၢၼ်ႈ၊ ႁူဝ်ၵူၼ်း 5 ႁဵင်ပၢႆ လႆႈပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇတၼ်းသဝ်းၵၼ် တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်း။ မၢင်ၸိူဝ်း ပၢႆႈႁွတ်ႈထိုင်တၢင်းဝဵင်းႁူဝ်ပူင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇထႅင်ႈ။
ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ယွၼ်ႉသိုၵ်းတႆးသွင်ၸုမ်းလႄႈ သိုၵ်းလွႆၼႆႉ တေမီး 2 ပီ ၼႆႉယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း။ သိုၵ်းၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတူၺ်း ထိုင်ႁဝ်းလႆႈ။ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၶၢတ်ႇႁိူၼ်းပိူၼ်ႈသေ ယူႇၼႂ်းဝဵင်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မၼ်းတုၵ်ႉၶဢေႃႈ။ ဢမ်ႇမိူၼ်ႁိူၼ်းႁဝ်း။ ယွၼ်ႉလႆႈ ပၼ် ၵႃႈၶၢတ်ႈယူႇ ၵူႈလိူၼ်။ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီး တုၵ်ႉၶတႄႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉသိုၵ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၶႃႈ လႆႈ တုၵ်ႉၶၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။
ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ႁွတ်ႈထိုင်ဝႆႉ တီႈၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်း 500 ၵေႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး မိူၼ်ၵၼ်။ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်တင်ႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး လဵင်ႉတွင်ႉ ၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။
ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇယဝ်ႉတီႈ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉၵူၺ်း ပၢႆလၢမ်းထိုင် သီႇပေႃႉ၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းၼွင်၊ မိူင်းၵိုင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ ၵုၼ်ႁဵင် လႄႈ လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်ႈ။ သိုၵ်းတႆး သွင်ၸုမ်း (ဢၼ်ပႃး သိုၵ်းတဢၢင်းလႄႈ သိုၵ်းဝႃႉ) ၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶဝ် တေတိုၵ်းၵၼ် ဢဝ်မိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး ႁဵတ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ ဢွၼ်ၵၼ်ၵဵၼ်ၶူဝ်း ပၢႆႈ ယွၼ်ႉၶဝ်ယိုဝ်းၵၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။
သင်ဝႃႈ ၶဝ်သွင်ၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ် တိုၵ်းဢဝ်မိူင်းတႆး ၵွၼ်းၶေႃတႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး တေၸူမ်းထူၼ်ႈ ထိုင်တၢၼ်ႇႁိုဝ် ယိုင်ႈၶႅၼ်း တေယုၵ်ႉယွင်ႈ တႅမ်ႈမၢႆပဵၼ်ပိုၼ်းလီ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃး ပေႃးဢမ်ႇသုတ်းဢမ်ႇသဵင်ႈလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းတိုဝ်ႉတၢင်းလီ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်သမ်ႉ ဢမ်ႇလမ်ၼမ်ႉယၵ်းမိုဝ်းၵၼ်။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢၼ်ပိူင်ပဵၼ်ယူႇၼႆႉသမ်ႉ ၵဝ်ၶႅၼ်တီႈ၊ မႂ်းႁိမ်တီႈၵၼ် ၸိူဝ်း ၼၼ်မႃးၵူၺ်း ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်မိူင်းတႆး ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။
ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းမိူင်းၵိုင် လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “မိူၼ်ၼင်ႇ ဢိူင်ႇႁူၺ်ႈလူင် ဝၢၼ်ႈမူင်း၊ လွႆလမ် ဢၼ်မီးၾၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၵိုင်ၼႆႉ လင်ႁိူၼ်းတေမီးမွၵ်ႈ 60 လင်။ ယၢမ်းလဵဝ် ၵိုတ်း 9 လင်ၵူၺ်းယဝ်ႉ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းႁၢမ်းယဝ်ႉ။ တၢင်း ဢိူင်ႇတူင်ႇလၢဝ်းၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ် ႁိူၼ်းယေးႁၢမ်း ဢမ်ႇယွမ်း 20 လင်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃး ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။ ပေႃး မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇသေတီႈၸိုင် ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တေၺႃးၵိၼ်ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ တေထုၵ်ႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈ ႁွင်ႉၸႅတ်ႈထၢမ် မၢင်ပွၵ်ႈပၢႆၺႃးထုပ်ႉပေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။ ယွၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈၸိူင်ႉၼႆသေ ဢွၼ် ၵၼ်ပၢႆႈ။ ၸွမ်းသၢႆဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်း ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ တေမီးထႅင်ႈတင်းၼမ် ဢၼ်ပွႆႇႁိူၼ်းယေးႁၢမ်းသေ ပၢႆႈၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။
ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇထႅင်ႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တၢင်းၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၶဝ်ႈဝဵင်း ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉထႅင်ႈၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။
ၽူႈၸွႆႈထႅင်ႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယွၼ်ႉပၼ်ႁႃ လွင်ႈသိုၵ်းတႆး 2 ၸုမ်းပိုတ်းယိုဝ်းတိုၵ်းတေႃး ၵၼ်သေ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵုင်းယိုဝ်း၊ ၼမ်ႉႁူးႁႆး၊ ၸီႉၸေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈ ဝၢၼ်ႈပေႃး ၶႂ်ႈႁၢမ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ် ႁၢမ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ မီးထႅင်ႈလၢႆဝၢၼ်ႈၵွၼ်ႇဢိူဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းလူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်း ယူႇတီႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပွင်ႇလၢတ်ႈမႃးၵူၺ်း။ မၢင်ဝၢၼ်ႈ မီးၵူၼ်းယူႇၵမ်ႉဢေႇၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉႁဝ်းတေႃႇႁဝ်း ၶိုၼ်းမူၺ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူႈ ပွၵ်ႈႁဝ်းၵူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ် ႁဝ်းလႆႈၵူဝ်သိုၵ်းတႆးႁဝ်းၶိုၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵုင်းၼိဝ်ႉ ဢၼ်လႆႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း ႁိူၼ်းၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တူင်ႉၼိုင်ယူႇဝႆႉလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁတ်းပွၵ်ႈၵၼ်ၶႃႈလူး။ သင်ဝႃႈ မီးသိုၵ်းတႆး ၼင်ႇၵၼ် ယူႇဝႆႉတႄႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁတ်းပွၵ်ႈမိူဝ်းၵၼ် ၵမ်ႉထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း ၸႅတ်ႈထၢမ်၊ ဢမ်ႇပၼ်ဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။
တီႈဝဵင်းလၢႆးၶႃႈၼႆႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်းၸၢၼ်း ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်မႃးၼႆႉ တင်ႈတႄႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11/4/2023 ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် သဵင်ၵွင်ႈတိုၵ်ႉတႅၵ်ႇယူႇ ပဵၼ်တီႈပဵၼ်ၵမ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဢမ်ႇယွမ်းႁဵင်။ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၺႃးတၢမ်ႇသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်း မဵဝ်းလဵဝ်ၵူၺ်း ယွၼ်ႉသိုၵ်းတႆးႁဝ်း သွင်ၸုမ်းၼႆႉၵေႃႈပႃး။ ယွၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်း PDF, TNLA, KIA ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။
မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းၸႄႈဝဵင်းၼွင်ၶဵဝ် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 5-22/4/2023 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်း သိုၵ်း TNLA, PDF ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ် တၢင်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်းဝဵင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဢမ်ႇယွမ်း 1,000 ၵူၼ်းမိူင်းမၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆၸွမ်းၼႂ်းၵႄႈထႅင်ႈ။
ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၼ်ႁႃ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ထူပ်းထႅင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဢမ်ႇဝႄႈလွတ်ႈလႆႈသေဢိတ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵဵပ်းၶွၼ်ႇၵဵပ်းသိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း တႄႇဢဝ် ႁူဝ်ပီၼႆႉမႃး တၢင်း ၸႄႈဝဵင်းမူႇၸေႊ၊ ၼမ်ႉၶမ်း၊ ၵူတ်ႉၶၢႆ၊ သႅၼ်ဝီ၊ လႃႈ သဵဝ်ႈ ဢိၵ်ႇထႅင်ႈလၢႆၸႄႈဝဵင်း။
ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းသႅၼ်ဝီ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယိုင်ႈသိုၵ်းၼမ်ၵေႃႈ ယိုင်ႈလႆႈပၼ်ၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇပၼ် ဢမ်ႇ လႆႈ တေလႆႈပၼ် ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းမႃး မၢင်ၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးငိုၼ်းပၼ်။ သင်ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းပၼ် တေဢဝ်ၵူၼ်းႁဵတ်းသိုၵ်း။ ၵူၼ်း မိူင်းမၢင်ၸိူဝ်း မႆႈၸႂ်ၵူဝ်လႆႈႁဵတ်းသိုၵ်းသေ ၼႅတ်ႈႁိမ်ငိုၼ်းပိူၼ်ႈမႃးပၼ် ဢွၼ်ၵၼ်ပဵၼ်ၼီႈၶွတ်ႇ မႃးၼမ် ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ် ပျႃး။ ပေႃးၶူဝ်းသူၼ်ဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ ၼႅတ်ႈၶၢႆသေ သၢႆႈတႅၼ်းၶိုၼ်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 20 ပၢႆၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်း ႁဵတ်းတႅပ်း 4 တႅပ်းသေ ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်းမႃး ႁူဝ်ၵူၼ်း ဢမ်ႇယွမ်း 3 သႅၼ်ၵေႃႉ။ ထုၵ်ႇၶႃႈႁႅမ်၊ ပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး ၶဝ်ႈမိူင်းထႆး။ ယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ပဵၼ် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼင်ႇၵၼ် ၶိုၼ်းမူၺ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းႁွင်ႇ မႃး ၶိူဝ်းယႂ်း ၶႂ်ႈငၢႆး မိူၼ်တႅပ်း 4 တႅပ်း ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁဵတ်းတေႃႇႁဝ်း မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး မႆႈၸႂ်ႁႅင်းတီႈသုတ်းသမ်ႉ ၵူဝ်မိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်းၸၢၼ်းၼႆႉ တႅၵ်ႇပဵၼ်သွင်ၾၢၵ်ႇ။ ပေႃးသိုပ်ႇပဵၼ်ၼႆၵႂႃႇၸိုင် ဢမ်ႇႁိုင်သင် တေမိူၼ်ထႆးလႄႈတင်းလၢဝ်း၊ ၶၢဝ်းၼႃႈမႃး ၸၢင်ႈမိူၼ်ၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ – ၵူဝ်းရီးယႃးၸၢၼ်း ၶိူဝ်းလဵဝ်ၵၼ် ၶႃႈႁႅမ်တႅၵ်ႇၶေႃးၵၼ်၊ ၶဝ်ႈႁႃၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
