သိုၵ်းမၢၼ်ႈမီးတီႈၸႂ်ယႂ်ႇလႄႈ တင်ႈၸႂ်ႁဵတ်းတေႃႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ

လုၵ်ႈလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊဝၼ်းတီႈ 11 ပူၼ်ႉမႃၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း မႃးဢူၼ်းမွပ်ႈ ပၼ် ႁေႃမႂ်ႇ သႅၼ်ဝီ ။ ဝၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 7မူင်းပၢႆ 8 မူင်းၸမ်ၸမ်ၼၼ်ႉ တပ်ႉၶိူင်ႈမိၼ်မၼ်း ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇ လႄႈ ၵွင်ႈၸၢၵ်ႈႁၢတ်ႇသႂ်ႇသေ ၵူၼ်းလႆႈလူႉတၢႆ 100 ၵေႃႉပၢႆ ဢၼ်မၢတ်ႇၸဵပ်းပုတ်းၶၢတ်ႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဢမ်ႇယွမ်း 50 ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၼၢင်းယိင်းၵမ်ႉၼမ်။ ပဵၼ်ၽွင်းၸတ်းပၢင်ပိုတ်ႇလုမ်း ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ် PDF- NUG ၶဝ်ဢွၼ်ၶိုင်သေ  ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈပၸီႇ ၸႄႈမိူင်းၵၢၼ်ႉပလူႇ တိူင်းၸႄႈၵႅင်း တိုၵ်ႉႁူမ်ႈၶဝ်ႈ ပၢင်ပွႆး ၵိုၼ်းဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်သင်လႄႈ လွင်ႈၾၢင်ႉတိူၼ်းၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၵေႃႈ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇမီး ၶဝ်ဝႃႈငိၼ်းသဵင်မၢၵ်ႇသဵင်ၵွင်ႈ ၸင်ႇႁူႉဝႃႈ ပဵၼ်ၽေးၶႃႈၸႂ်မူၺ်ႉတူဝ်တၢႆႁၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လိူင်ႈႁုၵ်ႉႁၢႆႉလူင်ဝၼ်းထိ 11 ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းဢိမ်ႇဝိူဝ်ႇမိူဝ်ႇၸၢၼ်ႈတေႃႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး ၶၢဝ်းတၢင်းၸမ်ပီပၢႆၼၼ်ႉ ထိုင်တီႈၸၼ်ႉဢၼ် ပႅင်းၸင်းထၢၼ်ႈပေႃး ဢမ်ႇပွႆႇဝၢင်းၶႂၢင်းလူတ်းလႆႈယဝ်ႉႁိုဝ်ၼႆ လီလႆႈၼပ်ႉသၢင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

တႄႇတီႈၶဝ်ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇမႃးမိူဝ်ႈ ပီ 2021 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီ ဝၼ်းတီႈ 1 တေႃႇထိုင် ပီၼႆႉ 2023 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 31 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပိုတ်းယိုဝ်းၶႃႈႁႅမ်တၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင် 10 ၵေႃႉၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်း 19 ပွၵ်ႈယဝ်ႉၼႆ လႆႈႁူႉၸွမ်း ISP MYANMAR ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉ။

မိူဝ်ႈပီၵၢႆ 2022 ၼီႈ လိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 22 ဝၼ်း ယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈ ဢၼ်ပွႆႇမၢၵ်ႇသႂ်ႇ ပၢင်ပွႆးမၢႆတွင်း ၵေႃႇတင်ႈ KIO ၶွပ်ႈတဵမ် 62 ပီ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ပၢင်သဝ်း ဢၼင်ႉပႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းတၢႆႁၢႆ မီးၸမ် ႁိမ်း 100 ၵေႃႉသေ ဢၼ်မၢတ်ႇၸဵပ်းၵေႃႈမီးတၢင်းၼမ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ်သမ်ႉ ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇသႂ်ႇဢမ်ႇၵႃး မီးၵွင်ႈၸၢၵ်ႈႁၢတ်ႇပႃးလႄႈ လွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ ႁုၵ်ႉႁၢႆႉၶဝ်ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ UN ပေႃးလႆႈတူၵ်းၸႂ်လႆတိုၼ်ႇ ထဵင်မေႃးၵၼ်ၵွပ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။

တူဝ်တႅၼ်းၶွင်မိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇ ၾၢႆႇၵွင်ႉၵၼ်တင်း UN ၼၼ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းထိုင်ၶွင်ႇသီႇ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ လုမ်ႈၾႃႉ (UN Security Council) တႃႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇသႄႉသွမ်းတေႃႇ ၶွင်သီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း သေတႃႉ မိူင်းၶႄႇလႄႈ ရတ်ႉသျႃးဢမ်ႇၽွမ်ႉ တိုၵ်ႉလႆႈ ဢိုတ်းၽၵ်းတူဢုပ်ႇၵုမ်ငူပ်ႉငိၵၼ်ယူႇ။

တၢမ်တူဝ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်လူင်ဢႅၼ်ႇထူဝ်ႊၼီႊဢူဝ်ႊၵူႊၻႃးရတ်ႉသ် တူၵ်ႇတၵ်ႉသႄႉသွမ်းဝႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပိုတ်းယိုဝ်း ဢၼ်ၼႆႉ တိုၼ်းသႄႉသွမ်းႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်းယဝ်ႉ။ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလိူင်ႈလၢဝ်းၼႆႉ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တၵ်းလႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈ ၽွၼ်းယူႇဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၶုၼ်လူင်ၾၢႆႇႁွင်ႈၵၢၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း UN ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်တႃႇၵႅတ်ႇၶေပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းဝႃႈၼႆသေတႃႉ သမ်ႉၶိုၼ်းႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းၼႆၼႆႉ မၢႆထိုင်ဝႃႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်တေႃႇ ပၵ်းပိူင်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉ တႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တၵ်းလႆႈႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵႄႈလိတ်ႈတၢင်းၽိတ်းၶဝ် ၸွမ်းလူၺ်ႈပိူင်ၵၢၼ် တတ်းသိၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉယူႇဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈတုမ် ယူႊရူပ်ႉ၊ ဢႃႊသီႊယၼ်ႊ လႄႈ ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမေႊရီႊၵၼ်ႊ၊ ၽရင်ႇသဵတ်ႊ၊ ၵျႃႇမၼီႇ ၊ၼေႃႊဝူၺ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသေႉသွမ်းသၢၼ်ၶတ်း တင်းႁဵတ်းႁၢႆႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇသိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်း။

လိူင်ႈလၢဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇမိူဝ်းဝၼ်းတီႈ 11 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လိူင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈသိုၵ်း ပဵၼ်တေႃႇပိူင်ပဵၼ်ၵူၼ်းဢိူဝ်ႈၼႆ ၾၢႆႇမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ်ၵႃႈၶႂ်ႈမၢပ်ႇၼေးလႃႈ ၶႄႇ လႄႈ ရတ်ႉသျႃးတႄႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။မိူဝ်ႈပီၵၢႆ 2022 ၼီႈ ၼႂ်းလိူၼ် တီႊသိမ်ႊပိူဝ်ႊ လုၵ်ႈၸုမ်း (UN Security Council) ၶွင်ႊသီႊ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ 15 မိူင်း ဢွၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တႃႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶေႃႈတႅပ်းတတ်း မၢႆ 2669 ႁႂ်ႈလႆႈတူၵ်ႇထိုင် ၶွင်ႊသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုၼ်ႁပ်ႉႁဵတ်းၸွမ်း

1)ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေလႆႈၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၶဝ် ၵမ်းလဵဝ်(2) တေလႆႈၽေႃႇသၢင်ႈၸွမ်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ဢႃႊသီႊယၼ်ႊ 5 ၶေႃႈၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ် (3) ဢဝ်ၸဵမ်ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵီႇ ၸွမ်ၸိုင်ဝုၼ်းမိၼ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်းတင်းသဵင်ႈ တၵ်းလႆႈပွႆႇပၼ်ၵမ်းလဵဝ် ပႃးၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ၵူၺ်းၵႃႈ ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းဢၼ်ၼႆႉ ၸွင်ႇၶွင်ႇသီႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁပ်ႉႁဵတ်းၸွမ်းႁိုဝ်ၼႆ လွတ်ႈထၢမ်ယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇပွႆႇ ၼင်ႇဢႃႊသီႊယၼ်ႊ ပွႆႇမၢင်ဝၢင်းႁဵဝ်ႇတေႃႇမၼ်း ။ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇဢိူဝ်ႈလိူဝ်ႈ တေႃႇဢႃႊသီႇယၼ်ႇတေႉတေႉ ၸင်ႇဝႃႈ လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉၵေႃႈ တိုၼ်းႁဵတ်းယူႇဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၼႆႉၵွပ်ႈသင်လႃႇ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈမီးတီႈၸႂ်ယႂ်ႇလႄႈ ၼပ်ႉႁူႉလွၵ်းဢူၼ်ၾၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈၼႆ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇၽိတ်း။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီၵၢႆ  (UN Security Council) တေႁဵတ်းဢွၵ်ႇၶေႃႈတႅပ်းတတ်း မၢႆ 2669 ၼၼ်ႉ မိူင်းၶႄႇ ၊ ဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊ ၊ ရႅတ်ႊသျႃႊ ဢမ်ႇပၼ်သဵင်ၸွမ်း မိူင်တင်းၼႄဝႃႈသၼ်ယႃႊဝႃႈ ၶဝ်ၸုၵ်းၾၢႆႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇ။

ပီၼႆႉ ဢၼ်ဝႃႈတေဢဝ်လိူင်ႈ SAC ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႄႇလႄႈရႅတ်ႉသျႃး ဢမ်ႇယွမ်းၽွမ်ႉလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူၵ်ႈလိူင်းယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်း ယွၼ်ႉမီးတီႈၸႂ်ယႂ်ႇတဵမ်တီႈတႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်းၾၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်းၸိုင်လႅပ်ႈမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်းယုၵ်ႉယၢင်ႈတႄႉမႃး ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၽဵင်ႇၵၼ် ။ NUG NUCC ၼႆႉ တိူၵ်ႈယူႇတီႈ ၵၢၼ်တေတႅမ်ႈလၵ်းမိူင်း ၶၢဝ်းပိၼ်ႇပႅင်ႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Transitioner Constitution ၼၼ်ႉၵွႆး။

ဢမ်ႇဢွၼ်ဢဝ် PDF ၶွၼ်ႈတုမ် လေႃႇတိုၵ်းထိုင် ပဵၼ်ပၢႆးၸိူင်းလႆႈ တေဝႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇတၢပ်ႇထႅၵ်ႇသေ ပေႃးတႅၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉ ယွၼ်ႉ NCA ၸဵမ်ပိုင်းသေ ၼႂ်းတပ်ႉၶိူဝ်းလဵဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ယၢင်းၽိူၵ်ႇဢၼ်ႁႅင်းတိုၵ်း ၶိူင်ႇၶမ်ႉၼၼ်ႉသမ်ႉ တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈပဵၼ်သၢမ်သီႇငႃးသေ တေဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႆး SSA သွင်ၸုမ်းၵေႃႈ ၾၢႆႇႁွင်ႇၾၢႆႇၸၢၼ်းတိုၵ်ႉပဵၼ်ၵဝ်ပဵၼ်မႂ်း ငႃၶိုင်ၽီၵၼ်ဝႆႉယူႇ ၼင်ႇႁူႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၾႆႇ FPNCC တင်းလုမ်ႈၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတေလၢမ်းၼပ်ႉလႆႈ ၸႂ်ၽႂ်ႇၶႂ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် ဢၼ်လႅပ်ႈတေဢမ်မီးၸုမ်းလႂ် သုမ်ႇငုမ်းပတ်ႉပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉလႄႈ ပေႃးတေသိုပ်ႇပွႆႇပဵၼ်ၼႆယူႇတႄႉ ၶွင်ႈသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈတေမိူၵ်ႈလိူင်းၸိူင်းမႃးတိူဝ်းလိူဝ်ၵဝ်ႇယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းပၢႆးၼႄတၢင်းႁၼ်မွၵ်ႈၼႆႉသေ ယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ။ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸွမ်း ၶၢဝ်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉသၢင်းၵျၢၼ်ႇသေၵမ်းၶႃႈ။