ၵူၼ်းမိူင်းသီႇပေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ယွၼ်းသူး ႁႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆး လႆလွတ်ႈလႅဝ်း ၵိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ

ၵူၼ်းမိူင်းသီႇပေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ယွၼ်းသူးပၼ်ႁႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆး လႆလွတ်ႈလႅဝ်း ၼႂ်းတိုဝ်ႉတၢင်းဝၼ်းတူင်ႉၼိုင်တေႃႇ မႄႈၼမ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ (International Day of Action For Rivers) ။

မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 14/3/2023 ပဵၼ်ဝၼ်းတူင်ႉၼိုင်ႁၵ်ႉသႃ မႄႈၼမ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ (International Day of Action For Rivers) လႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉ၊ ၼမ်ႉမ၊ မွၵ်ႇတွင်းလႄႈ ဢိူင်ႇမိူင်းၸိတ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း သီႇပေႃႉ ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ် တီႈၾင်ႇၼမ်ႉမ သေယွၼ်းသူးႁႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆး လႆ လွတ်ႈလႅဝ်း ၵိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆး ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ – “ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 60 ၵေႃႉ ၶွၼ်ႇတုမ်ၵၼ် တီႈႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉမသေ ယိပ်းတင်းပၢႆႉ ဢၼ်တႅမ်ႈတင်းၾၢႆႇတႆးၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႃႈ မႄႈၼမ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇၵႃႉၶၢႆပုၼ်ႈတႃႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသုၼ်ႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ” – “ယွၼ်းႁႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်း လႆလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၵိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇၵႂႃႇသေ ၵမ်း”- ဝႃႈၼႆ။

တီႈပၢင်ၶွၼ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ ၽူႈႁူမ်ႈၸတ်းပၢင်ယွၼ်းသူးၶဝ် ၶႆႈၼႄပိုၼ်းဝၼ်းတူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉလုမ်ႈၾႃႉလႄႈ ပႃးတင်း ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်သၢင်ႈၾၢႆ ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး မိူၼ်ၼင်ႇ ၾၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းလႄႈ ၾၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ SHRF လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “မိူဝ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈဢိင်ၼိူဝ်ပဵၼ်ဝၼ်း ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ်တူင်ႉၼိုင်ႁၵ်ႉသႃမႄႈၼမ်ႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ International Day of Action for Rivers သၢႆၵေးမႄႈၼမ်ႉ ဢၼ်လႆလေႃႇလဵင်ႉပၼ်သတ်း၊ ပၼ်ၵူၼ်း၊ ပၼ်သၽႃဝ ၼႆလႄႈ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ် ၶိုင်ၸတ်းပႃးလွင်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ် ပႂ်ႉပႃးႁၵ်ႉသႃ ၸွႆႈၵႅတ်ႇၶႄမႄႈၼမ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းဢေႃႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းမီးတူဝ်ၸႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇမီး၊ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈ သိုပ်ႇမီးသၢႆၸႂ်ယူႇလႆႈၶႃႈ။ မႄႈၼမ်ႉၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းပဵၼ် ဢဵၼ်လိူတ်ႈလူင်တႃႇၵူၼ်း၊ တႃႇသတ်း ၸိူဝ်းပိုင်ႈဢိင်မၼ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈ တၵ်းလႆႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁၵ်ႉသႃမၼ်းဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 14/8/2019 ၼၼ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊ UNIENERGY ဢၼ်ပၵ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း MOU ၵၼ်တႃႇလူင်းထတ်းတူၺ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ။ မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢွၵ်ႊထိူဝ်ႊ ပိူဝ်ႊ 2019 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ်မႃးႁႃသူၼ်းတုမ်ပိူဝ်ႈတႃႇပၼ်ႁႅင်းသၢင်ႈၾၢႆလႄႈ လႆႈၺႃးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဢိုတ်းတၢင်းပႅတ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈၼမ်ႉမ ။

“မႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မႄႈယႂ်ႇၵေးလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် တူၵ်းယူႇၼႂ်းၵႄႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်လႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် မႃးႁူမ်ႈ ၵၼ်ယႃႉမၼ်း၊ ႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးပုၼ်ႈတႃႇၶဝ်ယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁဝ်းၶႃႈ လီဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉႁူမ်ႈၵႅတ်ႇၶႄ ႁၵ်ႉသႃ မႄႈၼမ်ႉလႄႈ သၽႃဝ မိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၶဝ်ႈပႃးႁူမ်ႈသၢင်ႈဢေႃႈ။ မုင်ႈမွင်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူႈၵေႃႉ တေႁူမ်ႈပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းႁူမ်ႈၵႅတ်ႇၶႄ မႃးထႅင်ႈတင်းၼမ်ယူႇ”- ၸၢႆးႁေႃသႅင်သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းထုင်ႉၼမ်ႉမၼႆႉ လႆႈႁူပ်ႉၺႃးတၢင်းလိူတ်ႇမႆႈ ယွၼ်ႉၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ၶွမ်ႊပၼီႊငူၺ်ႇယီႇ ပလႄး ဢၼ်ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ မႃးၶုတ်းသေ ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁုပ်ႈယိုတ်း ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃးယဝ်ႉ ဢွင်ႈ ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်သိုပ်ႇၶႂၢၵ်ႈၶုတ်းၵႂႃႇထိုင် တီႈဢွင်ႈႁူဝ်ၼမ်ႉႁူဝ်ၼႃးၾႃႉ တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် တိုၼ်းႁၵ်ႉ သႃဝႆႉ ဢမ်ႇပၼ်ၽႂ်မႃးယႃႉ မႃးၵဝ်း ၼႆယဝ်ႉ။