ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် (ၸဝ်ႈၾႃႉၶေမႃးရတ်းထ) ၽူႈယုၵ်ႉမုၼ်းလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်လႄႈမိူင်းၵဵင်းတုင်

ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် ဢၼ်သၢင်ႈပဵၼ်ဢၼုသႃဝရီႊ ၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉယူႇတီႈၽၵ်းတူဝဵင်းပႃႇလႅင် မိူင်းၵဵင်းတုင် ၼၼ်ႉ လႆႈသၢင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 20/09/2020 လူၺ်ႈပဵၼ်မဵတ်ႇမၢႆ မိူင်းၵဵင်းတုင် လႄႈ လႆႈၸတ်းပၢင် မင်းၵလ “မူင်းၶူလ်း” (မင်ႇၵလႃႇ) ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶေမႃးရတ်းထ ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းတုင် တူၼ်တီႈ 32 ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ် ယုၵ်ႉမုၼ်း မိူင်းၵဵင်းတုင်ႁုၼ်ႈႁိူင်းယိင်ႈယႂ်ႇ။

ဢၼုသႃဝရီႊႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် ဢၼ်သၢင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ၸွမ်းၼင်ႇၸုမ်းပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃလႄႈ ယူၵ်ႉယွင်ႈပိုၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၵဵင်းတုင် မီးတင်းၾၢႆႇသူင်ၶ်(သင်ၶ) ၸွမ်းပိူင်တိုဝ်းၵမ်လၢႆးသႃသၼႃ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 9 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2020 ။

ၸုမ်းမႅတ်ႇပႅင်းပႂ်ႉပႃးႁၵ်ႉသႃပိုၼ်းလႄႈၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးမိူင်းၵဵင်းတုင်လႆႈမွပ်ႈမၢႆႁႂ်ႈၸၢင်ႈလေႃႇ တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇ(မိူင်းမၢၼ်ႈ တလေး) ပဵၼ်ၽူႈသၢင်ႈလေႃႇႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸဝ်ႈၾႃႉမႁႃၶၼၢၼ် တႃႇဢဝ်မႃးႁဵတ်းပဵၼ်ဢၼုသႃဝရီႊ 2 တီႈ။
ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၶႅၵ်း ၶိုင်ႈတူဝ်ဢၼ်ဢဝ်မႃးပၵ်းတင်ႈတီႈၽၵ်းတူဝဵင်းပႃႇလႅင်မိူင်းၵဵင်းတုင်ယဝ်ႉ ယင်းမီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈလေႃႇတဵမ်တူဝ် သုင် 9 ထတ်း ထၢၼ်တင်း တၢင်းၵႂၢင်ႈ 8 ထတ်း တႃႇဢဝ်မႃးတင်ႈတီႈၵၢင်ဝဵင်းၵဵင်းတုင် တီၵၢတ်ႇၵဝ်ႇ ၵဵင်းၸၼ် သေ ႁဵတ်းပဵၼ်သူၼ်မွၵ်ႇႁွပ်ႈလွမ်ႉယဝ်ႉ ယင်းတွင်ႈမၢႆပိုၼ်းၵႅပ်ႈၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ဝႆႉ ပဵၼ် 4 ၽႃသႃ လိၵ်ႈတႆးၶိုၼ် လိၵ်ႈတႆးလူင် လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ လႄႈ လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်း(ဢိင်းၵလဵတ်ႈ)။

ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် မိူင်းၶေမႃးရတ်းထ(ၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းတုင်) ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ် 10 ပီၵေႃးၸႃႇ 1143 ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈၾႃႉသၢမ်မိူင်းၵဵင်းတုင်။

ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉၶေမႃးရတ်ႉထ (ၵဵင်းတုင်) ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈလူင်းသႅင် လႄႈလႆႈၶဝ်ႈၿူၶျ်ႇ ပဵၼ်သႃမၼဵရ်း(ၸဝ်ႈသၢင်ႇ – သႃမၼေႇ) ႁဵၼ်းႁူႉၵၢၼ်သႃသၼႃထမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ။

ယၢမ်းၼၼ်ႉ မိူင်းၵဵင်းတုင်ယူႇၼႂ်းၽွင်းၶၢဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်းၵဵင်းမႆႇတိုၵ်းၵၼ် တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇႁိမ်ယိုတ်းဢဝ် မိူင်း ၵဵင်းတုင်လႄႈ ၸဝ်ႈလူင်းသႅင်(ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်) ၸင်ႇသိၵ်း(ထႂၢၵ်ႇ) ဢွၵ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းသေမႃးၸွႆႈၸဝ်ႈၵွင်တႆး ၵေႃႉပီႈတေႃႇသူႇတိုၵ်းတေႃးၵူႈၾၢႆႇဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးပူၼ်ႉပႅၼ်ၶႂၢၵ်ႈဢဝ်မိူင်းၵဵင်းတုင် လူၺ်ႈၸႂ်ႈႁၢၼ်ႁၢဝ်ႈႁတ်းငၢၼ်။

ဝၢႆးသေၸဝ်ႈၵွင်တႆး လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵဵင်းတုင် ၼႂ်းၵေႃးၸႃႇပီ 1163 မႅၼ်ႈၶၢဝ်းၽွင်းမိူင်းၵဵင်းမႂ်ႇ ၸတ်းၽႅၼ် “ၵဵပ်းၽၵ်းၽၵ်းသႂ်ႇသႃႉ ၵဵပ်းၶႃႈသႂ်ႇမိူင်း” ၶွင်လၢၼ်ႉၼႃးၼၼ်ႉ တၢင်းၵဵင်းမႂ်ႇ လႆႈဢွၼ်ႈဝွၼ်းၵွမ်ႇၸႂ် ၸဝ်ႈၾႃႉၵွင်တႆး ႁႂ်ႈယူၵ်ႉယၢႆႉၶၢႆႉဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၵဵင်းတုင် ၶဝ်ႈမႃးယူႇၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၸဝ်ႈၾႃႉၵွင်တႆးလႄႈ ၸိူဝ်ႉႁိူဝ်ႇ သၢႆၶိူဝ်းလုၵ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၵိုတ်းလိူဝ်ၶွင်ၸဝ်ႈၾႃႉသၢမ်ထႅင်ႈ 6 ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈယိုၼ်းယွမ်းလူၺ်ႈ ၸဝ်ႈၵွင်တႆး သေယွၼ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်းၵဵင်းသႅၼ်။

ၵိုတ်းလိူဝ်ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ၵွႆး ဢၼ်ဢမ်ႇပႆႇယွမ်းၵၢၼ်ႉသေတၢမ်လူင်းၵႂႃႇၸွမ်း လႄႈယင်းတိုၵ်ႉယူႇပႂ်ႉတေႃႇတၢၼ်ႈ တိုၵ်းတေႃးၵႅတ်ႇၶႄမိူင်းၵဵင်းတုင် ႁူမ်ႈဝႃႈလႆႈတိုၵ်းတင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းႁိုင်ထိုင် 11-12 ပီ ၵွႆးၵေႃႈ ဢမ်ႇတိုၵ်းပေႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႆႈ။ လိုၼ်းသုတ်းမိူင်းၵဵင်းတုင် လႆႈတူၵ်းၵႂႃႇတႂ်ႈၵမ်မိုဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။

ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ၸင်ႇလႆႈဢွၼ်ဢဝ်ၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလူင်းၵႂႃႇယူႇၸွမ်းၸဝ်ႈၵွင်တႆးတီႈၵဵင်းသႅၼ်။ မိူဝ်ႈတၢင်း ၵဵင်းမႂ်ႇ လႆႈႁူႉၶၢဝ်ႇၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ၵႂႃႇယူႇတီႈၵဵင်းမႂ်ႇ။ ၵွႆးၵႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇယိုၼ်းယွမ်း ၵွပ်ႈႁၼ်ဝႃႈ သင်ၸိူင်ႉဝႃႈၵႂႃႇယူႇတီႈၵဵင်းမႂ်ႇၸိုင် တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႄႈၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးတႆးၶိုၼ်မူၺ်ႉႁၢႆဝၢႆးဝွတ်ႈၵႂႃႇပႅတ်ႈ
မူတ်းသဵင်ႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ၸင်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းၸႂ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်ႈမိူဝ်း မိူင်းၵဵင်းတုင် ၶိုၼ်း ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။

ၵေႃးၸႃႇပီ 1176 ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈတီႈဢၢင်ႇဝ လႆႈတႅင်ႇတင်ႈ ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵဵင်းတုင် ၶိုၼ်းၽွင်းငမ်းမိူင်းၵဵင်းတုင် လႄႈလႆႈတင်ႈၸိုဝ်ႈၼၢမ်းဝႃႈ ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ်မႁႃသိႁပူၼ်းရ်သုထမ်းရႃးၸႃးထိရၢၶျ်ႉ။

ၵေႃးၸႃႇ ပီ 1181 မိူင်းၵဵင်းတုင်ယူႇၼႂ်းၵႂၢမ်းႁူမ်ႈယဵၼ်ႁိၼ်ႉၼွၼ်း ဢမ်ႇမီးသိုၵ်းသိူဝ်သင်သိင်ယဝ်ႉလႄႈ ၸဝ်ႈမႁႃ ၶၼၢၼ် ၸင်ႇလႆႈတႄႇပူၵ်းပွင်ယုၵ်ႉမုၼ်းမိူင်းၵဵင်းတုင်ၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်းမႂ်ႇ သၢင်ႈၽၵ်းတူမိူင်း(ၽၵ်းတူဝဵင်း) သၢင်ႈဝတ်ႉ ဝႃးဢႃးရၢမ်းလႄႈတမ်းဝၢင်းပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်ပၼ်သင်ၶၽရႃႉသူင်ၶ် ယုၵ်ႉမုၼ်းပွၼ်ႈထႅမ် ပၢႆးပၺ်ၺႃ။

ၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉလူင်ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈယုၵ်ႉမုၼ်းၽႃးသႃလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်လႄႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်ၽႃးသႃ လၵ်းမၼ်ႈၶွင်မိူင်းၵဵင်းတုင် မႃးတေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉလႄႈလႆႈထုၵ်ႇယွင်ႈယေႃးၼၢမ်း ၶိုၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶူးမေႃၸဝ်ႈၼိုင်ႈ။
ၸဝ်ႈမႁႃၶၼၢၼ် ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၽွင်းမိူင်းၵဵင်းတုင်လႆႈ 44 ပီ သၢင်ႈဝၢၼ်ႈပႅင်မိူင်းႁၵ်ႉသႃၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး ၽႃးသႃတႆးၶိုၼ်မၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်းယၢဝ်းႁူမ်ႈတင်းသႃသၼႃးပုတ်ႈထမွၼ်းထမ်းၸဝ်ႈၼႂ်းၵဵင်းတုင်ပဵၼ်တီႈႁုင်ႈႁိူၼ်းတေႃႇထိုင်မၼ်းၸဝ်ႈပေႃးႁူမ်ႇပူၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇမိူဝ်ႈလိူၼ်ပႅတ်ႇလွင်ႈ 11 ၶမ်ႈ ၵေႃးၸႃႇပီ 1219 ၽွင်းဢႃယုၽၼ်းသႃ ၸဝ်ႈလႆႈ 76 ပီ ။