ပီမႂ်ႇ သၢင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉႁႂ်ႈယိင်ႈယႂ်ႇ

ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉၶွင်ၽႂ်ၶွင်မၼ်း တင်းဢၼ်ဝူၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈႁဵတ်းလႆႈဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈ။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈၵူၼ်းၵွႆး သတ်းၵေႃႈ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉၶွင်ၶဝ်ယူႇ။ ႁူမ်ႈဝႃႈဢမ်ႇၼၵ်းၼႅၼ်ႈ ဢမ်ႇႁွပ်ႈၶွပ်ႈထီႇထူၼ်ႈၵေႃႈ တႃႇႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ မၼ်းလႄႈၵၢၼ်တေႃႇသူႈမၼ်းမိူဝ်ႈမၼ်းထူပ်းၽေးၽႆးၼၼ်ႉ တႃႇဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈလႄႈယူႇလွတ်ႈ မၼ်းတိုၼ်းလႆႈ ၸႂ်ႉဢွၵ်းဢေႃမၼ်းဝူၼ်ႉယူႇ။

ပၢႆးဝူၼ်ႉလီ ၶိုတ်းငဝ်းလၢႆး တၵ်ႉၼၢႆမႅၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ  တူင်ႇဝူင်းၵႂၢင်ႈ တူဝ်ထူပ်း ၼမ် ၸင်ႇၵိူတ်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်လီငၢမ်းဢွၵ်ႇမႃး လႄႈ ႁဵတ်းၸွမ်းမႅၼ်ႈယမ်ထိုင်တီႈလႆႈ။ ၵၢၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းၵမ်းၼမ် ၽႆႇၾၼ်ၵၼ် ၶႂ်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလႅတ်းၽၢႆ ၶႂ်ႈမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽႃဝတူဝ်ၵဝ်ႇၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ် ၸွမ်းၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇမီးယူႇၼၼ်ႉၵွႆး။ ၵၢၼ်ႁႃတၢင်းႁူႉ ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်ၶတ်းၸႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ် ပိုၼ်ႉ ထၢၼ်လူင်မၼ်းယဝ်ႉ ပေႃးတၢင်းႁူႉၼမ်ႉၵတ်ႉဢမ်ႇထိုင် ပႆႇပဵင်းပေႃးၸိုင် ၵႃႈပေႉၶႂ်ႈဝူၼ်ႉ မိူဝ်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉဢမ်ႇထိုင် တၢင်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၵေႃႈတေပႆႇထိုင် ဢမ်ႇၵိုင်ႇထိုင်တီႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းမုင်ႈမၢႆ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ဝူၼ်ႉ။

ပိူင်လူင်မၼ်းထုၵ်ႇလႆႈသၢင်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇႁႂ်ႈပဵင်းပေႃးၵိုင်ႇတင်းၵႂၢမ်းၾၼ် ဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁၼ်ၼမ်ႉ ႁၼ်တူဝ်လႆႈ။ ပေႃးဢမ်ႇၸိူင်ႉၼၼ် ၵႂၢမ်းၾၼ်လႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉႁဝ်းမၼ်းတေၵႂႃႇၵေႃႉတၢင်းတၢင်းတင်းတၢင်းႁဵတ်းႁဝ်း ဢၼ်ၼမ်ႉၵတ်ႉဢမ်ႇပဵင်းပေႃး မိူဝ်ႈၼမ်ၵတ်ႉဢမ်ႇပဵင်းပေႃးၵေႃႈ တေဢမ်ႇထိုင်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉလႆႈ မိူၼ်ၵႂၢမ်းထုင်း ဢၼ်ဝႃႈ “ႁဵတ်းၽြႃးပဵၼ်လိင်း”ၼႆၼၼ်ႉၵွႆး။

ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၵေႃႈလီ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းယိူင်းမၢႆလူင်ႁဝ်းဢၼ်မုင်ႈဢၢၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉ သုင်လိူဝ် ၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်ႁဝ်းမီးလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈပႆႇထိုင်တီႈထိုင်တၢင်း မၢင်လိူင်ႈမၢင်ဢၼ် ဝူၼ်ႉလႆႈယူႇၵေႃႈႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ ၵွပ်ႈငဝ်းလၢႆးဢမ်ႇပၼ် ၵွပ်ႈပႆႇမႅၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ၵွပ်ႈပႆႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ ပႆႇမႅၼ်ႈတိုဝ်ႉတၢင်း ၵွပ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းငိုၼ်းတွင်း လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶႂၢၵ်ႇၼၢမ်လူင်ၶႂၢင်တၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ယွၼ်ႉၵွပ်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉႁဝ်း ပႆႇတေႃႇတၢၼ်ႈ ယႃႉၽဵဝ်ႈလႆႈၶႂၢၵ်ႇၼၢမ် ဢၼ်ၶႂၢင်တပ်ႉတၢင်းၵႂႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉၵွႆး။

ဢၼ်ဝႃႈ ငဝ်းလၢႆးပႆႇပၼ်ဝႃႇ ပႆႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းဝႃႇ ပႆႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈၵွပ်ႈဢမ်ႇမီးၼမ်ႉ ၵတ်ႉၼၼ်ႉၵွႆး။ ၵႂၢမ်းၶႂၼ် ပိူၼ်ႈဝႃႈ “ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၶဝ်သၢင်ႈငဝ်းလၢႆး ၽူႈဢေႇမႄႈၶဝ် ဢၢင်ႈငဝ်းလၢႆး”။ ၾူၼ် ၵတ်း မႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈလူင်ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ၶေႃႈဢၢင်ႈလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွမ်းႁပ်ႉလႆႈဝႃႈ ႁဝ်းပႆႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်တေတေႃႇသူႈၶၢမ်ႈပူၼ်ႉမၼ်းလႆႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေဝူၼ်ႉဢွၵ်ႇလႆႈဝႃႈတေႁဵတ်းႁိုဝ်ၽႃႇလၢၼ်ႇၼႆႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ႁဝ်းၵေႃႈ လၢတ်ႈလႆႈဢၼ်ယူႇပဵၼ်ၵွႆး ဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်။ သႄႉၼႄးထတ်းသၢင်ၵၼ်လႆႈလွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း သေ ဢမ်ႇဝူၼ်ႉမႄးၸီႉၼႄသဵၼ်ႈတၢင်းၶၢမ်ႈၸၼ်ႉပၼ်ၵၼ်လႆႈ။

မိူဝ်ႈတၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇၼမ်ႉၼၵ်းဢမ်ႇပၢႆႈပိူင်ႈၵၼ်ၵေႃႈ မီးၵႂၢမ်းထဵင်ၵၼ် မီးပၼ်ႁႃၵၼ် ၵဝ်သႄႉမႂ်း မႂ်းၼႄးၵဝ် မိူၼ် ယူၵ်ႉတၢင်းၽိတ်းတဵင်သႂ်ႇႁူဝ်ၵၼ်ၵွႆး ဢမ်ႇမီးလွင်ႈတေႁူမ်ႈၵၼ်ဝူၼ်ႉသွၵ်ႈႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်တေပွင်ႇႁွတ်ႈၸူး ယိူင်းမၢႆလူင် တီႈဢၼ်ႁဝ်းလၢႆလၢႆၵေႃႉ ၽႆႇၾၼ်မုင်ႈမွင်းၵွႆးပႆႇပေႃး ယင်းသူၼ်းတုမ်ႁႃပိူၼ်ႈ မႃးပဵၼ်ၾၢႆႇၸွမ်းထႅင်ႈ    လူးၵွၼ်ႇ။ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁဵတ်းၽဵတ်းယဝ်ႉဢမ်ႇဝႃႈ သမ်ႉပၢႆၼႄးပိူၼ်ႈပဵၼ်ၵေႃႉၽိတ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းယဝ်ႉႁိုဝ် ၸိူဝ်းႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈပိၼ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈပၢႆးဝူၼ်ႉ ၵိုတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈသႄႉသွမ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈသေ ႁူမ်ႈ ၵၼ် ၸွႆႈဝူၼ်ႉၶူၼ်ႉႁႃသိင်ႇမႂ်ႇမႂ်ႇဢၼ်တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း ႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ႁဝ်း ႁုင်ႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ လိူဝ်သေၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇမီးသင်တေလီလိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈယဝ်ႉ ပိၼ်ႇပႆႇတၢင်းႁူႉ လႅၵ်ႈ လၢႆႈပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢမ်ႇၵႂႃႇၾိုၼ်ႉၶူၼ်ႉတိူၵ်ႇၼႃးယိူဝ်ႈၼဝ်ႈ ၵႂၢမ်းၵဝ်ႇဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈ လႄႈပဵၼ်ၵၢၼ်သၢင်ႈ ပၼ်ႁႃ မႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉ။

လူၺ်ႈၵၢၼ်ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇၽွမ်ႉၵၼ် တိုဝ်တၼ်တေႃႇၵၼ် ၵဝ်ဢမ်ႇယွမ်းမႂ်း မႂ်းဢမ်ႇယွမ်းၵဝ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၸႅၵ်ႇၽႄၵႂႃႇဢဝ်ၸွမ်းၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းၶွင်မၢၼ်ႈ ၵႂႃႇယူႇၾၢႆႇမၢၼ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းႁႅင်း ဢေႇယူပ်ႈလူင်း ပဵၼ်ႁဵတ်ႇၽူလ်(ႁေႇတုၽလ) ၸဵမ်မိူဝ်ႈ “တေဢဝ်ႇၵွၼ်းၶေႃၸွမ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇဢဝ်ၸွမ်းမၢၼ်ႈ” ၼၼ်ႉမႃး ႁၼ်ၽူလ် မၼ်းတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

သိုပ်ႇၵႂႃႇၼႆႉပေႃးတိုၵ်ႉတေပဵၼ်ၼၼ် ယႃႇဝႃႈတေထိုင်လႆႈတီႈယိူင်းမၢႆလူင်ႁဝ်းလႃႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၵေႃႈ တေယဵၼ်းႁၢႆ ၵၢႆပဵၼ်ပိူၼ်ႈၵႂႃႇ လိူၼ်ယဝ်ႉလိူၼ် ပီယဝ်ႉပီၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ၶဝ်ႈလွၵ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၵူတ်ႉဢဝ်မိူင်းၵွႆးဢမ်ႇၵႃး ပိူၼ်ႈသိုပ်ႇ ဢိုၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်း မူၺ်ႉႁၢႆသဵင်ႈ။

ပေႃးၶႂ်ႈႁူႉၼႆ ၼပ်ႉသွၼ်ႇတူၺ်းၵေႃႈလႆႈ ပူၼ်ႉမႃး 30-40 ပီၼၼ်ႉၼႂ်းဝၢၼ်ႈၶူင်ႇႁဝ်း ႁိူၼ်းတႂ်ႈႁိူၼ်းၼိူဝ် မီးႁိူၼ်းၽႂ် လၢႆလၢႆ ၼႂ်းမိူင်းဢွၼ်ႇႁဝ်းမီးၵူၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်လၢႆလၢႆ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းသင်လၢႆလၢႆ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်လူး ၵူၼ်းႁိမ်းႁိူၼ်းႁဝ်း ႁိူၼ်းတႂ်ႈႁိူၼ်းၼိူဝ် ၼႂ်းမိူင်းၼႂ်းဝဵင်းဢွၼ်ႇႁဝ်း မီးၵူၼ်းၶိူဝ်းသင်လၢႆလၢႆ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းသင်လၢႆလၢႆ ၶူဝ်းၼုင်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢွၼ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၼုင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်  ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵၢၼ်ယူႇၵိၼ်ႁဝ်းပဵၼ်ႁိုဝ် ။

တင်ႈတႄႇၶုၼ်တႆးႁဝ်းၶိုၼ်းပူၵ်းတင်ႈမိူင်းၵွၼ်းၶေႃလႆႈမႃး 2117 ပီ သေတႃႉ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းယူႇၼႂ်းထႃႇၼ ဢီႈသင် ႁဝ်းႁၢၼ်ႉၸႂ်တေယူႇၵႂႃႇၼႂ်းၽႃဝမိူၼ်ၼႆၵွႆးယဝ်ႉႁိုဝ်။ ပေႃးႁဝ်းယင်းပႆႇႁတ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈၼမ်ႉၼမ်း(ဢၵျၢင်ႉ) ပၢႆးဝူၼ်ႉ ပဵၼ်ၵဝ်ပဵၼ်မႂ်း ပဵၼ်ၵုမ်ႇပဵၼ်ၾုင် ပဵၼ်မုၵ်ႉပဵၼ်ၸုမ်းၵဝ်မႂ်းသေ လႃႇဝႃႈသႄႉၼႄး ႁႃလိူင်ႈတၢင်းၽိတ်း သႂ်ႇၵၼ်  ဢမ်ႇႁၼ်ၽွၼ်းလီၵၼ် ဢမ်ႇပိၼ်ႇပႆႇယူၵ်ႉယွင်ႈၵၼ် ဢမ်ႇၼပ်ႉၼႃႈထိုဝ်တႃၵၼ် ဢမ်ႇပႅတ်ႈဢၶတိ ဢမ်ႇယွမ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈပၢႆးဝူၼ်ႉယူႇတိၵ်းတိၵ်းတႄႉ တေႁၢင်ႈၸႃႉၵႂႃႇလိူဝ်ၼႆႉၵႂႃႇထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်းၵွႆးယဝ်ႉ။ တၵ်းဢမ်ႇ မီး တၢင်းတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႄႈ ယိူင်းမၢႆလူင်ႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈတေၾၼ်ၶၢင်ႉ ႁၢင်ႉပႅတ်ႈလၢႆလၢႆၵွႆးယဝ်ႉ။

–