Tuesday, March 19, 2024

ၵူၼ်းဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းတေတႅမ်ႈၸိုဝ်ႈတၢင်း တင်းလိၵ်ႈတႆးပႃး ၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇ ပႆႇမၵ်းမၼ်ႈ

Must read

ၵူၼ်းမိူင်းဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၶတ်းၸႂ်တႃႇလႆႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးသႂ်ႇပႃး တီႈပၢႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း ၼႂ်းပွၵ်ႉယွမ်ႇ ၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇပႆႇတူၵ်းလူင်းပၼ်ဢၼုယၢတ်ႈ။

ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢွၵ်ႊထိူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 2022 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းပွၵ်ႉ 2 ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ် တိုတ်ႉၸၼ်ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇတီႈ (Map ) ၼႂ်းပွၵ်ႉယွမ်ႇ ၽႅၼ်ဢၢၼ်းတႅမ်ႈၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၼႂ်းၵိဝ်ႇသွႆး တင်းၾၢႆႇတႆးပႃး၊ လွင်ႈၼႆႉ တၢင်ႇထိုင်ၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ ဝႆႉသေ ယူႇတီႈၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ ယိုၼ်ႈလိၵ်ႈဝႆႉၸူး တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇ  ၸႄႈဝဵင်းဝႆႉ၊ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇတုမ်ႉတွပ်ႇမႃးၶိုၼ်းဝႃႈႁိုဝ်လႄႈၵူၼ်းမိူင်းမွင်းပႂ်ႉဝႆႉယူႇ ဝႃႈၼႆ။

- Subscription -
ၽႅၼ်တီႈ တႃႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးသႂ်ႇၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း တီႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း

ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “  ယၢမ်းလဵဝ် ပႂ်ႉၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇမၵ်းမၼ်ႈ မႃးၵူၺ်းယဝ်ႉၶႃႈ။ သင်ဝႃႈ ၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈလူင်းမႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တေႁဵတ်းၵမ်းလဵဝ်။ တေတႅမ်ႈသွင်ၽႃသႃ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉ တေပဵၼ် သဵင်တႆး တႅမ်ႈလိၵ်ႈမၢၼ်ႈ – လိၵ်ႈတႆး ႁဵတ်းၼႆၶႃႈဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပွၵ်ႉ 2 ဢွၼ်ၵၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း ၸွမ်းပွၵ်ႉယွမ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ တေႁႂ်ႈ ဢွၵ်ႇသဵင်တႆး မိူၼ်ၼင်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်းပဵင်းၶမ်း တၢင်းၾၢႆႇမၢၼ်ႈ တေတႅမ်ႈဢွၵ်ႇသဵင်တႆး (ပိန်းခမ်းလမ်း) ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆ။

“သင်ဝႃႈ ၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈလူင်းမႃးယဝ်ႉၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တေႁၢင်ႈႁႅၼ်း ဢဝ်ၼမ်ႉယႃႈ တႅမ်ႈသႂ်ႇၸွမ်းၶႅပ်းလဵၵ်း ၸွမ်းၽႃဢုတ်ႇဝႆႉၵမ်းလဵဝ်။ သင်ဝႃႈ မီးငိုၼ်းမႃးၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇတေႁဵတ်းၶႅပ်းလဵၵ်း ၶႅပ်းသတီးသႂ်ႇၶႃႈဢေႃႈ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ ႁႂ်ႈၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈလူင်းမႃး ပၼ်ဢွၼ်တၢင်းၵွၼ်ႇၶႃႈ”- ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ပိုၼ်ႉ တီႈ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 4 လိူၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇလိူမ်ႈလၢႆႇ ၸႄႈဝဵင်း ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈထိုင်ၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ ႁႂ်ႈႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ ပွၵ်ႉယွမ်ႇ ႁၢင်ႈၽႅၼ်လိၼ်ပွၵ်ႉသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်ႇထိုင်ၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ ႁႂ်ႈၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ တၢင်ႇထိုင်တီႈႁွင်ႈ ၵၢၼ်ၾၢႆႇလိူမ်ႈလၢႆႇ ၸႄႈဝဵင်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းလၢတ်ႈ။

“သဵၼ်ႈတၢင်းႁဝ်း ပွၵ်ႉႁဝ်း ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးမွၼ်ႈသူပ်းလၢတ်ႈငၢႆႈ တွင်းငၢႆႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း မီးသုၼ်ႇတၢင်ႇပၼ် ၸိုဝ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်း ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇယူႇ။ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်း တၢင်ႇ ပၼ်ၸိုဝ်ႈတႆးႁဝ်းၶႃႈၼႆၸိုင် ပိူၼ်ႈတေမႃးတၢင်ႇပၼ်ႁဝ်းၶႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်းလၢၼ်း၊ ပၢၼ်ႇတူႉလလၢၼ်း၊ ၵျၢၼ်ႇၸိတ်ႉတႃးလၢၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ပၼ်ႁဝ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ သင်ႁဝ်းၶႃႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်ၵၼ်တင်းၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ ၵၢင်ႉၵႄႇထဝ်ႈဝၢၼ်ႈထဝ်ႈၼႃး ၵူၼ်းၼုမ်ႇသေ ႁူမ်ႈၵၼ်တႅမ်ႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈတႆးၼႆၸိုင် မၼ်းတေပဵၼ်ဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇယဝ်ႉ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တုၵ်း ယွၼ်းႁႂ်ႈၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၸိုဝ်ႈပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်း ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵေႃႈ ပိူၼ်ႈတေမႃးႁဵတ်းပၼ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးပိူၼ်ႈမႃး ႁဵတ်းၼႆ ပိူၼ်ႈတေလိူၵ်ႈၸိုဝ်ႈၾၢႆႇတၢင်းမၢၼ်ႈသေ သႂ်ႇပၼ်ႁဝ်းယဝ်ႉၶႃႈ လွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ မႆႈၸႂ်သေ ၼႅတ်ႈႁဵတ်းၼႅတ်ႈ တၢင်ႇၶႃႈဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းပွၵ်ႉယွမ်ႇ ဢၼ်ဢွၵ်ႇသဵင်တႆး တႅမ်ႈလိၵ်ႈမၢၼ်ႈ – လိၵ်ႈတႆး သွင်ၽႃ သႃၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ တီႈပွၵ်ႉ 9 တီႈလဵဝ်ၵူၺ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈ။

သဵၼ်ႈတၢင်းၼႂ်းဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း

ၸွမ်းၼင်ႇသဵၼ်ႈမၢႆၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၼႂ်းပွၵ်ႉသေ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းၼႆႉ တင်းမူတ်းမီး 10 ပွၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇသမ်ႉ မီး 49 ဢိူင်ႇ ႁူမ်ႈၵူၼ်းမီးမွၵ်ႈ 170,000 ၵေႃႉ  ။

မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႇၼိုင်တူင်ႇဝူင်းတႆး ၼႂ်းၼမ်ႉလၢၼ်း ၵူႈၸုမ်းၸုမ်း၊ ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ လၢႆလၢႆႁွင်ႈၵၢၼ် ႁူမ်ႈၵၼ် ပူၵ်းပၢႆႉ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်၊ ၸွမ်းၼႂ်းၵိဝ်ႇပွၵ်ႉ။ ဢၼ်ပႃးတူဝ် လိၵ်ႈတႆး – လိၵ်ႈမၢၼ်ႈလႄႈ လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်း သၢမ်ၽႃသႃ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်လႄႈ ၸွမ်းၼႂ်းၵိဝ်ႇပွၵ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်း မူတ်း ဢမ်ႇယွမ်း 70 ဢၼ် ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ပွင်ၵၢၼ်ၾၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – “လီဢေႃႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတၢင်ႉယၢၼ်းပၢႆးဝူၼ်ႉလီတႄႉယဝ်ႉၶႃႈ။ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းႁဝ်း ၸိုဝ်ႈပွၵ်ႉႁဝ်း လီဢွၼ်ၵၼ်တႅမ်ႈသႂ်ႇပၼ်ပႃးလိၵ်ႈတႆး။ လီၸႂ်ႁႂ်ႈပႃးလိၵ်ႈတႆး လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈၸွမ်းၼႆ လိၵ်ႈႁဝ်းတေမၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်းယၢဝ်း။ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၵေႃႈႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်မဵတ်ႇမၢႆဢၼ်မီးတီႈပွင်ႇ ဢၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆ လီၶုၵ်းၶူၼ်ႉၸိုဝ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈသေသႂ်ႇဝႆႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတီႈတၢင်ႉယၢၼ်းတီႈလဵဝ် ။တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇဝဵင်းၵေႃႈလီဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းဢေႃႈ။ ပေႃးဢမ်ႇႁဵတ်းတူၺ်းၼႆ လွင်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈႁဝ်းပိူၼ်ႈတဵၵ်းတဵင်ထိုင်လႂ်ယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းႁဵတ်းလႆႈထိုင်လႂ်ယဝ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းတေဢမ်ႇႁူႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ပူၼ်ႉမႃးၽွင်းပၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၽွင်းငမ်းႁဵတ်းၶုၼ် ပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 10 -20 ပီ  သိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈလိၵ်ႈတႆးၼႆႉပဵၼ်လိၵ်ႈၵူၼ်းထိူၼ်ႇၼႆသေ ဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉတႅမ်ႈ/ၸႂ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆပေႇတႆး ဢမ်ႇပၼ်တႅမ်ႈၸွမ်းဝၢၼ်ႈၸွမ်းဢိူင်ႇ။ ၽွင်းပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယင်းၶတ်းၸႂ် တႅမ်ႈ/ၸႂ်ႉမႃးႁႂ်ႈလႆႈယူႇ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၽူႈႁၵ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ၶႆႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

“ၽွင်းပၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼဝတ ၽွင်းငမ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁၢမ်ႈၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆး ။ ၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး။ ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ႁၵ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးတႆးၼၼ်ႉ တႅမ်ႈသႂ်ႇပၢႆႉပႅၼ်ႈသေ ဢဝ်ၵွင်ႉဝႆႉၼႃႈႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ၼႂ်းဝၢင်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ယၢမ်ႈႁၼ်မႃး။ ၽွင်းၼၼ်ႉပိူၼ်ႈယင်းၶတ်းၸႂ်မႃးၸိူင်ႉၼႆ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ဢၼ်မႄးတႅမ်ႈၸိုဝ်ႈတၢင်း ၸိုဝ်ႈပွၵ်ႉၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁၵ်ႉသႃသေ ႁဵတ်းၵႂႃႇၶိုၼ်းၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယူႇၶႃႈ ”- ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈပီ 2017 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၽွင်းလူင်ၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး မိူဝ်ႈပၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်းၼၼ်ႉ ပၼ်ဢ ၼုၺၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ ပၢႆႉၸိုဝ်ႈဝဵင်း၊ ၸိုဝ်ႈတၢင်းၼၼ်ႉ တႅမ်ႈပႃးတူဝ်လိၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းပိုၼ်ႉတီႈၽႂ်မၼ်းလႆႈယူႇ ၼႆလႄႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းၼမ်ႉလၼ်ႈ၊ ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ ဢိၵ်ႇလၢႆလၢႆဝဵင်း ၶတ်းၸႂ်တႅမ်ႈသႂ်ႇၸိုဝ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း ပွၵ်ႉယွမ်ႇလူၺ်ႈတၢင်းလိၵ်ႈတႆး ႁႂ်ႈလႆႈ။ ပႃးၸဵမ်ပၢႆႉၶဝ်ႈ/ဢွၵ်ႇဝဵင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈၽွင်းတႅၼ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းမႃးတင်းလိၵ်ႈတႆး လႆႈဝႃႈယဝ်ႉတူဝ်ႈတင်းၼမ် ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း