Tuesday, March 19, 2024

ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ တီႈမိူင်းၸဵင်းတုင်

Must read

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 19 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ၼႂ်းပီ 2018 ၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၼႃးမုၼ်လီ တီႈဝဵင်းၸဵင်းတုင်။ ပၢင်ၼႃးမုၼ်လီၼႆႉ ပဵၼ်ပၢင်ၼႃးမုၼ်လူႇတၢၼ်းယၢတ်ႇၼမ်ႉ ၽႃႈၵင်ႈမၢၼ်ႇၵႅဝ်ႈသွၵ်ႇၼႃႈ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈပုတ်ႉထၽြႃးၸဝ်ႈမႁႃမုၼိ တီႈၵၢင်ၸႂ်ဝဵင်းၸဵင်းတုင်၊ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၸဵင်းတုင်ပတ်းပိုၼ်ႉ ဢိၵ်ႇတင်းၼွၵ်ႈၸႄႈတွၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼပ်ႉယမ်ၾိင်ႈပုတ်ႉထၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ၼၼ်ႉတီႈၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵႃႈၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းလၢႆလၢႆတီႈ။

မိူင်းၸဵင်းတုင်

ၵႂႃႇႁူမ်ႈပၢင်ၼႃးမုၼ်တီႈၸဵင်းတုင်ၵမ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈၸဝ်ႈၸူဝ်းမိူင်း ၽူႈၵွၼ်းလုမ်းၵပ်းသၢၼ်ၸုမ်း ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) တီႈဝဵင်းၸဵင်းတုင် ၽိတ်ႈမွၵ်ႇလႄႈ ၶႃႈႁဝ်းတင်းၸဝ်ႈလွၼ်ႉသၢင် ၽူႈၵွၼ်းလုမ်းၵပ်းသၢၼ် တီႈၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ လႄႈၸဝ်ႈသႅင်လီ ၽူႈၵွၼ်းလုမ်းၵပ်းသၢၼ် တီႈၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် လႆႈတၢင်တူဝ်မုၵ်ႉၸုမ်းသေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢဝ်မုၼ်ၸွမ်း ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ပၢင်လူႇတၢၼ်းၽႃႈၵင်ႈမၢၼ်ႇၵႅဝ်ႈတီႈသွၵ်ႇၼႃႈ ၽြႃးၵမ်းၼႆႉ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃးငဝ်ႈမၼ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸူဝ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတင်းၸုမ်းၵူဝ်းပၵမိူင်းၸဵင်းတုင်လႄႈ ပေႃႈဝၢၼ်ႈမႄႈမိူင်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁူမ်ႉၸႂ်သတ်ႉထႃးၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈလူႇတၢၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵမ်ႉထႅမ်ပုတ်ႉထသႃသၼႃ ႁႂ်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းၽႄႈတိူၼ်းၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

- Subscription -

ပေႃးဝႃႈၽြႃးမႁႃမုၼိၼႆ ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းမၼ်းတေဢေႇ။ ပေႃးဝႃႈမႁႃမြၢတ်ႈမုၼိၽြႃး ဢမ်ႇၼၼ် ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇၼႆတႄႉ ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉၸၵ်းမၼ်း တေမီးဢေႇမိူၼ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈသင်ႁွင်ႉၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ တေတွပ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ငၢႆႈငၢႆႈဝႃႈ -ၵွပ်ႈယိူင်ႈဢဝ် (သင်ႇၶႃႇရဢဝ်) ႁၢင်ႈၽြႃးလူင်မိူင်းရၶႅင်ႇ ဢၼ်လိုဝ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈ လေႃႇႁဵတ်းဝႆႉတင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈပၢၼ်ပုတ်ႉထၽြႃးၸဝ်ႈၵူဝ်းတမႁဝ်း ယင်းတိုၵ်ႉ မီးတူဝ်မီးၸႂ်ယူႇၼႆၼၼ်ႉ ဢၢင်ႈပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇသေ ၶႆႈလၢတ်ႈၼႄၵၼ်။ ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇတူၼ်တႄႉမၼ်း ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ်၊ ၼၼ်သေတႃႉ ဢဝ်ၸဵမ်ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ မွၼ်း တႆးလႄႈရၶႅင်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ- ႁၢင်ႈၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇတူၼ်တႄႉမၼ်း ပဵၼ်တူၼ်ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းဝတ်ႉၽယႃးၵျီးၸွင်း ဝဵင်းမၼ်းတလေးၼၼ်ႉၼႆၵၼ် သိုပ်ႇပၢၼ်ယဝ်ႉပၢၼ်တေႃႇမႃး ထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ၽြႃးမႁႃမုၼိ၊ မႁႃႇမြၢတ်ႈမုၼိၽြႃး၊ ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းငိၼ်းဝႃႈမီးလၢႆလၢႆတီႈယူႇ။ ၼႂ်းၵႃႈလၢႆလၢႆတီႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလႆႈႁူႉလႄႈ မီးၸိုဝ်ႈလိုဝ်းသဵင်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈၸႄႈဝဵင်းၸဵင်းတုင်လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း သွင်တီႈၼႆႉ။ ၼၼ်သေၵေႃႈ ဢၼ်တူၼ်ယႂ်ႇလႄႈလိုဝ်းၸိုဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ဢၼ်မီး တီႈဝဵင်းၸဵင်းတုင်ၼႆႉ။ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃးငဝ်ႈမၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈမီးသဵင်ၼႂ်း ႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸဵင်ပီ 19-21 ၼႆႉၼႆၼၼ်ႉယူႇ။

ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ တူၼ်ဢၼ်မီးတီႈဝတ်ႉလူင်ၽယႃးၵျီးၸွင်း ၼႂ်းဝဵင်းလိူဝ်ႇ (ဝဵင်းမၼ်းတလေး) မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းပိုၼ်းမၢၼ်ႈပိုၼ်းရၶႅင်ႇဝႃႈ- ၶုၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ၵႂႃႇတိုၵ်းပေႉမိူင်းရၶႅင်ႇသေ ဢဝ်မႃးတီႈ မိူင်းရၶႅင်ႇၼႆဝႆႉ။ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင် တီႈၵၢင်ဝဵင်းမိူင်းၸဵင်းတုင်ၼႆႉၵေႃႈ ၼႂ်းပိုၼ်းၸဵင်းတုင်တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ- ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းၸဵင်းတုင် တူၼ်တီႈ 39 ၸဝ်ႈၵွၼ်ႈၵႅဝ်ႈ ဢိၼ်းထလႅင် (1837-1937) ႁႂ်ႈသေၼႃး ဢမၢတ်ႈၶဝ် လူင်းၵႂႃႇလေႃႇဢဝ်တီႈဝဵင်းမၼ်းတလေးမႃးၼႆယူႇ။ ၼိမၼ်ႇတၼၵႂႃႇယူႇဝႆႉတီႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ဢွၼ်တၢင်းသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉၸင်ႇၼိမၼ်ႇတၼ လုၵ်ႉဝဵင်းသီႇပေႃႉမႃးထိုင်မိူင်းၸဵင်းတုင် မိူဝ်ႈပီ 1925 ၼီႈ။ ယဝ်ႉၸင်ႇသိုပ်ႇၼိမၼ်ႇတၼမႃးၼင်ႈ ၼႂ်းဝတ်ႉၽၸဝ်ႈလူင် (ဝတ်ႉၽြႃးလူင်) တီႈႁူဝ်ၶူင်ႇၵၢင်ဝဵင်း မိူဝ်ႈပီ 1926 ၼီႈလႄႈ ႁဵတ်းပွႆးပူႇၸေႃႇ ပူးၸႃးတၢၼ်းၶဝ်ႈၿၢတ်ႇ (တၢင်ႇၶဝ်ႈသွမ်းတေႃႇလူင်) ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင်မူၼ်းၾၢႆႇမိူင်း (မႅၼ်ႈလိူၼ် 12 မူၼ်းတႆးတႂ်ႈ) ၵူႈၶူပ်ႇပဵၼ်ပီ ၸိူင်ႉၼႆ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇၼႆႉ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၽြႃးတွင်းလႄႈ ႁႂ်ႈၼႃႈတႃၸဝ်ႈၸိုၼ်ႈသႂ်ယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉ 15 ဝၼ်းလႂ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်လပ်းလိူၼ်မူၼ်း လႆႈၶတ်းၸဵတ်ႉပၼ်မိူဝ်ႈယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ 05:00 မူင်းၼၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၶုပ်ႉဝႆႈမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ၸႂ်သတ်ႉထႃႇၸိုၼ်ႈမိုၼ်ႈယဵၼ်ၸႂ်ယူႇတႃႇသေႇသေ ဢဝ်ပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းမိူင်းၸဵင်းတုင်မႃးယိူင်ႈၼိုင်ႈယူႇ။

ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းပုတ်ႉထၽြႃးၸဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃးတူၵ်ႇဝႃႈ- ၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ၊ ၽၸဝ်ႈလူင်ရၶႅင်ႇၼႆၵေႃႈ တိုၼ်းႁူႉပွင်ႇဝႃႈ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈပုတ်ႉထၽြႃးၸဝ်ႈ ၼႂ်းၾၢင်ႁၢင်ႈၽြႃးဢလွင်း-ၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆ ၵွပ်ႈဝႃႈ- ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၸဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽြႃးၼင်ႈ၊ ၶႃၶႂႃတၢင်ႇၼွင်ႈသွၼ်ႉၶႃ၊ မိုဝ်းသၢႆႉငၢႆတၢင်ႇဝႆႉတၵ်းၸဝ်ႈ၊ မိုဝ်းၶႂႃၶႂမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉႁူဝ်ၶဝ်ႇ (ၼႂ်းၾၢင်ႁၢင်ႈ ၸီႉလိၼ်မိူင်းပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇ-ၽူမိၽသမ်ႉသမုတြႃႇ)။ တီႈလၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်းတႄႉ သႂ်ႇလေႃးပႄး (တီႈႁူဝ်မႃႇ-တီႈပွင်ႈၶႅၼ်လႄႈတီႈဢႅဝ်)၊ တိုဝ်းပၢၼ်းၵုမ်း (မၢၼ်ႈၶဝ်ႁွင်ႉၸွမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ- ပၢၼ်ၵူင်း)။ ၼႂ်းမိူင်းထႆးႁွင်ႉဝႃႈ- ၽၸဝ်ႈသူင်းၶိူင်ႈ၊ တႆးမိူင်းတူၵ်းတႄႉတေဝႃႈ- ၽြႃးႁၢင်ႈၶိူင်ႈဢလွင်း-ၼႆၵၼ်သေ မၢၼ်ႈၶဝ်သမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ- တၢၼ်းသႃသွင်းၼႆၵၼ်။

ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢမ်းၼၢၸ်ႈႁေႃၶမ်းတႆးၶိုၼ် မိူင်းၸဵင်းတုင် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းပုတ်ႉထသႃသၼႃ မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလႄႈ ထၢတ်ႈထမ်းၵွင်းမူးလိုဝ်းၸိုဝ်ႈယူႇလၢႆလၢႆတီႈ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ- ၽထၢတ်ႈၸွမ်လွႆး၊ ၽထၢတ်ႈၸွမ်မူၼ်း၊ ၽထၢတ်ႈၸွမ်တွင်း (တွင်းပဵၼ်ထွႆႈၵႂၢမ်းတႆးယူၼ်းပွင်ႇဝႃႈၶမ်း) ထႆးတႄႉဢွၵ်ႇသဵင်-ထွင်း)၊ ၽထၢတ်ႈၸွမ်သရီ၊ ၽထၢတ်ႈႁူၺ်ႈလူင်ႇ၊ ၽထၢတ်ႈၸွမ်သၼုၵ်း၊ ၽထၢတ်ႈႁူဝ်လိုင်း၊ လႄႈၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ (တီႈၵၢင်ဝဵင်းၸဵင်းတုင်)၊ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် (တီႈမိူင်းၼုင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၶၢၵ်ႇ)၊ ၽြႃးလၢၼ်ႉတွင်း (တီႈမိူင်းလဵၼ်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း) တင်းၽြႃးလူင်ရၶႅင်ႇ (တီႈၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း)ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းတႆးၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈလၢၼ်ၶဝ်ႁူႉဝႆႉသေ ဢွၼ်ၵၼ်သိုပ်ႇပုတ်ႈပႂ်ႉပႃး၊ ၽိူၺ်ၽႄႈ၊ လႄႈႁႄႉၵင်ႈၵၼ် တေႃႇၸူဝ်ႈလုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ်ၵၼ်သေၵမ်းၼႆ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸေတၼႃးရူမ်း (ဢႃႇရမ်ႇမၼၶွင်တူၼ်ႈၸႂ်) လႄႈ တိုၵ်းသူၼ်းမႃးတီႈၼႆႈ ၼင်ႇၼႆ။

ၸေတၼႃး ဢႁင် ၽိၵ်ႉၶဝေး ၵမ်မင်း ဝတႃမိ- ၵၢၼ်ဢၼ်ပႃးၸႂ်ပႃးၶေႃးသေႁဵတ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵမ်(ၵမ်မ-ၵၢမ်ႇ)ၼႆ ပုတ်ႉထၶမ်းၸဝ်ႈၵူဝ်းတမႁဝ်း သင်ႇလၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၸၢႆးပိုၼ်ၶမ်း ၽယၵ်ႉဝူင်း

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း