ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ

ၶူၼ်ႉၶွၵ်းၵွၵ်းဢွၵ်ႇၼႄၶိုၼ်း မိုၼ်ႉဝၼ်းသိုၼ်း

ႁဝ်းမႃးၶူၼ်ႉၶွၵ်းၵွၵ်းပွၵ်ႇလွၵ်ႈပိူၵ်ႇ သၢႆႇသၢင်ထတ်းထွင်ၶိုၼ်း ၶေႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၽူႈၼမ်းတႆးႁဝ်း မိူဝ်ႈ 18-19/05/2007 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ တင်းငဝ်းလၢႆးမိူဝ်ႈလဵဝ် တိုၵ်ႉၸႂ်ႉလႆႈယူႇၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် ပူၼ်ႉမိုဝ်ႉပူၼ်ႉယၢမ်း ယဝ်ႉႁိုဝ် ထွႆႈၵႂၢမ်းဢၼ် ၸဝ်ႈႁၢၼ် ယွင်ႁူၺ်ႈ ႁဝ်းသပ်းၸႅင်ႈၼႄယၢမ်းၼၼ်ႉ မႃးဝၼ်းၼႆႉ ၶိုၼ်းလႆႈဝူၼ်ႉထတ်းထွင်တူၺ်း –

“ႁဝ်းၸုမ်းတႆး၊ မိူင်းတႆး ႁဵတ်းႁင်းၵွႆးဢမ်ႇလႆႈ ပေႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်း 7 ၸႄႈမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ် ပိၼ်ႇပႆႇၵမ်ႉယၼ်ပိုင်ႈဢိင် ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ႁဝ်းၸင်ႇမီးႁႅင်း ပေႃးလၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉ မၢၼ်ႈ ယူႇၸွမ်းမၢၼ်ႈ ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လၢႆးႁၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်း”။

“ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတိုၵ်းဢဝ်တႃႇၵွၼ်းၶေႃ ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ႁဝ်းသၢၼ်ၶတ်းတိုၵ်းတေႃးလိုပ်ႈၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် ၶႂၢၵ်ႈမိူင်း”။ “မိူင်းႁဝ်းတိုၼ်းပဵၼ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃၶွင်ႁဝ်း ႁဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်တင်းမၢၼ်ႈမိူင်း မိူင်းတေႃႇမိူင်းႁူဝ်ဝႃႇပဵင်းၵၼ် သေ တင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဝၢႆးၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈ 1962  မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇ ၼေႇဝိၼ်းသဵၵ်ႇပႅတ်ႈ လူႉလႅဝ်ၸွမ်းၶေႃႈလႆႈၸႂ် ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ယဝ်ႉ။

ႁဝ်းၸႂ်ႉထွႆႈၵႂၢမ်းဝႃႈ “လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ”ၼႆၼႆႉ မိူၼ်ႁဝ်းမၵ်းမၼ်ႈမၢၼ်ႈပဵၼ်ၶုၼ်သေ ႁဝ်းသမ်ႉၽိုၼ်ႉဝၢႆႇ မိူၼ်ၵူၼ်းႁၢႆႉ ၵေႃႈမီးမီး။ မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ မိူင်းတႆးမိူင်းမၢၼ်ႈႁူဝ်မႃႇပဵင်းၵၼ်ပဵၼ်မိူင်းၽႂ် မိူင်းမၼ်း ယူႇတီႈၸၼ်ႉၼၼ်ႉသေလႆႈၸႂ်တူၵ်းလူင်ၵၼ်မႃး။ ဢၼ်ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈ မိူဝ်ႈ 1962 သေ သိၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်တင်း ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1947 ၼၼ်ႉၵေႃႈပွင်ႇဝႃႈယႃႉပႅတ်ႈပႃး လွင်ႈႁွမ်းၵၼ် ပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်မိူင်းတႆးမိူင်းမၢၼ်ႈပဵၼ်ၵႂႃႇမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်တင်ႈ SSA မိူဝ်ႈ 1964 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇဢဝ်ၵွၼ်းၶေႃ။ တႃႇသၢၼ်ၶတ်းတိုၵ်းတေႃးလိုပ်ႈပႅတ်ႈၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၵွႆး။ ယူႇတီႈ လွၵ်းၸုၵ်းၸိူင်ႉၼႆႉသေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁႃပိူၼ်ႈ လၢတ်ႈတေႃႇပိူၼ်ႈၵေႃႈငၢႆႈ။

ၶႆႈၸႂ်တူၺ်းၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းပဵၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆ ပိူၼ်ႈၸၢင်ႈႁၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းယူႇၾၢႆႇၵေႃႇ ၵၢၼ်ႁၢႆႉ။ ဢၼ်ၼေႇဝိၼ်းယႃႉပႅတ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1947 ၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈႁူႉယူႇ။ ပေႃးဢဝ်မၢႆမီႈဝႃႈ မိူင်းတႆး ၵွၼ်းၶေႃမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1962 ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵွပ်ႈႁဝ်းပႆႇမီးႁႅင်းႁေႃႈလိုပ်ႈဢွၵ်ႇလႆႈသိုၵ်းတၢင်ႇၸၢတ်ႈ ဢၼ်မႃး ပူၼ်ႉပႅၼ်။ ပၼ်ႁႃ “ၵွၼ်းၶေႃ” – “မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်” ၼႆႉ ဢမ်ႇလမ်ႇလွင်ႈ။ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသုတ်းၼႆႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႂ်ႈမီးႁႅင်း ပေႃးမီးႁႅင်း ႁဵတ်းသင်ၵေႃႈလႆႈ လၢတ်ႈသင်ၵေႃႈမီးၼမ်ႉၼၵ်း။

ၶွင်ႊသီႊၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (ENC)  “ဢၼ်ဢဝ်ၸႄႈမိူင်းပဵၼ်ပိူင်လူင်သေတင်ႈမႃး” ဢၼ်ၶဝ်ႈႁႃၸူးလူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ၼႆႉပဵၼ်လၢႆးႁႃႁႅင်းၵမ်ႉၸွႆႈ။ ႁဝ်းၸုမ်းတႆး မိူင်းတႆးႁဵတ်းႁင်းၵွႆး ဢမ်ႇလႆႈ။ ပေႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်း 7 ၸႄႈမိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ် ပိၼ်ႇပႆႇၵမ်ႉယၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ၸင်ႇမီးႁႅင်း။ ပေႃးလၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ပေႃးၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉမၢၼ်ႈ ယူႇၸွမ်းမၢၼ်ႈ ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လၢႆးႁၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ။

“ဢၼ်တၵ်းလႆႈဢုပ်ႇၵၼ် လီၶႆႈၸႂ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈႁႃတၢင်းတႃႇတေၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလႆႈ လၢႆးဢၼ်မၢၼ်ႈႁဵတ်းလႄႈ တေဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC မၢၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇဢမ်းၼၢၸ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုၼ်းယၢဝ်း တႄႉ ၼႄႉၼွၼ်းယဝ်ႉ။ ၵွႆးၵႃႈသမ်ႉပႃးၸိုဝ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ လူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ပေႃးဢမ်ႇပႃး ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢမ်ႇၵႄႈလႆႈပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈ။ ဢၼ်ၸုမ်းၵိုတ်းသိုၵ်း 13 ၸုမ်းယၢမ်ႈတၢင်ႇၼႄ NC မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 9/6/2004 တႃႇသူၼ်ႇလႆႈၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၼွၵ်ႈမိူင်းႁၼ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈယူႇ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၵေႃႈ ပိူၼ်ႈႁူႉယူႇ။ ႁဝ်းႁူႉ ယူႇ ၵႃႈၶႂ်ႈတိုၵ်းယွၼ်းတိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈ ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈယဝ်ႉ လီပၼ်ႁႅင်းတိုၵ်းသူၼ်းၶဝ် ယိုၼ်ႈတၢင်ႇတိၵ်းတိၵ်း။ ပေႃးၼၼ်ၸင်ႇ ၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းတေႁူႉလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ၵႅပ်ႈႁူဝ်ၶႅင်ၼၼ်ႉလႄႈ ၵိုၵ်းပိုၼ်းၵႂႃႇ။ ၸင်ႇၸၢင်ႈၶႆႈၸႂ် ပၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵိုတ်းသိုၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉဝႃႈ – တေၸၢင်ႈၸွႆႈၶဝ်လႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်။ NC မၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ သင် ဢမ်ႇပဵၼ်တီႊမွၵ်ႉၶေရႊသီႊသင်ၼႆၵေႃႈ သမ်ႉပဵၼ်တီႈတေႃႇ သူႈၸွမ်း လၢႆးတိုၵ်း ၵၢၼ်မိူင်းတီႈၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ”။

မိူဝ်ႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်တီႈပၢင်လူင် 12/02/1947 ၼၼ်ႉ မီး 4 မိူင်း (ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ တႆး၊ မၢၼ်ႈ) ၵူၺ်း – လႆႈၸႂ်တႃႇ ဢဝ် ၵွၼ်းၶေႃၸွမ်းၵၼ် ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် – ၽဵင်ႇပဵင်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸိမ်ယႃႉၵဝ်းၵၼ်။ [မီးမိူင်း ယၢင်းလႅင် ပဵၼ်ႁင်းၶေႃသေ ဢၼ်ၵိုတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းပႃးၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။] ၼႂ်းပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1947 သမ်ႉ မိူင်းႁူမ်ႈ တုမ် 6 မိူင်း (ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်၊ တႆး၊ မၢၼ်ႈ) ပွင်ႇဝႃႈ မိူင်းမွၼ်း ရၶႅင်ႇၵေႃႈပႃးဝႆႉၼႂ်းမၢၼ်ႈ။

ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1947 ၶွင်ၸုမ်းၼေႇဝိၼ်း မသလ သမ်ႉမီး 7 ၸႄႈမိူင်း 7 (ၵွၼ်) တိူင်း  ဢၼ်မီးပႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶျၢင်း၊ တႆး၊ ယၢင်း၊ မွၼ်း ၵမ်ႈၼမ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပႃးၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ 7 ၵွၼ် (Division) ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေပၼ်မၢၼ်ႈပႅတ်ႈႁိုဝ်?။ သင်လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် 7 ၸႄႈမိူင်း (ႁူမ်ႈ 14 ၸႄႈမိူင်း) တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း 7 ၵွၼ် မီးသူၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁင်းၶေႃ (ဢၼ်ၼႄလႆႈဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင်မၢၼ်ႈ) ၼၼ်ႉဢမ်ႇလီႁိုဝ်?။ ၼႆႉၵေႃႈ လီဝူၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇဢဵၼ်ႁႅင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ်တွၼ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၸုမ်းမၢၼ်ႈတေယွမ်းဢေႇ – ဢၼ်ၸၢင်ႈသဵတ်ႈၵႃႈ သဵတ်ႈႁူဝ်ၵၢၼ်မိူင်း မိူဝ်းၼႃႈ။

“ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႂ်ႇၼႆၼၼ်ႉ ၵႂႃႇမွပ်ႈပၼ်မၢၼ်ႈဢွၼ်ႁဵတ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတၵ်းလႆႈႁဵတ်းႁင်းၵွႆး။ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ဢမ်ႇယူႇၼိူဝ်ၽႂ်။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇၽူႈၼမ်းယၢင်းၽိူၵ်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – တေပႂ်ႉတူၺ်းမၢၼ်ႈၵွၼ်ႇၼႆၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းဢဝ်မၢၼ်ႈတၢင်ႇႁူဝ်ဝႆႉ”။

လွင်ႈ 3 ၾၢႆႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် (ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ၾၢႆႇၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊ၊ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း) ၼၼ်ႉ ယႃႇပေၵႂႃႇႁၼ် ဝႃႈၵူၼ်း 3 ၵေႃႉဢုပ်ႇၵၼ် (မၢၼ်ႈ 2 ၵေႃႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း 1 ၵေႃႉ) မၼ်းပဵၼ်တႃႇဢုပ်ႇပၼ်ႁႃ 3 လွင်ႈ (ပၼ်ႁႃၸဝ်ႈ ဢမ်းၼၢၸ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ပၼ်ႁႃႁၢမ်းႁႅၵ်ႊၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊ၊ ပၼ်ႁႃႁၢမ်းႁႅၵ်သူၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း)။ လွင်ႈၼႆႉ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း ၵေႃႈၵမ်ႉထႅမ် UN ၵေႃႈႁပ်ႉ၊ ထႆးၵေႃႈႁပ်ႉ။

ၽွင်းပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NC ၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႇႁဵတ်း 1993 ၼၼ်ႉ သဵင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢမ်ႇမီး။ မီးမႃးဝၢႆး NLD  (ပႃႇတီႇဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇ) ဢွၵ်ႇ NC ယဝ်ႉ – (ငဝ်ႈငုၼ်းၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး) SNLD သိုပ်ႇၶဝ်ႈၸွမ်းသေ ဢမ်ႇထွမ်ႇပိူၼ်ႈပွင်ႉၼႄး – ယိုၼ်ႈတၢင်ႇသူၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁတ်းႁတ်း ၼႄလႆႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႃး ၼၼ်ႉၵူၺ်း။