လွင်ႈငမ်းယဵၼ် .. သုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႄႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း

ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်မေႊ ဝၼ်းတီႈ 9 လႄႈဝၼ်းတီႈ 10 ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းသူၼ်ၸႂ်ပၢႆးမိူင်းတူင်ႉတိုၼ်ႇ ဢူၼ်ဢၢၼ်မေႃးမႄးလူင်ၵႂႃႇ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ဝၼ်းတီႈ 9 ဢွၵ်ႇမႃးသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းတေၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇၵုမ်ၸွမ်း ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းၶဝ်။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ မီး 9 ၸုမ်း ၵမ်းလိုၼ်းမႃးမီးၶၢဝ်ႇဝႃႈ တေမီးထိုင် 10 ၸုမ်း။

ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးၸဵမ် ၸုမ်းသိုၵ်းတႆး သွင်ၸုမ်း RCSS တင်း SSPP ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၢမ်းဢေႃးၼေႃးၸႂ် ထိုင်တီႈသဵင်ပွင်ႉသဵင်ၶၢင်း ပေႃးပၼ်းလူင်ၵႂႃႇတူဝ်ႈႁွတ်ႈႁူဝ်ႁူၺ်ႈႁၢဝ်းလွႆ တေႃႇလိၼ်ပဵင်းယဝ်ႉ။

သိုၵ်းတႆး သွင်ၸုမ်းၼႆႉ မီးလွင်ႈလမ်ၼမ်ႉယၵ်းမိုဝ်းၵၼ်သေ တေၵႂႃႇဢုပ်ႇႁႃႉ?၊ သိုၵ်းတႆးသွင်ၸုမ်းၼႆႉ ထၢမ်ထိုင်ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ် ၵူၼ်းမိူင်း ဢဝ်ၶေႃႈၺၢၼ်ႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းသေ တေၵႂႃႇဢုပ်ႇႁႃႉ? ဢၼ်ၼႆႉတႄႉၵေႃႈ မီးၶေႃႈထၢမ် ပႆႇမီးၶေႃႈတွပ်ႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 10 ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၶွင်ၸုမ်း NUG ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလိၵ်ႈပိုတ်ႇႁူဝ်ၼိုင်ႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးၶေႃႈၵႂၢမ်း 2 ၶေႃႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈလႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းႁၵ်ႉသႃလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈသဵင်ႈၸႂ်ၸၢင်ၸႂ်တေႃႇ တၢင်းႁဵတ်း NUG ၵႂႃႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။

ၶေႃႈတီႈ 1 ဢၼ်ဝႃႈ 14 ၸိုင်ႈမိူင်း (၁၄ ပြည်ထောင်) မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ် ၸိုင်ႈမိူင်း 14 လုၵ်ႈသေ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပြည်ထောင်စု) ဝႃႈၼႆ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းၶၢင်၊ ၸိုင်ႈမိူင်းယၢင်း၊ ၸိုင်ႈမိူင်းယၢင်းလႅင်၊ ၸိုင်ႈမိူင်းၶျၢင်း၊ ၸိုင်ႈမိူင်းမွၼ်း ၊ ၸိုင်ႈမိူင်းရၶႅင်ႇ၊ ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး၊ ၸိုင်ႈမိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ ၸိုင်ႈမိူင်းမၵူၺ်း၊ ၸိုင်ႈမိူင်းမၼ်းတလေး၊ ၸိုင်ႈမိူင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ၊ ၸိုင်ႈမိူင်းပႃႇၵိူဝ်၊ ၸိုင်ႈမိူင်းတႃႈၼၢဝ်းသီ၊ ၸိုင်ႈမိူင်းဢေႇရႃႇဝတီႇ ဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ 14 ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃး ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပြည်ထောင်စု)ၼႆ ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုတ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉပႃးဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ် ။

ၶေႃႈတီႈ 2 ဢၼ်ဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ(ခွဲထွက်ခွင့်)ၼႆႉ ပဵၼ်ဝႃႇတႃႇပႅၼ်ပေႈ (အစွန်းရောက်ဝါဒ ) ၶိုၼ်းဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလူလၢႆသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ မိူင်းယၢင်းလႅင် ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လႆႈဝႃႈလူလၢႆပႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်၊ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆ။

 ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵႂၢမ်း 2 ၶေႃႈၼႆႉ ၽႂ်ဝႃႈဢမ်ႇမီးၵူၼ်းႁၼ်လီ ၵူၺ်းပဵၼ်ၵူၼ်းသၢၼ်ၶတ်းသႄႉၼႄးႁၢဝ်ႈႁႅင်းလုမ်းလုမ်းၼႆၸိုင် ယူႇတီႈထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၼႅတ်ႈဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသပ်းလႅင်းၵႄႈလိတ်ႈၶိုၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 11 ၼၼ်ႉၵမ်ႈသိုဝ်ႈ။

14 ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၶဝ်တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးၼႆႉ ပႆႇၸႂ်ႈၶေႃႈမၵ်းမၼ်ႈ ထိုင်တီႈပၢင်ၵုမ်မႄးမိူင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (တိုင်းပြုပြည်ပြုလွတ်တော်) ဢၼ်တေတႅမ်ႈဢွၵ်ႇပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းမႂ်ႇၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတေဢုပ်ႇၵုမ်တႅပ်းတတ်း မၵ်းမၼ်ႈၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႉလႂ် ယုမ်ႇယမ် ယွမ်းႁပ်ႉလႆႈၶေႃႈၵႄႈၶဝ် တမ်ၼင်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်း NUG ၶဝ် ၵႆႉၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႆၸိုင် ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၶၢဝ်းၵၢင်ၸူဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈ (ကြားကာလ) ဢၼ်တိုၵ်ႉလႆႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၽႄးၶဵၼ် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း။ ဝၢႆးလင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းၵူၼ်ႇပၢင်းသေ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸူးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃးၶၢဝ်းပိၼ်ႇပႅင် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (အကူးအပြောင်းကာလ) မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇတေဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈ 14 ၸိုင်ႈမိူင်း။ လၢႆလၢႆၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းသၢႆပိုၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။

ပီ 1947 မိူဝ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈပၢင်လူင်သေ ႁူမ်ႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃးၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ၸိုင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၶၢင်၊ ၶျၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပဵၼ်မႃးၼႆ ႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇၵူႈၵေႃႉ။ ဝၢႆးလင် မီးမႃးယၢင်းလႅင်၊ မွၼ်း၊ ရၶႅင်ႇလႄႈ ယၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆၵေႃႈ ဢိင်တီႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၼိုင်ႈဢၼ် ႁပ်ႉပဵၼ်ၼိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼိုင်ႈယူႊၼိတ်ႊသေ ပွင်ႇၸႂ်ၵၼ် မၵ်းမၼ်ႈၵၼ်မႃးၵူၺ်း။

ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼႆႉ ႁူမ်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မၢၼ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ၼိုင်ႈယူႊၼိတ်ႊၵူၺ်း မၢၼ်ႈၵေႃႈ တေလႆႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈဢၼ်ၵူၺ်း ၼင်ႇၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းတေလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ လီလႆႈမီး 8 ယူႊၼိတ်ႊၵူၺ်းၼႆ ၼႆႉပဵၼ် ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

လွင်ႈၼႆႉ ဝႆႉဝႃႈ NUG ပႆႇႁပ်ႉႁၼ်လီ တေလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈယူ။ 8 ယူႊၼိတ်ႊၵူၺ်း ပႆႇတူၵ်းထုၵ်ႇ ဝႃႈၼႆၵွၼ်ႇလႃႈ ၵူၺ်းၵႃႈ တႃႇတေတႅမ်ႈ ဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ယၼ်ႇၵုင်၊ မၼ်းတလေး၊ ၸႄႈၵႅင်း၊ ပႃႇၵိူဝ် ဢဝ်ၸဵမ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ပဵၼ်ၼိုင်ႈယူႊၼိတ်ႊၼင်ႇၵၼ်ဢိူဝ်ႈ၊ ပဵၼ်ၼိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼင်ႇ ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလႃးလႃး။

လၢႆး 14 ယူႊၼိတ်ႊဢၼ်ၼႆႉ မိူၼ်တင်းဝႃႇတႃႉၼေႇဝိၼ်း တဵၵ်းႁဵတ်း 7 မိူင်း 7 တိူင်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း မိူင်းမၢၼ်ႈၼိုင်ႈၽိတ်ႇ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈမၼ်းဝႆႉၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် တင်းၸိုင်ႈမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈဢွၵ်းဢေႃပၢႆးဝူၼ်ႉၵူၼ်းပွင်မိူင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် မုၼ်းမႂ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႃႉလီထၢမ်ထိုင်ၵၼ်တႄႉတႄႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈၶေႃႈတီႈ 2 သုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းၵူၼ်းၼႄဝႃႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႅတ်ႊၻရႄႊၶွင် NUG တိုၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၼပ်ႉယမ်တေႃႇသုၼ်ႇပူင်ပၢႆးႁင်းၶေႃ။

သုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်ၼႆႉ တိုၼ်းမီးဝႆႉၸဵမ်ပိုင်း ၵွၼ်ႇပႆႇဢဝ်လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ၸွမ်းၵၼ်တင်းမၢၼ်ႈ။ မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင် တိုၼ်းပဵၼ်ဝႆႉ မိူင်းၼိုင်ႈၽႂ်မၼ်းႁင်းၶေႃ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶီႈၶႃႈမၢၼ်ႈ၊ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူင်းၶႃႈမိူင်းႁၢႆးမၢၼ်ႈ တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းမၢၼ်ႈသေ ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ႁူမ်ႈတင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈသေ ႁူမ်ႈတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်သၽႃႇဝ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဝႃႈ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈပူင်ပၢႆးႁင်းၶေႃ တဵမ်တီႈႁင်းၽႂ်မၼ်း။

ႁူမ်ႈၵၼ် တင်ႈမိူင်းမႃးသေတႃႉ ၵူၼ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇယူႇၵူၺ်း ပႆႇႁႂ်ႈဝႃႈ မီးၵၢင်ၸႂ်၊ ပႆႇႁႂ်ႈဝႃႈ မီးမႃႇႁႅင်း တိုၼ်း ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈယူႇၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႈဢွၵ်ႇလႄႈ တိုၼ်းတေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႆတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵမ်းမၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇတေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႄႈ တေဢမ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇယဝ်ႉ ၼႆၵေႃႈသမ်ႉ ပႆႇၸႂ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၽူႈပွင်မိူင်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈ ဢၼ်လၢႆလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယူႇၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်သေ ၸၢင်ႈယူႇသၢင်ႈႁူမ်ႈသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်း တေပဵၼ်ၶေႃႈၵႄႈမၼ်း။

ၸမ်းႁႂ်ႈဝႃႈ ႁူဝ်ၸႂ်ဢမ်ႇၵႂၢင်ႈလႄႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းမုင်ႈသုင် ယိူင်းၵႆၼႆၸိုင် လွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယူႇၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ယႃႇပေဝႃႈ လၢႆလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း တေႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းလဵဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ယင်းၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇတႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ်ယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းပၢႆးၼႄ တီႈၼႆႈသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ