ပွင်ႈၵႂၢမ်း – မွၼ်းၶိူဝ်း
ၶိူဝ်းၵူၼ်းၼိုင်ႈၶိူဝ်း တၵ်းမီးၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ် ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်ယူႇၵိၼ် မီးၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆၶွင်ၸၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ မီးၾိင်ႈ ငႄႈလိၵ်ႈလၢႆးၽႃသႃ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ မီးလွင်ႈၵိူဝ်းလီၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ မီးၽႅၼ်ႇလိၼ်ပိုၼ်ႉတီႈႁင်းၶေႃ ႁူမ်ႈတင်း ၵၢၼ် တူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႂ်းၸီးဝိတ်ႉသၢႆၸႂ်ၵူႈဝၼ်းဝၼ်း ဢိၵ်ႇတင်းလွင်ႈၵိူဝ်းယမ်သႃသၼႃ ဢၼ်ပဵၼ် ၵၢၼ်ဝူင်ႇဝွၵ်ႇ ၼႄထိုင်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်ပေႉတူဝ်ၶိူဝ်းၼိုင်ႈယူႇ။
လၢတ်ႈလႆႈဝႃႈၶိူဝ်းၵူၼ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်မီးႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းၸုမ်းယႂ်ႇ မီးဢွင်ႈတီႈယူႇထိၼ်ႇ ထၢၼ် ပဵၼ်ၵုမ်ႇပဵၼ်ၵွၼ်ႈၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈပဵၼ်ၶိူဝ်း ၵူၼ်းဢၼ်မီးမႃးယၢဝ်းယိုၼ်းၼၢၼ်းႁိုင် ၼပ်ႉပၢၵ်ႇၼပ်ႉႁဵင်ပီ ယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေယူႇလႆႈယိုၼ်းယၢဝ်းမႃးလႆႈ လၢႆပၢၵ်ႇႁဵင်ပီၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႄထိုင်လွင်ႈၵၢၼ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ လွင်ႈမႅတ်ႇပႅင်းပႂ်ႉပႃးႁၵ်ႉသႃ ၶိူဝ်းၵူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပၢၼ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းၵုမ်ႇယႂ်ႇ မီးပိုၼ်ႉတီႈယူႇထိၼ်ႇထၢၼ်ပဵၼ်ၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇၸိုင် ဢမ်ႇမီးၽႂ် တေလႃႈလီႈ မႃးႁတ်းႁဵတ်းႁၢႆႉ မႃးႁတ်းၽိတ်း ၵွပ်ႈမီးႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ် ႁႅင်းယႂ်ႇ။ ၵူၼ်းၵုမ်ႇလဵၵ်ႉၵုမ်ႇၼွႆႉ ဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမီးဢေႇ ယူႇႁင်းၵွႆးဢမ်ႇလႆႈ တၵ်းထုၵ်ႇၸုမ်းၵူၼ်းၵုမ်ႇယႂ်ႇမႃးပေႉၵိၼ် မႃးႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ် တိုၵ်းဢဝ် ဢမ်ႇၼၼ် မၢပ်ႇမႂ် ဢဝ်ၶူဝ်းၶွင် ႁိမ်ဢဝ်တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၶူဝ်းႁိူၵ်ႈၶူဝ်းသူၼ် ႁူမ်ႈတင်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁေႃႁိူၼ်း သူၼ်ႁႆႈၼႃး ယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်း။
ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵုမ်ႇလဵၵ်ႉၵုမ်ႇၼွႆႉ ၸင်ႇလႆႈႁႃတီႈပိုင်ႈၵႂႃႇသုၵ်ႉႁူဝ်ယူႇၸွမ်းၵူၼ်းၵုမ်ႇယႂ်ႇ ႁိုဝ် ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်မီး ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်လႄႈမီးၸႂ်ၵႂၢင်ႈၸႂ်လီ ပၼ်လွင်ႈဢုၼ်ႇၸႂ် ပူၼ်ႉလွတ်ႈလွင်ႈထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉ တႂ်ႈၼမ်ႉမိုဝ်းၾုင်ၵူၼ်း ၵုမ်ႇယႂ်ႇဢၼ်မီးၸႂ်ႁုၵ်းႁၢႆႉ ၵႆႉဢႅဝ်ႇပေႉၵိၼ်လူလၢႆ မၢပ်ႇမႂ်ဢဝ်ၶူဝ်းၶွင်ပိူၼ်ႈ။
ႁူမ်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ၵူၼ်းၵုမ်ႇယႂ်ႇဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ် ဢၼ်မီးၸႂ်လီၸႂ်ႈၵႂၢင်ႈ ပၼ်ၵူၼ်းၵုမ်ႇလဵၵ်ႉဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်း ဢေႇၼၼ်ႉ မႃးယူႇၸွမ်းၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇပေႉပုၼ်ႈ ႁိုဝ် ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင် ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁႄႉႁၢမ်ႈ လွင်ႈၾိင်ႈၵၢၼ်ၵိၼ်ယူႇသဝ်း ႁိုဝ် ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႃၵိၼ် ႁိုဝ် လွင်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵိူဝ်းလီ ၵၢၼ်ယုမ်ႇယမ်ၶွင်ၵူၼ်းၸိူဝ်း မႃးပိုင်ႈဢိင်သင် လိူဝ်သေပၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းႁင်းၶဝ်ယဝ်ႉ ယင်းဝႆႉၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ၵၼ် မီးသင်ၵေႃႈယိုၼ်ႈဝႅင်ႇပၼ် ပိၼ်ႇပႆႇပိုင်ႈဢိင်ၸွႆႈလိူဝ်ၵၼ်မႃး။ ၸိူဝ်းၼႆႉ (လႆႈႁၼ်မႃးမိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇ)။
ဝၢႆးၼႆႉ ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်လဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်ၵေႃႈ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမီးမႃးၽူႈၼမ်း ဢၼ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ မီးတၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၼမ် လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵုမ်ႇၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်မီးႁူဝ်ၵူၼ်းဢေႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၵၢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇၽႄႈမၢၵ်ႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်မႃး မေႃယူၵ်ႉမုၼ်းၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ မေႃႁဵတ်းမေႃသၢင်ႈ မေႃဝူၼ်ႉမေႃပွင် ၸင်ႇမႃးၶဵၼ်ႇသၢင်ႈၶူင်ဢွၵ်ႇ ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇတိုၵ်ႉၶၢတ်ႇၸုတ်ႈႁၢမ်းဢမ်ႇမီးမိူၼ်မိူၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းယႂ်ႇ ၶဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ လိၵ်ႈလၢႆးပဵၼ်ၵၢၼ်သိုဝ်ႇသၢၼ် ၾိင်ႈငႄႈလွင်ႈယူႇၵိၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶိူင်ႈမၢႆၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (တုင်းၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈ) ၶွင်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉယၢမ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၵွႆး ႁဵၼ်းႁူႉလႆႈၵူႈမိူဝ်ႈ ႁဵၼ်းႁူႉလႆႈၵူႈတီႈ ဢမ်ႇဝႃႈ လွင်ႈသင်ၵေႃႈလီ ပေႃးၶတ်းၸႂ်လႄႈမုင်ႈမၼ်ႈသႂ်ႇၸႂ် ဢမ်ႇယၢပ်ႇ ၸဵမ်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၵၢၼ်မေႃတိၼ်မေႃမိုဝ်း ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိၵ်ႇတင်းၵၢၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶိုၼ်းပူၵ်းပွင် ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃသင်။ ၵွႆးၵႃႈ မိူဝ်ႈမီးၸႂ်ၶႂ်ႈဢဝ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်တီႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇပိုင်ႈဢိင်ယူႇမႃး ဢိၵ်ႇတင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႃၵိၼ်ၼၼ်ႉ ယႅၵ်ႈဢွၵ်ႇမႃးပဵၼ်ၶွင်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိုင် မၼ်းၵေႃႈၸၢင်ႈမီးပၼ်ႁႃၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးလႆႈ ၵွပ်ႈဝႃႈ တေပဵၼ်ၽႅၼ်ႇလိၼ် ဢၼ်မီးၸဝ်ႈၶွင် သွင်ၸဝ်ႈထပ်ႉသွၼ်ႉၵၼ်လႄႈၸၢင်ႈပဵၼ်ပၼ်ႁႃယႂ်ႇလူင် ဢၼ်တေ ၸၢင်ႈၽိတ်းမေႃးၵၼ် ထိုင်ပေႃးၸၢင်ႈႁၢင်ႈသိုၵ်းႁၢင်ႈသိူဝ်တိုၵ်းတေႃးၵၼ်ၵေႃႈပဵၼ်လႆႈၼင်ႇႁၼ်မႃး တူဝ်ယၢင်ႇ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ တေဝူၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းမီးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈမီးၽႅၼ်ႇလိၼ်ၶွင်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တႃႇလုၵ်ႈလၢၼ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢၼ်သိုပ်ႇမႃးႁုၼ်ႈသႅၼ်းပႃႈလင် တေလႆႈမီးတီႈယူႇတီႈၵိၼ် မီးၽႅၼ်ႇလိၼ်ပဵၼ်ၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ ဝူၼ်ႉၼင်ႇၼႆသေ တႅပ်းတတ်းမၵ်းမၼ်ႈဢဝ် ၽႅၼ်ႇလိၼ်ပိုၼ်ႉတီႈႁင်းၵွႆးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်ယူႇသဝ်းပၵ်းလၵ်း ပၵ်းထၢၼ်မႃးႁိုင်ယၢဝ်းၼၢၼ်း။
လွင်ႈဝႃႈႁူဝ်ႁႅၵ်ႈႁူဝ်တီးလၢႆသိုပ်ႇလၢႆပၢၼ်မႃးၼၼ်ႉပူႇမွၼ်ႇယႃႈၼၢႆးႁဝ်းမႃးယွၼ်းပိုင်ႈႁူမ်ႈပိုင်ႈငဝ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉၼႆၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁုၼ်ႈသႅၼ်းပၢႆဢၼ်မႃးလိုၼ်းလင် ဢမ်ႇလႆႈႁူႉ ဢမ်ႇၼၼ် ဢမ်ႇလႆႈသူၼ်ၸႂ် မိူဝ်ႈၸိူဝ်းၵုမ်ႇႁူဝ်ၵူၼ်း ၶိူဝ်းႁဝ်းမၢၵ်ႈၽႄႈၼမ်မႃး တေၵႂႃႇၼပ်ႉသွၼ်ႇဝႃႈ တီႈၼႆႉပဵၼ်တီႈၵိူတ်ႇတီႈပဵၼ် ပူႇမွၼ်ႇယႃႈၼၢႆးႁဝ်းယူႇမႃး ပီယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင်လၢႆၸူဝ်ႈသိုပ်ႇပၢၼ်ၵူၼ်းၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈမီးတိုဝ်ႉတၢင်း ၵေႃႈတႅပ်းတတ်းမၵ်းမၼ်ႈဢဝ် တီႈဢၼ်မီးၵူၼ်း ၶိူဝ်းႁဝ်းယူႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်ပိုၼ်ႉတီႈၶွင်ႁဝ်း။
တီႈလိၼ်ၽိုၼ်လဵဝ် ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်လၢႆၶိူဝ်းၵူၼ်းဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃ ပေႃးမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈၼင်ႇၵၼ် ၵွႆးၵႃႈ ပေႃးမႃးၸႅၵ်ႇဝႅင်ႇၵၼ် မၼ်းၵေႃႈယၢပ်ႇ မၼ်းၵေႃႈၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပၼ်ႁႃ တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇဝႃႈ ၶွင်ၵဝ်ၶွင်မႂ်း ၼႆသေ ႁိမ်ၵၼ် တၵ်းဢမ်ႇလွတ်ႈလႆႈလွင်ႈထဵင်မေႃးၽိတ်းၵၼ် တေႃႇပေႃးထိုင်လႆႈတိုၵ်းတေႃးၵၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵၼ် လူႉတၢႆ တင်းသွင်ၾၢႆႇ။ ဢမ်ႇဝႃႈၾၢႆႇလႂ်ပေႉၵၢၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈတိုၼ်းဢမ်ႇယဝ်ႉဢမ်ႇတူဝ်ႈ။ ႁူမ်ႈဝႃႈပေႉၵေႃႈ ၵေႃႉပေႉၼၼ်ႉ တၵ်းဢမ်ႇလႆႈယူႇၵတ်းယူႇယဵၼ် တၵ်းလႆႈၾၢင်ႉတူဝ်ၾၢင်ႉၸႂ်ယူႇၵူႈမိူဝ်ႈဢမ်ႇႁူႉဝၼ်းလႂ် တေထုၵ်ႇ ၶိုၼ်းမႃးႁဵတ်း ႁၢႆႉ။ ၵေႃႉၵၢၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇယဝ်ႉလၢႆ တၵ်းတေႁွမ်ႁႅင်းႁႃတိုဝ်ႉတၢင်းၶိုၼ်းမႃးၾိုၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ တၵ်းတေ ဢမ်ႇၵိူတ်ႇလွင်ႈလီတေႃႇတၢင်းလႂ်။
ပေႃးၽူႈၼမ်းမီးၼမ်ႉၵတ်ႉမေႃပွင်သၢင်ႈ မီးၸႂ်ၵႂၢင်ႈၶိုတ်းလင်ႁၼ်ၼႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလႆႈမႃးႁိမ်ၵၼ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇလႆႈ မႃးတိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇဝႃႈၶိူဝ်းလႂ်လႆႈလိူတ်ႇတူၵ်းယၢင်ဢွၵ်ႇလူႉတၢႆ မိူဝ်ႈႁဝ်းယူႇၸွမ်းၵၼ်မႃးလႆႈ ၵေႃႈ တၵ်းယူႇၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇလႆႈ တၵ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်ၵၼ် မၢပ်ႇမႂ်ၵၼ် လူလၢႆၵၼ်လႄႈ ႁဝ်းယူႇႁူမ်ႈၵၼ်မိူၼ်ၼင်ႇၵႃႈပူၼ်ႉမႃး မီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ပိၼ်ႇပႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ၼပ်ႉၼႃႈ ထိုဝ်တႃၵၼ် ယူၵ်ႉယွင်ႈၼပ်ႉယမ်ဢူငဝ်းၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းယၢမ်းယူႇၸွမ်းၵၼ်မႃးၼပ်ႉၸူဝ်ႈၵူၼ်း ပေႃးလၢႆသိုပ်ႇ လၢႆပၢၼ်ၼၼ်ႉၸိုင် ဢမ်ႇမီးသင်တေမႃးယႃႉႁႂ်ႈႁဝ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်လႆႈ။
