ပၢင်တိုၵ်း ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ – ယူႊၶရဵၼ်ႊ

လူၺ်ႈလွင်ႈၵၢၼ်ပိုတ်ႇသိုၵ်းၿုၵ်ႇၶဝ်ႈတိုၵ်းလိုၼ်းသုတ်း ၵၢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ၶွင်ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ဝၢႆးသေ ၵၢၼ်လူမ်ႉလႅဝ် ၶွင် ႁူမ်ႈတုမ်သူဝ်ႊဝဵတ်ႉ မိူဝ်ႈ 1991 ယဝ်ႉ ယူႇၶရဵၼ်ႊယင်းမီးလွင်ႈၵိုဝ်းလီၸမ်ၸႂ်တေႃႇၵၼ် လႄႈယူႊၶရဵၼ်ႊယွမ်းပူတ်း ဢႃႊဝုထ်ႉၼိဝ်ႊၶရေႊၼႂ်းမိူင်းလႄႈယွမ်းႁပ်ႉလၢႆးငၢၼ်းဝဵင်းၿူႊၻႃႊပဵသ်ႉတ် လိူင်ႈၵၢၼ်ပရႃႊၵၼ်ႊၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်း ပၢႆးတႂ်ႈငိူၼ်ႈၶႆရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ဢမေႊရိၵႃႊလႄႈဢႃႊၼႃႊၸၵ်ႇ တၵ်းတေဢမ်ႇၸႂ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းပိူဝ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်လႅၼ်လိၼ် ၶွပ်ႇၶဵတ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းၶွင်ယူႊၶရဵၼ်ႊ။

ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 1999 ရသ်ႉသျိသ်ႊပဵၼ်ၽူႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ “ၵၢၼ်ၸတ်းပိူင်” ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်းယူင်းယၢဝ်း ယူႊရူပ်ႉလႄႈယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈ ၸၢတ်ႈယူႊရူပ်ႉမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈႁိုဝ်ပိၼ်ႇၵၢၼ်ၸတ်းၵၢၼ် ၾၢႆႇလွင်ႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်းယူင်းယၢဝ်းၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈ။ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းယူႊရူပ်ႉတႃဝၼ်းဢွၵ်ႇ 14 ၸိုင်ႈမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၼေႊတူဝ်ႊ လူၺ်ႈ ႁဵတ်ႇၽူလ် ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၽႆးၶုၵ်ႉၶၢမ်း ၾၢႆႇလွင်ႈၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်း သူၼ်ႇ ၽူႊမိၽၢၵ်ႈ ၶွင်ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ဢမ်ႇဝႃႈလွင်ႈသၼ်ႇဝႆ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ပီ 1993 ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းဢပ်ႊႁႃႊသျဵၼ်ႊ ႁိုဝ် ပၢင်တိုၵ်း သေႊသျဵၼ်ႊ ပွၵ်းၵမ်း 1 ၽူႈၼမ်းရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ဢၢင်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ႁပ်ႉလုၵ်ႈၸုမ်းၽိူမ်ႉထႅမ်ၶွင်ၼေႊတူဝ်ႊ ပဵၼ်ၵၢၼ် ပူၼ်ႉပႅၼ် ၵၢၼ်ႁပ်ႉပရႃႊၵၼ်ႊ ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ဝႃႈ ၼေႊတူဝ်ႊတၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈ မႄႇၽႄႈမႃး တၢင်းတႃဝၼ်းဢွၵ်ႇ။

တေႃႇမႃးၼႂ်းပီ 2008 ဝလႃႊၻီႊမီႊရ် ပူႊတိၼ်ႊ ဢွၵ်ႇမႃးႁဵၵ်ႈႁွင်ႉ သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇတၢၼ်ႈဢမ်ႇႁႂ်ႈယူႊၶရဵၼ်ႊ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸုမ်းသူၼ်ထိသၼ်ယႃႊဢႅတ်းလႅၼ်ႊတိၵ်ႇၼိူဝ် North Atlantic Treaty Organization; NATO ပဵၼ် ဢူၺ်းလီတၢင်းၵၢၼ် ။

ဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 4 လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် 1949 ယၢမ်းလဵဝ်မီးလုၵ်ႈၸုမ်း  30 ၸိုင်ႈမိူင်း ၸုမ်းၼႆႉ ၶပ်းၶိုင်ၵၢၼ် သူၼ်ထိသၼ်ယႃႊဢႅတ်းလႅၼ်ႊတိၵ်ႇၼိူဝ် ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 4 လိူၼ် ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် 1949။

လုၵ်ႈၸုမ်းၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းပဵလ်ႊယဵမ်ႊ ၶႅၼ်ႊၼႃႊတႃႊ ၻႅၼ်ႊမၢၵ်ႉ ၾရင်ႇသဵသ်ႊ ဢႆႊလႅၼ်ႊ ဢီႊတႃႊလီႊ လၵ်ႉသဵမ်ႊၿိူၵ်ႊ ၼေႊထိူဝ်ႊလႅၼ်ႊ ၼေႃႊဝေႊယ် ပူဝ်ႊတူႊၵီႊ သႁရၢၶျ်ႉဢႃးၼႃးၸၵ်ႇ  လႄႈဢမေႊရိၵႃႊ တေႃႇမႃးၼႂ်းပီ 1952 ၵရိသ်ႊ လႄႈ တူႊရၵီႊ လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း ၼႂ်းၽွင်းၵျမၼီႊ တႃဝၼ်းတူၵ်း(ၸိုင်ႈမိူင်းၵျမၼီႊၽွင်းၼၼ်ႉ)ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းၼႂ်းပီ 1955 ၸိုင်ႈမိူင်းမွလ်ႊတႃႊ ယၢမ်ႈၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၼေႊတူဝ်ႊ တေႃႇမႃးပီ 1979 မွလ်ႊတႃႊယွၼ်းၵိုတ်းယုတ်းၶၢတ်ႇဢမ်ႇတေႃႇသၼ်ယႃး ႁႂ်ႈၶၢတ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ပုၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ထၢၼ်တပ်ႉၼေႊတူဝ်ႊ ထိုင်ပေႃးထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼေႊတူဝ်ႊလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢိင်ႈၵလဵတ်ႈထွၼ် ထၢၼ်တပ်ႉဢွၵ်ႇၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းမွလ်ႊတႃႊ။ ၼေႊတူဝ်ႊမီးႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ယူႇၼႂ်းဝဵင်းၿေႃႊရသ်ႊသဵလ်ႊ ၸိုင်ႈမိူင်း ၿဵလ်ႊယဵမ်ႊ။