ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းလိုၵ်ႉလမ်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈ MPFI-D ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၺႃးတီႉဝႆႉ ဝႃႈၼႆ။
တင်ႈတႄႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းမႃး လိူၼ် ၾႅပ်ႉပိဝ်ႊရီႊ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ လႄႈၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ။ တီႉၺွပ်းၵႂႃႇဢမ်ႇယွမ်း 80 ၵေႃႉပၢႆ။ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇဢၼ်ၺႃးသင်ႇႁၢမ်ႈပိၵ်ႉဢိုတ်းၵိုတ်းၵၢၼ်မီး 8 ဢၼ်။
လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းလိုၵ်ႉလမ်ႇ Myanmar Press Freedom in Depth ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈၼႆႉဝၼ်းတီႈ 11/10/2021 ဝႃႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႉ ဝႆႉ 54 ၵေႃႉ ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းဝႆးဝႆး ဝႃႈၼႆ။
ၸွမ်းၼင်ႇသဵၼ်ႈမၢႆ MPFI-D ၵဵပ်းလႆႈသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉတႄႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႉၺွပ်းၶင်ၶွၵ်ႈဝႆႉယၢမ်းလဵဝ် 54 ၵေႃႉၼၼ်ႉပဵၼ် ၵူၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ Mizzima, Frontier Myanmar , Myanmar Thandawsint ,Kamayut ,The Voice, BBC, DVB, Tomorrow ,74 Media ,Kachin wave , Chin World, A Kone Ti လႄႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၼႂ်းတိူင်းတႃႈၵုင်ႈလၢႆလၢႆဢၼ်။
ၵမ်ႈၽွင်ႈမိူၼ်ၼင်ႇ ၵူဝ်ႇဢွင်ႇၵျေႃႇ ၼၵ်းၶၢဝ်ႇတီႈ DVB ၺႃးတီႉလႆႈပဵၼ် 7-8 လိူၼ်ယဝ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယင်းပႆႇပၼ် ထူပ်းတင်း ၵူၼ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းယေးမၼ်း။
ၼႂ်းၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၺႃးတီႉပႃး 9 ၵေႃႉ ပဵၼ်တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၵမ်ႇပေႃးၸ ထၢႆးမ် ၊ သူၺ်ႇၽီႇမျေႇ၊ တၢၼ်ႇလုၼ်ႇတူၺ်းၶျိၼ်း လႄႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇတႃႈၶီႈလဵၵ်း – လႆႈႁူႉၸွမ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ MPFI-D ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -” ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႉ တီႈလႃႈသဵဝ်ႈ ဢိၵ်ႇဝဵင်းယႂ်ႇဝဵင်းလူင်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး လၢႆလၢႆဝဵင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ႁႅင်းသိုၵ်းသေ ဢႅဝ်ႇႁႃၶဝ်ႈသွၵ်ႈ ႁိူၼ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းမီးၸိုဝ်ႈမီးသဵင် ၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၶၢဝ်ႇ။ ႁိူၼ်းၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၼႂ်းမူႇၼႂ်းၸုမ်း ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ထုၵ်ႇလီၾၢင်ႉတူဝ်ၵၼ်ဝႆႉယူႇၶႃႈ။ ပေႃးပႃးၵႂႃႇၼႂ်းမိုဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉတႄႉ မိူၼ်တူၵ်းငလၢႆးလိပ်းယဝ်ႉၶႃႈ။ ၸိူဝ်းထုၵ်ႇတီႉၵႂႃႇၽွင်းပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပႆႇဢွၵ်ႇမႃးၶိုၼ်းသေၵေႃႉ ”- ဝႃႈၼႆ။
သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉတီႉၺွပ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် CEO လႄႈ ၽူႈထတ်းလိၵ်ႈ အယ်ဒီတာချုပ် တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၶျၢင်း Chin World ၵူဝ်ႇသလၢႆးမၢင်ႇ ၵေႃႈ တီႉၺွပ်းၵႂႃႇလႆႈၸမ်လိူၼ်ယဝ်ႉ ။ ယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉၵၵ်းတူဝ် ၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉတီႈတပ်ႉၵူတ်ႇထတ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈသေ ၼႃႈလိၵ်ႈၶၢဝ်ႇ Chin World ၵေႃႈ ထုၵ်ႇယႃႉလႅဝ်ဝႆႉ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈတူၺ်းၶိုၼ်း။
ယူႇတီႈ MPFI-D ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းပွႆႇပၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၺႃးတီႉဝႆႉတင်းမူတ်း ၽႂ်းၽႂ်း၊ ၸွမ်းၼင်ႇ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆႉပဵၼ်သၵ်ႉလၵ်းထိ 4 တႃႇပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇယႂ်ႇဢၼ်ထုၵ်ႇသင်ႇၵိုတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈႁႂ်ႈပူတ်းပွႆႇပၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း ၸွမ်းၼင်ႇသုၼ်ႇလႆႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမီးၼၼ်ႉ -ဝႃႈၼႆ။
ယူႇတီႈၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းတူၵ်ၶွၵ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ AAPP ၵေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းတီႈ 9/10/2021 ၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႉၺွပ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်းဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း တင်းမူတ်းမီး 8800 ပၢႆ။ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆမီး 1100 ပၢႆ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၺႃးတီႉ 80 ပၢႆ။ ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢဝ်လိူင်ႈဝႆႉ မီးႁိမ်းၸမ် 2000 ၵေႃႉယဝ်ႉလႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။
