ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လႆႈထူပ်းၽေးသိုၵ်းသိူဝ်မႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် (Landmine) ၼမ်လူၼ်ႉပူၼ်ႉလိူဝ် ဢမ်ႇဝူၼ်ႉပၼ်ပႃးတႃႇၵူၼ်းမိူင်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလူႉတၢႆယွၼ်ႉယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇ တင်းၼမ်တင်းလၢႆ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈတိုၵ်ႉမီးသၢႆၸႂ်ယူႇၵေႃႈ ၽဝႃႉၸၢတ်ႈပၢၼ်လႆႈတၢႆပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈဢမ်ႇၼပ်ႉဢမ်ႇဢၢၼ်ႇလႆႈ။
ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ၺႃးတၢမ်ႇမၢၵ်ႇမႅင်းသေလူႉတၢႆၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈတႄႉပဵၼ်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ တင်ႈ ဢဝ်ပီ 2011 မႃး ၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ ၼမ်ႉတူႈ၊ သီႇပေႃႉ ၊ ၵူတ်ႉၶၢႆ လႄႈၼမ်ႉသၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈမီး ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းတႃႇတေႁႃ ၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵေႃႈ လႆႈမႆႈၸႂ် လွင်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉယူႇၵူႈဝၼ်း။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းသေ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉတႃႇၼႃႈႁိူၼ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈတူင်ႉတူဝ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်၊ မၢင်ၼႃႈႁိူၼ်းၵေႃႈ ၵူၼ်းႁိူၼ်းလႆႈတၢႆၽၢတ်ႇၵၼ်၊ မၢင်ႁိူၼ်းသမ်ႉ ဢသၢၵ်ႈသၢႆၸႂ် ဢမ်ႇလူႉၶၢတ်ႇတၢႆသေတႃႉ ၽဝႃႉၸၢတ်ႈပၢၼ် လႆႈလူႉသုမ်းသေ လိပ်းၶီးၵေႃႈမိူၼ်တၢင်းလူႉတၢႆဝႆႉ ၵေႃႈမီးသမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလႆႈ။
သၼ်လွႆမႄႈမိူင်းတႆးၵူႈႁူတ်ႈႁၢဝ်းၼႆႉ မီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ သိုၵ်းတႆး RCSS သိုၵ်း SSPP ၊ သိုၵ်းတဢၢင်း ပလွင်ႈ TNLA သိုၵ်း ၵူဝ်းၵၢင်ႉ MNDAA သိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၸုမ်းသိုၵ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ တင်းၼမ်တင်းလၢႆ တူင်ႉၼိုင်ယူႇသဝ်း။ ၵႆႉလႄႈ ႁိုၵ်ႉၸုၼ်ၽႃႇၺႃးၵၼ်လႄႈ တီႈဢမ်ႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း သမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈမီး။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ်၊ သိုၵ်းတႆးၼင်ႇၵၼ် ပိုတ်းယိုဝ်းတေႃႇသူႈၵၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်း။
ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ဢၼ်ပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဵင်ႇတႃႉ ၽိုတ်ႉႁိမ်ၼႃႈလိၼ်ၵၼ် ၊ ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၼႃႈလိၼ် ၵၼ်တိၵ်းတိၵ်းၼႆႉ ၵူႈၸုမ်းၸိူဝ်း ၸႂ်ႉတိုဝ်းမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်မႃး လိူဝ်ႁႅင်း။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပၼ်ႁႃ ဢၼ် ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီမီး လီပဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပဵၼ်မႃးဢမ်ႇထၢတ်ႇ၊ ဢၼ်လႆႈႁူပ်ႉ လႆႈႁပ်ႉၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈ သမ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ၼႆ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတဢၢင်း (TWO) လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
“ၼႃႈလိၼ်သိုၵ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉပေႃးဝႃႈပၢင်တိုၵ်းယဝ်ႉၼႆ တိုၼ်းမီးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉၶႃႈ။ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃးၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၶဝ်ယင်းတိုၵ်ႉၸႂ်ႉ မၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ယူႇ။ ”- ဝႃႈၼႆ။
ပေႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းမႃး ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် ႁၢင်ႈၵၢင်တေႃႇၵၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးပၢင်တိုၵ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇၶိုၼ်းၽဵဝ်ႈပၼ်မၢၵ်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ႁၢင်ႈၵၢင်တေႃႇသိုၵ်းၶဝ်ၼင်ႇၵၼ်လႄႈ ၶိုၼ်းၺႃးၵူၼ်းမိူင်းယဵပ်ႇၺႃး ။ ၵမ်ႈၼမ် သမ်ႉပဵၼ် ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵႂႃႇႁႆႈ ၵႂႃႇသူၼ် လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဢိၵ်ႇဝူဝ်းၵႂၢႆး ယဵပ်ႇၺႃးသေ မၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆ။
ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတဢၢင်း လၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ -“ပေႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းမႃး ၶဝ်ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် တေႃႇၵၼ်၊ ပေႃးပၢင်တိုၵ်းယဝ်ႉ ၶဝ်သမ်ႉဢမ်ႇၽဵဝ်ႈပၼ်ၶိုၼ်း။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်သမ်ႉယဵပ်ႇၺႃး၊ ဢၼ်တၢႆၵေႃႈဢမ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလႆႈ။ ဢၼ်လႆႈတႅပ်းၶႃ တႅပ်းၶႅၼ်ပႅတ်ႈသေ သုမ်းၽဝႃႉၸၢတ်ႈပၢၼ် ၵူၼ်းၵႂႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလႆႈယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်သေ မၢတ်ႇၸဵပ်း ဢမ်ႇၼၼ် လူႉတၢႆၼႆႉ ၼိုင်ႈလိူၼ်ဢမ်ႇယွမ်း 5 ၵေႃႉ။ မၢင်လိူၼ်မီးထိုင် 10 ၵေႃႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။
ႁူမ်ႈဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆ သုမ်းၸၢတ်ႈယွၼ်ႉမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်ၼႆႉတင်းၼမ်သေတႃႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇတႄႉ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈပဵၼ်ၼမ်ႉမိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
“ၼႆႉတႄႉ ၽႂ်ၵေႃႉၾင်ၵေႃႈမၼ်းႁူႉသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉၶႃႈၼေႃႈ။ ၽိူဝ်ႇတေမႃးၼႄးၼမ်ႉမိုဝ်းၵဝ် ၼမ်ႉ မိုဝ်းမႂ်းယူႇၼၼ်ႉ။ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈတၢႆၵႂႃႇယွၼ်ႉၼမ်ႉမိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလႅၼ် ပိူၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈၶႃႈလူး။ ယဝ်ႉၵေႃႈၵူၼ်းၸိူဝ်းတၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉၸွင်ႇၶဝ်သမ်ႉၸွႆႈတူၺ်းလူ ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း သင်ၶႃႈႁိုဝ် ”- ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတဢၢင်း ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၼၼ်ႉ လၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။
မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ယင်းၵႆႉလႆႈလူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသေ ပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ၽေးၶဵၼ်မၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉယူႇ- ဝႃႈၼႆ။
Credit to Arakan Youth Future “Made in Arakan”
“ ၶဝ်ၵႆႉလူင်းမႃးထိုင် တီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈသေ မႃးပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် ၼႆႉယူႇၶႃႈ ဢေႃႈ ။ ပေႃးၵႂႃႇႁႆႈၵႂႃႇသူၼ်သေ ၵႂႃႇႁၼ်ၸွၵ်းႁၼ်ႁေႃႇ / ထူင် လၢၵ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးလၢႆးၸိုင် ယႃႇၵႂႃႇၸမ် ယႃႇၵႂႃႇယိပ်း၊ ပေႃးႁၼ်ၵေႃႈႁႂ်ႈၵႂႃႇလၢတ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းလူင်ဝၢၼ်ႈၵမ်းလဵဝ်၊ ပေႃးၵႂႃႇသူၼ်ၵႂႃႇႁႆႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈၾၢင်ႉဝႆႉသတိယူႇတႃႇသေႇ ဝႃႈၸၢင်ႈၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼႆႉလႆႈၵူႈတီႈ ၼႆၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ ” – ပႃႈၼၢင်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉတူႈ ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ၾၢႆႇပၼ်တၢင်းႁူႉလွင်ႈမၢၵ်ႇမႅင်း လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တူင်ႉၼိုင် ပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လွင်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် ယူႇၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသမ်ႉ တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၼႃႈလိၼ် ပိုၼ်ႉတီႈ ၸဝ်ႈ ၵဝ်ႇၵုမ်းၵမ်တူင်ႉၼိုင်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းလူတ်းယွမ်းလွင်ႈၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်သေ တိုၵ်ႉၸႂ်ႉတိုဝ်း ယူႇတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈ လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်ၼႆႉ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁၢမ်ႈႁႄႉ သႄႉၼႄးၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၸုမ်း ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉသူင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းတႃႇၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉ တႃႇဢဝ်ပေႉ ပုၼ်ႈၵၼ်ယူႇ။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တင်ႈဢဝ် ပီ 2007 တေႃႇထိုင် 2019 ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးဢၼ်တၢႆယွၼ်ႉ ၽေးမၢၵ်ႇ မႅင်း ၾင်လိၼ် မီး 26.6% ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၶၢင် မီး 26.5% ၊ ၵူၼ်းမိူင်းယၢင်း မီး 20% သေ ၼႂ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ် မၢၼ်ႈၼႆႉ မိူင်းတႆး တၢႆယွၼ်ႉ ၽေးမၢၵ်ႇမႅင်း ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၸုမ်းၶူၼ်ႉၶႂႃႉၵဵဝ်ႇၵပ်းမၢၵ်ႇမႅင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ (MIMU) တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈတူၵ်းလူင်းဢၼ်သေ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ တေႁူမ်ႈ မိုဝ်းၵၼ်ၽဵဝ်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼႆသေတႃႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပႆႇႁၼ်လူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼေၼမ်ႉၼေတူဝ်လႆႈ။
ပေႃးတူၺ်း ၵူၼ်းဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းသေ မၢတ်ႇၸဵပ်း ၊ လူႉတၢႆ၊ သုမ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းႁႃငိုၼ်းလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်း ၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းလမ်ႇလွင်ႈၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၽူႈႁႃ လဵင်ႉ ၼႃႈႁိူၼ်းလႆႈလူႉသုမ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ယွၼ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉသေ ၵူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး ဢၼ်လႆႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တုၵ်ႉၶၵႂႃႇမီးတင်းၼမ်။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်လႆႈၵွင်လင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း လိၵ်ႈလၢႆး ပႅတ်ႈၵေႃႈမီး တင်းၼမ်။
“ၵူၼ်းဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ၊ ပဵၼ်လၵ်းသဝ်တႃႇ ၼႃႈႁိူၼ်းၼိုင်ႈလင် ၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ။ ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃငိုၼ်းၵေႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈႁဵၼ်းလၢႆးလႆႈလီလီ၊ ဢၼ်လႆႈဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းသေ ၵႂႃႇႁႃႁဵတ်းၵၢၼ် ႁႃငိုၼ်းလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်း ၸိူင်ႉၼႆလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉၶႃႈ” – ၸၢႆးမွင်ႇ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တီႈၵျွၵ်ႉမႄးလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉသမ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵႂႃႇႁႆႈ ၵႂႃႇသူၼ်၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵႂႃႇၵဵပ်း ၽၵ်းယိူဝ်ႈ ၼၢင်းၶဵဝ်၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵႂႃႇပိတ်းၼဵင်ႈ – ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
“ဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၼႆႉတႄႉ ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵႂႃႇႁႆႈၵႂႃႇသူၼ်ဢေႃႈ။ မိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉသမ်ႉ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၼႆႉမီၼႂ်းလွႆၼႂ်းထိူၼ်ႇၵမ်ႈၼမ်။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပဵၼ်ၽွင်းၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ၶၢဝ်းပွၵ်ႈၵၢၼ်မႃးလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉၶႃႈ ” – ဝႃႈၼႆ။
တွၼ်ႈတႃႇပူၵ်းပွင်ပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၼၼ်ႉၼႆသေ မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး မီးၵူၼ်းၼုမ်ႇၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ သွၼ်ပၼ် လွင်ႈၸႂ်ႉမႆႉပူၵ်ႇမႆႉမွင် မႆႉၸလွမ်း ႁဵတ်းၶိူင်ႈၸႂ်ႉ ၶူဝ်းသွႆ။ ၵူၼ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်း မႃးႁဵၼ်းဢဝ် မီးယူႇ 10 ၵေႃႉ။
ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶူးသွၼ်ၵေႃႉၼၼ်ႉ (ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈ) လၢတ်ႈဝႃႈ – “ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇ မွၵ်ႈ 10 ၵေႃႉ ၼႆႉၶႃႈဢေႃႈ ၶႃႈပူင်သွၼ်ပၼ်လၢႆးႁဵတ်းၶူဝ်းၸႂ်ႉၶူဝ်းသွႆ။ ယူႇတီႈၶႃႈသေ တႄႇလူင်းၸွမ်းဝၢၼ်ႈ ၸွမ်း ဢိူင်ႇ ပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉၵဵဝ်ႇၵပ်းၽေးမၢၵ်ႇမႅင်းၼႆႉ တႄႉ တႄႇႁဵတ်းမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2015 ၶႃႈဢေႃႈ။ ထိုင် ပီ 2019 ၸင်ႇၸၢင်ႈပၼ်ပၢင်သွၼ်ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 10 ၵေႃႉၼႆႉၵူၺ်း ။ မၼ်းၵေႃႈ လႆႈဝႃႈ ပႆႇႁူမ်ႇတူဝ်ႈထိုင်လႆႈၶႃႈ ” ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းလၢႆလၢႆဝဵင်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ် တိုၵ်ႉပိုတ်းယိုဝ်း တိုၵ်းတေႃးၵၼ်ယူႇ ၵူႈဝၼ်း။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸုမ်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ သင်ဝႃႈလႆႈၾင်မၢၵ်ႇမႅင်းဝႆႉ ၸွမ်း သဵၼ်ႈတႃႈ သၢႆတၢင်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇမႃးယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းၽဵဝ်ႈပႅတ်ႈပၼ်ၶိုၼ်းၵမ်းလဵဝ် – ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢွၼ်ၵၼ်တုၵ်းယွၼ်းၼင်ႇၼႆ။
“ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၵူႈၸုမ်းၸုမ်း ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ယႃႇၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်တေႃႇၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၵူဝ်မၢၵ်ႇမႅင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇႁတ်းလူင်းႁႆႈလူင်းသူၼ်၊ ဢမ်ႇ ႁတ်း ၵႂႃႇႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ်ၼႃႇၶႃႈဢေႃႈ ”- ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵျွၵ်ႉမႄး ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
မၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶဵၼ်လူင်တေႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃးၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်၊ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵေႃႈ ပႆႇၵၢင်းယၢၼ်ၽေးၼႆႉလႆႈ၊ သင်ဝႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇဢမ်ႇသႂ်ႇၸႂ်သေ ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉပႅတ်ႈၸိုင် တေသိုပ်ႇပဵၼ်ၽေးတေႃႇလုၵ်ႈလၢၼ် ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈထႅင်ႈလႄႈ ယူႇတီႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႄႈလိတ်ႈလွင်ႈၼႆႉၼႆ ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ ။
တႃႇႁႂ်ႈၵၢင်းယၢၼ် ၽေးမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼႆႉ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶဝ်လူင်းၸွမ်းဝၢၼ်ႈၸွမ်းဢိူင်ႇ သေပၼ်တၢင်းႁူႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၾၢႆႇလဵဝ် ၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းမၢၵ်ႇ မႅင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၵူႈၸုမ်း -ၼႆ ၸုမ်းပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉၵဵဝ်ႇၵပ်းမၢၵ်ႇမႅင်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
