ပၢင်ၵႅဝ်ႈဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ ၸတ်းႁဵတ်းတီႈၵဵင်းမႆႇၸိုင်ႈထႆး ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး တုၵ်းယွၼ်းသုၼ်ႇလႆႈၼၢင်းယိင်း

ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်း မိူင်းထႆး ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တုၵ်းယွၼ်း 5 ၶေႃႈ။

မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 8/3/2021 ပဵၼ်ဝၼ်းၼၢင်းယိင်း လုမ်ႈၾႃႉ ယူႇတီႈၸုမ်းမုလ်ၼိထိ MAP တင်း ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင် တူင်ႇဝူင်း ၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းထႆး ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈၽၵ်းတူတႃႈပႄး ၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ။ ႁူမ်ႈၵၼ်တုၵ်းယွၼ်းဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 5 ၶေႃႈ ပိူင်လူင်တႃႇႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်း ႁႅင်း ၵၢၼ် ၵူႈၵေႃႉ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၼၢင်းမူဝ်သႂ်ဝၼ်း ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ/ ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ IWD တီႈၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ – “ၼႂ်းဝၼ်း ၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ ပီၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ မီးၶေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တုၵ်းယွၼ်း တင်းမူတ်း 5 ၶေႃႈ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ ဝၢႆးဝၼ်း ႁဝ်းၶႃႈ တေၵႂႃႇယိုၼ်ႈၸူး တီႈၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇၶႃႈဢေႃႈ”-  ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢၼ်လႆႈတုၵ်းယွၼ်းဝႆႉ 5 ၶေႃႈၼၼ်ႉတႄႉ တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ႁဵတ်းပၼ်ၸွမ်းၶၵ်တွၼ်ႈလွင်ႈတေႃႇဝတ်းဝႂ် ဢမ်ႇၼၼ် ဢွၵ်ႇၶေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၽႃသႃ ဢၼ်တီႈႁႅင်းၵၢၼ်ပေႃးတေၶဝ်ႈၸႂ်ၸႅင်ႈ လႅင်းလီ ။ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈပၼ်ၾၢင်ႉထိုင် လွင်ႈၼၢႆးၼႃႈ/ ၼၢႆးၸၢင်ႈ ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈ ၼိူဝ်ႁႅင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်ပၼ်တၢင်းႁူႉ တီႈႁႅင်းၵၢၼ် လူၺ်ႈၽႃသႃ ဢၼ်တီႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ် မိူင်းၶဝ်ႈၸႂ်ပွင်ႇၸႂ်ငၢႆႈ၊ ႁႂ်ႈလႆႈၵႃႈၸၢင်ႈ တဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လိူဝ် OT ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈႁပ်ႉၵႃႈၸၢင်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ။ ဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇထုၵ်ႇႁၢၵ်းငိုၼ်း ၵႃႈႁႅင်း ၵႃႈၸၢင်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လိူသ်ၼၼ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း ႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်လႆႈၶဝ်ႈထိုင် ၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉလႄႈ ပူၵ်းပွင်ၽဝၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မုၼ်းလႅင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။ သင်ဝႃႈမီးၵၢၼ်ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ၊ လွၵ်ႇငိုတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပိုတ်ႇပၼ်ႁႅင်းၵၢၼ် ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇတုၵ်းယွၼ်းတၢင်ႇထိုင်လႆႈ။ႁႂ်ႈႁဵတ်းပၼ် ဢွင်ႈတီႈလွတ်ႈၽေး Safe house တွၼ်ႈတႃႇၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽွင်းမိူဝ်ႈလႆႈထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၶေႃႈလိုၼ်းသုတ်း တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းလႄႈ ၾၢႆႇသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ႁပ်ႉၸႅင်ႈၵၢၼ်ၵိူတ်ႇ ၶွင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈဢွၵ်ႇပၼ် ဝႂ်ၸႅင်ႈၵိူတ်ႇ လူၺ်ႈဢမ်ႇမီးၶေႃႈၼွင်ႇငိူၼ်ႈၶႆသင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ။

ၼႂ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်း လုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈၵဵင်းမႆႇ ၶမ်ႈၶိုၼ်းၼႆႉ တေမီးဢဵၼ်ႁႅင်း ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ မွၵ်ႈ 200 ၵေႃႉ။ တေမီးၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ၼႄၵႂႃႇ လၢႆလွင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။

ဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ တႄႇမႃးမိူဝ်ႈပီ 1857 ယွၼ်ႉႁူင်းငၢၼ်းတေႃးၽႃႈ တီႈမိူင်းၼိဝ်ႊယွၵ်ႉ ၸႂ်ႉၵူၼ်းႁဵတ်း ၵၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်လိူဝ်ႁႅင်း သမ်ႉလႆႈၵႃႈႁႅင်းဢေႇ ၊ ၼႆသေ ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ယိင်း ၸင်ႇလႆႈတုမ်ၵၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃး။

မိူဝ်ႈၶဝ်တုမ်ၵၼ်ယူႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇပလိၵ်ႈၶဝ် မႃးပေႃႉႁႅမ် သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပၢင်ယၢႆႈၵႂႃႇၵမ်းၼိုင်ႈ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃးပီ 1908 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ဝၼ်းထိ 8 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈလႄႈ ၸုမ်းပႃႊတီႊ သူဝ်ႇလ်သႄႇလိတ်ႉ မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၶဝ် တႄႇမၵ်းမၼ်ႈဝၼ်းၼၢင်းယိင်းမႃး ။ ဢၼ် UN လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝၼ်း ၼၢင်းယိင်း လုမ်ႈၾႃႉမႃးတႄႉ တႄႇမိူဝ်ႈပီ 1975 ။