သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း တင်း ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း တေတေႃႇသူႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႄႇ တေမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ

တင်ႈဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 3 – 4 ၼၼ်ႉမႃး ယူႇတီႈၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ဢဝ်လၢႆးငမ်းယဵၼ် ၵတ်းယဵၼ်သေ သၢၼ်ၶတ်း တေႃႇလွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈမီး။   ယူႇတီႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽၵ်းၵႃႇၵူၼ်းမိူင်း ထဝ်ႈ ၼုမ်ႇသၢမ်ပၢၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်သၢၼ်ၶတ်း ၼႄၵၢင်ၸႂ် တေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶဝ် မီးမႃးၵူႈဝၼ်း ။

ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈၼႆႉ ဢဝ်ၸဵမ်ၸဝ်ႈသင်ၶရႁၢၼ်း ပႃးၸဵမ် ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ဢဝ်ၸဵမ်ပလိၵ်ႈ ၊  သိုၵ်း  တၢင်းၾၢႆႇ မၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ် ဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်းမႃး တူဝ်ႈမိူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ CDM ဢၼ်ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်ၶဝ် ဢဝ်လၢႆးၵတ်းယဵၼ်သေ သၢၼ်ၶတ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ဢၼ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်း မိူင်းသၢမ်ပၢၼ်ၸဵတ်းသႅၼ်း ႁူမ်ႈၵၼ် သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ မၼ်းတေၵႂႃႇသုတ်းယဝ်ႉ တီႈလႂ် ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ လီလႆႈမႃးလၢမ်းတူၺ်းၵၼ်သေ ထုၵ်ႇလီႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဢီႈသင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈ ၼႄတၢင်းႁၼ်ထိုင်ၼႄၵၼ် ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ တေမႃးဝႃႈ ပွတ်းပွတ်း CDM ဢၼ်ဢဝ်လၢႆးၵတ်းယဵၼ်သေ သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇလွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းတေဢွင်ႇမၢၼ်ၵႂႃႇႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေတူၵ်းသုမ်း။ CDM ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ မၼ်းဢွင်ႇမၢၼ်ၵႂႃႇ ႁဝ်းၶႃႈ တေမီး ၽွၼ်းလီသင်၊ ပေႃးဝႃႈ CDM ဢၼ်ဢဝ် လၢႆးၵတ်းယဵၼ်သေသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇ လွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ဢွင်ႇမၢၼ်ၵႂႃႇ ယဝ်ႉၼႆ ထိုင်တီႈဝၼ်းၼိုင်ႈမႃးၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၵေႃႉၵုမ်း၊ ၵေႃႉပွင်သေယဝ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၵႂႃႇမိူင်းလူႉပၢင်း။

ပေႃးဝႃႈ CDM ၼႆႉ ႁိုင်ယၢဝ်းၼႃႇဢႃးလႃးသေယဝ်ႉ ထိုင်တီႈၵမ်းလိုၼ်းဝႃႈ ဢွင်ႇမၢၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇတူၵ်း ၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆတႄႉၵေႃႈၼႂ်းၵႄႈၵၢင် ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇမီးႁူဝ်မီးၵၼ်းလႄႈၼႆ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ ၸၢင်ႈလူႉပၢင်းၵႂႃႇ။

ၵွပ်ႈသင်လႃႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵၼ် လွင်ႈၵႂႃႇမႃးပႆတၢင်း တႄႇဢဝ် ၶိူင်ႈမိၼ်၊ သၢႆမိၼ်၊ ရူတ်ႉလဵၼ်းရထႃး သဵၼ်ႈ တႃႈ သၢႆတၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေၶၢတ်ႇၵႂႃႇ၊ ၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇ ၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇၵႃး ၵၢၼ်ပၢၼ်ႇယေးငိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈလေႃႈလႅၼ်ႈသေယဝ်ႉ ဢဝ်ၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ၵႃႉ ၵၢၼ်ၶၢႆဢမ်ႇမီး။

ယဝ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေယုင်ႈယၢင်ႈၵႂႃႇသေယဝ်ႉ လွင်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လႂ်ပဵၼ်တႄႉ ဢၼ်လႂ်ဢမ်ႇပဵၼ်တႄႉ ၼႆၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈထတ်းသၢင်။ ၼႂ်းၵႄႈၼၼ်ႉ တႄႇဢဝ် ႁူင်းယႃ ၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇမီးမေႃယႃ ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈ ပေႃးဝႃႈမႃးၸူႉလုမ်းတုမ်တွမ်ၼႆၵေႃႈ ပၼ်ႁႃ ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ တေယုင်ႈယၢင်ႈလူင်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၵဝ်ထၢင်ႇထိူမ်မႂ်း၊ မႂ်းထၢင်ႇထိူမ်ၵဝ် တေၸၢင်ႈယုင်ႈယၢင်ႈလိူဝ် ၵဝ်ႇၵႂႃႇတႄႉတႄႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေပဵၼ်လႆႈမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ် မၼ်းၵေႃႈတေဢမ်ႇပူၼ်ႉ 5 လိူၼ် 6 လိူၼ်။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မီးၽူႈဢွၼ် ႁူဝ် ႁူမ်ႈၵၼ် ၽူႈပွင်မိူင်းၶဝ် ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် လႆႈတႄႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈၵႄႈၶႆလႆႈပၼ်ႁႃဢၼ်ၼႆႉယူႇ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ CDM ၼႆႉ ဢွင်ႇမၢၼ်ၵႂႃႇ။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ CDM ၼႆႉ ဢမ်ႇဢွင်ႇမၢၼ် လွင်ႈဢဝ်လၢႆးၵတ်းယဵၼ်သေ သၢၼ်ၶတ်း တေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ မၼ်းတူၵ်း သုမ်းယဝ်ႉၼႆၸိုင် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ တေၶိုၼ်းၽုတ်းၶိုၼ်ႈမႃးသေယဝ်ႉ တေယိပ်းၵမ်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၼိူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်း တေႁၢႆႉၸႃႉမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ။

ပေႃးတေ မႃးတူၺ်းလၢႆးတၢင်း ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃး ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် လီယုပ်းၽၢၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ တီႈၼႆႈမၼ်း တေမီး 2 ၾၢႆႇ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းမၼ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၼႆႉ တေပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်း ဢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတေပဵၼ် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢဝ် လၢႆးတၢင်းၵတ်းယဵၼ်သေယဝ်ႉ သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉ။ သွင်မူႇ သွင်ၸုမ်းၼႆႉသမ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် တေႃႇသူႈၵႂႃႇ မိူဝ်းၼႃႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ် လမ်ႇလွင်ႈမႃး တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ၼႄၵၢင်ၸႂ် လူၺ်ႈလၢႆးၵတ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉ ယူႇ တီႈၾၢႆႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်တေႃႇသူႈ၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁဵတ်းၵေႃႉၵႂႃႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႃလၢႆးတၢင်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႃႉလီၶဝ်ႈၸႂ်မႃးတႄႉတႄႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဝၼ်းတီႈ 17/2/2021 ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝႃး မိူဝ်ႈသိုၼ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၶွင်ႊသီႊဢၼ်ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇဝႃႈ ၶဝ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်း NSPCC  National Solidarity and  Peacemaking Central Committee ပွင်ႇဝႃႈ ၶဝ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းၶွမ်ႊမတီႊၾၢႆႇသၢင်ႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်  ။ တီႈၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼင်ႇႁိုဝ် တေမီးလွင်ႈၶွတ်ႇလိူတ်ႈၵၼ်သေယဝ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးႁူမ်ႈၵၼ်သၢင်ႈလႆႈ ၵၢၼ်ငမ်း ယဵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉ UPC မိူဝ်ႈပၢၼ် ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇႁိုဝ်၊ မိူဝ်ႈပၢၼ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇႁိုဝ် ႁဵတ်းမႃး ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈ ယိူင်ႈၸွမ်းဢၼ်ၼၼ်ႉသေ ၽွတ်ႈႁႅၼ်း NSPCC  လႄႈ NSPWC မီးသွင်ၼႆႉ။ၾၢႆႇၼိုင်ႈၼႆႉ တေပဵၼ်ၶွမ်ႊမတီႊသုၼ်ၵၢင်မၼ်း၊ ဢၼ်ၼိုင်ႈတေပဵၼ်ၶွမ်ႊမတီႊပွင်ၵၢၼ်မၼ်း။

တီႈၶွမ်ႊမတီႊသုၼ် ၵၢင်ၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ႁဵတ်းႁူဝ်ပဝ်ႈသေယဝ်ႉ ဢွင်ႇလိၼ်းၻူၺ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ သမ်ႉႁပ်ႉႁဵတ်းၽူႈၼမ်းၼႂ်းဝႆႉ။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်းတီႈ ၶွမ်ႊမတီႊပွင်ၵၢၼ်မၼ်းသမ်ႉ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွင်ႇသီႇၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင် သူဝ်းဝိၼ်း ဢဝ်ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းသေယဝ်ႉ တီႈၽူႈၼမ်းၼႂ်းမၼ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ၵႅမ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင် တိၼ်ႇမွင်ႇဝိၼ်း ဢၼ် ယၢမ်ႈဢွၼ်ႁူဝ် ပႃးၸွမ်းၼႂ်းၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်မႃး၊ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇၼၼ်ႉမႃး ႁဵတ်းဝႆႉၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၼၼ်ႉ။

သွင်ၸုမ်းၼႆႉ ၶဝ်မႃးၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ မိူၼ်တင်းမိူဝ်ႈပၢၼ်ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇ ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး တၢမ်တူဝ် ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇ ယိုတ်း ၵၢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈသေယဝ်ႉ။ ပွႆႇႁႂ်ႈၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၸၢႆးမွၵ်ႇၶမ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၾၢႆႇပွင်ၵၢၼ်မိူင်းမၼ်းၼၼ်ႉ။ လၢႆးတၢင်း မၼ်း မိူၼ်ၵၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ငဝ်းလၢႆးမၼ်းသမ်ႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈယဝ်ႉ။

လၢႆးတၢင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးတဵင်းၸဵင်ႇလႄႈ ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊ ၸၢႆးမွၵ်ႇၶမ်းၶဝ်ႁဵတ်းမႃးၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တၢင်းၵၢၼ် ဢၼ်ၵမ်ႇၽႃႇမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ ယွမ်းႁပ်ႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵတ်းယဵၼ်လႄႈ တႃႇတေယၢင်ႈပႆၸူး လၢႆးတၢင်းတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼႆလႄႈ ၵမ်ႇၽႃႇၵေႃႈယွမ်းႁပ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ လုမ်ႈၾႃႉယွမ်းႁပ်ႉႁၼ်လီလႄႈ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်မႅၵ်ႇၵွင် သေလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ တႃႇတေ မႃးႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵုမ်ၸွမ်းၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ၸွမ်းၶဝ်ၼႆၵေႃႈ မီးၼႃႈမီးတႃ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ် NSPCC  လႄႈ NSPWC ဢၼ်ၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်း မႃးဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၼႆႉ။ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၶဝ် တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁဵတ်းၵေႃႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႂႃႇ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ်ယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵေႃႉ ၵႂႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း မိူၼ်တင်းမၵ်းမၼ်ႈ ၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈၼႆ တေမိူၼ်တင်းဝႃႈ ပူးလိင်း ပႃးလိင်းၵၼ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ယူႇတႂ်ႈလွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ၵႂႃႇတေႃႇၸူဝ်ႈၼႆ ၸိုင်ႈမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉတေ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးတင်းဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းသေ ၶွမ်ႈၶတ်းတေႃႇၶဝ်ယဝ်ႉၼႆ ၸွင်ႇၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တူဝ်ႈတၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေႁႅၼ်းသိုၵ်း၊ တႃႇတေၶၢမ်ႇတိုၵ်းၵႃႈႁိုဝ်၊ တႃႇတေႁပ်ႉတိုၵ်းၵႃႈႁိုဝ် ပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ်။

ဢၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၵေႃႈလီ ၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၵေႃႈလီ တၵ်းတေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝူၼ်ႉၶွပ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေတေႃႇသူႈ ႁဝ်းၶႃႈ ႁၼ်ထိုင်ဢၼ်ၼႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်းၸွမ်း ၶွမ်ႊမတီႊ NSCPB ဢၼ်ၶဝ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းယူႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼႆၸိုင် ၼႃႈၵၢၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ၸုမ်းၸၢဝ်း ၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၵိုတ်းတိုၵ်း ၸိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ဝႆႉၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူမ်ႈသၢင်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ် တေမၼ်ႈၵိုမ်း ယိုၼ်းႁိုင် ၵႂႃႇၼႃႈသေယဝ်ႉ။ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈႁူမ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ၸၼ်ႉငဝ်ႈၼိူဝ် ယၼ်ႇပူၼ်ႉလိူဝ် လွၵ်း ပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈလႆႈ တၢမ်ၼင်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ႁွင်ႉသႅၼ်ႇမႃးတႃႇသေႇ တေပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ယင်ႇပိုၼ်ႉ ၼိူဝ်လွၵ်းပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ၻီႊမူဝ်ႊရေႊသီႊလႄႈ ၾႅတ်ႊတရႄႊၼၼ်ႉ တေၶဝ်ႈပႃးလၢႆ % ၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢမ်းႁူႉ။

တီႈၵႄႇသုတ်းမၼ်း တေၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈၵမ်းသိုဝ်ႈတႄႉ ယူႇတီႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉႁၼ်ထိုင်လႆႈ ထႅဝ်လိၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊဢိူဝ်ႈ ၼၼ်ႉၵူၺ်းၵေႃႈ သမ်ႉဝႃႈ တေဢွၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈတီႊမူဝ်ႊ ၶရေႊသီႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေဢဝ်လွၵ်းလၢႆးဢွၵ်းဢေႃၸိူင်ႉႁိုဝ်သေ ႁပ်ႉယုမ်ႇၵၼ် ဢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ ပဵၼ် ၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉ NCA ။

ၸိူဝ်းပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေလႆႈႁူမ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉ ၶဝ်တေၶတ်းၸႂ်သေ ႁူၺ်းႁွင်ႉ တေဢဝ်ၶေႃႈဢၢင်ႈသေလွင်ႈလွင်ႈ ႁူၺ်းႁွင်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸုမ်းတင်းမိူင်းရၶႅင်ႇႁိုဝ် တၢင်ႇၸုမ်းတၢင်ႇၸၢဝ်းၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ ၶဝ်ယိူင်းၸူးဢၼ်လႂ်၊ ၶဝ်မီးၶေႃႈမုင်ႈဢၢင်ႈဢၼ်လႂ်၊ ၶဝ်မီးလွင်ႈမုင်ႈၼႃႈ ၸူးဢီႈသင်။

မိူၼ်ၸိူင်ႉ ၶွမ်ႊၽႅတ်ႊတရေႊသိၼ်ႊႁိုဝ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တင်းပီႈၼွင်ႉဝႃႉၶဝ်လႆႈဝႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ တေပဵၼ်မႃး ၶေႃႈဢၼ်ႁဵတ်းဢဝ် ႁႂ်ႈၶဝ်ပေႃးႁူမ်ႈပႃးမႃး ၸွမ်းၼႂ်းၵၢၼ်သၢင်ႈငမ်းယဵၼ် ၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၼႆႉၼႆၵေႃႈ တေ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းတေပဵၼ်မႃး 2 မူႇ 3 ငႃး ႁဝ်းၶႃႈ ၸၢင်ႈလၢမ်းလႆႈ။ ၸုမ်း ၼိုင်ႈတေဝႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵႂႃႇၸွမ်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ် လွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ တေဝႃႈ ထုၵ်ႇလီပႂ်ႉတူၺ်း ငဝ်းလၢႆးၵွၼ်ႇ၊ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ တေဝႃႈ တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းသေ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းၶဝ်ၵမ်းသိုဝ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်း၊ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸႄႈမိူင်းႁဝ်းၼႆ တေမီးမႃး 2 မူႇ 3 ငႃးတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၼႆၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ တီႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၵေႃႈ တၵ်းတေၺႃးမႃး တိုဝ်းတၢင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၵၢၼ်ႁုၵ်ႉႁၢႆႉ ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ UPC ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၶွင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၶဝ် လၢႆ လၢႆၵူၺ်းႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၸုမ်းသိုၵ်းၵူၺ်း ႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၵ်းတေလႆႈပႃးမႃး ပႃႇတီႇ ပၢႆးမိူင်းၼႆလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ဢၼ်မီး 90 ပၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေဝူၼ်ႉၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်။

ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ႁွင်ႉၶဝ်ႈပႃးတင်းမူတ်းသေတႃႉ ၽိူဝ်ႇၽႅဝ်မႃးပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼူၵ်ႉယုင်းသမ်ႉ ၸိူဝ်းဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈတီႈၵေႇသုတ်းၼိုင်ႈၵေႃႉ ဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးမႃး ၼႂ်းၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈ ငမ်းယဵၼ်။

ၵူၺ်းဝႃႈၼၼ်ႉသေတႃႉ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၸိူဝ်းၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ မိူၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢူးၶိၼ်ႇမွင်ႇၽေႇ၊ ဢူးတဵင်းၺုၼ်ႉ၊ တေႃႇတႅတ်ႉတႅတ်ႉၶၢႆႇၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပႃႇတီႇဢၼ်ဢွင်ႇပေႉ သေ ၵေႃႉ သေၵူၼ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၼႂ်းၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈၼႆ ပႃႇတီႇၸိူဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈလႆႈၶဝ်ႈ မႃး ၼႂ်းပၢၼ်ၼူၵ်ႉယုင်း ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈပႃးမႃးၼႂ်းၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ တၵ်ႉၵႂႃႇႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်း ၶွင်ႊသီႊၸုမ်း သိုၵ်းၼႆႉယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈတႅတ်ႈတေႃး။

ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼၼ်ႉၶႃႈလူး တေဝူၼ်ႉၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃး ဝႃႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃး မိူၼ်တင်းမၵ်းမၼ်ႈ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵႂႃႇ၊ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇ ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃး တေမီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် ယူဝ်ၶႄးတေပဵၼ်မႃး 1990 ပၢၼ်ၼဝတ ဢွၵ်ႇမႃးၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 1 မၢႆၸိူၼ်း 90 သေယဝ်ႉ ယႃႉလူႉပႅတ်ႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း 236 ၸုမ်း ဢၼ်ယႃႉလူႉပႅတ်ႈႁင်းၵူၺ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေမီး 182 ၸုမ်း၊ ၵိုတ်းဝႆႉ 134 ၸုမ်း။ ၼႂ်း 134 ၸုမ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်လွင်ႈတၢင်းၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းၵူႈပိူင်ပိူင်သေယဝ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပၢၼ်ၼဝတ ၼႆႉ ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း 114 ဢၼ် သေယဝ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉပၼ် တႃႇ 10 ပႃႇတီႇၵူၺ်း။

ၼႂ်း10 ပႃႇတီႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸိူဝ်းဢွင်ႇပေႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 1990 တေမီးယူႇ 7 ပႃႇတီႇ၊ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ် တိုၼ်းဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉသင် သေတီႈၼင်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇသၢင်ႈသဝ်းမီးဝႆႉ ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ သမ်ႉမီး 3 ၸုမ်း။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ထိုင်မႃးယၢမ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢွင်ႇပေႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈတေၵိုတ်း ဝႆႉယူႇၵမ်ႈ ၽွင်။ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇထွမ်ႇၵႂၢမ်း၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေလႆႈ ထုၵ်ႇပူတ်းယႃႉ ၸိူဝ်းဢမ်ႇဢွင်ႇ ပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသင်သေဢိတ်းသေယဝ်ႉ။ ပေႃးတင်းဝႃႈ ၵႂႃႇႁူမ်ႈၸွမ်းၶဝ်ယူႇၼႆၸိုင် တိုၼ်းတေလႆႈထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ ပဵၼ်ပႃႇတီႇ ၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ မုင်ႈၼႃႈႁၼ်တူၺ်း လႆႈဝႆႉၸႅင်ႈလႅင်းယူႇ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ယူႇတီႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းလႄႈသင်၊ ယူႇတီႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ႁဝ်းၶႃႈ တေဢွၼ်ယွမ်းႁပ်ႉ ၶွင်ႊသီႊၸတ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် တေဢွၼ်သၢၼ်ၶတ်း ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႄႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မီးတီႈႁဝ်းၶႃႈ မုင်ႈၼႃႈၸူး ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်တႄႉ တႄႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းတေႃႇတႆႇၶႆႈၼႄပၼ် ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼႆသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉ တီႈၼႆႈၶႃႈ။

ယွၼ်းသူးမၢင်ႇၵိူဝ်းထိုင် ႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၵျွင်းဢူးၽၵ်းၵႃႇတင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈ ႁႂ်ႈၸီႉၸမ်ႈ ပိူင်းၼႄ လႆႈၵၢင်ၸႂ် ၶွင်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႄႉတႄႉၼၼ်ႉ သေၵမ်း။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း