Friday, March 29, 2024

ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ19 ၽႄႈလႄႈ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈတႆး တီႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ်

Must read

ၸဝ်ႈလိၵ်ႈၸဝ်ႈလၢႆး (ၸရေး) တၢင်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇပဵၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ “ပၢင်ၵုမ်လူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး ၵူႈမိူင်းမိူင်း” ၵမ်းသိုဝ်ႈ ဢၼ်ၸတ်းတီႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸိုင်ႈထႆး၊ ယွၼ်ႉၽေးၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်း၊ ၾၢႆႇမိူင်းထႆးၶဵင်ႈၶႅင်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလႅၼ်လိၼ်။


Photo:by Hseng Suriyawan ႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၵူႈမိူင်းမိူင်း ပွၵ်ႈၵမ်း 2 တီႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ်

ဝၼ်းတီႈ 04/09/2020 မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်လူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၵူႈမိူင်းမိူင်း (ပွၵ်ႈၵမ်း 2) ဢၼ် ၸတ်းတီႈ သုၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး ႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႊလဵၵ်ႊ မႄႈႁွင်ႈသွၼ် (ศูนย์ไทยใหญ่ศึกษา วิทยาลัยชุมชน แม่ฮ่องสอน) ၸႄႈဝဵင်း မႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸိုင်ႈထႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ တေတႄႇၵႂႃႇဝၼ်းႁႅၵ်ႈယဝ်ႉ။ တေမီးတေႃႇထိုင်ဝၼ်းတီႈ 06/09/2020 ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

- Subscription -

ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ ၸုမ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး တင်း ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႆႇ ဢိၵ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႊလဵၵ်ႊ မႄႈႁွင်ႈသွၼ်  ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်း။ တေမီး သင်ၶၸဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်၊ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈလူင် (ၸဝ်ႈၸရေး) ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇပၢႆးပိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။ ၸဝ်ႈၶူးလူင်ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၶမ်းမၢႆ ထမ်ႇမသႃႇမိ) တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တၢင်း Online သေ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈႁူဝ်ၶေႃႈလွင်ႈ လိၵ်ႈလူင်။ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၶိူဝ်းသႅၼ် ၵေႃႈ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈတၢင်း Online သေ ၶႆႈလၢတ်ႈ လူၺ်ႈလွင်ႈ  ပိုၼ်းတႆး ၼႆယဝ်ႉ။

ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊယူဝ်းထိၼ်း ၽူႈယိပ်းၵၢၼ် တီႈမႄႈႁွင်ႈသွၼ် လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “တၢင်းမိူင်းတႆး ႁဝ်းၼႆႉ တေမီးၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၶမ်ႊမၢႆ၊ မႄႈၶူးၶိူဝ်းသႅၼ်၊ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈတၢင်း Online ၊ တေ Conference ၶဝ်ႈမႃး။ ၸဝ်ႈၸရေးတၢင်းမိူင်းတႆး 2 ၵေႃႉ ယွၼ်ႉမီးပၼ်ႁႃၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 သေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵမ်းသိုဝ်ႈ၊ ၶဝ်ၸဝ်ႈတေၵႂႃႇၶွၼ်ႈတုမ်ႁူမ်ႈၵၼ်တီႈ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးသေ Conference ၶဝ်ႈမႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ သမ်ႉထႅင်ႈ ၸၢႆးသႅင်မိူင်း မင်းၵွၼ်း၊ ၸၢႆးလၢၼ်တႆး၊ ၼၢင်းသႅင် မိူင်းလီ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈတေမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။ ပီႈၼွင်ႉဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် ႁႅင်းၵၢၼ်မွၵ်ႈ 30 ၵေႃႉ တေမႃးလဝ်ႇမူၼ်ႈၼႄတၢင်းၵႃႈ ၵဵင်းတုင်။ တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ တေထၢႆႇၵမ်းသိုဝ်ႈ Facebook Live ပႃးၸွမ်း”- ဝႃႈၼႆ။

Photo:by Hseng Suriyawan ႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၵူႈမိူင်းမိူင်း ပွၵ်ႈၵမ်း 2 တီႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ်

ၽူႈတူင်ႉၼိုင် လွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈ ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸၢႆးသႅင်မိူင်း မင်းၵွၼ်း လၢတ်ႈဝႃႈ- “ငဝ်းလၢႆးလွင်ႈၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ တီႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မီးၵူၼ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉၼမ်မႃးလိူဝ်ႁႅင်းဝႆႉ၊ မၼ်းလီၵူဝ်ဝႆႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တၢင်းထႆးမီးၶေႃႈၸီႉသင်ႇလူင်းမႃး ႁႂ်ႈၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ 10 ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်မီးသၢပ်ႇၼမ်ႉလႅၼ်လိၼ် မိူင်းထႆးလႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈ တိတ်းၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈၵမ်ၵိၼ်း ႁၢမ်ႈႁႄႉ ထတ်းတူၺ်းၵူၼ်းဢၼ်တေလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းတၢင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈမႃး။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၸရေးၶဝ်တၢင်းမိူင်းတႆး ဢၼ်လႆႈမွၵ်ႇလႆႈပၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။

ၼၢင်းသႅင် မိူင်းလီ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 1 သမႃးၶူမ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး (ၵဵင်းမႆႇ) ၊ ၵေႃႉလႆႈႁပ်ႉ ပုၼ်ႈၽွၼ်းပဵၼ်ပႃး ၸုမ်းၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လၢတ်ႈဝႃႈ- “တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼၼ်ႉ ဢွင်ႈတီႈတေၶဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ႁႅၼ်းတမ်းပၼ်ဝႆႉၼမ်ႉယႃႈ လၢင်ႉမိုဝ်း၊ မီးၵၢၼ်ၸႅၵ်ႇပၼ်ၽႃႈတူမ်းပၢၵ်ႇ/ၶူႈၼင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸဝ်ႈၸရေး တၢင်းမိူင်းထႆးတႄႉ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလႆႈမူတ်းယူႇ၊ ၸဝ်ႈၸရေး တၢင်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းဢမ်ႇမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလႆႈမီး 2 ၵေႃႉ” – ဝႃႈၼႆ။  

ၸဝ်ႈၸရေးတၢင်းမိူင်းထႆးၼၼ်ႉ 1.ၸရေးသေႃး (မိူင်းၾၢင်)၊ 2.ၸရေးတုမ်ႇမႃႇၼ (မႄႈႁွင်ႈသွၼ်)၊ 3.ၼၢၼ်ဢိၼ်းၶမ်း (မႄႈဢၢႆး)။ ၸရေးတၢင်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ဢမ်ႇမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ 1.ၸရေးပၢင်ႇပႃႉဢူး (ၼမ်ႉၶမ်း)၊ 2.ၸရေးသေႃး (လၢႆးၶႃႈ) ၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ တေသပ်းလႅင်း၊ ဢုပ်ႇၵုမ်လႄႈ တၢင်ႇလၢတ်ႈ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ 1.ၵၢၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ၊ မိူဝ်ႈၼႆႉလႄႈဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈ။ 2.လွင်ႈၵၢၼ်ယုၵ်ႉမုၼ်း ၶူၼ်ႉၶႂႃႉလိၵ်ႈလူင် ၼႂ်းမိူင်းတႆး။ 3.ပၢႆးႁူႉၵူၼ်းပိုၼ်ႉမိူင်းလႄႈ တၢင်းပဵၼ်လူင်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ။ 4.ဢၢႆၾုၼ်ႇမွၵ်ႇၵႂၼ်းၾႆး (PM 2.5) ၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလႅၼ်မိူင်း။ 5.လွင်ႈၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် မိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် တေႃႇၸူးမိူင်းတႆး- မိူင်းယၢင်းလႅင်။ 6.လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်း။ 7.ငဝ်းလၢႆးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း လၵ်းလၵ်းမၼ်း ဢၼ်လႆႈၸတ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ -1.ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်တၢင်းႁူႉလွင်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈတႆး လွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇထိုင်လႂ်၊ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ယူႇ။ 2.သိုပ်ႇတေႃႇလွင်ႈမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ် ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ တၢင်းမိူင်းထႆး လႄႈမိူင်းထႆး။ 3.ႁႂ်ႈၼႂ်းဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ မီးတႃငိုၼ်းလႆႈ၊ ႁႂ်ႈမီးၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇ တွင်ႈတဵဝ်းသေ မႃးသိုဝ်ႉၶူဝ်းလဵင်း တီႈမိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ်ၵႂႃႇ။ ႁႂ်ႈမီးၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆဝူင်ႈၵၢင်မိူင်းထႆး တင်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ- ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊယူဝ်းထိၼ်း ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႆႉတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ။

ပၢင်ၵုမ်လူင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၼႆႉ ပွၵ်ႈၵမ်း 1 ၸတ်းတီႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 29-30/06/2013 ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ  ၾၢႆႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈ ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်၊ ၾၢႆႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႆႇ တင်း ၸၼ်ႉၸွမ်ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ မိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်း။ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈ ပိုၼ်းတႆး၊ လွင်ႈၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းတႆး ပႃးၸဵမ်တၢင်းႁူႉ လွင်ႈၵၢၼ်ပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်း ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း—– ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း