ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး ၸၢဝ်းပုတ်ႉထၽႃသႃ မီးၼၼ်ႉသေ ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းပီမႂ်ႇ ဝၼ်းၼိုင်ႈၼႆ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃးၵူၼ်းမိူင်း ၸွမ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၽႂ်မၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈဝတ်ႉဝႃး ပႃးၵၼ် ၶိုၼ်ႈ ၵျွင်း လွင်းမွၵ်ႇလူႇတၢၼ်း ၵၼ်ႇတေႃႇၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇ ပဵၼ်ၾိင်ႈပဵၼ်ထုင်းမီးမႃးၸဵမ်ပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ။
ပီၼႆႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လၢမ်းၽႄႈၸွတ်ႇ တူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူႈတီႈတီႈၵေႃႈ ယဵၼ်သီႇ ဢမ်ႇႁၼ်ၵူၼ်းလဵၼ်ႈၼမ်ႉႁူတ်းၼမ်ႉၵၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်မီးၵူၼ်းမိူင်းၶိုၼ်ႈၵျွင်း ၵၼ်ႇတေႃး ၵူၼ်းထဝ်ႈ မိူၼ်မိူဝ်ႈၵူႈပီပူၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။
ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 3/4/2020 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇ ၸိုင်ႈတႆးၵေႃႈ ပွင်ႇၶၢဝ်ႇထိုင် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၵူႈၸႄႈဝဵင်းဝႃႈ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လၢမ်းၽႄႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ႁႂ်ႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈၵျွင်း လွင်းမွၵ်ႇ ပီၵဝ်ႇပီမႂ်ႇႁူမ်ႈၵၼ်။ ႁႂ်ႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၵၼ်ႇတေႃးၵျွင်းတႂ်ႈ ၵျွင်းၼိူဝ် ႁူမ်ႈၵၼ် ၵူႈတီႈၵူႈဝဵင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၸဝ်ႈၶူးၶမ်းလႅင်း ၶေႇမိၼ်ႇတ (B.A, M.Ed) ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉၵုင်းပဝ်း ဝဵင်းၵႃလိ လၢတ်ႈဝႃႈ “ တီႈၵျွင်းၵုင်းပဝ်းၸဝ်ႈၶဝ် ပီၼႆႉတႄႉ ႁႂ်ႈပေႃးမီးတၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး မႃးၶိုၼ်ႈၵျွင်း ၵိုၼ်းလူင်ဝႆႉမိူၼ်ၵူႈပီပီတႄႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ တၵ်ႉၵႃႇၶဝ် တႄႉ မႃး ယူႇ မႃးၵၼ်ဢိတ်းဢိတ်းဢွတ်းဢွတ်းၵူၺ်း ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ် ႁူႉၵၼ်ႁဵတ်းၼၼ်ႉသေ မႃးၵူၺ်း၊ တေလႆႈဝႃႈ ယဵၼ်သီႇလူင်ဝႆႉ” ဝႃႈၼႆ။
ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈတႆးမီးဝႆႉ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းလူႇမွၵ်ႇဝၼ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈ ႁင်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်သေၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃးၵျွင်းဝၢၼ်ႈႁွင်ႇဝၢၼ်ႈၸၢၼ်းထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
“ၵူႈပီတႄႉ တႄႇဢဝ်မွၵ်ႈၵၢင်ၼႂ် 6 မူင်းၵႂႃႇ တေႃႇထိုင် 9 မူင်းၼႆႉ ၵူၼ်းမႃးလူႇဢမ်ႇၶၢတ်ႇသေပွၵ်ႈ ႁဝ်းၸဝ်ႈၶဝ် လႆႈၼင်ႈပႂ်ႉႁေႃးယူႇပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈလုၵ်ႉ။ ပေႃးသုင်းသွမ်းဝၼ်းယဝ်ႉသမ်ႉ ၶိုၼ်းလူႇတၢၼ်းလူင်ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။ ပေႃးယဝ်ႉ တၢင်ႇႁူဝ်ၵျွင်း ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႃး လူႇတၢၼ်းၵၼ်ႇတေႃး ပဵၼ်ၸုမ်းပဵၼ်ၸုမ်း ႁဵတ်းၼႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပီၼႆႉတႄႉ ၸိူဝ်းဢၼ်မႃးလူႇ တၢၼ်း ၵေႃႈ ဢမ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဢၼ်လူႇတၢၼ်းလူင်ၵေႃႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ လီၵူဝ် ၼႃႇၶႃႈလူးၼေႃႈ” ဝႃႈၼႆ။
လိူၼ်ႁႃႈသၢင်းၵျၢၼ်ႇ ပီၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 12/4/2020 ပဵၼ်ဝၼ်းႁပ်ႉသၢင်းၵျၢၼ်ႇ၊ ဝၼ်းတီႈ 13 ပဵၼ်ဝၼ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇတူၵ်း၊ ဝၼ်းတီႈ 14-15 သမ်ႉ ဝၼ်းၼဝ်ႈ၊ ဝၼ်းတီႈ 16 ပဵၼ်ဝၼ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈလႄႈ ဝၼ်းတီႈ 17 သမ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ၸၢႆးႁၢၼ်ႇ ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး TYO ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “ ပီၼႆႉ တီႈလႃႈသဵဝ်ႈႁဝ်း ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ ၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇၵၼ်ၶႃႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၼႂ်းပၵ်းပိူင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ၵေႃႈ သမ်ႉဢွၵ်ႇဝႆႉႁင်းမၼ်း သမ်ႉထႅင်ႈပီႈ ၼွင်ႉႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းၵႂႃႇၵၼ်သေလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈၵၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈၵျွင်းၵၼ်ၶႃႈယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။
သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “ပီၼႆႉ လွင်ႈၵၼ်ႇတေႃး ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၼႂ်းမူႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈတႂ်ႈဝၢၼ်ႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ် ၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃးၵၼ်ၶႃႈ တေလႆႈဝႃႈ ယဵၼ်သီႇသီႇဝႆႉ ႁင်းၽႂ် ႁင်းမၼ်း ၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။
လိူၼ်ႁႃႈသွၼ်းၼမ်ႉပီၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၵူႈတီႈတီႈ ယဵၼ်သီႇဝႆႉ ဢမ်ႇတူင်ႉၼိုင် လဵၼ်ႈၼမ်ႉႁူတ်းၼမ်ႉၵၼ် မိူၼ်မိူဝ်ႈ ၵူႈပွၵ်ႈ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃး ႁူဝ်ဝတ်ႉ/ ၵျွင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီး ။
ၸၢႆးလၢဝ်သႅင် ၵူၼ်းသီႇပေႃႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “ တီႈသီႇပေႃႉႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇ ဝၼ်းတီႈ 17 ၼႆႉၶႃႈ။ ၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇၵၼ်ၶႃႈ။ ၵျွင်းလႂ်ၵေႃႈ ယူႇတီႈသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်ၽွမ်ႉၵၼ်သေ ပိၵ်ႉၵၼ်ဝႆႉၶႃႈဢေႃႈ။ ယွၼ်ႉၵူဝ်တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၽႄႈၸပ်းၵၼ်ၶႃႈယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၼႆႉ ၸဵမ်ဝတ်ႉဝႃး၊ ၵျွင်းၶရိတ်ႉယၼ်ႇလႄႈ ၵျွင်းဢိတ်ႉသလၢမ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပိၵ်ႉဝႆႉၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သမ်ႉဢွၵ်ႇလိၵ်ႈဝႆႉဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈ တုမ်ၵၼ် 5 ၵေႃႉၶိုၼ်ႈၼိူဝ် ၵေႃႈပႃး။
ၸဝ်ႈၶူးၶမ်းလႅင်း ၶေႇမိၼ်ႇတ (B.A, M.Ed) လၢတ်ႈဝႃႈ “ တီႈဝတ်ႉၵုင်းပဝ်း ၵႃလိႁဝ်းၶႃႈတႄႉ လႆႈႁၼ် တၵ်ႉၵႃႇၶဝ် ဢမ်ႇ ႁတ်းမႃး။ ဢဝ်ၶဝ်ႈမုၼ်းႁေႃႇ မႃးၵွင်ႉဝႆႉတီႈၼႃႈၽၵ်းတူ ၵျွင်းၼႆႉၵေႃႈမီး။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ဢဝ်မႃးတမ်းဝႆႉ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၵေႃႈမီး ယွၼ်ႉဢမ်ႇႁၼ်ႁဝ်းသေ ထၢင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းၸဝ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇႁတ်းတေႃႇၼႃႈ တၵ်ႉၵႃႇၶဝ်သေ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၵၼ်ၵေႃႈမီး” ဝႃႈၼႆ။
ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးတႆးမီးၼၼ်ႉ ၽွင်းၶၢဝ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လီ မိူၼ်ၼင်ႇ သွၼ်းၼမ်ႉၽြႃး ၊ ၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇ ႁဵတ်းၶဝ်ႈမုၼ်းႁေႃႇ ၵၼ်ႇတေႃးႁိူၼ်းႁွင်ႇ ႁိူၼ်းၸၢၼ်း ၵၼ်ႇတေႃးၵူၼ်းထဝ်ႈလႄႈ ႁူတ်းၼမ်ႉ လဵၼ်ႈၼမ်ႉၵၼ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 5/4/2020 ယူႇတီႈၵိင်ႇၽႄ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇ ထိုင် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈႁူဝ်ဝတ်ႉ/ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈတႆးလႄႈ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး ၵူႈႁူဝ် ဝတ်ႉ ႁႂ်ႈတိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းၸွမ်း – ပေႃးၶိုၼ်ႈ ၵျွင်း ၶၢဝ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇ ယႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႆႈၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ် ၊ ၽႂ်ထိုင်တီႈဝတ်ႉၵျွင်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈတၢၼ်းၵႂႃႇ ၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ႁိူၼ်းလႂ်ႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ။ ဢမ်ႇတၢပ်ႈပႂ်ႉၵၼ်။ လွင်ႈ ပွႆးလၢမ်း၊ လွင်ႈပွႆးလွင်းသွမ်းသင်ႇၶႃႇ၊ လွင်ႈၵၼ်ႇတေႃး ၵျွင်းလႂ်ၵျွင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇတၢပ်ႈႁဵတ်းယဝ်ႉ – ဝႃႈၼႆ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈပီၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ လိူၼ်ႁႃႈသွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ ႁၢမ်ႈလဵၼ်ႈၼမ်ႉ ႁူတ်းၼမ်ႉၵၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁၢမ်ႈၸူႉတုမ်ၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယွၼ်ႉၵူဝ် တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉလၢမ်းၽႄႈတိတ်း ၸပ်းၵၼ် ဝႃႈၼႆ။
တေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တင်းမူတ်းမီး 5 ၵေႃႉယဝ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈသူင်ႇယူတ်းယႃ တူဝ်ဝႆႉတီႈ ႁူင်းယႃလူင်လႃႈသဵဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ႁူင်းယႃလူင်ၵဵင်းတုင် 3 ၵေႃႉလႄႈ ႁူင်းယႃၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း တူၼ်ႈတီး ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး 4 ၵေႃႉလႄႈ ၽူႈယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ။
တေႃႈလဵဝ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် တင်းမူတ်းမီး 117ၵေႃႉ၊ လူႉတၢႆ 5 ၵေႃႉ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီလႄႈၾၢႆႇလဵၼ်ႈႁႅင်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇဝႆႉ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉ တင်းလုမ်ႈၾႃႉ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် မီးၵႂႃႇ သွင်လၢၼ်ႉပၢႆ တၢႆသႅၼ်ၸဵတ်းမိုၼ်ႇပၢႆ။ ယႃၶႅၼ်း ႁႃႈသႅၼ်ႁူၵ်းမိုၼ်ႇ ပၢႆ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီ ပႂ်ႉတူၺ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 worldometers.info ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇဝႆႉ။
