ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼမ်ႉၶမ်း 5 ၸုမ်း ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢၼ်ၶတ်းၶူင်းၵၢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းႁွပ်ႈလူၵ်ႈ BRI (Belt and Road Initiative) ၵွၼ်ႇၼႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ မိတ်ႉသတိူဝ်ႇ သျီႊၵျိၼ်ႊၽိင်ႊ တေမႃးဢႅဝ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ ဝၼ်းၼိုင်ႈ။
ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ မိတ်ႉသတိူဝ်ႇ သျီႊၵျိၼ်ႊၽိင်ႊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ တေဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 17/1/2020 ဝၼ်းသုၵ်းၼႆႉ။
16/1/2020 ၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၼမ်ႉၶမ်း ဢၼ်ၸုမ်း 5 ၸုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ – ယၢမ်းလဵဝ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢႃယုၵၢၼ်တိုဝ်ၵမ် တီႊမွၵ်ႊၶရေႊသီႊ ယင်းတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉဢေႇ၊ ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်း သွင်သိုပ်ႇသွင်ပၢၼ်ၵေႃႈ ၵၢၼ်ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ယင်းတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉဢေႇ၊ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈ ယင်းပႆႇလႆႈ။ တႃႇတေလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းၶူင်းၵၢၼ် BRI ၼႆႉၵေႃႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ယင်းတေပႆႇမီးၶေႃႈမုၼ်း EIA/SIA ဢၼ်တႅတ်ႈတေႃး- ဝႃႈၼႆ။
သြႃႇၸၢႆးဢွင်ႇဝုၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၾၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၶူဝ်းၶွင်လႄႈ လွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ- “ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈႁူပ်ႉမႃး ၶူင်းၵၢၼ်သင်သေၵေႃႈယဝ်ႉ ဢၼ်မႃးႁဵတ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈလူင်ႉလႅင်းပူင်ႇသႂ်တေႃႇၵူၼ်းမိူင်း။ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလုသုမ်းလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးပႅတ်ႈလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇဝႆႉၼၵ်း ဢမ်ႇဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းသေဢိတ်းလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ႁူႉၵႃႈတေမိူၼ်ၼၼ်။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈတီႈမိူင်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပႆႇမီးၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလွင်ႈၾၢႆႇၼႆႉ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တွၼ်ႈတႃႇတေႁဵတ်းၶူင်းၵၢၼ် BRI ၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉၸဝ်ႉၼႃႇၶႃႈ တွၼ်ႈတႃႇမိူင်းႁဝ်း ” ဝႃႈၼႆ။
ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼမ်ႉၶမ်း 5 ၸုမ်း ဢၼ်တၢင်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း သေဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်းBRI ၼႆႉတႄႉပဵၼ် ၸုမ်း ၶွတ်ႇလိူတ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ UP၊ ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ SNDP ၊ ၸုမ်းၵုမ်းထိင်းလွင်ႈၸုမ်းႁၵ်ႉသႃသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလႄႈ ၶူဝ်းၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း၊ ၸုမ်းၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး လႄႈ ၸုမ်းပေႃႈၾႃႉမႄႈမိူင်း ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/1/2020 သမ်ႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းဝႃႉ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ယိၼ်းလီႁပ်ႉတွၼ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ မႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇၸူးထိုင် ႁႂ်ႈလႆႈၸဵဝ်းလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းႁွပ်ႈလူၵ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမိူင်းမၢၼ်ႈ-မိူင်းၶႄႇ ၼၼ်ႉဝႆးဝႆး ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉယင်းတႅမ်ႈဝႆႉပႃးဝႃႈ – ၶူင်းၵၢၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းႁွပ်ႈလူၵ်ႈ BRI ၼႆႉ တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီလႄႈ လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈတႃႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆလႄႈလွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ပႆႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈၶိုတ်းပၢၼ် ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းႁွင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ – ဝႃႈၼႆဝႆႉ။
