ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်ႊမိူင်းဢီႊရၢၼ်ႊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းပၢင်ၸႃပၼ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဢီႊရၢၼ်ႊ ၵႃႊသမ်ႊ သူဝ်ႊလေႊမၼီႊ ဢႃႇယု 62 ပီ ၼၼ်ႉဝႃႈ ၽႂ်ဢဝ်ပၼ် ႁူဝ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၻေႃႊၼႄႊလ် ထရမ်ႉ ၸိုင် တေပၼ်ငိုၼ်းသူး 80 လၢၼ်ႉတေႃႊလႃႊ -ဝႃႈၼ ႆ။
ဝၼ်းၸတ်းပၢင် ၸႃပၼ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ၵႃႊသမ်ႊ သူဝ်ႊလေႊမၼီႊ ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢီႊရၢၼ်ႊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၼႂ်းငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶဝ်ဝႃႈ – “ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းမီး 80 လၢၼ်ႉၵေႃႉ။ ႁဝ်းတေ ယွၼ်းၵဵပ်းငိုၼ်း 1 ၵေႃႉ ၼိုင်ႈၻေႃႊလႃႊသေ တေပၼ်ငိုၼ်းသူး ၽူႈဢဝ်ႁူဝ် တေႃႊၼႄလ်ႊ ထရမ်ႉ မႃးပၼ်။ ” – ဝႃႈၼႆ။
ၽူႈၼမ်းၸုမ်းသိုၵ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇမိူင်းဢီႊရၢၼ်ႊ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် သူဝ်ႊလေႊမၼီႊ ၼႆႉ ၺႃးၶိူင်ႈမိၼ် ၻရူၼ်ႊ(ႁၢမ်းၵူၼ်းႁေႃႈ) ၶွင် ဢမေႊရိၵၼ်ႊ ယိုဝ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 3 /1/2020 တီႈၶူင်ႇႁိူဝ်းမိၼ်ဝဵင်းပႅၵ်ႉၵတႅတ်ႉ မိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ၽွင်းမၼ်းၸၢႆးတိုၵ်ႉၶီႇရူတ်ႉၵႃးသိုၵ်းယူႇ။
ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမေႊရိၵၼ်ႊ ထရမ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ – “ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သူဝ်ႊလေႊမၼီႊ ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈၶိုင်ပွင် ဝၢင်းၽႅၼ်တႃႇတိုၵ်း ၽဵဝ်ႈ ၽွင်းတၢင်လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းဢီႊရၵ်ႉ လႄႈ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ် (ႁၢမ်းၵူၼ်းႁေႃႈ) ဢၼ်မႅၼ်ႈၸပ်းလီၼၼ်ႉ ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပႅတ်ႈ” – ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၼမ်းၾၢႆႇသႃသၼႃမိူင်းဢီႊရၢၼ်ႊ ဢၼ်ပဵၼ် ဢယႃႊတူဝ်ႊလေႃႊ ဢလီႊၶႃႊမေႊၼီႊ လၢတ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 3/1/2020 ဝႃႈ – “ တေၸႂ်ႉလွၵ်းလၢႆးၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ပိူင်သေ တေတွပ်ႇတႅၼ်းၶိုၼ်း ”- ဝႃႈၼႆ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽွင်းတႅၼ်းဢီႊရၢၼ်ႊ ဢပူဝ်ႊလ်ၽႃႊသႄႊလ် လၢတ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးၶႂ်ႈႁဵတ်းတႄႉ ႁိူၼ်းႁေႃၶၢဝ် ဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၵေႃႈ ႁဝ်းယင်း ၸၢင်ႈ တွပ်ႇတႅၼ်းယိုဝ်းၶိုၼ်းဢိူဝ်ႈ ”- ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈမိူင်းဢီႊရၢၼ်ႊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ မၢႆႉၶ်ပုၼ်ႊပီႊ လၢတ်ႈဝႃႈ – “သင်ဝႃႈ ဢီႊရၢၼ်ႊပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ မႃးၼႆၸိုင် တေတုမ်ႉတွပ်ႇၶိုၼ်း ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ မီးဝႆႉ” – ဝႃႈၼႆ။
ဝၢႆးလင်ပိူင်ပဵၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢီႊရၢၼ်ႊ တီႈမိူင်းဢီႊရၵ်ႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ သူင်ႇႁႅင်း သိုၵ်းၵႂႃႇမိူင်းဢီႊရၵ်ႉထႅင်ႈ 3000 ယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆး ၶဵင်ႈၶႅင် ၼႂ်းၵႄႈ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ လႄႈ ဢီႊရၢၼ်ႊ ၶႂ်ႈႁႅင်းဝႆႉလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၶုတ်းၼမ်ႉမၼ်းၼႂ်းမိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူင်းႁင်းၽႂ်မၼ်း။
ၵူၼ်းမိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ၼႄၵၢင်ၸႂ်တုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢွၵ်ႇလိၼ် ဢီႊရၵ်ႉ ၵႂႃႇၶဵင်ႈၶႅင်ၵၢၼ်သိုၵ်းၵၼ်ၵႆၵႆ- ဝႃႈၼႆ။
တီႈပၢင်ၵုမ်သၽႃႊ ဢီႊရၵ်ႉ မိူဝ်ႈ 5/1/2019 ၼၼ်ႉပၢင်ၵုမ်မီးၶေႃႈလႆႈၸႂ် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢမေႊရိၵၼ်ႊ ထွၼ်သိုၵ်းဢွၵ်ႇမိူင်းဢီႊရၵ်ႉ ပႃႊၸဵမ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇတင်းမူတ်း။
ယူႇတီႈၸွမ်ၽွင်းလူင်မိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ – “ဢီႊရၢၼ်ႊ လႄႈ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ တင်းသွင်မိူင်းၼႆႉ ပဵၼ် ဢူၺ်းလီ ၵၼ်တင်း ဢီႊရၵ်ႉ သေတႃႉ ပိူင်ပဵၼ်ပွၵ်ႈၼႆႉတႄႉ ဢမေႊရိၵၼ်ႊ ပူၼ်ႉပႅၼ်ဢႃႇၼႃႇ ပၢၼ်ႇ ပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၶွင်မိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ႁႅင်းၼႃႇလႄႈ လုမ်းၽွင်းတၢင် တင်း တပ်ႉသိုၵ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ၼၼ်ႉႁႂ်ႈထွၼ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းမူတ်းမူတ်း။ တႃႇ တေသိုပ်ႇဝႆႉတပ်ႉသိုၵ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၼႂ်းမိူင်း ဢီႊရၵ်ႉ ႁိုဝ်ဢမ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ၼႂ်းသၽႃး”- ဝႃႈၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸွမ်ၸိုင်ႊထရမ်ႉ လွၵ်ႇငိုတ်ႈဝႃႈ- “တေႁႅတ်ႉႁၢမ်ႈပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတေႃႇဢီႊရၵ်ႉ ။ ပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈသိုၵ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊထွၼ်ဢွၵ်ႇဢီႊရၵ်ႉ ၵေႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢီႊရၵ်ႉတၵ်းလႆႈ သၢႆႈတႅၼ်းငိုၼ်းပၼ်ၶိုၼ်းတီႈဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၵႃႈပၵ်းတင်ႈတပ်ႉၵၢင်ႁၢဝ် ၼႂ်းဢီႊရၵ်ႉ ဢၼ်ၸႂ်ႉၸၢႆႇငိုၼ်းသဵင်ႈၵႂႃႇ ႁူဝ်ႁဵင်လၢၼ်ႉၻေႃႊလႃႊဢမေႊရိၵၼ်ႊ၊ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် ဢမေႊရိၵၼ်ႊတၵ်းတေဢမ်ႇထွၼ်သိုၵ်းလႃးလႃး”-ဝႃႈၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်တွၼ်ႈဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင်ၼႆႉသေ ၵူၼ်းလုမ်ႈၾႃႉတႄႉ ပၵ်းတႃပႂ်ႉတူၺ်း သေလၢမ်းၶၢတ်ႈဝႃႈ တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၼမ်ႉမၼ်းယူႇႁိုဝ် ဝႃႈၼႆ။
ၶေႃႈမုလ်- BBC,Al Jazeera
