ဝၼ်းတီႈ 13 လိူၼ် 10 ၵလႃး ပီ 2019 ၼႆႉပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ် 11 မူၼ်းတႆးလူင်လႄႈပဵၼ် လိူၼ် 12 မူၼ်းတႆးလိုဝ်ႉ တႆး ၶိုၼ်၊ သမ်ႉပဵၼ်လိူၼ်ၸဵင်မူၼ်းတႆးယူၼ်း(ၵဵင်းမႆႇ-ၵဵင်းႁၢႆး)။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၸၢဝ်းပုတ်ႉထသႃသ ၼႃးတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢမ်ႇဝႃႇၼိၵၢႆလႂ်၊ ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉပဵၼ်ၼိၵၢႆထေရဝႃတ 5 မိူင်းယဝ်ႉ(သြီလင်းၵႃ-ထႆး-လၢဝ်း-ၶမဵၼ်လႄႈ မၢၼ်ႈ)။ တႆးလူင် မၢၼ်ႊ ထႆး ၶဝ်ႈဝႃႇသႃလိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်း လႄႈဢွၵ်ႇဝႃႇသႃလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း၊ တႆး လိုဝ်ႉတႆးၶိုၼ်တႆးလႅမ်းသမ်ႉၶဝ်ႈဝႃႇသႃလိူၼ်ၵဝ်ႈ မူၼ်းယဝ်ႉဢွၵ်ႇဝႃႇသႃလိူၼ်း သိပ်းသွင်မူၼ်း၊ တႆးယူၼ်းၶဝ်ႈဝႃႇသႃ လိူၼ်သိပ်းမူၼ်းလႄႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃလူၼ်ၸဵင်မူၼ်း ၸိူင်ႉၼႆၵူႈပီပီ။
ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼႆႉ ဝၼ်းပဝႃႇရၼႃႇၼႆၵေႃႈ ႁွင်ႉၵၼ်။ ယွၼ်ႉဝႃႈ- ဝၼ်းလိူၼ် 11 မူၼ်း (ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃ)ၼႆႉ ၽသင်ၶၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သွင်လွင်ႈဢၼ် ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇယႂ်ႇ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ (1) ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈလၵ်းပိူင်ဝိၼႆး၊ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၵၼ်ႁႂ်ႈၸီႉ ၸမ်ႈၼႄတၢင်းပၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းၵၢၼ်ႁဵတ်း လၢတ်ႈဝူၼ်ႉတူဝ်ၽႂ်တူဝ် မၼ်း။ (2)ဢုပ်ႇ ဢူဝ်းၵၢၼ်လွင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းသင်ၶလႄႈၵၢၼ်ၽႄႈတိူၼ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃးၶၢဝ်းၼႃႈ- ၸိူင်ႉၼႆ။
ဢဝ်ၸွမ်းၵၢၼ်ဝိၼႆးဢၼ်ပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တမ်းဝၢင်းဝႆႉဝႃႈ- ၸဝ်ႈသင်ၶဢရႁၼ်ၶဝ် ၶၢဝ်းၾူၼ်သၢမ်လိူၼ် ၽႂ်ႁွတ်ႈထိုင်ယူႇဝႆႉတီႈလႂ်ၵေႃႈ တေလႆႈယူႇသေႃႉၾူၼ်လႄႈမဵတ်ႈတႃ သင်ႇသွၼ်လႄႈႁပ်ႉဢဝ်တၢင်းလူႇတၢင်းတၢၼ်း ၵူၼ်းၽီတီႈၼၼ်ႈတႃႇသၢမ်လိူၼ်။ ၽွင်း သေႃႉၾူၼ်သၢမ်လိူၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးမီးၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈသင်ၶ ၸဝ်ႈႁႂ်ႈႁူႉၸွမ်းသေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇလႆႈ။ ၵွႆးၵႂႃႇလႆႈ 7 ဝၼ်းၵွႆးၼႆလႄႈၽသင်ၶၸဝ်ႈတင်းလၢႆၼႂ်းပုတ်ႉထ သႃသၼႃ ၸင်ႇမီးၾိင်ႈထုင်းၶဝ်ႈဝႃႇသႃ/ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃမႃး။
ၵူၼ်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းပဵၼ်သတ်ႉထႃး ၵမ်ႉၸွႆႈပၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းတင်းၵိၼ်၊ ၽႃႈၼုင်ႈႁူမ်ႇမႆ၊ ဝတ်ႉဝႃးတီႈယူႇ၊ ႁူမ်ႈတင်းဢီႈယႃ ဢၼ် ပဵၼ်ပၸ်ႉၸႆတင်းသီႇၶဝ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈၵုသုလ်ၼႃးမုၼ် လီၸွမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်ၶဝ်ႈဝႃႇ သႃထိုဝ်သိလ်၊ တိုဝ်းထမ်း၊ ၼင်ႈဝိပသ်ႉသၼႃးၸွမ်းပုၼ်ႈတႃႇ ၼႂ်းၶၢဝ်းၾူၼ် သၢမ်လိူၼ် ႁဵတ်း ၸွမ်းသိၵ်ႉၶႃႇသၢမ်ယိူင်ႈဢၼ်ပဵၼ်သီလ သမႃထိ ပၺ်ၺႃ ႁႂ်ႈတဵမ် 12 ဝၼ်းၵူႈပီပီ။
လၢႆးၶဝ်ႈဝႃႇသႃၼၼ်ႉ ၽသင်ၶၸဝ်ႈလႆႈပၼ်ၵတိတေႃႇၵၼ်ဝႃႈ-“ ၶႃႈႁဝ်းတေတင်ႈၸႂ်ယူႇ သဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်သင်ၶၸဝ်ႈ ၼႂ်းဝတ်ႉလင်ၼႆႉ ၽွင်းၶၢဝ်းၾူၼ်သၢမ်လိူၼ်လုမ်းလုမ်းၶႃႈ ဢေႃႈ ”-ၼႆဢမ်ႇဝဵၼ်ႉၸဝ်ႈတူၼ်လႂ် လႆႈပၼ်ၵတိၸိူင်ႉၼႆၵူႈၸဝ်ႈ။ ၼႆႉပဵၼ်ၾိင်ႈလီဢၼ် ဝႃႈတေၶဝ်ႈႁႂ်ႈမွၵ်ႇ-တေဢွၵ်ႇႁႂ်ႈလၢတ်ႈၼႆၼၼ်ႉယူႇ။
မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၵေႃႈ ၽသင်ၶၸဝ်ႈလႆႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇၽသင်ၶၸဝ်ႈၼင်ႇၵၼ် ႁႂ်ႈထတ်းသၢင် ၸီႉၸမ်ႈတၢင်းၽိတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇဝႃႈမီး/ဢမ်ႇမီးၼႆၼၼ်ႉဝႃႈ-“ ၼႂ်းဝႃႇသႃသၢမ်လိူၼ်ၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်း ၸွင်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းသင်ၶႃႈႁိုဝ် ? ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းၶဝ်တႃႁၼ်၊ ႁူယိၼ်း၊ ဢမ်ႇၼၼ် ထၢင်ႇ ထိူမ်ယူႇၼႂ်းၸႂ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ သင်ဝႃႈႁၼ်၊ ယိၼ်း၊ ထၢင်ႇထိူမ်ၼႆၸိူင် ၶႅၼ်းၼတႃႈၸီႉၸမ်ႈ/ သင်ႇသွၼ်ပၼ်သေၵမ်းၶႃႈ။ ၶႃႈႁဝ်းတေၶတ်းၸႂ်မူၼ်ႉမႄးတူဝ်ၵဝ်ႇႁႂ်ႈလီၶႃႈဢေႃႈ”- ၼႆၵၼ် ၵူႈတူၼ်။
ၼႆႉပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းလီၶွင်တူင်ႇဝူင်းပုတ်ႉထသႃသၼႃး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၽႂ်မိူၼ်လႆႈ ၼၼ်ႉယိူင်ႈၼိုင်ႈ။ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ- ၸၢဝ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃး ဢမ်ႇမေႃသိူင်ႇလပ်ႉတၢင်းၽိတ်း တူဝ်ၵဝ်ႇ၊ ၵွပ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇႁၼ်ၶိုၼ်းတၢင်းၽိတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇႁႂ်ၽသင်ၶ ၸဝ်ႈထတ်းပၼ်၊ သင်ႇသွၼ်ပၼ်ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႆႉပဵၼ်ၸႂ်ဢၼတ်ႉတ ဢၼ်ဢမ်ႇတူၺ်း သုၼ်ႇတူဝ်ၵဝ်ႇသေ တူၺ်းတႃႇသုၼ်ႇတင်းၼမ်(တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ)ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၽသင်ၶ ၸဝ်ႈ။
ႁဝ်းၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၵေႃႈလီယိူင်ႈဢဝ်ၾိင်ႈၶဝ်ႈဝႃႇသႃ/ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃ ၸဝ်ႈသင်ၶၶဝ်ၼႆႉ တႄႉတႄႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းၶဝ်ႈဝႃႇသႃ ႁဝ်းလႆႈၶဝ်ႈတိုဝ်းၵမ်သိၵ်ႉၶႃသၢမ်ပိူင်(ဢၼ်ပဵၼ် သီလ၊ သမႃထိ၊ ပၺ်ၺႃ) မိူဝ်ႈဝၼ်းသိလ်၊ ၼိုင်ႈလိူၼ် 4 ဝၼ်း၊ တင်းပီၵွႆးမီး 12 ဝၼ်းၵူၺ်းသေ ၵေႃႈယႃႇမၼ်းလႄႈ ၵွပ်ႈၸိူဝ်းႁဝ်းမီးၵၢၼ်ႁေႃၵၢၼ်ႁိူၼ်းၼမ်ၼႆၵေႃႈဝႃႈႁႄၵွၼ်ႇလႃႉ။ ၵွႆးပၼ် ႁႃမၼ်းယူႇတီႈၵႂၢမ်းထၢမ်ဢၼ်ဝႃႈ- ၸွင်ႇႁဝ်းပႃးၸႂ်ပႃးၶေႃးသေ တိုဝ်းၵမ်တႄႉႁိုဝ် ? ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တိုဝ်းၵမ်ဢဝ်ပဵၼ်ၾိင်ႈမၼ်း၊ တိုဝ်းၵမ်ဢဝ်ၼႃႈဢဝ်တႃၵွႆးႁိုဝ် ? ၵႂၢမ်းတွပ်ႇ မၼ်းယူႇၼႂ်းၸိတ်းၸႂ်ၽႂ်မၼ်းၵွႆး၊ တူဝ်ၵဝ်ႇၵွႆး ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလီသေပိူၼ်ႈၼႆႉ၊ ၽႂ် တေဢမ်ႇမႃးတွပ်ႇတၢင်တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈ။
ၵူဝ်ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉ ႁူႉႁၼ်တၢင်းၽိတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၾိင်ႈလီၶွင်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ သႃသၼႃးႁဝ်း။ ၸင်ႇဝႃႈဝၼ်း ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃၼၼ်ႉ ႁဝ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထတင်းသဵင်ႈ လီယိူင်ႈ ၸွမ်းၾိင်ႈသင်ၶၸဝ်ႈၶဝ်ယူႇ၊ လီၽိတ်ႈမွၵ်ႇႁႂ်ႈပိူၼ်ႈ(တၢင်ႇၵေႃႉ) မႃးထတ်းသၢင်တၢင်း ၽိတ်း၊ မႃးၸီႉၼႄတၢင်းၽိတ်းတူဝ်ႁဝ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢင်ႈမူၼ်ႉမႄးသူပ်းတူဝ်ႁူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈမူတ်းသႂ်လီၸွမ်းထမ်းၼႆၼၼ်ႉယူႇ။
ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃယဝ်ႉ တေႁဵတ်းသင် ? ၼႆႉပဵၼ်ၵႂၢမ်းထၢမ် ဢၼ်တူဝ်ႁဝ်းၶိုၼ်းထၢမ်တူဝ်ႁဝ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈၽဝတူဝ်ၵဝ်ႇ။ လႄႈသိုပ်ႇၽႄႈသုၼ်ႇၽွၼ်းၵၢၼ်(ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈ ႁဵတ်းဝႆႉ)ပၼ်ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉ ႁႂ်ႈၸၢင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈၽဝတူဝ်ၵဝ်ႇၽႂ်မၼ်းလႆႈၸွမ်းလၢႆးပုတ်ႉ ထသႃသၼႃးသွၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ။ ၼႂ်ဝႃႇသႃၸိူဝ်းႁဝ်းလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်လီတႃၼ၊ ပႂ်ႉပႃးသူပ်း တူဝ်သီလ၊ တူၵ်းမၢၵ်ႇၼပ်ႉ ၼင်ႈသမႃထိ ယၵ်ႉတူၺ်းရုပ်ႈ-ၼၢမ်းပဵၼ်လူႉဝိပသ်ႉသၼႃးမႃး၊ လႆႈၾင်းထမ်းမတေးသၼႃးလႄႈ မီးတၢင်းႁူႉပၢႆးထမ်မမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ။
ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃယဝ်ႉ ၽွၼ်းၵၢၼ်လီဢၼ်ၸိူဝ်းႁဝ်းလႆႈမႃး မီးမႃးၼႂ်းဝႃႇသႃၸိူင်ႉၼင်ႇလႆႈလူႇတၢၼ်းလႄႈၸႂ်သိူဝ်း မူၼ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ လႆႈတူၵ်းမၢၵ်ႇၼပ်ႉ လႆႈၼင်ႈသမႃထိလႄႈမီးၸႂ်ၵတ်းယဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ လႆႈ ယၵ်ႉတူၺ်းရုပ်ႈ-ၼၢမ်းၸွမ်းလၢႆးဝိပသ်ႉသၼႃးလႄႈ မီးၸႂ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၼိူဝ်ရုပ်ႈ-ၼၢမ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းႁဝ်းလီလႆႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈသပ်းလႅင်းၼႄပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ပတ်ႉတိတႃၼ ၵုသုလ်၊ လႄႈထွမ်ႇၾင်းဢဝ်ဢၼ်ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉမႃးလၢတ်ႈသပ်းလႅင်းပၼ်ႁဝ်း ႁႂ်ႈပဵၼ် ပတႃၼုမူဝ်းတၼၵုသုလ်ၸိူင်ႉၼႆ။ ၼႆႉယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃယဝ်ႉ ၵၢၼ်လီဢၼ်ႁဝ်းၸၢဝ်း ပုတ်ႉထသႃသၼႃးလီသိုပ်ႇႁဵတ်းပုၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ၵၢၼ် တွပ်ႇၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁဝ်းၼၼ်ႉ။ ၼႆႉလႆႈဝႃႈၸိူဝ်းႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပရိယတ်ႈ၊ ပတိပတ်ႈလႄႈလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ၽွၼ်း ၵၢၼ်ပတိဝေထၵမ်ႈၽွင်ႈ မိူၼ်ၽသင်ၶၶဝ်ၸဝ်ႈဢမ်ႇၼမ်ၵေႃႈၵေႇၼႆၼၼ်ႉယူႇ။
ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၶွင်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃးႁဝ်းမီး (3) ၶေႃႈၵွႆးၸိူင်ႉၼင်ႇ- ဝဵၼ်ႉႁၢႆႉႁဵတ်းလီ-သုၵ်ႈသီႁူဝ်ၸႂ်ႁႂ်ႈၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈ-ၼႆႉၵွႆး(ၼႂ်းဢူဝ်းဝႃတပႃတိမူၵ်ႉၶ-ထမ်းမပတ)။ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈၵူႈၵေႃႉ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းမီးဢဵၼ်းဢၢၼ်းသုင်လႄႈမီး ပဝ်ႈမၢႆၵေႃႇသၢင်ႈၽဝတူဝ်ၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈလႆႈယူႇယဵၼ်ပဵၼ်သုၶ်းပၢႆးၸႂ်-ၸိူင်ႉၼႆ။
ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈၸၼ်ႉသုင်သုတ်းၵေႃႈ- ယၵ်ႉႁႂ်ႈႁၼ်လွင်ႈဝႃႈ ၸႂ်ၶႂ်ႈလႆႈ(တၼ်ႁႃ)၊ ၸႂ် တိတ်းႁွႆႈၸပ်းပႅၼ်း(ဢုပႃတႃၼ)-တီႈၼိူဝ်ၶၼ်ထ(ရုပ်ႈ-ၼၢမ်း)တင်း (5) ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈႁူႉပွင်ႇ လွင်ႈဝႃႈ- ပဵၼ်တုၵ်ႉၶ၊ ပဵၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶ(ပၢႆးၸႂ်)။ ပေႃးထွၼ်ပႅတ်ႈတၼ်ႁႃ-ဢုပႃတႃၼ ဢွၵ်ႇၼႂ်းၶၼ်ထ(ရုပ်ႈ-ၼၢမ်း)တင်း 5 လႆႈယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်သုၶ၊ ပဵၼ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း-ၵႃႈၼႆႉၵွႆး။ ပေႃးၸႂ်ပဵၼ်ၼိပ်ႉပၢၼ်းၵေႃႈ ၸႂ်ၶိၼ်ႈ(ဢတ်ႉတ) ႁၢႆ- ၸႂ်သုၼ်ႇလၢႆ(ဢၼတ်ႉတ)ပူင်ႇ၊ ၼႆႉ ပဵၼ်ၽဝၵူၼ်းဢၼ်သုင်သုတ်း(ၵတ်းယဵၼ်သိူဝ်းမူၼ်ႈပၢႆးၸႂ်) ၼႂ်းၽပုတ်ႉထသႃသၼၼႃး ဢၼ်တၢမ်တူဝ်ပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵူဝ်းတမႁဝ်း ၶူၼ်ႉထူပ်းမႃးလႄႈ လၢတ်ႈၼႄၸိူဝ်း ႁဝ်းႁႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း(ဢင်ၵုတ်ႉတရၼိၵၢႆ-သတ်ႉတၵၼိပႃတ)။
-“ တူဝ်ၸႂ်(ရုပ်ႈ-ၼၢမ်း) ဢၼ်မီးတၼ်ႁႃ-ဢုပႃတႃၼ ပဵၼ်တူဝ်ၸႂ်မီးတုၵ်ႉၶ။ တူဝ်ၸႂ် ဢၼ်ႁၢမ်းတၼ်ႁႃ-ဢုပႃတႃၼ ပဵၼ်တူဝ်ၸႂ်မီးသုၶ(ပဵၼ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း) ”- ၼႆႉပဵၼ်ထမ်းၼိူဝ်ထမ်း(ဢၽိထမ်မႃ) ပုတ်ႉထ ၶမ်းၸဝ်ႈ၊ ၽႂ်ႁဵတ်းၸွမ်း တိုၼ်းလႆႈႁပ်ႉၽွၼ်းၵၢၼ်မၼ်းသိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃၵမ်းလဵဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ယႃႇပေလိုမ်းၼ်သေၵမ်းလူၺ်ႈ။
မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ)
