ၼႂ်းၶၢဝ်းၶိဝ်းပီမႂ်ႇသၢင်းၵျၢၼ်ႇၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးၸိူဝ်းယူႇတၢင်း ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းလႄႈသင်၊ ၸိူဝ်းယူႇတၢင်း မိူင်းတႆးဢမ်ႇၵႃး ပႃးၸဵမ်ၸိူဝ်းယူႇတၢင်းမိူင်းထႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမိူဝ်းဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈတီႈ တၢင်းၼႃႈတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉၶဝ်ၵုမ်းၵမ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးပၢင်ပွႆးမၢႆတွင်းဝၼ်းၶွပ်ႈတင်ႈ ပႃႇတီႇၸႄႈမိူင်းဝႃႉ ၶွပ်ႈထူၼ်ႈ 30 ပီ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ယွင်ႈဢၢမ်းၸွမ်း၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ယိၼ်းၶွႆၸွမ်းတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁၼ်ယူႇတင်းၼမ်။
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 30 ပီမိူင်း မၼ်းႁဵတ်းႁိုဝ်ၽွတ်ႈတင်ႈ မႃး၊ မၼ်းႁဵတ်းႁိုဝ်ၵၼ်ႉၵူၵ်ႉၶတ်းၸႂ်မႃး ထိုင်တီႈၵူၼ်းတင်းလၢႆပေႃးလႆႈယွင်ႈလႆႈဢၢမ်း၊ ယူႇတီႈတပ်ႉၸုမ်း မၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းမီးလွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉဢီႈသင်ၽွင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းထတ်းသၢင်ၼႄၵၼ် ဢိတ်းၼိုင်ႈ။
လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ တႄႇဢဝ်ဝၼ်းတီႈ 15 တေႃႇထိုင် 17 ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်း တပ်ႉသိုၵ်းၸႄႈမိူင်းဝႃႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈ၊ ပဵၼ်ပႃး ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸႄႈမိူင်းဝႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇၸႄႈမိူင်းဝႃႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢၼ်မီးတၼ်းႁဵင်းလၢႆလၢႆဢၼ်ၼၼ်ႉ တူင်ႉတၵ်ႉထိုင်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ပွႆးၶဝ်။
တီႈပၢင်ပွႆးၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်တီႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈ သူင်ႇလိၵ်ႈယိုၼ်ႈထိုင်သေဢမ်ႇၵႃး လၢၵ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးလၢႆး ပႃးၸဵမ်တင်းၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၵဝ်ႇ ၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းလိၵ်ႈသေယဝ်ႉ ႁူမ်ၸူမ်းယုၵ်ႉယွင်ႈထိုင်ပၢင်ပွႆးၶဝ် ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်လူဢၢၼ်ႇၵႂႃႇပႃး။
ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းပီႈၼွင်ႉၶႅၵ်ႇ ဢၼ်ၶဝ်ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၼၼ်ႉ တူဝ်တႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပႃးတင်းတူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇပီႈၼွင်ႉမိူင်းၶႄႇ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈမီးတူဝ်တႅၼ်းၶွင်မုၵ်ႉၸုမ်းၵူႈမိူင်းမိူင်းၶဝ်လႂ်၊ ပႃႇတီႇၼႂ်းမိူင်းၶဝ် ဢိၵ်ႇတင်းၸုမ်းဢူၺ်းလီ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၼၼ်ႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပၢင်ပွႆးၼၼ်ႉ။
တီႈၼႂ်းပၢင်ပွႆးၼၼ်ႉ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်းၸမ်ႉ- ၸွမ်းၼင်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် တူၵ်ႇလၢတ်ႈတၵ်ႉၼၢႆ ၵႂႃႇတႄႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းတပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉၶဝ်ၵေႃႇတင်ႈမီးမႃး 50 ပီမိူင်းၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ 20 ပီမိူင်းပၢႆးၸဝ်ႉ ၼၼ်ႉၸိုင် ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈဢွၼ်ႁူဝ် (ပၵပ) ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ လႆႈႁုပ်ႈတွမ် ၶွၼ်ႈတုမ်ၸႄႈမိူင်းဝႃႉၶဝ်လႆႈမႃး။ ဝၢႆးလင် 30 ပီပၢႆးလႃႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ၶၢဝ်းတၢင်းၶဝ်ၸဝ်ႈၵေႃႇတင်ႈမိူင်းဝႃႉမႃးၼႆႉ တေမီးယူႇ 50 ပီမိူင်းယဝ်ႉ။
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 50 ပီမိူင်းၼႆႉ ယူႇတီႈၶဝ်ၸဝ်ႈလုၵ်ႉတီႈၵၢၼ်ပဵၼ်ၽဝႃႉ (တူင်ႇၺႃႉ)တူဝ်သုၼ်သေယဝ်ႉ ၵေႃႇတင်ႈမိူင်းမႃးၼႆႉ လႆႈမီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး၊ လႆႈၺႃးတၢင်းႁၢမ်ႈႁႄႉမႃး၊ လႆႈၺႃးလွင်ႈတေႃႇသူႈမႃး တင်းၼမ်တင်းလၢႆသေယဝ်ႉ ထိုင်မႃးမိုဝ်ႉၼႆႉဝၼ်းၼႆႉတႄႉ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဢမ်ႇဝႃႈ၊ ပၢႆးယူႇလီဢမ်ႇဝႃႈ၊ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇဢမ်ႇဝႃႈ ပႃးၸဵမ်ၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်သိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇပဵင်းပေႃးမႃးသေဢမ်ႇၵႃး ယူႇတီႈၸႄႈမိူင်းဝႃႉၵေႃႈမီးမႃး ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈလႆႈမႃးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း တႃႇၸႄႈမိူင်းႁင်းၶဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼၼ်။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းမိူင်းၵေႃႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ တိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ၊ လွင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ယႃႈၾိၼ်ႇ တိုၼ်းဝႃႈႁၢႆၸၢႆႇၵႂႃႇ၊ တီႈၼႂ်းမိူင်းဝႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသေဢိတ်းယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ်တၢင်ႇသႅၼ်း တေဢမ်ႇၶဝ်ႈထိုင်မႃး ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းဝႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၶဝ်ၸဝ်ႈတမ်းမၢႆမီႈပၵ်းပိူင်သေယဝ်ႉ ၵူတ်ႇထတ်းဢဝ်လိူင်ႈၵၼ်ယူႇႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း။ တေၶတ်းၸႂ်ယႃႇႁႂ်ႈမီးၽေးၶဵၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼၼ်ႉသေဢိတ်း ၼႆၵေႃႈၶဝ်ႁဵတ်းဝႆႉယူႇၼႆ။
ၵမ်းၼႆႉယူႇတီႈၵူၼ်းလူင်ဝႃႉၵူႈပၢၼ်ပၢၼ် ႁၢၼ်ႉတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၶဝ်တိုၼ်းယိပ်းၵမ်ဝႆႉဝႃႈ ၶဝ်တေဢမ်ႇ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၶဝ်တေဢမ်ႇယွၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်မႃးၸႄႈမိူင်းဝႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇဝႃႉ၊ ၸႄႈမိူင်းဝႃႉႁင်းၵူၺ်းၶဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၵႃႈဢမ်ႇပဵၼ်ဢမ်ႇၸူး၊ တၵ်းတေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ဝႃႈၼၼ်သေယဝ်ႉ သမ်ႉၼႄပႃးၾၢင်ႁၢင်ႈသိုၵ်း၊ ၼႄပႃးၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇလၢၵ်ႇလၢႆး တၢမ်ၼင်ႇၶဝ်မီးၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်ၸွမ်း။
တၢမ်ၼင်ႇၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်လႄႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵမ်ႈၼမ်ႁၼ်ထိုင်တႄႉ ၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇဢၼ်ၶဝ်ဢဝ်ဢွၵ်ႇမႃး ပၢႆးၼႄၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈၵူၺ်း။ ဢၼ်ပႆႇဢဝ်ဢွၵ်ႇမႃးၼႄၵၼ် ဢမ်ႇၶိုၵ်ႉၶမ်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်းလိူဝ်ၼႆႉ ယင်းတေမီးထႅင်ႈတင်းၼမ်ယူႇ ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းတၢင်းလင်မၼ်းၼႆႉတႄႉ ယိၼ်းၸူမ်းၸွမ်း လွင်ႈဢၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းဝႃႉၶဝ် လႆႈၶတ်းၸႂ်ဢွၼ်ႁူဝ်မႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸွမ်းၼၼ်ႉယူႇ။
ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ဝႃႉၶဝ် မေႃၼပ်ႉသၢင်ႈၸွမ်းလွင်ႈတူၵ်းၵိၼ်း ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းၶွင်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်သေ ဢဝ်ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီသေယဝ်ႉ ၵေႃႇသၢင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶဝ်မႃးၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်။ လွင်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းဝႃႉၶဝ် မေႃတူၺ်းၼႃႈၸၢင်ၼႃႈၸဵမ်းၶွင်မိူင်းၶႄႇသေယဝ်ႉ ၵေႃႇသၢင်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်မႃးလႆႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လီႈယွင်ႈယေႃးဢၢမ်းတႄႉယူႇ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ၼင်ႇငဝ်းလၢႆးဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇပႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇပေႃးမီးလွင်ႈထုၵ်ႇမေႃပေႃးၵႂၢမ်းၵၼ်သေယဝ်ႉ တႃႇတေၵုမ်းၵမ်တေႃႇမိူင်းဝႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယၢၵ်ႈၵိၼ်းၸႂ်ဝႆႉ ၶၵ်ႉၼိုင်ႈတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။
ၵမ်းၼႆႉပေႃးတေတူၺ်းၸွမ်း Geopolitics ဢၼ်ဝႃႈ ပၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃႁိမ်းႁွမ်းမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႆၵေႃႈ ယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်တူၵ်းၵိၼ်းဝႆႉ။ ပိူင်လႂ်ဢမ်ႇပိူင်လႂ်ၵေႃႈ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇမိူင်းၶႄႇ ဢၼ်ပဵၼ်မိူင်းၸဝ်ႈငိုၼ်းသႃးလူင်ၼၼ်ႉ တူၺ်းထိုင်ဝႆႉလုမ်းလုမ်းၵူၺ်းလႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဢၼ်ၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် မိူင်းမၢၼ်ႈတေဢမ်ႇတူၵ်းထိုင်ၼႂ်းဢူင်ႈမိုဝ်းၶႄႇၵႂႃႇ လုမ်းလုမ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈၶတ်းၸႂ်ဝႆႉ ႁင်းမၼ်း။
မိူၼ်ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ ယူႇတီႈတပ်ႉၸုမ်းဝႃႉၼႆၵေႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းၸွမ်းၼႆ ဢၼ်ၶဝ်ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၵူၼ်းၸိူဝ်းၵႂႃႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ပွႆးၶဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း ၼႆၵေႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းဢမ်ႇၵႃး ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈၶဝ်ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၵႂႃႇ။ ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၾၢႆႇၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇ ၵၢၼ်သိုၵ်းၶဝ်၊ ထွၵ်ႉလၢၼ်းယေးၵဝ်ႇၵဝ်ႇ (ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႈ) ၸွမ်ႁၢၼ်ၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်မွၵ်ႇပႃးၵႂႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး။ ၼႆႉၸင်ႇဝႃႈယူႇတီႈၸုမ်းဝႃႉၼႆႉ တိုၼ်းမေႃလဵၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢၼ်ၶိုၼ်ႈမႃးမႂ်ႇၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၸုမ်းသိုၵ်းဢၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇပႅတ်ႈ။ ၾၢႆႇသိုၵ်းၵေႃႈၶဝ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈထုၵ်ႇမေႃပေႃးၵႂၢမ်းသေ ၾၢႆႇမိူင်းၵေႃႈၶဝ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈထုၵ်ႇမေႃပေႃးၵႂၢမ်းလႆႈဝႆႉ လႆႈထတ်းႁၼ်ဢၼ်ၼႆႉ။
ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ။ ႁဝ်းၶိုၼ်းမႃးတူၺ်းၸွမ်း လွင်ႈဢၼ်တပ်ႉ သိုၵ်းမိူင်းဝႃႉ ၼႄဢဵၼ်ႁႅင်းၶဝ်ၵႂႃႇသေယဝ်ႉ ပိုတ်ႇငၢၵ်ႈပၢၵ်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ဝႃႈ တိုၼ်းတေၵေႃႇသၢင်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးၸိုင်ႈမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉ ဢၼ်မီးသုၼ်ႇလႆႈၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၵူၺ်း၊ ၵႃႈဢမ်ႇပဵၼ်ဢမ်ႇၸူး ၼႆၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းဝႃႈပၼ်ၶေႃႈၾၢင်ႉ တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ တီႈတပ်ႉသိုၵ်းၵေႃႈတေၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။ ႁဝ်းၶႃႈထတ်းႁၼ်ဝႃႈ ပေႃးဝႃႈမိူင်းၶႄႇဢမ်ႇၼႄၾႆးၶဵဝ်ၸိုင် တပ်ႉသိုၵ်းၸုမ်းဝႃႉၼႆႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ပၢႆးၼႄလႆႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၶဝ်လႄႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈပိုတ်ႇငၢၵ်ႈပၢၵ်ႈၼႄၶေႃႈၵႂၢမ်းၶဝ် ဝၼ်းမိုဝ်ႉၼႆႉၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈထတ်းႁၼ်ဢၼ်ၼႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။
ႁဵတ်းသင်လႄႈႁဝ်းဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ ပေႃးမႃးတူၺ်းပိုၼ်းသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၶွင်ၸုမ်းဝႃႉၼႆ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မီးမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 30 ပီယဝ်ႉၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵွၼ်ႇပႆႇပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆႉ မၼ်းပိုင်ႈဢိင်ငိူၼ်ႈငဝ်ႈ မႃးတီႈမိူဝ်ႈ ပီ 1989 လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ 17 ဝၼ်း ၸဝ်ႈယီႈလၢႆးလႄႈတင်း ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉၸိူဝ်းမီးၼႂ်း သိုၵ်းပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉငဝ်ႈငုၼ်းပၢင်သၢင်းသေ လိုပ်ႈဢွၵ်ႇပႅတ်ႈႁူဝ်ၼႃႈပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမၢၼ်ႈၶဝ် သေယဝ်ႉ ၵိုတ်းသိုၵ်းၵၼ်တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး မိူဝ်ႈ 1989 လိူၼ်မေႊ 9 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၽႂ်ၵေႃႈတေႁူႉယူႇ။
လိုပ်ႈဢွၵ်ႇပႅတ်ႈႁူဝ်ၼႃႈ ပၵပ ယဝ်ႉ သိုပ်ႇၵေႃႇတင်ႈပဵၼ် UWSP/UWSA မႃးသေယဝ်ႉ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၵေႃႈမၵ်းမၼ်ႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ပဵၼ်ၵႂႃႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 2 မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၸဝ်ႉလိူဝ်ၸုမ်းဝႃႉၼႆႉသမ်ႉ မီးထႅင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်ပဵၼ် ၽိူင်ၵျႃးသိူင်းသေယဝ်ႉ 1989 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 12 ဝၼ်း ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇတေႃႇပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈသေ တင်ႈတပ်ႉၶဝ်ပဵၼ် MNDAA သေယဝ်ႉ ၵိုတ်းတိုၵ်းတေႃႇ မၢၼ်ႈမႃးမိူဝ်ႈပီ 1989 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 21 ဝၼ်း၊ ပဵၼ်ဢၼ်ၸဝ်ႉလိူဝ်ပီႈၼွင်ႉဝႃႉမွၵ်ႈလိူၼ်ပၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ။
ႁဵတ်းၼၼ်သေယဝ်ႉ ၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉၵေႃႈလႆႈပဵၼ်မႃး ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 1 မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ လုၵ်ႉတီႈၵဝ်ႈၵၢင်ႉတင်းၸုမ်းဝႃႉၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ဝၢႆးလင်မႃး ၸင်ႇတေမီးမႃးၸုမ်း SSA ဢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉသေ ဝၢႆးမႃးပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 3 ။ ယဝ်ႉၵေႃႈမီးမႃးၸုမ်းမိူင်းလႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈၼုမ်ႇပၢၼ်းလႄႈ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်းဢွၼ်ႁူဝ်သေ ဝၢႆးမႃးတင်ႈပဵၼ် NDAA သေယဝ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃး ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 4 ၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈမီးထႅင်ႈ တပ်ႉၸုမ်းမၢႆ 4 တပ်ႉသိုၵ်း သဝ်းၶေႃၶၢင် KIA ဢၼ်မထူးၼေႃႇဢွၼ်ႁူဝ်သေ ဝၢႆးလင်မႃးပဵၼ်မႃး KDA ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း မၢႆ 5 ၊ တေႃႇထိုင်ပဵၼ်မီးမႃးပီႈၼွင်ႉပဢူဝ်း PNO ပဵၼ်မႃး ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 6 ။ ပလွင်ႈ PSLA ဢၼ်မၢႆႇဢၢႆႈမူင်ႉဢွၼ်ႁူဝ် ပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 7 ၸိူဝ်းၼႆႉတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ မၼ်းၵူၺ်းတႄႇမႃးတီႈဢၼ် ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵူၼ်ႇပင်းသေယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ်သေ ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး လႆႈၵူမ်ႈၵွမ်းၼွမ်းတေႃႇၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်တင်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးမိူၼ်ၵၼ် ႁွႆႈလဵဝ်ၵၼ်မူတ်းမူတ်း ၵူၺ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၸၢင်ႈၶႆႈၼႄပိုၼ်းမၼ်းပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။
ၸင်ႇဝႃႈပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်ဝႃႈတႄႉ တႄႇဢဝ်ၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ တေႃႇထိုင်ပႃးၸုမ်းဝႃႉလႄႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇလႄႈမိူင်းတႆးတင်းမူတ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပႃႇတီႇ ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵူၼ်ႇပင်းသေ ၸင်ႇတေလႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်တင်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇမႃးႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်တင်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆ ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇသေယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႃႈတီႈၽႂ်မၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၽႂ်မၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵေႃႈႁႂ်ႈပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇပဵင်းပေႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼွၵ်ႈသေၸုမ်းဝႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးမီးထႅင်ႈလၢႆၸုမ်း ၼႆႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈထတ်းႁၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။
တီႈၼႆႈ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းသမ်ႉပဵၼ်သင်ၶႃႈလႃႇ ၊ မၼ်းယူႇတီႈပီႈၼွင်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းၶႄႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ ၵမ်ႉယၼ်။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးတူၺ်းပိုၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ၼင်ႇမိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉၼႆ ဢဝ်ၸဵမ် ပႃႇတီႇ ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းလုၵ်ႉမိူင်းၶႄႇသေတေႇၶဝ်ႈမႃးမိူင်းတႆးမိူဝ်ႈ 1968 တေႃႇထိုင် 1975 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမိူင်းၶႄႇ ၸွႆႈပႃးႁႅင်းၵွင်ႈ ႁႅင်းငိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈလႄႈ ၶဝ်တိုၵ်းပေႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မႃးလၢႆလၢႆတီႈ။ ပေႃးဢဝ်ၼႃႈလိၼ်မၼ်းဝႃႈ ၼႃႈလိၼ်ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ၼႃႈလိၼ်ဝႃႉ တေႃႇထိုင် ၾင်ႇၼမ်ႉမႄႈၶွင် ဢၼ်ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းထႆးမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းလႆႈသဵင်ႈသဵင်ႈ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇသေမွၵ်ႈ 10 ပီၵူၺ်း မၢဝ်ႉၸိုဝ်တုင်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ လူႉသဵင်ႈၼႆၵေႃႈ တိူင်ႉသႅဝ်းၽိင် ၶိုၼ်ႈမႃး၊ ပေႃးၶိုၼ်ႈမႃးယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ လွင်ႈၶဝ်ၵမ်ႉၵႅမ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ဢေႇၵႂႃႇ။ ၸင်ႇဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇတူၺ်းထိုင်ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ယဝ်ႉလႄႈ ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵေႃႈ ဢမ်ႇၵုမ်းၵမ်လႆႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉသေယဝ်ႉ 1985 မႃး ၶဝ်တိုတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈလုမ်းလုမ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸုမ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ်တင်း ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵႂႃႇ။
ၵွပ်ႈသင်ၶႃႈလႃႇ၊ မိူဝ်ႈယၢမ်းၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတပ်ႉၽႂ်ၸုမ်းမၼ်းၼႆႉ လႆႈႁႃၵိၼ်ႁင်းၽႂ်မၼ်း။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉၼႂ်း ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈဝႃႇတႃႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းယႂ်ႇ၊ ဢဝ်မၢၼ်ႈပဵၼ်ယႂ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃးမုၼ်းမႃးလိူဝ်ႁႅင်းလႄႈ ၼႂ်းပႃႇတီႇၵေႃႈ မီးလွင်ႈၽိတ်းမေႃးၵၼ်မႃး။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသိုၵ်းဝႃႉလႂ် သိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉလႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ်မႃးလွႆးလွႆး။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းၸွမ်း ၸုမ်းထွၵ်ႉလၢၼ်းယေး ဢၼ်ပဵၼ် တပ်ႉၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၾၢႆႇသိုၵ်း မၢၼ်ႈၼႆႉၼႆၵေႃႈ ၸီးၶဝ်ႈ ၸီးၶဝ်ႈမႃးထိုင်တီႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းပေႃးႁူၺ်းထိုင်လႆႈ ၽိူင်ၵျႃးသိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉသေ လႆႈဢွၼ်ႁူဝ် ဢွၼ်တႄႇႁႅၵ်ႈသေယဝ်ႉ ၵိုတ်းတိုၵ်းၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈႁၼ်ၸွမ်းမႃး။
ၸိူင်ႉၼႆ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးတူၺ်း ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇၸွႆႈထႅမ်တေႃႇ ပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉသေတႃႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းပႃႇတီႇၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈသေ တႅၵ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇမိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႉႁိုဝ်ႉ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉႁိုဝ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈတၢင်းလူဝ်ႇ ၊ ၸွမ်းလူၺ်ႈၽွၼ်းပၢင်ႈ ၶွင်မိူင်းမၼ်းလႄႈၶႄႇၼႆႉ တိုၼ်းၸွၵ်းငမ် ပၼ်ႁႅင်းဝႆႉယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်မႅၼ်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈၶႃႈ။
ၸင်ႇဝႃႈ ယွၼ်ႉပီႈၼွင်ႉၶႄႇ တူၺ်းထိုင်သေယဝ်ႉလႄႈ ပီႈၼွင်ႉဝႃႉ ၊ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉၶဝ် လႆႈတင်ႈတူဝ်ၶိုၼ်ႈမႃးလႆႈ သေဢမ်ႇၵႃး တႄႇဢဝ် 1988-89 မႃးယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၵေႃႈသမ်ႉ ၼွၵ်ႈသေပီႈၼွင်ႉမိူင်းၶႄႇ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၵမ်ႉယၼ်မၼ်းယဝ်ႉၼႆလႄႈ ယူႇတီႈၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈ ၵႃႈလႆႈပိုင်ႈဢိင်ပီႈၼွင်ႉၶႄႇ၊ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၵႃႈလႆႈပိုင်ႈဢိင်ပီႈၼွင်ႉၶႄႇၵႂႃႇ။
ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ်မိူင်းၶႄႇတေမီးၽွၼ်းပၢင်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ၵၢင်မၢၵ်ႈမီးမၼ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉ ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ဝႃႈ BRI ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၸွတ်ႇလူၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေထိုင်တီႈ ဢွင်ႇမၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၵုမ်းၵမ်လႆႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးယဝ်ႉသေတႃႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈပွႆႇပႅတ်ႈဢႃႇၼႃႇသေယဝ်ႉထိုင်တီႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊမႃး ပၢၼ်သၢင်ႇသီႈယဝ်ႉ ပၢၼ်ၼူၵ်ႉယုင်း ၽႅဝ်မႃးဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ၶဝ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈ ၼၼ်ႉ သမ်ႉပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈသေ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈတေလႆႈၵုမ်းၵမ်ပႃး ၼင်ႇႁိုဝ် ၶဝ်တေဝၵ်ႉငမ်လႆႈ ႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပေႃးတူၵ်းလူင်း ႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉၼႆ ၵႃႈလႆႈႁဵတ်း ၽႃႉသွင်ၶူမ်း-မိုဝ်းသွင်ၾၢႆႇသေယဝ်ႉ လဵၼ်ႈတေႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈတေႁၼ်ယူႇ။
ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ပေႃးတေၼႄသၢၵ်ႈသေႇလၵ်းထၢၼ်မၼ်းငၢႆႈငၢႆႈၼႆ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၾင်ႇၼမ်ႉလိုၵ်ႉ (ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း) ဢၼ်မီးယူႇတီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉၽိဝ်ႇမိူင်းရၶႅင်ႇ ယၢမ်းတေႃႈလဵဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၶဝ်လႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်မႃး တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇလီငၢမ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ထိုင်မႃးဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ထိုင်မႃးပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၾၢႆႇမိူင်းဢမေႊရိၵၢၼ်ႊမႃးၸွႆႈထႅမ်သေယဝ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေဢမ်ႇ ထုၵ်ႇၼီႈ ထူမ်ႈႁူဝ်သေယဝ်ႉသဵင်ႈၵႂႃႇလၢႆလၢႆၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်း မႄးလၢႆႈၽႅၼ်ၵၢၼ်မၼ်းသေယဝ်ႉ ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငီႉၵၼ်တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ ၵႂႃႇလႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁူႉၸွမ်း ၶႃႈၼေႃႈ။
မိူၼ်ၼၼ်ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၵၢၼ်ဢၼ်တေတဵင်ၾၢႆတီႈႁူဝ်ၵဵဝ် ဢၼ်ဝႃႈမျိတ်ႉသူင်ႇၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၾႆးၾႃႉၼၼ်ႉလႂ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈတင်း လၢႆးၵၢၼ်လၢႆလၢႆဢၼ် ဢၼ်လႆႈပူၼ်ႉတိၼ်ပူၼ်ႉမိုဝ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းသၢင်ႇသီႈၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေဢမ်ႇႁၢႆႉၸႃႉမႃးတိၵ်းတိၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းၵေႃႈ ၶတ်းၶၢၼ်ႉမႃးတိၵ်းတိၵ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈတေႁၼ်ထိုင်ယူႇ။
ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ယူႇတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ်မၼ်း ဢၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၸွတ်ႇလူၵ်ႈ ႁႂ်ႈမၼ်းထိုင်တီႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေလႆႈယွၼ်ႇယၢၼ်းသေ ဢုပ်ႇၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶဝ်တေဢီးသူင်ႇလႆႈပႅင်ႈၼင်ႇၶဝ်ၶႆႈပဵၼ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ ၵႃႈလႆႈဝၵ်ႉတၢဝ်းဢဝ်ၶိုၼ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်မီးသၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ် မိူင်းၶႄႇလႄႈမိူင်းတႆးတိတ်းၵၼ် ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်တူဝ်ယိူဝ်ႇမၼ်းလွၵ်ႇငိုတ်ႈယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈ ထတ်းသၢင်ၼႄၵၼ်ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်းယူႇ။
ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပေႃးဝႃႈဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉမႃးၼႆ ယူႇတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတိူဝ်းတွၼ်းမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈလီပဵင်းပေႃးလီၶွႆၸွမ်းၵၼ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇတူၺ်းၸိုင် ပိူဝ်ႈတႃႇသၢႆတၢင်းမၢၵ်ႈမီးၸွတ်ႇလူၵ်ႈ BRP မၼ်းတေၸဵဝ်း ထိုင်တီႈၼၼ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်း လူဝ်ႇလႆႈထုၵ်ႇမေႃပေႃးၵႂၢမ်းၵၼ်တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ။ တၢင်းလူတ်ႉမၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၶုၼ်းမိင် တေႃႇထိုင်ၵျွၵ်ႉၽိဝ်ႇၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႃႇပိူင်ၵၢၼ်မၼ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ ၵျွၵ်ႉၽိဝ်ႇ ယေႇၼႅတ်ႉသဵၵ်ႉၵၢၼ်း (ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း) ၼႆႉမၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႃႇ တေၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူးလႆႈၼမ်ႉသမ်ႇမုတ်ႉတြႃႇမိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ ။ ၼၼ်ႉၸင်ႇမၼ်းတေသိုပ်ႇပူၼ်ႉၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈ မိူင်းပွတ်းၵၢင်လႄႈ ပွတ်းတူၵ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈတေႁူႉၸွမ်းယူႇ။
ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉမႃး ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းတေလႆႈတႅပ်းတတ်းဢၼ်ဝႃႈ တေလႆႈၸုၵ်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေလႆႈၸုၵ်းၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၼႄႇၼႆၸိုင် ပေႃးထိုင်တီႈတၢင်းၽႄ ဢၼ်ၼၼ်ႉမႃးၸိုင် မိူင်းၶႄႇၼႆႉ တေၵႂၵ်းမိုဝ်းတေႃႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၵူၺ်း။ ထိုင်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉမႃး ဢမ်ႇၵႃးၸုမ်းဝႃႉ၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းၸုမ်းဝႃႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၺႃးမိပ်ႇၵိၼ်းဢမ်ႇႁၢင်ႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။
ၸင်ႇဝႃႈတူၺ်းဢဝ်ငဝ်းလၢႆးဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် တိူဝ်းတွၼ်း ၶိူင်ႈလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈလီၸူမ်းၸွမ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈတဵၼ်ႈဝႅၼ်ၸွမ်းလႆႈ Geopolitics ဢၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ၊ ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းလူင်ႉလႅၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇပူၼ်ႉၶၢမ်ႈလႆႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၊ ပႃးတင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈလႄႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းသင်ယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇလမ်းၶိုတ်းလႆႈၼႆၸိုင် တႃႇတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇပဵင်းပေႃးမိူၼ်ၸိူင်ႉပီႈၼွင်ႉဝႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁၼ်ယၢပ်ႇယူႇ။
ၵူၺ်းၵႃႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃးယူႇသေတႃႉၵေႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈဢမ်ႇသိုပ်ႇတၢမ်လၢမ်းလမ်းၶိုတ်းလႆႈထႅင်ႈ ပေႃးၼႆၸိုင် ၸၢင်ႈၶိုၼ်းၸူမ်ႁၢႆႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်တူဝ်လဵၼ်ႈပိူၼ်ႈၵႂႃႇၵူၺ်းယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၵႃႈလႆႈထတ်းသၢင်သိုဝ်ႈသႅတ်ႉသေယဝ်ႉ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၵွၼ်ႇၶႃႈ။
မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ
ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း
18/04/2019
