1) မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃ
ႁူင်းႁဵၼ်းၵူႈဢၼ်ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၸႂ်ႉပိူင်မၢႆမီႈပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇငဝ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ (Basic Education Law) ဢၼ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈၸၼ်ႉၸွမ်လႄႈၵေႃးလဵၸ်ႊ (colleges) ၼၼ်ႉတႄႉယူႇ ပႃႈ တႂ်ႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ 13 ဢၼ် သေၸႂ်ႉပိူင်မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃၸၼ်ႉၸွမ် (University Education Law)။
မၢႆမီႈ 1.1 မၢႆမီႈပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇငဝ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ
မၢႆမီႈပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇငဝ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃမၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉမိူဝ်ႈပီ 1964 ၵူၺ်းၵႃႈ ယူၵ်ႉလိူၵ်ႈပႅတ်ႈၼႂ်းပီ 1973။ ဝၢႆးၼၼ်ႉၼႂ်းပီ 1983 လႄႈ1989 ၸင်ႇမူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း။ ယိူင်းဢၢၼ်းမၢႆမီႈ ပိုၼ်ႉ ၶၢမ်ႇငဝ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃယၢမ်း လဵဝ်ၼႆႉမီးဝႆႉမိူၼ်ၼင်ႇ ပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ- ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၵူႈၵေႃႉၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မၢၼ်ႈ မီး ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ မီးပၢႆး ယူႇလီတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈပဵၼ်ၵူၼ်းယူႇ ၸွမ်းထမ်းတြႃး တင်းတူဝ်လႄႈ ပၢႆးၸႂ်။ ၵေႃႇသၢင်ႈပိုၼ်ႉထၢၼ်ပၢႆးပၺ် ၺႃႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉတႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ။ဢဝ်လွၵ်းလၢႆး ပၢႆးသၢႆႊ (science) ပဵၼ်ပိူင်လူင်ၼင်ႇႁိုဝ်တေ မီးလွင်ႈပူၵ်းပွင်လႄႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် တႃႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇၶူဝ်းၵုၼ်ႇ။ ဢဝ်လွၵ်းလၢႆးပၢႆးမွၼ်း (arts) ၼင်ႇႁိုဝ်တေပႂ်ႉပႃးထိင်းသိမ်း လႄႈ ပူၵ်းပွင်ပၢႆးမွၼ်း၊ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း လႄႈ လိၵ်းလၢႆး။ ၶူင်သၢင်ႈပိုၼ်ႉ ထၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းတေသူၼ်ၸႂ်သိုပ်ႇ ႁဵၼ်းၼႂ်း ၸၼ်ႉၸွမ်ထႅင်ႈ။
မၢႆမီႈ 1.2 မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃၸၼ်ႉၸွမ်
မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃၸၼ်ႉၸွမ်ၼႆႉ ၵေႃႈမၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉမိူဝ်ႈပီ 1964 ၵူၺ်းၵႃႈ ယူၵ်ႉလိူၵ်ႈပႅတ်ႈၼႂ်းပီ 1973။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းပီ 1983 ၊ 1989 လႄႈပီ 1998 ၼၼ်ႉလႆႈမူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း။ ၸၼ်ႉၸွမ် ၵူႈဢၼ်ၼႆႉၸႂ်ႉ တိုဝ်းမၢႆးမီႈၸၼ်ႉၸွမ်ဢၼ်မီးယူႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ။ ၸၼ်ႉၸွမ်ၼႆႉၸႅၵ်ႇဝႆႉ ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမွၼ်း (Arts) လႄႈၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးသၢႆႊ (Science) လႄႈႁူင်းႁဵၼ်းသွၼ်ပၢႆးႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ။ တႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈၵေႃႊ လဵၸ်ႊ (College) လႄႈ ႁူင်းၽိုၵ်းသွၼ်(Academies)ၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈမီးလိၵ်ႈႁပ်ႉႁွင်းတီႈမၢႆမီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်။ တႃႇတေမွပ်ႈဢၢပ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူး၊ diplomas ၊ ဝႂ်ယုၵ်ႉယွင်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉ ႁိုဝ်ၸုမ်ႈၶူး(honorary degrees) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတၵ်းတေလႆႈပဵၼ် ၸၼ်ႉၸွမ်ဢၼ်ႁပ်ႉႁွင်းလူၺ်ႈမၢႆမီႈ ၸၼ်ႉၸွမ် ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပၢႆးပၺ် ၺႃတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်း ၼၼ်ႉမိူဝ်ႈလဵဝ်တိုၵ်ႉမူၼ်ႉမႄးမၢႆမီႈဝႆႉယူႇ။
မၢႆမီႈ 1.3 မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆး Technical ၊ ပၢႆးၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လႄႈ ပၢႆးႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ
မၢႆမီႈပၢႆးပၺ်ၺႃ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးTechnical ၊ ပၢႆးၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လႄႈ ပၢႆးႁႃၵိၼ် လဵင်ႉတွင်ႉၼႆႉမၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းပီ 1974 သေမႄး ၶိုၼ်းၼႂ်းပီ 1989။ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးပၺ် ၺႃၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးTechnical လႄႈ ပၢႆးႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၼႆႉယူႇပႃႈတႂ်ႈ ႁွင်ႈ ၵၢၼ်လူင်ပၢႆးသၢႆႊလႄႈထဵၵ်ႊၼူဝ်ႊလူဝ်ႊယီႊ။
ပပ်ႉၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 005 June, 2018
