ၵူၼ်းမိူင်းၵေးသီး ဢွၼ်ၵၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈတေဢဝ်တီႈလိၼ် 5 ႁဵင်ဢေႊၶိူဝ်ႊပၢႆ သူင်ႇမွပ်ႈပၼ် ၾၢႆႇႁူင်း ၸၢၵ်ႈထၢၼ်ႇလႄႈ လဵၵ်းလွၼ်ႉ(သၻီးလ်) တီႈပၢင်ပႅၵ်ႇ ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 22/10/2018 ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းၼိမ်လႄႈ ဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၵေးသီးဢွၼ်ၵၼ် တႅမ်ႈ လိၵ်ႈသူင်ႇထိုင်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸႄႈဝဵင်းလႄႈၸႄႈမိူင်း သၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈတေဢဝ်တီႈလိၼ် 5,459 ဢေႊၶိူဝ်ႊမွပ်ႈပၼ် ႁူင်းၸၢၵ်ႈလူင် သၻီးလ် တီႈပၢင်ပႅၵ်ႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း။
ၸၢႆးၸၢမ်ႇမိူင်း ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၸႄႈမိူင်းၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 2 လၢတ်ႈဝႃႈ “ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ တေႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၵူၺ်း။ တီႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၶိုၼ်း၊ ဢမ်ႇပႃးၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသေ ႁဵတ်းၵႂႃႇတႄႉ ဢမ်ႇလီပဵၼ်” ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း ၽူႈၼမ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ “ႁဝ်းယူႇသၢင်ႈသဝ်းထင်မႃး ၼိူဝ်လိၼ်ႁဝ်းၼႆႉ မႃးလၢႆသိုပ်ႇ လၢႆပၢၼ်ယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမႃးဢဝ်တီႈလိၼ်ႁဝ်းၵႂႃႇပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ။ ႁဝ်းၶႃႈ လွမ်ၵူဝ်ဝႆႉ မႄႈၼမ်ႉႁႅၼ်တေၶုၼ်ႇဢူၼ်၊ လူမ်းၵေႃႈတေဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ် ယွၼ်ႉ ၵၢၼ်တေႃႉတၢင်ႇထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉသေ မိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 22/07/2016 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 33 ဝၢၼ်ႈ ႁူဝ်ၵူၼ်း 1,648 ပႃးတင်း သင်ၶၸဝ်ႈ 22 ၵျွင်း ရႁၢၼ်း 30 တူၼ် ပႃးၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉ 20 တူၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ႇသဵင်လဵဝ်သၢၼ်ၶတ်း ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇ မိူင်းၵၢဝ်” ဝႃႈၼႆ။
တီႈလိၼ် 5000 ဢေႊၶိူဝ်ႊပၢႆ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး တေဢဝ်မွပ်ႈပၼ်ၾၢႆႇၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ႁူင်းၸၢၵ်ႈတီႈပၢင် ပႅၵ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈလိၼ်ႁႆႈ၊ ၼႃး၊ သူၼ်၊ တီႈလဵင်ႉဝူဝ်း ၵႂၢႆး၊ ထိူၼ်ႇလွႆ၊ ႁူၺ်ႈၼမ်ႉၸိုမ်ႉ၊ ဝတ်ႉ/ၵျွင်းသင်ႇၶႃႇ၊ ပႃႇႁဵဝ်ႈ၊ ႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈဢွင်ႈပၼ် ယႃႈယႃ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေပႃးၵႂႃႇၸွမ်း။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11/10/2018 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းၼိမ်လႄႈဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ် လႆႈႁပ်ႉၽိုၼ်လိၵ်ႈ ပၼ်ၾၢင်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇ/ၽွင်းငမ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး လွင်ႈတေဢဝ်တီႈ လိၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမွပ်ႈပၼ် ၶွမ်ႊပၼီႊၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် လႄႈ သင်ဝႃႈၶႂ်ႈသၢၼ်ၶတ်းၼႆ တေလႆႈသူင်ႇ လွင်ႈတၢင်းသၢၼ်ၶတ်း ၼႂ်းၶၢဝ်း တၢင်းသိပ်း ႁႃႈဝၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။
တီႈလိၼ်ဢၼ်ၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢဝ်မိူဝ်ႈပီ 1996 ၶဝ်ႈပႃးၸွမ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း ယႂ်ႇလူင်သေတဵၵ်းလိုပ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းထုင်ႉဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇၶၢႆႉပၢႆႈ 300,000 ပၢႆၼႂ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်း ၸၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁိမ်းႁွမ်းဝဵင်းၵေးသီးၼႆႉ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မီးသၢမ်တပ်ႉၵွင်။
မိူဝ်ႈပီ 2009 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶလယ 131 လႆႈၶႂၢင်ႉတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၼဢၽသေ ယိုတ်းဢဝ်တီႈလိၼ် 5,459 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ၼႂ်းထုင်ႉမိူင်းၵၢဝ်။ ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ မီးၸွမ်းပိုၼ်ႉသၢႆမႄႈၼမ်ႉႁႅၼ် တၢင်းယၢဝ်းၵႆမွၵ်ႈ 6 ၵီႊလူဝ်ႊသေ ပဵၼ်မႄႈၼမ်ႉၸွႆႈလဵင်ႉ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း 50 ဝၢၼ်ႈပၢႆ။ ယဝ်ႉယင်းပဵၼ်မႄႈ ၼမ်ႉ လမ်ႇလွင်ႈလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းၵေးသီး 18,000 ပၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၶွမ်ႊပၼီႊၸိူဝ်းဢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇၶုတ်းထၢၼ်ႇၼႂ်းမိူင်းၵၢဝ်ၼၼ်ႉပဵၼ်- ၶွမ်ႊပၼီႇ ၽၢႆႇပူၵ်းပွင်ၵမ်ႇပေႃးၸ၊ သူဝ်း လုၺ်ႇဢွင်ႇ၊ သဵင်ႇၼၵႃး၊ ယုဝၢႆႇယၼ်ႇ လႄႈငူၺ်ႇယီႇပလႄး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
