ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၵေးသီးၶိုၼ်းတႄႇၶိုၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းၵိၼ်းၸႂ်

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း ပၼ်ၶႂၢင်ႉၶွမ်ႊပၼီႊ တႄႇၶဝ်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ် ဝဵင်းၵေးသီးမႃး မီးၶၢဝ်းတၢင်း လိူၼ်ပၢႆယဝ်ႉ။

တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၵျုႊလၢႆႊ 2023 ၼႆႉမႃး ၶွမ်ႊပၼီႊ MEC တႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ် ၶဝ်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တၢင်းၾၢႆႇတူၵ်း ဝၢၼ်ႈမႆႉႁူင်းလိူင် ဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး ၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈဝဵင်းၵေးသီး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ MEC မႃးၶုတ်းၶႃႈဢေႃႈ ဢွင်ႈတီႈ ၶဝ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇ ႁိၼ်ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တပ်ႉၶမယ 286 ၵႂႃႇဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈဝႆႉပၼ်။ ၶဝ်တႄႇၶုတ်းမႃးတႄႉ ပဵၼ် ၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ ပူၼ်ႉမႃး ။ တေမီးၶၢဝ်းတၢင်းမွၵ်ႈလိူၼ်ပၢႆယဝ်ႉ ။ ထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်ၶဝ်ၶုတ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်တေဢဝ်ၵႃး ဢွၼ်ႇ တေႃႉဢွၵ်ႇမႃးၵွင်ဝႆႉႁိမ်းၶၢင်ႈတၢင်းလူင် ပေႃးယဝ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်ၵႃးလူင် 18 လေႃႉ တၢင်ႇၵႂႃႇတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ”- ဝႃႈၼႆ။

ဢွင်ႈတီႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ၾၢႆႇတူၵ်းဝၢၼ်ႈမႆႉႁူင်းလိူင်ၼႆႉ တေမီးၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ် တေယၢၼ်ဝဵင်းမွၵ်ႈ 7 လၵ်း။ ဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ်ၼႆႉ မီးၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းၵေးသီးလႄႈ ၾၢႆႇႁွင်ႇလွႆႁူၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၵွင်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်ၶဝ်ၶုတ်းမႃးၵွင်ဝႆႉ ႁိမ်းၶၢင်ႈတၢင်းၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ၼႂ်းၵႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် မိူင်းၼွင် – ၵေး သီး ႁိမ်းဢွင်ႈတီႈၶဝ်ၶုတ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း တၢင်းသုင်ၵွင်ထၢၼ်ႇႁိၼ် တေမီးမွၵ်ႈ 8 ထတ်း။ တေၶပ်ႉၸႅၼ်ႇၵၼ်ဝႆႉ 2-3 ၵွင်။ 1 ၵွင်လႂ် တၢင်းယၢဝ်း တေဢမ်ႇယွမ်း 100 ထတ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။

“ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ၶဝ်တေဢဝ်ၵႃးဢွၼ်ႇ တေႃႉတၢင်ႇဢွၵ်ႇမႃးၵွင်ဝႆႉ တီႈၶၢင်ႈတၢင်းၼႆႉသေ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေဢဝ်ၵႃးလူင် 18 လေႃႉၶဝ် မႃးတၢင်ႇၵႂႃႇ။ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ၶဝ်တေလုၵ်ႉတီႈမိူင်းၵၢဝ် မႃးၵေးသီး – ၵႂႃႇမိူင်းယႆ – ၼမ်ႉပွင်ႈ – ၼမ်ႉမသေ ၵႂႃႇၵွင်ဝႆႉတီႈမႄႈႁၢၼ်ႇ ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ။ ဢွင်ႈတီႈၶဝ် ၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ မီးၾၢႆႇဢွၵ်ႇၼွင်ၶႃးထႅင်ႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇၶၢဝ်းႁႅင်ႈတႄႉ တေဢမ်ႇမီးၼွင်ယဝ်ႉ ၶဝ်တေဢဝ်လိၼ်ၵႂႃႇထူမ် ပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ ၼွင်ၶႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၼွင်လူင် ပေႃးၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉမႃး ပိူၼ်ႈပွႆႇဝူဝ်းၵႂၢႆး လူင်းဢၢပ်ႇၼမ်ႉ ၵိၼ်ၼမ်ႉၼႂ်းမၼ်း ပဵၼ်ၼွင် ၼမ်ႉ ဢၼ်လဵင်ႉတူင်ႈၼႃးထႅင်ႈၵေႃႈၸႂ်ႈ”- ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵေးသီး သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း ပၼ်ၶႂၢင်ႉၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ်ၼႆႉ ဢွင်ႈတီႈလိၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တီႈလိၼ်ၶွင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ၊ လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး၊ လိၼ်သႃသၼႃလႄႈ လိၼ်သူၼ်ပႅၵ်ႇ ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ။

မိူဝ်ႈပီ 1996 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶလရ 131 ဢၼ်ပၵ်းဝႆႉ တီႈၵေးသီးၼႆႉ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်သေ ထိုင်မႃး ပီ 2009 ပၼ် ၶႂၢင်ႉၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်။ ပီ 2017 တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂၢၵ်ႈတပ်ႉသင်ထႅင်ႈသေ ယိုၼ်ႈမွပ်ႈပၼ် တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႆႉ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈတီႈလိၼ်ၼႆႉ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇပၢႆးၸၢၵ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မွပ်ႈပၼ် ႁူင်းႁုင်လဵၵ်းမၢႆ 2 တီႈပၢင်ပႅၵ်ႇ ဝဵင်းႁူဝ် ပူင်းၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵေးသီး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ဢွင်ႈတီႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်သိုၵ်း SSPP ၶဝ်ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉ လွင်ႈသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈဢိူင်ႇမိူင်းၵၢဝ်ၼႆႉ လႅပ်ႈတေပႃးၶဝ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းယူႇ ႁဝ်းၶႃႈ ထၢင်ႇတႄႉ။ ယွၼ်ႉ ဝႃႈ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ၵုမ်းၵမ်လႄႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းတႄႉ မီးၶွမ်ႊပၼီႊ 4 ဢၼ်တေမႃးၶုတ်း လေႃးလေႃးသေႇၼႆႉ မီးၶွမ်ႊပ ၼီႊဢၼ်ၼႆႉ ၶဝ်ႈမႃးၶုတ်းဝႆႉ ဢွၼ်တၢင်း”- ဝႃႈၼႆ။

ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ သင်ဝႃႈ သိုပ်ႇၶုတ်းၵႂႃႇထႅင်ႈၸိုင် တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉ မႄႈၼမ်ႉႁႅၼ် ဢၼ်လေႃႇလဵင်ႉတူင်ႈႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းမိူင်း ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊ တေလူႉၵွႆဢမ်ႇႁၢၼ်ႉ။  

ၸဝ်ႈၼႃး ဝဵင်းၵေးသီး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “သင်ဝႃႈ ၶဝ်သိုပ်ႇၶုတ်းၵႂႃႇထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်း ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇဢွၼ် ၵၼ်ႁၢမ်ႈၸိုင် တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉမႄႈၼမ်ႉႁႅၼ် ဢၼ်လေႃႇလဵင်ႉတူင်ႈႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ သင်ဝႃႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၼမ်ႉႁႅၼ်ၼႆ ၵေႃႈ တူင်ႈၼႃးတေလူႉၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဢေႊၶိူဝ်ႊ ။ မွၵ်ႈ 90 % ၵမ်းလဵဝ်။ မႄႈၼမ်ႉႁႅၼ် ၼႆႉ တေႃႈၼင်ႇ ၶၢဝ်းလိူၼ်သီႇလိူၼ်ႁႃႈ ၼႆႉ ၼမ်ႉပေႃးၶႂ်ႈႁႅင်ႈယဝ်ႉ။ သင်ၶဝ် တုမ်ႉတိူဝ်ႉမႄႈၼမ်ႉႁႅၼ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈၼႃး တေဢွၼ်ၵၼ်တုၵ်ႉၶ ၶၢၼ်ၸႂ်ႁႅင်း”- ဝႃႈၼႆ။

မႄႈၼမ်ႉႁႅၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်မႄႈၼမ်ႉ လေႃႇလဵင်ႉတူင်ႈၼႃး ၵူၼ်းမိူင်းၵေးသီးဝႆႉ ႁူဝ်မၼ်းမီးတီႈဝၢၼ်ႈၽိူင်း လႆလူင်းမႃးလဵင်ႉတူင်ႈ ၼႃး တၢင်းၼွင်သွမ်း – မိူင်းၵၢဝ် – သူၼ်မွၼ်း – ဢိူင်ႇမိူင်းၼိမ် – ၵေးသီး လႆလူင်းၵႂႃႇတၢင်း ဝၢၼ်ႈၽုၺ်း – ၼႃးလွႆ – ၶူဝ်လွင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

“လွင်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉ သင်ပဵၼ်လႆႈတႄႉ ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ယႃႇပေၶုတ်းၼႆႉ လီသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၶဝ်လႆႈၶုတ်းယဝ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် ၵႃးၶဝ် တေၶဝ်ႈမႃးထႅင်ႈတင်းၼမ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃးမႄႈၼမ်ႉႁႅၼ်သေ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉႁႅင်ႈ တေ တိူဝ်ႉပႃးတူင်ႈ ၼႃးလူႉၵွႆမူတ်းသေ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉသင်ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ သင်ပဵၼ် လႆႈတႄႉ ႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းယင်ႉ။ ယႃႇပေသိုပ်ႇၶုတ်းထႅင်ႈၶႃႈ ဢွင်ႈတီႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈဢေႃႈ”- ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၵေးသီး ဢွၼ်ၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း ၼင်ႇၼႆ။

ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇမီးမႃး လွင်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6/11/2018 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေးသီးတင်း ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်း လူင် ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၾၢႆႇၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇတႅၵ်ႈၼႃႈလိၼ်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇပႃႇမႆႉ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇလႄႈ ၶွမ်ႊမတီႊၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တီႈဝတ်ႉဝိႁၢရ်လူင် မိူင်းၵၢဝ်သေ ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း ဢဝ်ၶိုၼ်းတီႈလိၼ်ၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။