ပီၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉတႆး ၼႂ်းမိူင်းလႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ ၶိုၵ်ႉယႂ်ႇလူင် မီးပီႈၼွင်ႉၶႅၵ်ႇတီႈၸမ်ၵႆ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တင်းၼမ်လၢႆ။
တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 30/4/2023 တေႃႇထိုင် 1-2/5/2023 ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်းၼႆႉ ယူႇတီႈ ပီႈၼွင်ႉတႆး မိူင်းလႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ ၶိုၵ်ႉယႂ်ႇလူင် တီႈပၢင်ႇဢွင်ႈသွၼ်းၼမ်ႉ ၾိင်ႈထုင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး မိူင်းလႃႈ ၼႃႈလိၼ်ၽွင်ႈငမ်း တူဝ်ၵဝ်ႇ ဢိူင်ႇတႂ်ႈၶူင်း ၸိုင်ႈတႆးမိူင်းၶႄႇ။ ပဵၼ်ပၢင်ဢၼ်ၸတ်းၶိုၼ်းၶိုၵ်ႉယႂ်ႇၵမ်းႁႅၵ်ႈ ဝၢႆးလင် တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်းလႄႈႁၢမ်းၸတ်းမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီ။
ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ တီႈမိူင်းလႃႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပီၼႆႉ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ တီႈမိူင်းလႃႈၼႆႉ ၵိုၼ်းတႄႉၵိုၼ်းဝႃႈ ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၸတ်းမႅၼ်ႈဝၼ်းတီႈ 1/5/2023 ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်လုမ်ႈၾႃႉ ၵေႃႈၸႂ်ႈ။ မႅၼ်ႈဝၼ်းဢိုတ်း လုမ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ် ထပ်းၵၼ် 5 ဝၼ်းၵေႃႈၸႂ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မီးတီႈၼႆႈၵူၺ်း ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉတႄႉ တၢင်ႇတီႈၵေႃႈ ၸတ်းယဝ်ႉမူတ်း ယဝ်ႉလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ပီႈၼွင်ႉၶႅၵ်ႇ တၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ်တႄႉတႄႉ။ တႃႇတေၶဝ်ႈထိုင် ၼႂ်း ပွႆးၼၼ်ႉ ရူတ်ႉၵႃးတိတ်းၼမ်ၼႅၼ်ႇလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈလူင်းပႆတေႃႇထိုင်ပၢင်ႇလဵၼ်ႈၼမ်ႉၼၼ်ႉ တေမီးမွၵ်ႈသၢမ်လၵ်းၼႆႉ ၸင်ႇ တေၽႅဝ်”- ဝႃႈၼႆ။
ၶပ်ႉမၢႆ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ တီႈမိူင်းလႃႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 1-2/5/2023 ၼႆႉ ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း မီးပၢင်ၶႄႉၶဵင်ႇ လဵၼ်ႈႁႅင်း၊ တွၼ်ႈဝၢႆး ဝၼ်းသမ်ႉ ပိုတ်ႇပၢင်ပွႆး၊ ၵႃႈပၼ်ႇၵွင်၊ တၢင်းၵႃႈၾိင်ႈထုင်းလႄႈ တွၼ်ႈၵၢင်ၶမ်ႈ မီးပၢင်လဝ်ႇမူၼ်ႈတူၼ်ႈၸႂ် ႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်း မီးၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မိူၼ်ၸၢႆးၶမ်းၵိူင်ႇ မိူင်းၵိုင်ႇမႃႉလႄႈ ဢိၵ်ႇထႅင်ႈလၢႆလၢႆၵေႃႉ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူၼ်ႈၸႂ်ၵႂႃႇ။
ၽွင်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ ပီၼႆႉ မိူင်းၶွၼ်၊ မိူင်းမၢဝ်း၊ 12 ပၼ်းၼႃး၊ ၵိုင်ႇမႃႉလႄႈ မိူင်းတိင် ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢိူင်ႇ တႂ်ႈၶူင်း ၸိုင်းမိူင်းၶႄႇ ဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းၶိုၵ်ႉယႂ်ႇၵိုၼ်းလူင်။ ၽွင်းပီ 2006 UNESCO မၵ်းမၼ်ႈ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉပီႈၼွင်ႉတႆး ၼႂ်းဢိူင်ႇတႂ်ႈၶူင်း မိူင်းၶႄႇ ၶဝ်ႈပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ။
ၼႂ်းဢိူင်ႇတႂ်ႈၶူင်း ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼႆႉ တေမီး တႆးၶွၼ်၊ တႆးဝၼ်း၊ တႆးမၢဝ်း၊ တႆးၼိူဝ်၊ တႆးမိူင်းတီး၊ တႆးမိူင်းႁိုမ်း၊ တႆးသႃ၊ တႆးလႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိၵ်ႇထႅင်ႈလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယူႇသဝ်းဝႆႉ ဝႃႈၼႆ။
