ၶၢဝ်းတၢင်းပင်ႊၶီႊမုၼ်ႊ မႃးမိူင်းမၢၼ်ႈ တေသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႆႈတႄႉယူႇႁိုဝ်

မတ်ႊသတိူဝ်ႊ ပင်ႊၶီႊမုၼ်ႊ ၵေႃႉယၢမ်ႈပဵၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ UN ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ယူႇတီႈတၼ်းႁဵင်းၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ   The Elders ၸုမ်းၵဝ်ႉၵႄႇမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉသေ ဢိုၵ်ႉတိုၵ်ႉဢၢင်းတၢင်း ၽႅဝ်ထိုင်မႃးမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23-24 လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊၼႆႉ။

လႆႈၶၢဝ်ႇဝႃႈ မီးၶေႃႈဢၢင်ႈ ပိူဝ်ႇတႃႇ ၽၢၼ်ႉႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း ၵိုတ်းယိုတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ႁႂ်ႈပူၵ်းတင်ႈလႆႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ဢၼ်ၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇၶဝ်ႈပႃးလႆႈ လူၺ်ႈၵတ်းယဵၼ်သေ ငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးတီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊၼႆႉ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇပႃးၸွမ်ၸိုင်ၵဝ်ႇ တဵင်းၸဵင်ႇလႄႈ ၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းသေလႄႈ တူင်ႉတၵ်ႉၵႂႃႇဝႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဝၵ်ႉငမ်လႆႈၶေႃႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်မၼ်ႈၵိုမ်းၼႅၼ်ႈၼႃၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈပွႆႇႁႂ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းတင်းသႅင်ႈ ဢိၵ်ႈတင်း NUG ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶွတ်ႇလိူတ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးယူႇၼႆယဝ်ႉ။

“ၵဝ်ၶႃႈမႃးမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တႃႇမႃးတိုၵ်းသူၼ်းတီႈတပ်ႉသိုၵ်း ႁႂ်ႈလႆႈၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈၵၢၼ်ၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇၼႆႉၵမ်းလဵဝ်သေ ႁႂ်ႈလႆႈတႄႇဢုပ်ႇဢူဝ်း ၶဝ်ႈႁႃလွင်ႈလီၵၼ်ၼႂ်းၵႄႈၸုမ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼၼ်ႉတင်းသႅင်ႈ” – ၼႆယဝ်ႉ။

“လွင်ႈၵဝ်ၶႃႈႁူပ်ႉဢုပ်ႇမႃးၼိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽၢၼ်ႉႁႃလၢႆးတၢင်း ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ တေလႆႈႁပ်ႉပူၺ်ႈလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် လွင်ႈမၢၵ်ႈမီးလႄႈ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ဢၼ်ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈတင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ တေၶတ်းၸႂ်ၵႂႃႇ ၵႃႈၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ” – ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းတၢင်းမၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်မီးမႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ၽိတ်ႈမွၵ်ႇႁွင်ႉႁူၺ်းဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈယႃႇ ပေႃးတူၺ်းၸွမ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၸုမ်းၵဝ်ႉၵႄႇ The Elders ၶဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝႆႉတႄႉ လွၵ်းၸုၵ်းပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈယူႇ။ တႃႇတေၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ် ၸွမ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ဢႃႊသီႊယၼ်ႊ 5 ၶေႃႈလႄႈတင်းၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၶွင်ႊသီႊ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ မၢႆ 2669 ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ တၵ်းလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းႁိပ်ႈႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼႅတ်ႈယဝ်ႉ လႆႈႁၼ်မၼ်းလၢတ်ႈၵႂႃႇၼၵ်းၼၵ်းၼႃၼႃယူႇ။

ယဝ်ႉသမ်ႉ ၵမ်ႉထႅမ်ၸွမ်း ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းၵူႈမိူင်းမိူင်းၵႂႃႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ ႁႂ်ႈပွႆႇလွတ်ႈပၼ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ဢထမ်ႇမ တီႉၺွပ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၵမ်းလဵဝ်။ ႁႂ်ႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၶဝ်ႈႁႃလွင်ႈလီၵၼ်ၵႂႃႇ ၵူႈၸုမ်းၸၢဝ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢွၼ်ဢူတ်းယိူၼ်ႉထိုင် ထၢၼ်ႈသုတ်းသၼ်ၵႂႃႇ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၼ်ႇ ။လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊ တူၵ်ႇထိုင်ပႃးၸဵမ် လွင်ႈဝႃႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်းသႄႉသွမ်း ႁၢဝ်ႈႁႅင်းတေႃႇ လွင်ႈဝႃႈၸႂ်ႉသၢႆမိၼ် တိုၵ်းတေႃးသႂ်ႇၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တိူင်းၸႄႊၵႅင်း   လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၼၢင်းယိင်း လူႉတၢႆၸွမ်းဢမ်ႇယွမ်း  160 ၵေႃႉၼၼ်ႉသေၵွၼ်ႇ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ပၼ်ၾၢင်ႉပႃးဝႃႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈလႂ်ပဵၼ်မီးငဝ်းလၢႆးလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႇသေ မီးလွင်ႈတဵင်ႈထမ်းလီငၢမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇတေလႆႈၸတ်းႁဵတ်း။ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးယၢမ်းၼင်ႇၼႆ သင်ဝႃႈ တေၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၸိုင် တေမိူၼ်တင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁုၵ်ႉႁၢႆႉလႄႈ လွင်ႈပၢႆးႁၼ်တႅၵ်ႇယႅၵ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ၽႄႈတိူၼ်းၼမ်လိူဝ်မႃးၵွႆး။

ၽွၼ်းၵၢၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဵမ်ၵူၼ်းမိူင်းဢိၵ်ႈပႃး ဢႃႊသီႊယၼ်ႊလႄႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်း တေယိုၼ်ယၼ်မၵ်းမၼ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႆၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ် ၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ UN ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉယူႇၼၼ်ႉယူႇတီႈသုၼ်ႇတူဝ်မၼ်း တိုၼ်းၵမ်ႉယၼ်ပၼ်ႁႅင်းတေႃႇ ၵၢၼ်ယုၵ်ႉမုၼ်း ႁႂ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတိူဝ်းတွၼ်းမႃးယူႇ။

တေဝႃႈ မုၵ်ႉၸုမ်း The Elders ၼႆၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈၶၢႆႉၸူး တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊလႄႈ လွၵ်းပိူင်ၵူၼ်းမိူင်းၽွင်းငမ်းၼၼ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 10 ပီပုၼ်ႉ ဝႆႉၼၵ်းပၵ်းၸႂ်သိုဝ်ႈသၢၼ်း ထုၵ်းထူတေႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈမႃးယူႇ တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ႁွင်ႉမႃးၵေႃႈယႃႇ တႃႇၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် တေလႆႈၼႃႈလီၸွမ်း ပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊၼႆႉ လႅပ်ႈဢမ်ႇပေႃးမီးသင် ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈလႂ်ပဵၼ်မီးမႃး ငဝ်းလၢႆး လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈသေ မီးလွင်ႈတဵင်ႈထမ်းလီငၢမ်း တေလႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်တၢင်းပၼ် မတ်ႊသဵၵ်ႊဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်လႂ် တေယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ဢၢင်ႈယူႇၾၢႆႇလဵဝ်သေ တိုဝ်ႁဵတ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ လၢႆးတၢင်းတိူၵ်ႈတၼ် ဢၼ်ဢၢၼ်းတိုၵ်းတေႃးၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၵၼ်လႄႈ ဢၼ်တူၺ်းႁၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ်ၶဵၼ်သေ ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၶႃႈတၢႆယူႇၵူႈဝၼ်းဝၼ်း ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးၵၢၼ်ပွင်မိူင်း။

တပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်လဵဝ် တေၵုမ်းၵမ်ငမ်ဝၵ်ႉဢႃႇၼႃႇယူႇၵႅၼ်ႇၵႅၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးၶႃၽီတွၼ်ယွတ်ႈတေႃႇ ပိူင်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၵူၺ်းလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ထႃႈဢမ်ႇၸဵဝ်းႁူႉတူဝ် မူၼ်ႉမႄးတႄႉ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈတေယၢၼ်ၵၼ်တင်းၵမ်ႇၽႃႇ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၵႂႃႇယူႇ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶၢဝ်းတၢင်းပၢင်ႊၶီႊမုၼ်ႊၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈယိုၼ်ယၼ်ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ႁႂ်ႈႁဵတ်းလႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တၢင်းၵၢၼ်သေ မိူၼ်တင်းလူလၢႆတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်း လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇတပ်ႉသိုၵ်း ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းငႅၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆၵေႃႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NUG လႄႈ မုၵ်ႉၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတင်းၼမ်ၼႆ ႁူမ်ႈထတ်းသၢင်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႆႉယူႇ။

မုၵ်ႉၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း သႄႉၼေးထတ်းသၢင်ၼႆႉ ယူႇၸဵင်ႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းသေ ထတ်းလႄႈ တူၵ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈႁွႆႈယူႇဝႃႈၼႆသေတႃႉ တၢင်တူဝ်ၸုမ်းဢၼ်ႁပ်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ ၽိူဝ်ႇတေသႄႉၼေးပွင်ႉမေႃး တႃႉတေဝၵ်ႉပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ပိၼ်ႇပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းႁႂ်ႈမီးၽွၼ်းပၢင်တႃႇ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ ယင်းတေလီၵွၼ်ႇ။

ဢဝ်ၸဵမ်မိူင်းထႆး မိူင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊလႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျႃႊ ၶိုင်ႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်  ထရႅၵ်ႉ1.5  ထရႅၵ်ႉ 2.0 ယူႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပွႆႇဝႃႈ ဢမ်ႇမေႃဢဝ်ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းသေ ၵုမ်ႇတေၵွင်လင်တေႃႇၶဝ်သေ ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁႃၸွမ်း ၸုမ်းၸၢဝ်းပွင်ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼင်ႇၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇၶိုင်ႁႃၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸွမ်း မိူင်းႁိမ်းႁွမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၶၢႆႉလၢႆႈလိူၵ်ႈၵဵပ်းလႆႈၼၼ်ႉ ၼႆၸိုင် ယိုင်ႈႁိုင် ယိုင်ႈတေမိူၼ်တင်း ဢီးႁႂ်ႈ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ပဵၼ်ဢူၺ်းလီတၢင်းၵၢၼ်ၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁိမ်းႁွမ်းၵႂႃႇၵူၺ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းပၢႆးၵႂၢမ်းႁၼ်မွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ။

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

30/04/2023