ငဝ်းလၢႆး ပၵတိ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပႂ်ႉတႃႇၸတ်းပၢင်လိူင်ႈတင်ႈၼၼ်ႉ ၵိုင်ႇမႅၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းယူႇႁိုဝ်

ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းၼႆ့ ဢိင်ဢၢင်ႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ  ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပႆႇၽႅဝ်တီႈငဝ်းလၢႆးထမ်းမတႃးၼၼ့်ၼႆသေ တေႃႇဢႃယုလူင်ပွင်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ထႅင်ႈ တႃႇၶၢဝ်းယၢမ်း 6 လိူၼ် ၸွမ်းၼင်ႇမတ့်တႃ 425 ၼႂ်းလၵ်းမိူင်း 2008 ဢၼ်ဢွၵ်ႇဝႆ့ၼၼ့်ယဝ့်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ငဝ်းလၢႆးထမ်းမတႃးဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈၼၼ့် ၶႂ်ႈယိူင်းၸူးလွင်ႈတၢင်းၸိူင့်ႁိုဝ်ၵွႆးၵွႆးၼႆ ပေႃးၵဵပ်းထတ်းတူၺ်း ၶေႃႈလၢႆးငၢၼ်းႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လဝ်ႈလၢတ်ႈတီႈပၢင်ၵုမ် ၶွင်ႇသီႇ ၵႅတ်ႇလူမ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 31 လိူၼ် ၵျၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 2023 ၼၼ့် ၶေႃႈမုၼ်းပိူင်လူင်တေႁၼ်မီးယူႇ 5 ၶေႃႈ။

 ၶေႃႈထီ့ (1) ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆ့ ၸႄႈတိူင်းလႄႈ ၸႄႈဝဵင်း တေလႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်လဵဝ်ၵၼ်တင်းသဵင်ႈ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈပၵ်းပိူင်သေ ႁဵတ်းယဝ့်ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ၸင်ႇသိုပ်ႇႁဵတ်းထႅင်ႈတၢင်ႇဢၼ်ၼႆဢမ်ႇလႆႈ။ တဵၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ့်ၶိူဝ်း တႅၼ်းၽွင်းၸႄႈမိူင်းလႄႈ တိူင်းၸိူဝ်းၼႆ့ လူဝ်ႇလႆႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ႁူဝ်ၼပ့်တဵမ်ပဵင်း ထိုင်တီႈဢွင်ႇမၢၼ်။ဝၼ်းတႄႇ ပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်းၼၼ့် တႅၼ်းၽွင်းၵူႈယၢင်ႇ တၵ်းလႆႈမီးၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ တီႈဢေႇသုတ်း 50 ဝၢၵ်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸတ်းပဵၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလူင် ၸွမ်းၶဵတ်ႇသင် ၼိုင်ႈၶိုင်ႈလိူဝ် ၶွင်ပတ်းပိုၼ့် ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ့် ငဝ်းလၢႆးပႆႇတဵမ်တၼ်းဝႃႈၼႆၶႃႈယဝ်ႉ။

ၶေႃႈထီ့ (2) ၽူႈမီးသုၼ်ႇပၼ်သဵင်တွတ်ႈမႄး ၵူႈၵေႃႉလူဝ်ႇလႆႈမီးဝတ်းဝႂ် လၵ်းထၢၼ်သေမဵဝ်းမဵဝ်း မိူၼ်ၸိူင့်ၼင်ႇ မၢႆၾၢင်မၢတ်ႈပူင်ႇတိၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆ့ ။ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ ပေႃးတေမီးၶႅပ်းမၢႆၾၢင်ၼၼ့် တႄႇတီႈပီ 2021 လိူၼ်မေႊ 3 ဝၼ်း လူင်းႁဵတ်းပၼ်မႃး တေႃႇ 2023 လိူၼ်ၵျၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 3 ဝၼ်းၼႆ့။ၼႂ်းလူဝ်ႇႁဵတ်းပၼ် မီးယူႇ 3 လၢၼ့် 4 သႅၼ်ပၢႆၼၼ့် တိုၵ့်ၵိုတ်းယူႇ ၼိုင်ႈလၢၼ့်ပၢႆ ၼႂ်းၼၼ့် မိူင်းယၢင်း မိူင်းၶျၢင်း မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႄႈ တိူင်းၸႄႈၵႅင်း ၸိူဝ်းၼႆ့ ၵိုတ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ။

တေႃႈဝႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈမီမၢႆၾၢင် ၵုမ်ႇထူၼ်ႈယဝ့်ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ လွတ်ႈလွင်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႈ လွတ်ႈလွင်ႈၵမ်ၵိၼ်းသေ မီးသုၼ်ႇပၼ်သဵင်တွတ်ႈမႄး တၢမ်ၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ့်ၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈသိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ထႅင်ႈၵွၼ်ႇ။

ၶေႃႈထီ့ (3) တင်းၸိုင်ႈမိူင်းပတ်းပိုၼ့် ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇမီးတီႈပဝ်ႇတီႈႁၢမ်းသေ ၸတ်းႁဵတ်းလႆႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလူင် ၸွမ်းလူၺ်ႈလၵ်းပိူင် PR ၼၼ့် တေလႆႈပၼ်ပိုၼ့်ႁူႉ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင် တူဝ်ႈမိူင်းၵွၼ်ႇဝႃႈၼႆယဝ့်။ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆ့ ၼင်ႇႁိုဝ် ပႃႇတီႇဢၼ်ၶဝ်ၵမ့်ယၼ်ၾၢႆႇလင် တေဢွင်ႇပေ့ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇမီးထႅင်ႈပႃႇတီႇယႂ်ႇလူင် ၸိူင့်ၼင်ႇ NLD ၶဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶေ့ၶဵင်ႇတေႃႇမၼ်းၼၼ့် ယုၵ့်ၶဵင်ႈပႅတ်ႈမၢႆမီႈၵေႃႇတင်ႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ထၢၼ်ႈပေႃးႁၢင်ႈၸႃႉႁၢင်ႈမိူဝ်ႇယူႇယဝ့်ၵေႃႈ ယင်းပႆႇပဵင်းပေႃးၸႂ် သမ့်ပၢႆၶိုင်ႁႅၼ်းတမ်းဝၢင်းထႅင်ႈ လွၵ်းပိူင်လိူၵ်ႈတင်ႈလၢႆးမႂ်ႇထႅင်ႈၵွၼ်ႇ ။

လၵ်းပိူင်လိူၵ်ႈမႂ်ႇလၢႆးမႂ်ႇၼႆ့ ယႃႇၽူမ်ႈဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ တၢမ်တူဝ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈ ယင်းပႆႇပွင်ႇ ၸႅင်ႈလႅင်း ၸႂ်ၸွမ်းၵၼ်ၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈ။ ၸင်ႇၼၼ် ဢၼ်ၼႆ့ၵေႃႈ ပဵၼ်ဝႆ့ပၼ်ႁႃ ပိူဝ်ႈတႃႇတိုတ့်ၶဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ႁႂ်ႈၸုမ်းသိုၵ်း သိုပ်ႇတေႃႇဢႃယု ၶဝ်ထႅင်ႈယူႇယဝ့်။

ၶေႃႈထီ့ (4) သမ့် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်တဵင်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းတိူင်းၵႃးၼၼ်ႉယဝ့်။ပီ 2023 လိူၼ်ၵျၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 9 ဝၼ်း ပေႃးဝႃႈတႄႇ ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်းၵဵပ်း သဵၼ်ႈမၢႆၽူႈပၼ်သဵင်ယဝ့်ၼႆၵေႃႈ လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆ့ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းတၢႆၼႆ့ ၼမ်လိူဝ်ႁႅင်းမႃး တေ့တေ့ဝႃႈဝႃႈ ၸေႊဝဵင်းဢၼ်ၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်တဵင်ႈ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇတဵမ်ၼႆ့ မီးယူႇ 198 ၸႄႊဝဵင်းၵွႆး။တႃႇ 132 ၸႄႈဝဵင်း တိုၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလွင်ႈၸုတ်ႇႁိူၼ်းၽဝ်ယေး ၶႃႈငႅၼ်းႁႅမ်တၢႆၵၼ်ၼႆ့ ဢမ်ႇထၢတ်ႇ ဢမ်ႇဝၢႆး ဝႃႈၼႆယဝ့်။

တီႈတႄ့မႃး လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆ့လႄႈ လွင်ႈၶႃႈငႅၼ်းတီ့ၺွပ်းႁႅမ်တၢႆၼႆ့ ဢမ်ႇၵွမ့်ၵွႆး PDF ၶဝ် ၾၢႆႇလႂ်ၽူႈလႂ်ၵေႃႉႁဵတ်း မိူၵ်ႈလိူင်းၸိူင်းထူၼ်ႈတီးၼႆ တၢမ်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၶႅၼ်းႁူႉယဝ့်။ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈလွင်ႈႁုၵ့်ႁၢႆ့ၼႆ့ တေငိူၼ်ႈမႃးတီႈလွင်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ့်ယဝ့်ၼႆ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလၢတ်ႈၵေႃႈ ႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇ။ ပဵၼ်ႁိုဝ်ပဵၼ်ၾၢႆႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄ့ ၵႃႈလႆႈယိုၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇဝႃႈ လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်တဵင်ႈ ဢမ်ႇမီးလႄႈ ၶဝ်ပႆႇၸၢင်ႈၽႃႈပွႆႇဢႃၼႃႇၵွၼ်ႇၼႆယဝ့်။

ၶေႃႈထီ့ (5) ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလူင်ၵမ်းတေမႃးၼႆ့ ဢဝ်ၸဵမ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၸႄႈဝဵင်းပႃးတင်းငဝ်းလၢႆးလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်တဵင်ႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈယွမ်းတႂ်ႈငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2010 ၼၼ့်ၼႆ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလၢတ်ႈယႂ်ႇ လၢတ်ႈ လူင်ပႂ်ႉထႃႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင့်ၼႆလႄႈ သင်ဝႃႈဢမ်ႇပဵၼ်ႁူႉတေလႆႈႁႃႁူးႁႃႁွႆး ႁဵတ်းပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈ ယူႇယဝ့်။ ၼႂ်းၼၼ့် သၢႆမၢႆႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်း ပႆႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈတႅတ်ႈတေႃးဢၼ်ဝႃႈၼႆ့ ပဵၼ်ဝႆ့ ၶေႃႈဢၢင်ႈ တႃႇၶဝ် ၸၼ်ၶဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ထႅင်ႈလွင်ႈ ၼိုင်ႈ ၶႃႈယဝ့်။ သၢႆငၢႆ ႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်းၼႆ့ ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်သေ တေလႆႈလူင်းၵဵပ်းယူႇ 10 ပီ ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ ဢၼ်လူင်းၵဵပ်း ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼႆ့ပဵၼ်ၼႂ်းပီ 2014 ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆ့ ဢမ်ႇႁဵတ်းဢမ်ႇပဵၼ် ၵႃႈတၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပေႃး ယဝ့်ယႃႇ။ၼႆ့ၸင်ႇ ပီႈၼွင့်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ပီႈ ပဵၼ်ၼွင့်ၵၼ် တေဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈႁၢမ်းသုၼ်ႇလႆႈ တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊ ဝႃႈၸိူင့်ၼင်ႇၼႆသေ ပိူင်းၼႄယၢင်ႈတိၼ်ၶဝ် တႃႇပီ 2024 ဝႆ့ ယူႇၶႃႈယဝ့်။

တွၼ်းသေ ဢမ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းပီ 2024 တေလူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်းၵွၼ်ႇ။ၵႃႈပႆႇယဝ့် ႁဝ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၶိုင်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့်ၵူၺ်းသႄႈ။ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈ ဢၢင်ႈၶဝ် 5 ၶေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတေၸၢင်ႈႁုပ်ႈၸဵၼ်း ဢဝ်လႆႈ တႄ့ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆ့ တေႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ဢူၼ်းဢၢပ်ႈပၼ်ဢႃၼႃႇၶိုၼ်းယူႇ ဝႃႈၼႆဝႆ့ သေတႃႉ ၼႂ်းပီၼႆ့ 2023 တႄ့ တိုၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်ႁဵတ်း။ တေႃႈၼင်ႇ ပီၼႃႈ 2024 သင်ဝႃႈ ၵၢၼ်လူင်းၵဵပ်း သၢႆမၢႆ ႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်း ဢမ်ႇတၼ်းယဝ့်တူဝ်ႈ ၼႆၸိုင် ယင်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ သၢႆမၢႆႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်းၼႆ့ ႁဵတ်းယဝ့်တူဝ်ႈၵေႃႈယႃႇ လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်တဵင်ႈ ပႆႇပဵင်းပေႃး ၵူၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းပႆႇမီး ဝတ်းဝႂ်မၢႆၾၢင်တႃႇပၼ်သဵင်လႆႈ ၸုမ်ႇၵူႈၵၼ် ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆ့ႁဵတ်းၼႃႈတိူဝ်ႈ ၶေႃႈဢၢင်ႈသေ သိုပ်ႇတေႃႇဢႃယုၶဝ်ၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈယႂ်းယႂ်းၵွၼ်ႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ မတ့်တႃ 425 ၼၼ့် ဢမ်ႇမၵ်းတတ်းဝႃႈတေလႆႈ တေလႆႈတိူဝ်းလၢႆပွၵ်ႈၵွႆးၼႆလႄႈ ၸူဝ်ႈၵႃႈပႆႇၼႄ့ၼွၼ်းတႃႇတီႈၼင်ႈ သၢႆၸႂ်ၸေးၸိမ်ႇၶွင်ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ၼၼ့် 6 လိူၼ်လႂ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ တေသိုပ်ႇတေႃႇထႅင်ႈ တိူဝ်းထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်းၵွႆးဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ယွၼ်းပၢႆးၼႄ မွၵ်ႇၼႆ့သေ ႁႂ်ႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ။